24 Mart 1932 Tarihli Servetifunun (Uyanış) Dergisi Sayfa 16
N imi 9-7 SERVETİFÜNUN No. 1868—173 GETHE Yazan: Cahit Süleyman HAYATI Bundan tam bir asır evvel Almanların veyahut bütün dünyanın en büyük insanlarından biri olan “Geethe,, ebediyen gözlerini kapamıştır. Fakat onun cisminin inhilâli isminin unutulmasına vesile olamadı. Yüksek şahsiyeti ve kuvvetli varlığı bıraktığı eserleri vasıtasile hâlâ yaşamaktadır ve yaşayacaktır, “Johann - Waoltganguon Geethe , Prüsyamn “Hesse - Nassau eyaletinin “Franc- fort, inde 28 ağustos 1749 tarihinde dünyaya gel- miştir, Babası hukuk doktoru ye şurayı devlet âzâsından idi. Annesi “Catherine - Elisabeth -Textor, 16 yaşında evlen- diği için “Geethe,, ile kız kar- deşi *Cornelie, ye bir anne- den ziyade müşfik bir aile olmuştur. “Geethe,, ilk tahsilini babasına medyundur. Alman- cadan başka Fransızca lâtince ve İtalyancayı hattâ iptidat hukuk malümatını bey baba- sından öğrenmiştir. 1759 senesinde “Geethe, nin maneviyatına çok tesir eden bir hadise vuku buldu. Bu hadise “ Francfort,, un- Fransız kuvvetleri tarafından işgali idi. Fransız ordusunun kumandanı kont dö “Thorane,, “Geethe,, lerin evine misafir olmuştu. Çok ince ve san'at- kâr ruhlu olan bu adamın etrafında memleketin res- samları toplanmakta gecikmediler. Biraz sonra gelen Fransız tiyatro trupunun oynadığı komedilerde de bulunan genç “Geethe, de san'at ve edebiyata karşı kuvvetli bir meyil doğdu. Bu tarihlerde “Geethe,, ilk aşkını yaşamıştır: Akra- basından “Gretchen,, isminde çok güzel bir kıza âşık olmuş, fakat kızın bu muhabbeti bir çocuk sevgisi addettiğini görünce münfail olmuş ve kızla alğkasını kesmi: — Büyük Alman şairi Geethe miştir. İkinci, aşka 1765 te hukuk tahsili için “Leipzig, e gittiği vakit tutulmuştur. Bu sefer âşık olduğu kız mi- safiri bulunduğu “Catherine Schonkojf, un kızı idi. Fakat maşukasını kıskançlığı ile okadar bizar etti ki pi kızcağız “Goethe, ile olan rabıtasını'heman kesti. “Geethe,, ilk eseri olan “Aşığın hevesleri, isim- li ae bu kız için yazmıştır. Bizzat kendisinin ikrarına nazaran hayatında neş'elenmesine ve yahut ıstrâp duymasına sebep olan hadiseleri yazmayı bu tarihten sonra itiyat haline getirmiştir. “Geethe, 3 se- ne sonra hastalandı ve “Fran- cfort,, a döndü. Bu hastalık ta ölünceye kadar zaman zaman nüksetmiş ve “Geethe, yi daima rahatsız etmiştir. Sihhati biraz iyileşince; “Goethe, 2 nisan*1770 te tahsilini bitirmek için “Strasbourg, a hareket etti ve orada bir sene kaldı, “Geethe,, nin “Strasbourg,, da bir sene kalışı hayatında çok mühim birrol oynadı: Çünkü orada “Herder, (9) ile tanıştı. “Herder, “Goethe, nin edebi benliğine çok tesir icra etmiştir, takip edecegi yolu o göstermiştir; ve “Geet- he, nin her eserinde gördü- ğümüz uslüba takayyudu yine o talim etmişür. Velhasıl “Herder, in daimi tenkitleri ve nasihatları o“ Geethe, yi büsbütün başka bir insan hali- ne koymuştur. “Geethe,, “St- rasbourg, da bir taraftan “Herder,, in sayesinde ilim ve fikrini yükseltmiye çalışır- ken kalbini de boş tutmayordu: “Geethe,, samimi arkadaşlarından biri sık sık “Stra- sbourg, un civarında bir köye giderdi. Orada bir ahbabı vardı. Birgün “Goethe, bu arkadaşına refakat etti. Orada “Fredrigue, isminde bir kıza rasgeldi ve aşık oldu. Kız “Geethe, yi okadar sevmişti ki onu bütün hayatında unutmadı. “Gcethe,, birkaç ay sonra hukuk imtihanların muvaffakiyetle verdi ve “Fred- rigwe , i terkederek “Francfort,, a döndü. Fakat yu- karda söylediğimiz gibi kız onu unutmadı ve kim kendisile evlenmek istediyse yalnız şu cevabı verdi; (“1 «Johans- Gottirledvon OHerder» tanınmış olunan filozof- larındandır. «Beşeriyetin tarihi felsefesi» isimli eseri çok #eşhur- dur (1744 - 1808)
