4 Mart 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

CUMARTESİ 4 MART 1933 Cümhurreisi Roosevelt ER LA K Geçen teşrinisanide Amerika- hın cümhurreisliğine intihap edi- len Roosevelt bugün Ameriknmp devlet makinesini eline alıyor. Bi- haenaleyh intihabatta kaybeden tümhurreisinin iş başından çekil- Mesile intihabatta kazanan cüm- trasındaki dört aylık fasıla bu- tün nihayet buluyor. Amerikanın bir buçuk asırlık tarihinde hiç bir zaman bu fasıla bu kadar u- 2ün görünmedi. Amerikada cüm- hürreisi değişmesi — yalnız A- herikayı alâkadar eden dahili bir Mesele değildir. Harbi- umumi- n sonra Âmerikanın beynelmi- kl müvazenedeki ağırlığı, dün- Yanm iktısadi hayatındaki ehem- Miyeti o kadar büyüktür ki, A- Merika — cümhurreisinin değiş- Mesi beynelmilel şümulü haiz bir heseledir. B içindir ki teşri- disaninin ilk haftası ile martın Yördüncü günü arasındaki za- Man beynelmilel münasebetlerde de bir durgunluk devresi. olmuş- tür, Cihan devletlerinin karşılaş- tığı büyük meselelerin lıiı';. biri YA D 8 inci sene No. 2537 NUSHASI 5 KURUŞTUR Sahip ve Başmuharriri Siirt Meb'usu MAHMUT Umumi Neşriyat ve Yazı Müdürü ETEM İZZET Incir kahvesi içeceğiz ' İktısat vekâletine çok yerinde görülen bir teklif vaki oldu Bu suretle kahve parası memlekete kalacak ANKARA, 3 ( Telefonla ) — Kahve ithalinin bir elden idaresi ve incirin dahilde istihlâkini art- tırmak gibi mevzularla « müteva- ziyen zaman zaman incir kahvesi lesinden — bahsedilmektedir. Malüm olduğu üzere Avrupada ya bani hindiba kökünden ve bilhas sa hurde incirden kahve yapılmak ta ve bu kahve ya safi olarak ve- ya muhtelif nisbetlerde tabit kah ve ile karıştırılmış olarak içilmek tedir. Memleketimizde de incir kahvesinin küçük mikyasta bir tec rübesi mevcuttur. Dahilde incire yeni bir istihlâk membaır teşkil et- mesi itibarile, incir kahvesi mese- lesinin hükümet tarafından ele a- rikanm — işti halledilemez. Beynelmilel borç- kl’, Cihan iktısat konferansı, pa- Ta kıymetlerinde istikrar, güm- fük tarifeleri, teslihatın azaltıl- Ması, bütün bu meseleler ancak ikanın iştiraki ile halledile- tek işlerdir. Cümhurreisi Hoo- h Ver dört ay evvel, intihabatı kay- ikten sonra bu derece esas- h meselelerde Amerika namına Müzakereye girişmek - için lâzım Selen itimat ve nüfuzu kaybetmiş Ulunuyordu. Bunun içindir ki l için İktısat Vekâleti nez- dinde teşebbüsatta bulunulmuş Haber aldığ göre, son larda İktısat vekâletine vuku bu- lan müracaatta kahve ithalinin devlet inhisarıma alınması ve bu inhisar tarafından tabif kahvenin incir kahvesile karıştırılarak satıl ması teklif edilmektedir. Bu suretle itiyat meselesi zamanla hâl lolunacağına göre, halka kalbe do kunmıyan sıhhi ve ucuz bir kahve temin edilmiş olacağı gibi, incir Âmerikalılar ile beraber bütün Ünya, bugünün vürudunu dört 8özle bekliyordu. Roosevelt bu memleketin mu- m.tıderıtım da