30 Mart 1933 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 13

Hergün Düzelmiş Dille Yazılmış Bir Yazı Numunesi Yaranı Aka Gündüz Dil anketi aldı yürüdü. Halkın gösterdiği ilişik adamı tatlı tatlı kurumland rıyor. Hergünkü dizlme her yerden tomar tomar karşılıklar gönderi- liyor. Demek ki öz Türkçe sev- gisi bu ulusun, usaltısında ( tah teşşuurunda) varmış. Onun bis- mını bulup ortaya çıkarmak ge- yektir. En büyük bu tılsımı da buldu ve öz dil sevgisi birdenbire | fışkırdı. Ben bu güzel, lışma birliğinde ufak bir yanlış- hk veya bir yanlış anlayış seri: yorum, Anket işinin kökü şudur: Hergün size verilen söz dizim- lerine öz Türkçe karşılık ara- yın x. Lâfa dikkat ediniz. Karşılık bulunuz değil, karşılık arayınız: Bu, şu demektir: Bu Arapça, Farsça sözlerin karşılığım halk dilinde arayınız. Halk bu karşı« hğı söylüyorsa onu bildiriniz. Eğer halk dilinde bir karşılık yoksa, ondan sonra karşılık bulunuz. İşte yanlış anlaşılma burada- dır. Gelen karşılıklar içinde fab- | rikacılık göze çarpıyor. Herhangi | bir sözün karşılığı var mı yok mu? Aranmadan hemen uyduru- luyor. Bundan sakınmalıyız. Öz dili bulayım derken var dili de yitirmiş oluruz. kinci ya İlk adımda her #özün karşılığı yok san yoruz. Her #sözün karşılığı vardır. ve amaktadır. Hele (ismicins) ler. Bunlar tolapn yor, göreceksiniz ki ciltler tutacaktır. İşi oluruna değil, köküne güt- | melidir. Kolayına getirmek, fab- rikaclık etmek öz dile ziyandır. Şöyle anlatayım: fabrikacılık ediyoruz, sakaf kar- glığı olarak yapıüstü, dam, dam örtüsü falan gibi bir şey uyduru- yoruz. Oldu mu? Bunu önce ya- pyan dilde arıyacağız. Arayınca da şuoları buluruz: Çatı, çantı, k. Acaba sakaf bunlar- dan hangisinin karşılığıdır? Çans tının karşılığıdır. Çatı başkadır. Binanın kiremit altındaki kuru- luşuna çatı derlerler Dam kire- mitli kısmıdır ve bir bakıma da bina, bapisbane karşılığıdır. Sa- çak da başkadır. Su oluğu çivile- nen kenara saçak derler. Bir daha: Bize (T) harfinden tâlâbe sözü verseler, Bunun halk dili içinde aramadan tercümesini yazıp veririn. Tâlâbe karşılığı İçin ya birikinti deriz, veya dur- günsu veya bilmem ne., Her hak- de fabrikadan çıkma bir şey söyleriz. Eğer arasak hemen şu canlı sözü buluruz. Tâlâbe demek Bövet demektir. (İntibahjı — verseler — kimbilir aramadan bulmadan ne söyleriz. Ama bunun yaşıyan yardır. ve şudur? Ayğı. Müteneb- "bih olmak: Aymak. Mütenebbih dam, Aygın. Sarhoşluktan kurtulmak- | başkadır, ayılmak — dere ler. Ayılmışa da ayık diyorlar, Gaflet: Bayı. Gafik bayık. Gaflet etmeki baymak, Öteki maddi çeşidine de bayılmak, baygın, bıvxlmıı filan derler. Görülüyor ki “Türkçe çok zengindir. Fabrikacılığa kapılma- dan yüzde yüzünü bile bulmak işten bile değildi. Onun için ona bu coşgun ça- Bize sakaf | #Özünü verdiler diyelim, Hemen | karşılığı | öğütlüyorum: Arayınız, bulacak- | sınız. Eğer yoksa ve yokluğuna | inan gelirse ondan sonra bulu- auz. Büluşünuz — da olmasın. Bu