11 Kasım 1933 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 1

Mubtelit mübadele komis- yonunun 7 ay içinde işlerini bitirmesi esası üzerindeki müzakereler bitmek üzredir. FİYATI 5 KURUŞTUR Uzak k Şark'ta Büyük İereimemim sonra dünya si: setinin mihveri Avrupadan Büyük Okyanus'a intikal etti. Bu siyasetin hassas noktası da Uzak şarkıtır. İl giltere, Amerika, Japonya gibi üç deniz devletinin ve Rusya gibi en ehemmiyetli kara devletinin menfaat- İeri burada temerküz ediyor. Avrupa | siyaseti, bu geniş siyaset çerçevesi içinde dar ve mevzii bir siyaset hali- ni aldı. Avrupanın içinde bulunduğumuz için Fransa - Almanya rekabeti de tebarüz eden lanma | İbti bizi daha yakından meşgul ediyor. t dünya sulhu, Uzak şarkla ya- adar olan dört büyük dev- münasebetlerin tanzi- k lüzumdir; Amerika- eşmiş devletleri, Amerika dev- eti olduğu kadar da Büyük Okyanus devletidir. Amerika Avrupa işlerine karşı lâkayt kalabilir; fakat Uzak tarka karşı lâkayt kalı gilte- re, dominyonları dolayı Büyük Okyanus devletidir. Avusturalyanın, Yeni Zeylânda'nın o mukadderatı Uzak şarka bağlıdır. Rusya ve Japonya ise an doğruya Uzak şark devlet- leridir . Uzak şarkta siyasi vaziyet son zamanlarda çok gergin bir şekle gir- di. Japonya, onar sene fasıla ile 1895 senesinde Çin aleyhine, 1905 senesin- de Çarlık Rusyası aleyhine, 1915 se- »esinde de Almanya aleyhine harp i- Jân ettikten sonra Uzak şarktaki va- #iyetini takviye etti. Muharebelerin temin ettiği muzafferiyetlerden c6- taret alan Japon! da Sovyet Rusya ile münasebetlerin tan- zim edilememesini fırsat addederek Mançurya'yı ik muvaffak oldu- lar, Şimdi de Siberyanm sahillerini ellerine geçirmeğe çalışıyorlar. Sovyet Rusya Başveki ihtilâlin on altıncı yıl nasebetile Sovyetlerin hari: ni izah ederken söylediği dikkate de- ğer bir nutkunda Uzak şarktaki na- zik vaziyete çok açık bir lisan ile te- mas etti. M, Molotof ezcümle dedi ki: “Japonyayı idare eden bazı dev- let adamlarının, Siberya sahillerinin ilhakma dair olan tasavvurlara ait münakaşaların açıktan açığa ve küs- tahcasma yapılmakta bulunduğunu gördüğümüz zaman, müteyakkız dav- Tanmamız lâzım gelmekte olduğunu anlayoruz. Bunlar bize âni ve ciddi bir taarruza karşı tamamile hazır bulunmamız lüzumunu ihtar “etmek- tedir, Bir taarruz vukuunda nâmağs lâp Kızıl ordunun ne demek öldüğü- Mu anlayacaklardır.” Sovyet Rusyanın kurulduğu gün- den beri her vesile ile sulh ve müsa- lemet yolunda! ışmaları ile tema- Yüz eden devlet adamlarınm, niha Yet Japon tahrikâtı karşısında sabı İarı tükenmiştir. Eğer nâmağlöp Kı- Xl ordunun hazır bulunduğu hakkın- daki sözler, böyle sulhu şıar edinmi; adamların ağzından çıkmamış ols: dı, belki de bu derece manidar mazdı, Filhakika büyük O komşumu- Tun vaziyetini yakından takip eden- ler bilirler ki, Sovyet Rusya seneler- den beri Uzak şarktan gelecek olan bir tecavüze karşı siyasi ve askeri ha- zırlıkta bulunuyorlar. Siyasi hazır. lıkları, Avrupadaki komşularile mü Mâsebetlerini tanzim yolunda tecelli #tmiştir. Sovyet Rusya Lehistanla tir. Askeri hazırlıkları da Sovyet Rusyaya, ilk beş senelik mesai plânı- m tamamı tamamma tahakkuk et- mesine mal olmakla beraber, her hal- de böyle bir tecavüze mukabele ede- tek dereceyi bulmuştur. Sovyet R Ya devlet adamlarının da açık ol. Made ettikleri bir hakikattir ki, ilk ş senelik plân, bu hazırlıklar de- 'ayısile azıcık ihmale uğramıştır. » Uzak şarkta Japonyanın bir istilâ Siyaseti takip ederek dünya sulhunu tehlikeye düşürecek vaziyetleri İhdas etmesine bir sebep te Ameri- kanın harpsonrası siyaseti idi. At tikalılar, dar