eline alıyor. Denilebilir Teisi bu derece müşkülât ile kar- değildir. Ve karşılaştığı ül meseleleri nasıl hallede- üsbet bir. program Mi sahibi olduğua da henüz vâzıh bir Çekilde görünmüym_ , Wilson zamanından beri Ame- Pıka' Avrupa kıt'asma karşı bir lâkaytlık göstermekte idi.Bu, Har- Tumumide büyük fedakârlığa tlanan Amerikalıların sulh mu- ahedeleri hakkındaki sukutu ha- Yallerinin bir neticesi idi. Ancak Âmerika Avrupadan ne kadar )'lçmmılı istediyse, o derece ka- $fınmanın müşkül olduğunu anla- dı. 1929 senesinden beri Ameri- yı kasıp kavuran buhran bir Amerika buhranı değil, cihan buhranıdır. Ve Amerikalılar an- ı“'nlılarc'lır ki yalnız kendi başla- Tma alacakları tedbirlerle bu me- sele hallsdilemez. ST Roosevelt'in takip edeceği si- Yaset, Wilson'un siyasetine avdet mı tazammun — etmiyebi- lir, Fakat her halde 1920 senesin- den beri Cümhuriyet fırkasının iktidarda bulunduğu zaman zar- daki istiğna siyasetinde de- etmiyeceği de e dır. Çünkü filen Amerikanın ida- Te makinesine vazıyet etmiş olma- makla beraber, intihap edildiği Bünden beri Hoovu hükümetile teşriki i Susunda tem;.ıı bile girmiştir. Bu cümhurreisi değişmesinin bizi yakımdan alâkadar edecek bir safhası, Amerika sefiri. Sher. Fill cenaplarının - teamül iktızası değişmesi keyfiyetidir. M. Sher- rill kısa bir zaman zarfında mem- leketimizi sevmiş ve kendisini de tevdirmişti. Binaenaleyh teamül Jağlzası aramızdan .S’::î:ıı-k.k te- isi çok müşkül bir Hai "ıcıkm. Ahmet ŞÜKRÜ Gömülü kasa VİLNO, 3. A. A. — Toprağa gömül- ::ıuhıı-kuıiçindıhirmilmssohğn lümüz için de yeni ve mü- him bir istihlâk memba: bulunmuş İ L tır. Teklif R C k 5. İncir kahvesi satanlardan biri müş olur ki, bu mikdar kahveyi el de etmek için takriben iki milyon kilo incir sarfedilmesi lâzım gelir. Bu nisbet yüzde elliye çıkarılırsa, kahve için sarfedilecek incir mik- darı da, dört milyon kiloyu bulur. Hükümet esasen kahve ithalini bir elden idare etmek salâhiyetine maliktir. #Karışık kahve yapmak ve satmak salâhiyetini de haiz bir inhisar teklifi, incirin istihlâki na göre, Türkiyede senede dört buç?ı::nilyon kilo kadar kahve sarfedildiğinden, inhisar meselâ 'yüzde yirmi beş nisbetinde karış- tırırsa, senede bir milyon ki- lodan fazla incir kahvesi sürül- faydasından başka kahve ithalâ- tından dolayı harice vermekte ol- duğumuz paranın yukarıdaki nis- betler dahilinde azaltılması itiba-: rile de şay dikkat görülmekt dir. Darüşşefakalılı dünkü toplantılı Darüşşafaka mezunları Genç ihtiyar bir araya gelerek cemiyet teşkiline karar verdiler da sıkı ve samimi bir tesanüt te- min etmek maksadile bir mezun- lar cemiyeti teşkili için müteşebbi ni, her nedense muvaffak oluna- madığını söylemiş ve dördüncü de fa olarak cemiyet kurmak istiyen Sisasahbiel lerin daveti üzerin dün Halkevin- de büyük bir toplantı yapılmıştır. Bu toplantıda yüksek mevkilerde bulunan Darüşşefakanın eski me- zunları ile genç mezunlardan mü- rekkep büyük bir kalabalık vardı. Müteşebbisler namınma Sezai Bey, arkadaşların davetini kabul ede- rek gelmelerinden dolayı tqe!l- k".' etmiş ve kongreyi idare için reis ve kâtip intihabmı istemiştir. B.