15 Mart 1933 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9
SON <POSTA İTTİHAT ve TERAKKİ — Her hakkı mahfuzdur. — Tefrika No. 93 Nasıl doğdu?.. Nasıl Yaşadı?.. Nasıl Öldü?.. Enver Bey Bu Kararı Derhal Kabul Etmişti Yola Çıkacaktı Selânikten, Hasan — Riza harp miralayı Manastırdan topçu — muallimi Beyle — erkânı Ali Rıza Bey; kaymakam — Sa- Mhattin Beyle binbaşı Hasan Tosun Bey; İşkodradan da er- kânı harp yüzbaşısı KAzım (1) Beyle mülâzım Sapanca'ı Hakkı B. İstanbula istenildi. İstenilen bu zabitlerin arasnda bir de sivil vardı ki o da, Manastır adliye müfettişi, Mustafa Nedim Beydi. Bu xzatların bu şekilde İstan- bula İstenilmeleri, mahallerinde büyük bir heyecan uyandırmıştı. Bu emrin Üçüncü Ordu müşiri- yetine geldiği gece, erkâmharp kolağası Mustafa Kemal Bey (2), erkânıharp binbaşısı Fethi Bey, topçu kolağası Rasim Bey birleş- mişler;bu meseleyi müzakere için Hasan Rıxa Ee;in gelk- mişlerdi. Mustafa Kemal Bey, ordunun #arahat kesbeden kudret ve ni- fuzanu ileri sürüyor; artık her evine söyliyor; İstan- dinlemek - iste- bu noktadan bulun bu emrii: miyordu... - Fakat başlıyan müzakere; nihayet, İs- tanbulun son fikir ve cür'etini anlamak noktasından tâdil edil- miş, Rıza Beylerin — İstanbula gitmelerine karar verilmişti. Çün- kü, bu ikizata İstanbulda yapr lacak muamele neticesinde, hü- kümetin ve bilhassa Abdülhami- din noktainazarı anlaşılmış - ola- c€ak, ona göre tedbirler alına- caktı. Hasan Rıza Bey, bu kae- rarı memouniyetle tatbika karar verdi: — Şayet, cemiyetin esrarını almak için beni icbar ederlerse, derbal intibar ederim. Dedi ve arkadaşı Ali Rıza Beyle, ertesi gün İstanbula hare- ket etti. Manastır'da bulunan Salâhattin Hasan Tosun ve Adliye müfettişi Mustafa Nedim Beyler, ortada gö- rünmiyorlardı. İşkodra'dan isteni- len Kâzım Beyle Sapancalı Hakkı Beye gelince: Bunlar, Koçana dan gelen yeni kumandan Ali Paşadan emirlerini almışlar ve derhal yola çıkmışlardı. Herkes, bu iki zatın İstanbula gittiklerini zannediyordu. Halbuki, İşkodra heyeti — merkeziyesinin — verdiği karar mucibince Kâzım Beyle Hakkı Bey, doğruca — Bosnaya gitmişler, beyeti merkeziye ile temaslarını ııııı:ı!ıu ederek orada mıya başlamışlardı. Hııç:ııh. ;lıı Beyle Rıza Beyin Lstanbula — müte- veccihen — hareketlerini, — Ordu Müşiri telğrafla mabeyine bildir- mişti. Bu iki zat, Sirkeci istasyo- puna muvasalat eder — etmer, Latanbul merkez kumandanlığ.n- dan yönderilen bir miralay tara- fından istikbal edildiler. Doğruca Ali | Rüzim Paşa (£) Erstmharp Muştafa yedi ayevvel gel ordu Maiyetl Müşiri) ıhatbiyesi) ne aaklolunmuşlar ve göwm'yetle de mlâlin bir. moövki 4lıniy- Tardı. gası Işkodrada faaliyet gösteren mülâzim (Sapancalı) Hakkı Bey düler. Orada birkaç saat kaldık- tan sonra — Yıldız. garayından istenildiler. Sarayda, Çit kasrın- da, Erkânıharbiye müşirlerinden Etem ve Ömer Rüştü paşalar ta- rafından basit bir torzda isticvap- tan geçirildiler. Fakat Riza Bey- ler sorulan suallere o tarıda ce- vap verdiler ki: — İkisi'de koskoca miralay oldukları halde, dünyadan haber- leri yok... Diye, saraydakileri kendilerine — —- ——— ———0 SON POSTA Tetanbul BORSASI M -3- 1933 Paralar (satışı kuruş | Töğ— 213,00 | ,o0 | 2l8,— 20 kuron | gilin Avas, 1 pezeta | Mark D del 1 Pengö 20 ley | D dinar » 1 fleria | 1 Çerveneç Çaklar | Prag Viyama Madrit Berlir Varşora Peşte Bücreş — 8020 Belgrat — 250075 | Mossova — 1083,50 senetler! Lira | Lira İşBank.