bir zihniyetin tesiri on beş senede Sovyet Rusyarm * dünya müvazenesinde ne (derece i iyetli bir unsur olduğunu an- Ayamamışlar ve Rusyayı Uzak taki Statukonun aşmı istih- daf eden dokuz taraflı Waşington ikavelesine iştirak ettirilmemişler- i. Sovyet Rusyanın cihan siyasetinde sulh ve müsalemet unsuru oldu- Uzak şarktaki Amerika in ancak Rusya ile bir Anlaşmak suretile temin ve müdaf, Şdilebileceğini ilk anlayan Amerik, İ devlet adamı Roosevelt Amerika Ci tikten sonra iktidara geçtiği günden” beri kendisini temayüz ettiren cena” göstererek Sovyet Rusyaya eli Hatmıştır. Binaenaleyh bir Rus—A- anlaşması artık emrivâki şek- İni almış bulunuyor. ingiltereye gelince; eğer İngilte- imparatorluğu yalnız bir Avrupa ani olsaydı; belki de ya bu ihti İlan uzak kalır, yahüt tâ doğrudan Yoğraya Japonyaya muarız bir vazi- et almazdı. Fakat harpten “sonra iie İngilterenin harici siya- erine müessir olmağa başlamış- dır. Dominyonların siyaseti de dai- Ban, ve bilhassa bu noktada Amerika- *iyasetine uygun olarak tedvir e 3 inci sene No, 2786 Sahip ve Başmuharriri “CUMARTESİ Siirt Meb'usu MAHMUT Almanlar yarın, şimdiki hükümetin politikasinı beğe- nip beğenmediklerini reyle- rile izhar edecekler.. 11 31 TEŞRİNİSANİ 1933 üre B453ü Yani ileri müdürü: 24118, İdare ve Matksn: 24310. : Balkan Konferansı Bugün Mesaisini Bitiriyor İzmirdeki maçı tam bir hâkimiyetle 8-0 kazandı Afganistanın karışmış olması ihtimali kuvvetlidir Kâbilden sarih malümat ge'neyor Eski kral; sözlerine bakılırsa ilk işarette Kâbile liareket etmek üzredir Murahhaslar şereflerine verilen bir konseri dinliyorlar. (Beyaz halka içinde başmurahhasımız Hasan B.) Heyetimiz çarşamba günü Pireden hareket ediyor Balkan hariciye nazırlarının bir konfe- rans halinde toplanmaları hakkındaki teklifimiz alkışlarla kabul edildi SELANIK, 10 (Heyetle giden arka- daşımızdan — Öğleden evvel ve sonra- ki heyeti umumiyede komisyonların ka varları müzakere ve kabul edildi. Misak hakkında Bulgar baş murah hası M, Sakzod bazı kayıtlarla Bul, ristanın bu misaka iştirak edebileceğini ifade etti. Dermeyan ettiği kayıtları an- atta, Baş murahhasımız Hasan Bey Bal kan Hariciye nazırlarının bir konferans halinde toplanmaları için Yunan bükü- metinin teşebbüste bulunmasını teklif etti. Bu teklif alkışlarla kabul edildi, Yarın sant on birde kapanma celse- si aktedilecektir. Yarın akşam murah- haslar Aynaroza gideceklerdir. Heyetimiz Çarşamba günü Ankara vapuru ile Pireden İstanbula hareket €- decektir, Mecdi Verilen kararlar SELANIK 10 (A.A.) — Atina & sabifede) ürk Üniversitesinin ilk senesini Vekil B. açacak Bütüfi talebenin devam edeceği bir İnkılâp Enstitüsü binası yapılıyor Maarif Vekili cumaya geliyor Maarif Vekili Hikmet Bey. Yeni Türk Üniversitesi gelecek Cu- martesi günü büyük merasimle küşat edilecek ve derslere başlanacaktır. Üniversitenin küşat resmini bizzat Maarif Vekili Hikmet Bey yapacak ve Vekil Bey bunun için Cuma günü şehri mize gelecektir. Son tayinlerden sonra Üniversite kadrosunda bir tek münhal hocalık kal mamıştır. Yeni şekilde bilhassa asistanlara ve vazifelerine büyük bir ehemmiyet veril mektedir. Asistanlar bütün gün, tedri- satın devamı müddetince fakültelerde kalacaklardır. Bir hafta içinde bütün hazırlıkların ikmali için hummalı bir faaliyet darfe- dilmektedir. Edebiyat fakültesinde ha» zırlıklar ikmal edilmiştir. ültesinin hazırlıkları da bit- mek üzeredir. Hukuk fakültesi tama- men yerleşmiştir. Teşrikhanenin ikma- line çalışılmaktadır. Fakir talebeler Artık Üniversiteye devam mecburi» yeti konulduğundan ve tam tedrisat ya