ım un üzerine Darüşşefaka İlisesi- nin ilk sene mezunlarından olup yegâne sağ kalan ve Telefon Şir- muell B“ııl ükmmq*üdmolın'rm tal muharebesinden sonra ölen cene- &u Samsonov'un ordusuna ait kasa ol- Zu anlaşılmıştır. ,_Ğ:mm ordusu acele rica ederken [uı..:.nt şubesi şefi olan ve casuslukla & edelerek asılan miralay Miasale- hazır oldüğu halde bu kasayi topra Bömün bi 5İ İ w.' -Kasanın içinde keti kı liğinden bu- hunan Fuat Bey reisliğe ve genç mezunlardan Muhterem Bey de kâtipliğe seçilmiştir. Şirketi Hay- riye memurin müdürü ve fakanın eski mezunlarından İzzet Bey söz alarak 25 seneden beri ce miyet işlerinde uğraştığını ve şim diye kadar üç defa Darüşsefaka” ş e muvaffakıyet te- Bursa hadisesi Mevkuflar dün Çoruma sevkedildiler BURSA, 3. (Telefonla). — Türkçe e zan hadisesinden mevküf bul! lar bu Eii:ı_ Çoruma sevkedileceklerinden, sa- y mua- vini Fahri, jandarma bölük kumandanı Arif, komiser Ziya Beyler hapisaneye gi derek jandarma ve polis kuvvetleri ile icap eden tedbirleri almışlardır. Bu sırada mevkufların aileleriyle ta- ıkııdxklnnndııı mürekkep — bir kalabalık ğ önünd. l bi Saat ona doğru mevkuflar ikişer iki- şer kelepçelenerek hapisaneden çıkarıl- dılar ve otobüslere bindirildiler. Yalnız Müftü Nurettin, ulu cami kâtibi Tevfik, fabrikatör Gaffar zade Mehmet efendi- ler hususi bir ötomobile bindirildiler. Kendilerinin fotoğraflarını almak isti yen gazetecilere mevkuflardan müftü Nurettin efendiyle arkdaşları: ş — Biz fotograf”ald z dly şapkalariyla yüzlerini, kapatıyorlar,mev kufların — tanıdıkları bazı kimseler de vücutlariyla öbjektiflerin önünü kapatı- yorlardı. Buna rağmen foto,; arı alın dı: Mevkufl. billere - bindirildik- ten sonra aileleri ve tanıdıkları otobüs- lerin etrafını sararak vedalaştılar. Otobüsler hareket edince kalabalıkta sükünetle dağıldı. Mevkuflar Çoruma Karaköy tarikiyla ve yüzbaşı Arif Beyle miktarı kâfi jan- Ğğrmı nezareti altında sevkedilmişler- İntihabat yarın Yeni Reichstag bir kilisede toplanacak BERLİ_N, 3. A, A, — Volff Ajansın- Başvekil Hz.nin evvelki gün Türk dili tetkik cemiyetinin içtimaına reislik ettikleri zaman alınan resimleri. M. Roosevelt işbaşında! L(Amerika bugün büyük günlerin- den birini yaşıyor. Geçen teşrinisani- de Reisicümhur intihap edilen M. Ro- osevelt iş başına geçiyor. Waşington- da Beyaz saraya gelerek sabık Reisi- <cümhurdan işleri resmen devralacak. Bugün yapılacak fevkalâde merasimi yalnız Amerikalıların değil, bütün dünyaniın takip edebilmesi için radyo merkezlerinde tertibat alınmıştır. İn- ihaptan iş başına gelinceye kadar ge çen uzun intizar