13 Eylül 1932 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 4
T T A Sayfa l " Hİ İ İktisat Sütüunur l Komşu Memleketlerin İktısadi Vaziyeti Osm eli Baukasının senelik bilân Ço raporunda Türkiye ve komşu şark memleketlerinin iktissdi ve mali var ziyeti hakkında —atideki —malümata tesadüf edilmiştir : *“Varidatının. en mühim vir kısmını toprağından çıkaran Tür- kiye, mevaddı iptidaiye ve zirai mahsulât fiatlerinin bütün cihan- da sukutundan çok müteessir olmuştur. Mahsulâtını ecnebi pi- yasalara sevketmek kabil olduğu zaman dahi, satış fiatleri ekseri- ya maliyet fiatlerinin dununda kalmıştır. Türkiyenin 1931 sene- sindeki tütün, pamuk, buğday, arpa ve meyva mabsulü şayanı memnuniyet — olmakla — beraber, ihracatı hissedilecek kadar da- ralmıştır. 1925 tenberi, bu tenez- zül kıymet itibarile 4650 halbuki miktarca ancak *020 nispetin- dedir. * İthalâtın muvazi bir surette tahdit edilmesine rağmen, harici ticaret bilânçosu 1931 senesi teş- rinievvel nihayetinde 15 milyon Türk lirası kıymetinde bir açık arzediyordu. Bu vaziyeti — ıslab için, hükümet, teşrinisanide kon- tenjan usulüne müracaat etmişlir. Bu tedbir senenin son iki ayında muvazenenin yeniden tesisinde şüpbesiz mühim bir Sâmil ol- muştur. “Fakat neticede 1931 - 32 bütçesinde 186 milyonluk — bir ekün üzerinden 56 milyon Türk irası olarak mukayyet bulunan gümrük varidatında külliyetli bir tanezzül husule gelmesi zaruri ldi. Bütçenin muvazenesini mu- hafaza etmek endişesi, Türkiye hükümetini bir taraftan hâmillerle bir itilâf aktederek barici borç- | lar yükünün — tahfifine, —diğer taraftan da umumi ve hbususi maaşat üzerinden “iktısadi buh- râan,, namile müterakki bir vergi ihdas ederek ciddi bir tasarruf siyaseti takibine sevketti. *Ticaret bilânçosunun tevazl- nü, bütçenin tevazünü, halihazır- da Türkiyede mes'ul makamatın başlıca iki gayesi olmuştur. Bu iki gayede milll paramn 1930 eylülünde elde edilen fili istikra- | rımı takviyeye matuftur. “Bugün — içinde bulundukları her türlü müşkülât içinde, hükü- metler şimdilik ehveni şerri Ihti- yar etmekten başka bir şey ya- pamazlar. Paranın sukutu - tebli- kesine, Türkiye hükümeti ticari münasebatın tahdidini ve kendi vğilc kavrulmayı — tercih etti. 'aziyeti bitaraf bir snrette mü- ede eden herkes hükümetin u hattı hareketini takdir eder. “ Fakat, bankaların faaliyeti zarurt olarak bundan mütcessir olmuştar. ,, Mısırda Vaziyet Cihan buhram, Mısırda şedit tesirler “icra etmiştir. Pamük fiatlerinin — tenezzülünden müte- essir olan ihracatı, geçen sene 32 milyon Mısır lirasına mukabil bu #sene takriben 28 milyon olmuştur. İthalâtın 930 da 47 1/2 milyonuna mukabil 931 de ancak 31 1/2 milyona baliğ olduğu na- zarı dikkate alınırsa, bu farlır ithalâtta daha büyük olduğu görülür. Kısmen işlerin umumi- yetle tenakusu dolayısile ve kıs- men de müdebbirane hareket edilmesile — oradaki şubelerimiz muamele hacimlerini tahdit etmiş- lercir. irakın Vaziyeti Aslen bir ziraat memleketi olan ve fiatlerin yeni bir suku- tundan ve mahsulâtının satılma- masından şiddetle mustarip bu- lunan İrakın