pılacağından talebenin, bilhassa fakirle- rinin ve hariçten gelenlerinin vaziyetle ri ehemmiyetli bir mesele teşkil etmek- tedirler. Üniversite Eminliği bu işle yakın» dan meşgul olmaktadır.Bu vaziyet kar | şısmda Tıpta okuyan mühim bir İkem talebe askeri kısma geçmek için müra- €aatta bulunmuşlardır. Diğer fakülte müdavimlerinin de leyli talebe yurtla na yerleştirilmelerine çalışılmaktadır. İnkılâp enstitü. Aldığımız malümata nazaran yalerm- da Üniversite. bahçesinde bir İnkilip Enstitüsü binası inşasma başlanacaktır. Yüksek tahsil gören gençliğin tam bir bars ve kültür sahibi olması için, bu Enstitüye bütün yüksek tahsil gençliği- nin devamı temin edilecektir. Enstitü nün inşasına yakında başlanacaktır. ——— diliyor. Esasen dominyonlarm tazyi kiledir ki İngiltere harpten sonra ta- rihi İngiliz — Japon ittifakını fes- hederek Uzak şarkta o Amerika beraber yürümeğe karar vermiştir. Binaenaleyh İngiltere İmparatorluğu- nun Uzak şarkta takip edecej setin anahtarı Waşingtonda'dır. Bu- Bun içindir ki Waşington'da Rus Ha- riciye komüiseri Litvinof ile * Ameril Cümhurreisi o Roosevelt arasındaki mükülemeler müstesna bir şümul ve ehemmiyeti haizdir. Uzak şarkta İngiltere, Rusya ve Amerika ile karşı karşıya geleceğini anlayan Japonya mcaba tecavüz si- yasetinde devam edecek mi? Japon ların da realist adamlar olduğunu bildiğimiz için buna ihtimal verme- Milletler Cemiyetinden asla çe- inmeyen Japonya, şüphesiz böyle büyük bir kombinezon karşısında du- raklayacaktır. Mançurya, Siberya ve Çin gibi dünyanm en geniş memle- ketleri ve Büyük Okyanus gibi dün- yanın en geniş denizi içinde bu dev- etlerle © çarpışmak, Japonya. gibi dört harbin galibi olan bir devlet için bile tehlikeli bir macera olur. Millet. ler Cemiyeti gibi zayıf ve eilız bir tanz- zuvun kaç senedir haykırıp çırpına- rak yapamadığı işi, bu üç devletin hafif bir fısıltısı yapabilir. Ahmet ŞÜKRU İ Gözirik Doğduğu ev Selânik Belediyesi müze yapmağa karar verdi Selânik 11 (Heyetle giden ar- kadaşımızdan telefonla) saat 2,25 -— Bu akşam Selânik belediyesi Balkan konferansı murahhasları şerefine büyük bir ziyafet verdi. Pek samimi bir hava içinde geçen bu ziyafette Balkan milletlerine mensup murahhasların bir çoğu nütuklar söylediler . Bu meyanda heyetimiz namına :söz alan Resit Saffet Bey söyledi. i#i nutukta Selânik şehrinin tari- hine temas ettikten sonra, sözü dünyanın en büyük kumandanının ve eşsiz inkılâpçısının Makedon- yada doğmuş olmasını hatırlatmış, ve Selânik belediyesinin Gazinin oturduğu evi satın alarak burasını bir müze haline kovmak hususun- 'daki kararına tesekkür etmiştir. Ziyafette bulunan iki yüzden fazla davetli ayağa kalkmak sure- tile bu kararı alkıslamışlar ve bu vesile'ile de Gazi Mustafa Kema- lin şahsiyetini tebcil etmişlerdir . Bundan sonra Yuğoslavya mu- rahhası hevetinden Madam Miloce ayağa kalkarak, harbin ti hislerile ne derrre aykırı bir badi- re ve felâket olduğunu anlatarak, Türkiyenin sulh yolundaki mesai- sini tebarüz ettirmiştir. Zivafette hazır bulunan Yu- nan Meslisi reis vekili, söylediği sayet sâmimi bir nutuktan sonra, Türbün Büyük Şefi. Türk milleti we Türk heyeti şerefine kadehini #aldırmıztır. — Mecdi, Doktorlar bugün Rey veriyorlar Etbba muhadenet cemi- yeti kazânacağa benziyor On beş gün evvel ekseriyet olmadı- ğmdan kalan Etibha odası idare heyeti intihabı bu gün tekrar edilecektir. Bu günkü intihapta ekseriyet hâsl olsun, olmasın, mevcut rey adediyle ida re heyeti intihap edilmiş olacaktır. Etibba Muhadenet cemiyetinin nam liyazi İsmet B. ve Ziya Nari Pş. zet olarak gösterdiği