devresinden sonra, içinde bulunduğu çetin vaziyet dola- yısile Roosevelt'in Amerika Cümhur- Yeni Rayiştağ g en mühim :hııhıystwıunm - hâdiselerinden biri labilir.) vCRl Bliladun Üoti mialelar modlisi'geler | | NEVYORK, 8- ((AĞA. ) aei cek pazar günü intihap — edilecek yeni Rayiştağın meşhur Potsdam kilisesinde toplanmasını karar altıma almıştır. POTSDAM, 3. A. A. — Volff ajan- dan: Yeni Rayiştag lisinin topla- “mücağı Poterdam kışlası W ilisesinde bü- yük Frederik ile babası birinci Frederic Guillaume'un mezarları bulunmaktadır. Kilise dahilinde tertibat süratle yapıla- caktır. Diplomatlar, gazeteciler ve halk tri- bunlerde duracaklar, mebuslar ile riya- Roosevelt Vashington'a 4 Martta yeni vazifesine başlamak üzere dün Nevyorktan hareket etmiştir . M. Roosevelt, bugün Hooreri res- mi surette ziyaret edecektir. M. Rooseveltin bu ziyaret esnasında iktısadi vaziyet hakkında M. Ho- overle müzakerede bulunacağı zannedilmektedir. VAŞİNGTON, 3 (AA.) — M. lt, Vaşingtona gelmiştir. R. (Devamı $ inci sabilede) Kâbi'de Türkler Yeniden Türk müte- hassısları isteniyor Efgan sefiri Ahmet Han dün Ankaradan şehrimize lmişti: Yeni Hariciye müsteşarı VAŞİNGTON, 3 (A.A.) — A- merikanın sabık Brüksel sefiri M. William Philipps Hariciye müste- şarlığına tayin edilmiştir. Moratoryomlar PHENİX “Arizona hükümetin- Amerika reisicümhuru bugünbeyaz sarayda yeni vazifesine başlıyor M. Röoosevelt de” 3 (A.A.) — Vali tarafından üç günlük bir moratoryom ilân e- dilmiştir. Garson “Nevada hükü- metinde” da vali 4 günlük bir mo- ratoryom ilân etmiştir.. Dün Ahmet Hanı, misafir bulı duğu Tokatlıyan otelinde ziya- ret ederek, Ankaraya gideceği haber verilen Efgan kralı Nadir Şah Hz. nin biraderleri Şah Mah- mut - Hanın seyahatleri hakkın- da malümat istedik. Sefir cenap- ları bize şu beyanatta bulundu: — Kral Hazretlerinin birader- leri Harbiye Veziri Şah Mahmut (Londrada Lord Allenby'nin ri- ” *F | '| 4 . * ) bi tü Bu adama ne oluyor? Yüzbaşı ArmestrongLondrada yeni bir palavra daha savurdu Basarabyadan Selâniğe ve Slâv Han Hazretleri — seyahate çık- mak — arzusunda — idiler. Bu meyânda Ankaraya da uğraya- rak Gazi Hazretlerini ziyaret e- deceklerdi. Fakat Gazi Hazretle- rinin memleket dahilinde seyaha- te çıkmaları ve Efganistanda zu- hur eden bazı dahili işler dola- yısile Şah Mahmut Han, seyaha- tini bir müddet için tehir etmiş- tir. Resmi malümatım bundan i- barettir. G lerde Kral Hz. nin bira- ra bir zat genç, ihtiyar to ş olan arkadaşların biribirlerini ta- nımadığını söylemiş ve herkesin kendilerini tanıştırmasını teklif et miştir. Bunun üzerine her mezun (ben Darüşşefakanım .... senesi mezunu ,.,,.? diyerek kendisini takdim etmiştir. bisler namıma Sezai Bey - tekrar “_52 almış ve yeni cemiyet için bir nizamname yapıldığını söylemiş- tır. Darülfünun Hukuk fakültesi müderrislerinden Vehpi B. bu ni- zamnamenin