iktısadi vaziyetinde kiçbir salâh alâmeti görülmemiş- n Hükümet bu vaziyetle yakın- dan alâkadar olmuş ve bir taraf- tan münakalâtın ve ziraatin inki- şafına elzem olan millt teçhizat SON POSTA EMLEKET HABERLERİ Vanda Yenilikler Eski Viranelerin Yerinde Yepyeni Binalar Van ( Husu- sI ) — Geçen mektubumda şeh- rimizde başlıyan umran faaliyeti hakkında — bazı malümat — gön- dermiş, yeni bir çarşı, Belediye ve Jandarma bi- naları yapılmakta olduğunu bildir- miştim. Filhakika büyük harpten harap ve ölgün bir şekilde çıkan kasabamızda bu harap manzara- nn giderilmesi için ciddi gayretler sarfedilmektedir. Son imar eser- lerinden hastahanemizi de zikret- mek lâzımdır. Mühim bir ihtiyaca cevap veren yeni hastahane, Vanlıları çok — sevindirmiştir. Hastanede yalnız Vanın değil, diğer kaza- ların bastaları da şefkat ve şifa kazanmaktadır. Şehrimizde hapishane olarak kullanılan üç odalı, pis ve rutu- betli bina da bugün ortadan kalkmıştır. Vali Mithat Bey bu köhne binanın hapishane olarak Eıâââ;" Buğday Fiati Bir Miktar Yükseldi Elâziz ( Hususi ) — Vilâyeti- mizde bu sene kavun, karpuz ve üzüm bolluğu şayanı dikkat bir derecededir. Türkiyenin her ta- rafında meşhur olan Mollaköy kavunlarının okkası beş kuruşa, üzüm 7,5 kuruşa, karpuz da ok- kası 100 paraya satılmaktadır. Bugünlerde Malatyadan Ma- latyanın tüysüz şeftalisi gelmiye başlamıştır. Bu şeftalilerin çe- kerdekleri tatlı oluyor. Son gün- lerde buğday piyasası da çıkmıya başlamıştır. ğday 150 kuruş madeni parada iken şimdi 200 kuruş madent paraya çıkmıştır. M. Kemal Balıkesirde Çocuk Bahçesi Balıkesir (Hususi) — Şehri- mizde Halk Fırkası karşısındaki belediye parkı çocuk bahçesi haline ifrağ edilmiştir. Sipariş edilen eğlence takımları gelmiş ve yerlerine kormıya başlanmış- tır. Bahçe bir haftaya kadar açılacaktır. — R. G. <r siyasetini takip ederken, diğer taraftan da zürraa elinden î;ldiğl kadar yardım etmiştir. vlet maliyesi, petrol resimlerind€ yeni bir varidat memba: bulacaktır. Yakında Sahradan geçerek, Irakı Bahrisefide bağlıyacak bir kanalın inşasına başlanılacağı Ümit olu- nuyor. lranda * İranda ticari muvazene açığı ve gümüş madeninin 1929 danberi devam eden istisnat tenezzülü Kran'ın ciddi bir surette tenzili kıymetini intaç etmiştir. Hükümet bir kambiyo murakabe hmhğm ve bilâhare harici ticaret inhisa- rını tesis etti. Bu tedabirin bi- rincisi müsbet bir metice vermişse de, inhisar bilâkis çok mülessir olmuş ve ruhsatiyeye tâbi olan ithalâtın mühim surette tenaku- sunu mucip olmuştur.,, Vanda eski çarşıdan bir manzara kullamlamıyacağını nazarı dikkâa- te aldı ve mahkâmları bu rutu- betli ve biçimsiz yerden kurtardı. Çünkü bu binada mahkümun salâh ve intibah bulması imkân- sız bir şeydi. Vali Bey hükümet konağı olarak inşaya başlanıp yarıda kalan binayı asri bir ha- pishane şeklinde tamamlattırdı. Şehrimizde — son — senelerde vücude getirilen eserlerden en mübimmi un fabrikasıdır. Bu sa- yede taşlı ve kumla ekmek ye- mekten kurtularak diğer medeni şehirlerde olduğu gibi temiz ve sıhhi ekmeğe kavuştuk. Bu fab- Malatya(Hl- ususi)— Buraya