zevatı küçük bir (Devamı 6 ıncı sahifede) Tevfik Rüştü Bey dün Ankaraya döndü Sovyet heyeti ile beraber şehrimi- 2e gelmiş olan Hariciye Vekili Tevfik Rüştü Bey dün akşamki trenle Anka- raya avdet etmiştir. Vekil Bey, is- tasyonda 'bir çok zevat tarafından teşyi edilmiş, bir müfreze polis tara- fından selâmlanmıştır. Tevfik Rüştü Bey bu ay zarfında Cenevreye gidecek ve bu esnada Bel- grada giderek Yuğoslavya ile aktedi- lecek ve esasları hazırlanmış olan muahedeyi imza edecektir. Piyango bugün Bugün Tayyare piyangosunun yeni tertibinin birinci keşidesi | Üniversite konferans salonunda yapılacaktır. Bu tertip numaralar yarıya indi ol- duğundan kazanma Kümeleri o nis bette çoğalmış bulunmaktadır. ASALETE Eşya piyankosu Hayır müesseselerimiz mentfaatı- na dün Ankarada çekilen eşya pi- yangosunda kazanan numaralar iç sahifelerimizdedir. ANKARA, 10 Çielefenle) — Ki- bildeki suikast hakkında Afgan se- farethanesine dün yeni bir telgraf miştir, Bu telgrafta da fazla tafsilât olmamakla beraber, memleketin her tarafında asayişin düzgün olduğu, ye- ni Krala tamamen ubudiyet telgrafla- rı geldiği bildirilmektedir. Ayni tel ve göre şehrin matemi devam edi- Romaya akseden haberler ROMA, 10 (Hususi) — İtalyan gazeteleri Efgan kralı Nadir Şaha vu- kubulan suikasttan uzun uzun bahse- diyorlar. Maamafih suikastın hangi ellerle yaptırıldığı ve yahut şahsi o- İp olmadığı malüm değildir. Suikast- gı kralı üç el tabanca ile öldürmüş ve kaçmağa muvaffak olduğu için kim olduğu katiyetle tesbit edilememiş- tir. Kâbilde ssühim tevkifat yapılmış- tır. Umumi zan, suikastın Amanullah Han tarafdarlarından biri tarafından ika edilmiş olduğu merkezindedir. Suikast sabahleyin vaki olmuş, öğ- leden sonra Nadir oğlu 23 yaş” larındaki Mehmet Tahir Millet Mec- isi kararile kral ilân edilmiştir. Vaziyetin çok müphem olduğu tah min edilmektedir. Sarayda vuku bu- lan bir cinayet failinin kaçabilmesi- Eski Afgan Kralı Amantıllah Han ne ihtimal verilmiyor. Ancak Kâbil & den bu hususta malümat gönderil- mek istenildiği anlaşılıyor. Katilin ya kalanmış olması ve tahkikatın mek. (Devamı 6 ıncı sahifede) Galip takımın yenmek azmiyle İzmir e gittikleri gün alınan resimlerinden “Fenerbahçe en kuvvetli takım olduğunu gösterdi İlk devrede ?2), ikinci'devrede 6 gol Dün İzmirde İstanbul muntakası şampiyonu Fenerbahçe ile İzmir mınta- kası şampiyonu, Türkiye birinciliği için karşılaştılar. Bundan bir hafta evvel, Ankarada oynanan maçta Fenerbahçeliler Büyük bir şansızlığa maruz kalmış ve kendi ken- (Devamı $ inci sahifede) 15 nevi sigara üzerinde tenzilât yapılacak Bir mamul tütün ihraç şirketi kuruluyor Mısırda da bir fabrika açılacak Gümrük ve İnhisarlar Vekili Ali Rana Bey şehrimizdeki tetkikat ve temasları- na devam etmektedir. Rana Beyin şehrimizdeki bu teti tana, İnhisarlarda yapılacak yeni deği şiklikler üzerinde olması ve mütehassıs rel tatbikini istihdaf Bilhassa yeni Tütün İhraç şirketi tuz ve sigara fintlerinin ucuzlatılması meseleleri ve İnhisar fabrikalariyle mem. Jehalarda yapılacak ıslahat ve tetkikat neticesinde tavazzuh edecektir. Yeni Şirket Yeni teşkil edilecek mamul Tütün İh raç, şirk: en büyük hissedarı İnhi- darlar idaresi elacakim: Şirketin tesisinden maksat harici ti caret işini ticari zihniyetin istilzam etti ği serbesti ve elâstikiyet dairesinde yü- rütebilmek ve bu işlerin matlup derece de inkişafına mani teşkil eden ve ticari #ihniyetle kabili telif olmıyan bazı ida vi kayıtları bertaraf etmektir, Şirket bilhassa hariçte Türk tütünü- (Devamı 6 ıncı sahifede) Gümrükler ve İnhisarlar Vekili Ali Rana Bey