(Nama) 10,15 | Anada'u & MOV, 37,50 » (Hümile) Il,— | Şark D. Y — * 4635 (Mücss 6)N6— | İst, Tramvay — 5130 Caküdar ea — 1100 Terkon 721,00 0,4730 1208 92565 3, 3812 83,0350 Cenevre 2 t Sofya #6 vas Azastardam — 1,1725 Hissa Londra Nev - york Parle Müane Brülkesi Atina Oemanlı Bank, 35,— Safnik — , — 595 Şirketi Hayriye 1500 Ha D Ha 0,90 | Havagı AaadelanGOV. 3850 | Telefer » W P, 2360 | Bomontl Esham vae Tanvilâi Adira hstikren Dahlii ©),73 Düyunu Mu — 6023 Gümrük 850 Bayel mahl 660 bağdat tertip D 925 v » MUL25 BORSA Tahvilât. Lira 935,00 4800 1030 İti 41235 İnce beşibiriik altım ee mlnz N ; WCdaburiyer ) G N ÇHlsasi) ecmali 50, )) (Reşat) — . 485) (Vadli) , Busir Kr,Fa, 1886 189, VAziz) » oe PY 10Ü) Vtamit) #25 | ç y » YU v0 C) Yıldız iyaretliler bugüe mesinele gürmemişlir. Meskükal Lira Türk Altını ek » Mecidi bankrot (Oa. B.) 228 Kalın beyibir'ik altın güldürdüler, Esasen onların da is- tedikleri bu idi. Demek ki, mat- lüp hasıl olmuştu.. Bunlardan biç birşey öğrenemiyenler, Selâ- nikte yaralanan Nâzım Beyin kaynı, Erkânıhaap Binbağısı En- ver Beyin İstanbula celbini muva- fik gördüler. Çünkü Nazım Beye karabeli — hasebile, ona bazı şeyler - söyletebileceklerini — Ümit etliler. — Bu emir, Üçüncü ordu müşi- riyetine gelir gelmez, merkezi umumi haber aldı. Artık, Yavaş yavaş tevkifat yapılmıya başladı- gı zehabına kapıldı. Enver Bey, İstanbula gitmek — istemiyordu. Tabitdir ki merkezi umum! de ay- nı fikirde bulunuyordu. Yapılan içtimada, Enver Beyin, derhal Selânikten uzak bir yere çekik mesine ve orada badisata İnlizar etmesine karar verildir. Enver Bey, bu kararı derhal kabul etmiş ve yola çıkmak İs- temişti. Fakat hiçbir hazrlığı ve hatta rövelveri bile yoktu. O içtimada bulunan Fethi Beyin-za- bitana mahsuş - rövelverini iste- miye ve almıya mecbur oldu. Bu suretle yola çıkan Enver Bey, evvelâ, Yenice tarikile Karaca- ovaya şilti. Orada dayısı ikinci avcu taburu kolağası Halil Beyle birleşti. Bu sırada Karacaovada | giıii bir faaliyet vardı. Vaktile ükümetin büyük bir haksızlığına kurban olan (Süleyman) isminde bir adam, bir çete teşkil etmiş ve dağa — çekilmişti. sonraları, (Silo Kaptan) unvanını alan bu Türk çetecisi, bükümetten İnti- kam almak için hiçbir fırsatı fevtetmiyor, her vesileden istifa- | da ederek hükümet kuvvetlerine ehemmiyetli dearbeler indiriyors du. Bu çeteyi Cemiyetin amaline hizmet edecek bir vaziyete ge- tirmek şüphesiz nafi olacacaktı. Buna binaen © bavalideki teş- kilâta memur — Oolan — mülâzim Gani Bey, Silö Kaptana giz- lice haber yolladı. Tayin edi- len yere kadar yalnız başına gi- derek Silo ile yaptığı mülâkat neticesinde, bü Cessur adamın kalbini tamamen kazandı, İcab nda beraber çalışmak için kendisinden söz aldı. Aynl zamanda, icraata geçe- cek zamanında buülül ettiğine kanaat hasıl olmuya başladığı için Kaza Kaymakamı Hamit