mevbut İsmet- paşa nahiyesin- de bir cinayet olmuş, — şerir bir herif öz kar- deşini öldürmüş tür. Hâdise şöy- le meydana çık- mıştir:. Fatma isminde bir ka- Hadiseyi meydana çe dın, İsmetpaşa karan Mebmet Onbaşı nahiyesi Jandar- ma karakol Kumandanı Meh- met —onbaşıya gelerek — koca- sının Üç gündenberi eve uğ- ramadığını, izine hiçbir - tarafta tesadüf edemediğini haber verir. Mehmet onbaşı tahkikata başlar ve İlk iş olarak kayıp kocanm kardeşini çağırır. Bu adam kar- deşinin yola çalışmağa gittiğini söyler. Fakat Osman ismindeki bu adamın ifadelerinden şüpheye düşen Mehmet onbaşı, bu esra- rengiz hadiseyi aydınlatmak için evvelâ evde ata başlar. Bu esnada evin etr birkaç Beypazarında Bir Genç, Eniştesini Uyurken Öldürttü Beypazarı ( Husust ) — Kaza- mızın Akçakavak çiftliğinde geçen gün kanlı bir hâdise cereyan etmiş- tir. Memiş zade Hafız Sadık Efen- diyi, uyurken kayınbiraderi Saim birkaç kişiyi para ile kandırarak öldürtmüştür. Cürüm sabit olmuş ve müc- rimler yakalanarak Adliyeye tes- lim edilmişlerdir. ı l | Şimdi Yükseliyor rikayı şehrimiz ta- »0 W0 b crlerinden Naci, w Ahmet, Şaban ve Sürtli zade Mustafa ve Süley- man Beyler te- sis etmişlerdir. Vanın en yük- bidir. kadar vilâyetin en uzak bir ucun- da icarlı bir bina işgal eden bu irfan müessesesine aylarca uzayan kış ve kar üzerinde gidip ge- mekte / genç Türk yavrularının çektikleri — sıkıntıyı izaha hacet yoktur. Senelerdenberi hissedilen bu ihtiyaç bu sene temin edilmekte- dir. Vilâyetin tam merkezinde inşasına başlanan bina daha şim- diden Vana ziynet ve şeref vere- ceğini gösteriyor. Esasen mektep olmak üzere yapılan bu bina bütün ihtiyaçları cami olacak ve önümüzdeki ders senesinde aziz Türk yavrularına kapılarını aça- caktır. — Mesut Tüyler İÜrperjti_ci_ -_Bwîr Cinayet Bir Şerir, Öz Kardeşini Parçalıyarak Öldürttü damla kan izi ve evde de eski bir tüfek bulunur. Meh- met — onbaşı tüfenği kokla- dığı zaman bu- nun yeni atıl mış olduğunu anlar. Kardeç, Kati Bunun üzeri- Osman ne Osman sıkı bir şekilde isticvap edilince, bir cinayet işlediğini, kardeşi İbra- himi kendi elile öldürdüğünü itiraf eder. Taharriyat derinleğ- tirildikten sonra maktul İbrahi- min cesedi kartalların bile çıka- mıyacağı yüksek bir kayanın üstündeki bir ayı İninde parça- lanmış bir şekilde bulunur. Ya- pılan tahkikata göre, maktul Ibrahim kardeşi Osmanın çocu- ğunu dövmeş, Osman da bundan muğber olarak kardeşini gizlice öldürmüştür. — İhsan Sıvasta İki Kadını Öldüren Şerir Nihayet Tutuldu Sıvas ( Husususi )— Geçenler: de - bildirdi; fvey — annesile yengesini oldürüp kaçan İsmail ismindeki şerir Yıldızelinin bir köyünde — yakalanmiş, — buraya gelirilmiştir. — N. N. ——— Yakında Ankaraya gönderi- lecekler ve muhakemeleri orada yapılacaktır. — F. Coşkun Hİ "'—IİÜIV: 13 Tenkit İnkılâp * Ve Kadro Inkılâp ve kadro ! Yazan Şevket Süreyya, basanrı Muallim Abmet Halit kitaphanesi, fiati 1 | radır. uf.cknkırâda münevver ve mü- ir dört beş genç vardır. Bunlar — inkılâbımızın ideolojisini yapmakla — meşgul — olduklarmı iddia ederler ve fikirlerini bir