1 Mayıs 1932 Tarihli Kadro Dergisi Sayfa 19

Tükrkiyede el-sanayil. İsmail Husrev Garpta kapitalist iktisat sisteminin zuhur ve inkişafı, Türki- ye'nin milli iktisadiyatı üzerinde üç büyük bünye tahavvülüne tekabül eden üç büyük tesir yaptı. Biz bunlara 7, — yıkıcı, 2 yapıcı, 3. — bağlayıcı tesirler ismini verebiliriz. I. — Yiıkıer tesir, mahalli ve milli ihtiyaçları karşılayan mu- ayyen sınal istihsal faaliyetlerimizin Avrupada sanayi kapi- talizminin inkişafile, yani makinanın sınai istihsale tatbikile dumura uğramasıdır. Bu tesir, kâmil bir halde aşağı yukarı XİX- uncu asırda başlar. Bir kaç köonkre misal (!| verelim: Eskiden Türkiyede mahalli ve milli piyasaların ihtiyaçlarını tatmin eden, hattâ mühim miktarda ihracat yapan Bursa, Bilecik, Şam,Amasya, İşkodra, Tırnava ilh. gibi mensucat sanaylii merkezleri vardı. Bu mer- kezlerde bilhassa ipek ve ipekli mensucat sanayii pek müte- rakkidi. Fakat garpta makinalı istihsalin şarka döktüğü ayni cinsten emtianın rekabeti, bütün bu merkezleri tarumar etti. Bu rekabetin mesucat sanayiinde üç nevi bunve değişikliği yaptığını müşahede ederiz. a. — Garp emtiası berveçhi peşin büyük sanayi merkezlerin- deki kendi cinsinden emtia imal eden sanayii öldürdü. "1812 senesinde İşkodrada 600 ipek tezgâhı varken 1821 senesinde ancak — kırkı kalmıştı. Yine 1812-de Tırnavada iki bin mensucat tezgâhiı çalışırken 1830- da bu miktar yüze inmişti.,, (21 “Şarl Teksiye, | 1836 - da Anadolu'da seyahat ederken gördugıı Ankarayı anlatıyor: “Geçen asırda -Ânka- ryrada müteaddit ecnebi müessese çalışıyordu. Şimdi hiç biri kalmamıştır. O vakit yirmi beş bin balyadan ziyadc ku- maş, çorap ve saire gibi mamul eşya ihraç edildiği halde |) Makalerin bhacmi nazazı dtlbara alınarak inisaller mensucat saneyille dokumacılıktan datihap odilmişür. (9) La Turcvis. D. Urguhat. 1. TI. p. 57. 18835 İngilleceden Pransızcaya tercümesinden, 19