Bey, Kolağası HılllıB;yı Mülâzim Gani Bey bir gece içtima etmişler, as- kerylerden:. mürekkep hir'lc.clenin hazırlanmasına vermişler ve bunu Selâniktekl merkezi umü: miden İstizan etmişlerdi.. Selâ- nikte, Mustafa Necip Bey “tara- fından Nazım Beyin yaralanmasını ve İstanbula Aaldırılmasını müte- akıp, bu çetenin Mülâzim Gani B. kumandasında hazırlanması için emir gelmişti. İşte, Enver Beyin Karacaovaya Mmuvasaleti de, tam bu zamana tesadüf etmişti. Enver B. bu faaliyete vâkıf olur olmaz, derhal vaziyetten İs- tifade etmek istedi. Kendisine (Terakki ve İttihat Cemiyeti Mü- fettişi) unvanınn verilmesi için merkezi umumiye bir — mektup gönderdi ve bu talebinin 1s'af edileceğinden emin olarak, Mü- lâzim Gani Bey vasıtasile bir mühür hakkettirdi.. ÇArkası var) A ı şSayta :8 Tiyatro Hayatımızda Bir Hâdise: ( Baştarah 1 incl sayfada ) tını seven bazı zevattan gayri, Elektrik Şirketi Müdürü M. Han- ses, Doyçe Bank Müdürü M. Ziç- mos, Bank Kommerçiyale Müdürü, M. Pomi, Felemenk Bankası Mü- dürü M. Pasmer, Doyce Oryant Bank Müdürü M. Post, Selânik Bankası Müdürü M. Dö Vermet, Osmanlı — Bankası Müdürü M. Hodler, Sovyet Bankasi Müdürü M. Politers, İş Bankası İstanbul şubesi müdürü Yusuf Ziya, Borsa kambiyo mürakibi Bedri, bankiye Celâ!Memduh,İzzet Melih, Darülbe- dayi rejisörü Muhsin Beyler hazır bulunmuşlar, ikinci bir toplantıda verilecek müsamere gününü ve şeklini tesbite karar vermişler ve bu toplantı münasebetile Darülbe- daylin büzünkü halini almasında Belediye reisinin yaptığı kurtarıcı ve yaşatıcı tesiri hatırlamışlardır. Neydi, Ne Oldu? Hakikaten Muhiddin Şehreminliğine — tayin — edildiği sralarda Darülbedayiin — inhilâl etmek Üzere olduğu inkâr edile- mez: Arasıra yazete sütunlarında uyandırdığı — fırtınalara rağmen tiyatromuzun can damarı oldu- ğunda şüphe bulunmıyan Muhsin, Refikası Neyyire Hanımı da alarak Rusyaya gitmişti. Orada Beyin ç ilışıyordu.'Şadi Bey. Şehzadebaşın- | da bir tiyatro açmiştı. Hatta şimdi 25 ci yl dönümü tes'it edi- lecek olan Behzadı da oraya çek- mişti ve Tepebaşından atılan Da- rülbedayi, dar, kasvet verici bir salonda, sıkı bir bütçe içinde bu- palıyordu. Hatramız bizi aldatmıyorsa Belediyeden gördüğü yardım se- nede iki bin, gişede topladığı hasılât ta yine senede takriben on bin lirayı ancak buluyordu. Bu kadar az para ile sanatkârlara ayda 40, S0lira vermekten başka ne yapılabilir? Halbuki bugün Belediyenin yaptığı yardım eskisinin on misli- ni, gişe hasılâtı ise yine eskisinin sekiz mislini geçmiştir. Bugün Darülbedayün senevi (105) bin Jliralık bir bütçesi vardır, komediden başka bir de öperet kismi vardır, bir. örkes- trası vardır, bir bale heyeti var- dır, ve bütün bu kısımların da muktedir hocaları vardır. Ve ti- yatro san'atkârlarına eski 50 lira- ya mukabil, şimdi 100, 150, lira vererek nisbi bir huzur içinde bittabi daha iyi çalışmaktadır. Yeni Tasavvurlar.. Mubiddin Beyin tiyatromuz #zerinde yaptığı ıslahat şimdilik bandan ibarettir.. Fakat yara- cağı bundan ibaret değildir: Meselâ hayatlarını memleketin bu tek tiyatronuna — bağlıyan san'atkârların atileri müemmen değildir. Çalıştıkları müddetçe