tekrar encümene ha- vale edilmesini iyiden iy'ye tetkik ten sonra umumi heyette kabul edi lerek idare heyetinin seçilmesini is temiştir. Bu teklif üzerine bir çok hatipler söz alarak ikinci bir içti- mâa lüzum kalmadan derhal ni- $ sn i enin tetkik edilmesini mü derlerinin Halep ve oradan Anka- raya doğru gitmekte olduklarına dair gazetelerde bir haber gör- düm. Bu haberin esası şudur: Kral Hazretlerinin biri Berlin ve diğeri Paris sefiri olan daha iki biraderi vardır. Bu zevat ma- (Devamı 5 inci sahifede) _ Mücadele senelerin- den meraklı hatıralar Pek yakında Milliyet sü- tunlarında okuğyacaksınız. yap r 1Ç 'Mr. Philip Graves'ın verdiği bir konferansa cevaben yüzbaşı Ar- mestrong da bazı mütalealar ser- 'detmiştir. Bu mütaleaların bize a- it olan kısımlarını berveçhiâti neş- rediyoruz:) r davet edilmiş olmasay- L dneti Mtelali B $ cü- retini göstermiyecektim. Mr. Phi- Hp Graves'i baltalarnak fırsatına mazhar olacağımı ümit ettiğimden daveti kabul ettim. Bildiğiniz gibi Mr. Philip Graves “Times” heyeti tahririyesine mensuptur ve kürsü- sündeki herhangi bir şahıs gibi is tediğini söyliyebilir. ve kendisine itira zed iz. Böyle olmakla be raber bugün kendisine muhalefet fır nail olacağımı di- yordum. Bizzat nutkunu dinledik- ten sonra tenkit edecek hiç bir şey | bulamıyorum. Hatibe en samimi teşekkürlerimi takdim İ Ti Şimdi Boğazlar bir şişenin oy- nu mahiyetindedir. Öyle bir şişe ki yalnız Karadenizden değil, Ka radenizin arkasında Bulgaristan- dan Kırıma, üstte Kara T (Black Earth) ülkeleri olmak üze re petrollerile beraber ya, hattâ Bakü, Kransnovodsk ve Oxus'a kadar leketlerden uzayan bütün vâsi e L &. Yolundan (Slâv Road) Fiume'a yol vardır. Fakat bütün bu yollar fevkalâde müşküldür.. Şişeye ha- kiki menfez boğazlar yoludur. Bu şişe bugün beşeriyetçe malüm en tehlikeli kuvvei infilâkiye ile dol durulmuştur. Muhtelif derecei in- kişafta milletler açlık hududuna yaklaşıyor. Dünyada herkes için kâfi derecede havayici zaruriye ve hattâ ziynet mevcuttur. Fakat Nevyorkta zahire telef edilir, Şi- mal denizinde balık atılır ve Ar- jantinde hayvanat öldürülüp gö- mülürken dünyanın birçok kısım- larında ekmek, balık ve et kıtlığı vardır. İstihsal vesaiti mühim bir surette tezyit edilmişken tevzi yol ları sun'i surette ve kasden tarife- ler ve kanunlarla kapatılmıştır. Dünya servetinin teyziinde Bo- ğazlar büyük yollardan biridir. İş- te bu cepheden meseleyi mütalea etmenizi rica ediyorum. Bugün Boğazları Türkler kon- trol ediyorlar. Bu vazifenin Bo- ğgazlar komisyonu tarafından ya- pıldiığinı tahayyül - edebilirsiniz. Fakat Boğazlar komisyonu bir ko- mediden ibarettir.. Türkler, boğaz ları beynelmilel bir bekçi sıfatile gıda ve servetin büyük - bir tevzi yolu değil, müdafaa edilecek bir kale, askeri bir mevzi ve icabında herhansi bir muhalifin - yüzüne " (Devamı 6 inci sahifede) —— —