taraftan Hakimiyeti Milliye gaze- tesinde neşrederler. Fakat asıl gazeteleri (Kadro) ismindeki aylık mecmuadır. Bu mecmuada inkı- Tâbın ideolojisini izaha çalışan yazılar vardır. Fakat bu yazılar daha ziyade dağınık ve sistemsiz olduğu için, buradan bu gençle- rin fikirlerini vuzuh ile anlamak mümkün değildir. Bu gençlerin başında Şevket Süreyya Bey vardır. Şevket Sü- reyya Bey, Ankara Ticaret Mel tebi Âlisi Müdürüdür. Tahsilini Moskovada bitirmiştir. Çok zeki, ek olgun kafalı bir gençtir. Ma- lümatı zengindir. ve İklâp ve Kadro harekelinin lideridir. Bu sebeple Şevket Süreyya Beyin son çıkan “ İnkılâp ve kadro , isimli hitabı hususi bir ehemmi- yeti haizdir. *İnkılâp ve Kadro,, diyebiliriz ki, yeni harflerin kabulündenberi çıkan eserlerin en kuvvetlisi ve en mükemmelidir. Şevket Süreyya Bey, bu ese- rinde inkılâbımızın istinat ettiği fikir sistemini izaha çalışmıştır. Bu izah Türk inkılâbının yep- yeni bir ifadesidir. «Şimdi ber adımda gürdüğümüz fikir teşettütleri, bu fiklr toşottütle- riüden gelen ruh düşkünlükleri ve bozgunculuklar, fakılâbın herkes için üstünde mutabık kalınması zarurt olaf prensiplerinin bir ideoloji sistomi ha- Tindo tedvir olunmamasında: oğue yor. » Bunun için Şevket Süre! Bey, bütün eserinde bu iı'ylâ: teşettüllerini — izaleye — bizmet eden bir vuzubla Türk İnkılâbır nın ideolojisini tesbit etmek iste- miştir. Şevket Süreyya Beyin hâdi- satı tetkik için kullandığı metot tarihi maddeciliktir. Marksizm de bu metodüu — kullanmış- tır. Fakat © yalmız Avrupaya mahsus şartlar içindeki cemiyeti tetkik etmiş ve — sermaycdarlık sisteminin doğurduğu tezadı yal- nız sınıf mücadelesinde görmüş- tür. Halbuki Şevket Süreyya Bey ayni metotla yeni bir hâdiseye işaret etmektedir. Onca serma- yedarlık — sisteminin — doğurduğu İkinci ve en büyük tezat, sana- yün, yahut büyük iktısat fonksi- yonlarının dünyanın bir kısım memlekeilerinde mütekâsif — bir şekilde inkişafına mukabil, müs- temleke ve yarım müstemlekele- rin bu memleketlere esir vazi- gme kalmasıdır. — Binaenaleyh ir taraftan sermayedarla işçi arasında . husule — gelen — tezat, diğer taraftan metropollerle müs- temlekeler arasında baş göster- miştir. Müstemlekeler de sanayii mütekâsif bir tarzda inkişaf et- miş —memleketlerin — islismarına tar. O halde proletaryanın isyanı ile mill! kurtuluş h:relı!le= zaviyesinden teti "iqıı*'ıll'ı’ndı. Bua itibarla Türk milli kurtuluş hareketi cihanda yeni bir cereyanın mukaddeme- sidir ve cihanı yeni bir görüş tarzının başlangıcıdır. « Çihanda hakkın ve muvazenenin temini Için, her şeyin sahlbi asllsine Yadest İâzımgelirse, müstemleke ve yarım müstemlekelerin fasılasız istis- marı hesabına teessle eden — bugünkü Avrupa sanaylinin de bütün müstem- leke ve yarım müstemlekolere dağılı- gımı İstemek, bu memleketler için bir hak teşkil eder. Bu küçük sütun içinde her bir satırı bir sütunluk izaba ihti- yaç gösteren bu eseri hulâsa ve tenkit etmek mümkün değildir. Onun için inkılâbımızın fikir sis- temlerini tesbit işinde açılan bu yeni utku karilere tamtımakla İktifa etmiye mecbur kalıyoruz. a