kazanırlar, — çalışamıyacak — yaşa geldikleri xaman — ne olacak- lardır? bu, kafalarını yiyen bir sual halindedir. Bir tekaüdiyeye muhtaçtır, ve Ümit ederiz, yakın« da bu da olacak., Darülbedayiin Tesirleri.. Dün akşam Behzadın 25 inci yıl dönümünün nasıl tes'it edile- ceği konuşulurken, Darl/beda- yliin memlekette bir film hayatı doğurduğu noktası Üzerinde de duruldu: r:ill:ıklkı Darlilbedayl ve Da- rülbedayi san'atkârları olmasaydı memlekette film yapmak mümkün olamıyacaktı. Halbuki bugün bu san'atkârların sayesinde mamle- ve giltikçe artan bir tekâmül ile Üç dört tane sesli film yapılmış- tır. Fazla olarak komşu — millet- lerden buraya film çevirmiye ge- lenler olmuştur. Bu sahada - ilk adımı atanlar Yunanlılardır, mu- hakkak onları Bulgarlar, Roman- yallar, Sırplar takip edecekler dir. Çünkü kendi memleketle- rinde henüz bir #stüdyo yoktur. Avrupa stüdyoları ise İstanbır lunkinden lâakal bir misli ba- halıdır. San'atı takdir.. Burada bir noktaya işaret edelim: Memlekete filim çevirmek Üzere gelmiş olan Yunanlılar işe başlar başlamaz kendi rejisörlerini beğenmemişler ve onu memleket- lerine iade ederek yerine bizim rejisörümüz Muhsini geçirmişlere dir, Bu, bir Türk san'atkârı hesa- bına hakikaten iftihar edilecek bir muvaffakiyettir. I kette bir stüdyo vücut bulmuş * Bebzat san'at hayatının 25 inci yıl dönümünün t edileceğini işittiğzi zaman memnun olmuş olsa gerektir. Kendisini İpek — filmin son defa olarak gazeteciler — için hazırladığı — bir. temsilde gör düm. Beyarlaşan saçları ve çizgb lerle Golmiya başlıyan yüzü ile bana ihtiyarlamıya başlamış gibi geldi. Fakat o bana: — HBer vakılki gibi gencim, diyordu. Kendisini: — Meoşrutiyetin ilk günlerin- de bir mektep temsilinde ilk defa rol aldığı günden, — Balkan muharebesinde sır- tına Üniformayı takarak gönüllü gittiği günden, — Darülbedayüi — teşkil — için İstanbula davet edilmiş — olan büyük Fransız san'atkârı ( Antu: van )ın bütün namzetleri gördük- ten sonra ( Muhsin ) ile (Behzat) 1 seçerek: “ İşte sizin için istikbal vadeden iki çocuk , dediği gü den beri tanırım. Fakat san'at hayatnın 25 inci yıl dönümünü tes'ide hazırlanması münasebetile kendisini tebrik etmiyeceğim: Bana hayatımdan yirmi beş senesinin daha eksildiğini ha- trlatt. — Ali Ekrem G — —— ——— İhtifal 16 Mart Şehitleri İht'falinin Programı Hazırlandı İstanbul Halkevi Reisliğinden: 16 Mart şehitleri ihtifali her sene olduğu gibi bu sene de Eyöp'te aşağıda sırasile yazılan program dahilinde yapılacaktır. 1 — Muüftü Efendi tarafından Türkçe bir dua ve Halkevi namına Halkevinden, Şehir namına bele- diyeden, Gençlik namına Milli Türk talebe birliğinden birer zat . söz ıbyliyece!ılıııx <F 3 — Muzika matem havası çalacaktır. 4 — Bir askerf müfreze üç defa havaya manevre fişeği ile ateş edecektir. 5 — Resmigeçit yapılacaktır. Davetlileri götürmek için saat (13) te köprünün Haliç iskelesin- den bir vapur hareket ve mera- simin bitamında köprüye avdet edecektir. — İhtifal hasebile bu perşembe Halkevinde mutat kon- feruna verilmiyecektir. * Halkeri bu ibiifel İçik şehik mizdeki meb'usları ve bayır ces miyetleri idare beye l davet elmekledir.