güzel gidiş ançak bu tw tumla düz gider, uydurma | Kö ?) I Resimli Makale | Br sünger, kendi skletin'a on | misli, yüz misli su emebilir. Fakat W " suyu ömmekle ağırlaşır ve şişer, ma- | hiyetini degı.u.m. SON POSTA nın dimağı da sünger gibidir. Kendi hâaeminin bin misli, yüz bi lgi toplyabilir. Fakat bu ma> lânat süngerin suyu | beyinde dııru sa kıyı n Beyin Ve Duşunı.c ı Dimağ, emd'ğgi bi'g'yi kendi içinde de .l)lvnp Orlaya yeni bir Çikir #ero- vardır. Kendi düşün- Cizre’de Kuraklık Bât_tî_ ylü Yağmur Başlayınca Sevincinden Kurbanlar Kesti CİZRE, 30 (Husust) — Geçen civarındaki hayvanat mer'asız kalmışlardır. hayvanların yüzde sekseni telef Ölen yavrulu koyun ve Bir kalbur Dünya Güzeli Mansurede Tezahuratla Karşılandı saman on kuruş Mansure: Mısırda ( Hususi ) — | Hanını | Dünya güzeli Keriman Mansure'de — bulunan — Türklerin daveti Üzerine buraya gelmiş, halk dükkânlarını kapıyarak ve yaşasın “Türkiye, yaşasın Gazi diye bağıcarak — güzeli v şlardır. | İmtiyazlı Şirketler | Ankara, (Hususi) — İmtiyazlı şirketlerin mukavelelerinde yazılı vergi ve resimlerden muafiyeti hakkında hükümetin verdiği lâ- yihanın müzakeresinde Teşkilâtı Esasiye ve Bütçe Encümenleri arasında ihtilâf çıkmıştır. İhtilâf Meclis heyeti umumiyesinde hal- ledilecektir. Yeni Liseler Ankara, 30 (Hususl) — İstan bulda açılacak yeni lise ve orta- mektepler için vekâlet hazırlıklara başlam:ıştır. Kadırgadaki Ortamoktep — ka- patılacak mektepler meyan nda 'ır. Düyunu umumiyo binası kız lise sine tahsis edilecektir. Bu mektepteplerin açılması dolayısile muallimlerin derslerinin haftada mecbur! olarak - (25) e çıkarılacağı bakkındaki şayialar esasaızdır. Worgantav Sefir Oldu Atina, 29 (Hususi) — Ameri- kanın umuml harpte İılınlıul sefiri olan Morgentav Amerika' nın Âtina sefirliğ tayin edil- mı:hr ISTER İNAN Şark Demliryolları Idaresindekl den tahsederken ortaya yeni bir gını haber verdik dedik ki: mucibince şirketin eski senelere ali muhalaza edilmek lârzımdır. Bunlar şiddetli kuraklık yüzünden bu sene Cizre ve havalisindeki koyun, keçi, inek vesair olmaktadır. keçilerin yavruları diğer emzikli koyun ve keçiler emzirmek- tedir. Fakat bunların da memelerindeki sütler cak kendi yavvularını besliyecek derecede olduğun- | dan anasız kalan yavrular pek zayıf olmaktadırlar. karşılar | “Şirket nizarnnamesi sene kazamız ve lebilmektedir. Açlık yüzünden f bıraktıkları ' an- kurbanlar madeol paraya | Adana'da29Kişi Nezaret Altında Adana, 30 ( Husust ) — Zabıta bugün şehrim'zde 29 kişiyi mezaret alına almıştır. Bu adamların evle- rinde araştırma da yapılmıştır. Bu adamların — komünletlik — tahrikâtı yapmaktan suçlu olmaları muhte- meldir, Pol'u tahkikat ve İst evabat hakkında sıkı bir. ketümiyet göz- tormektedir. Ankara, 30 (Hususi biliye Vekâleti Türk - tebeaları ile İran tebealarının — evlenme- leri memnuiyeline dair olan ka- nunun İkinci ve Üçünecü madde- lerinin tefsirini istemiştir, bunun sebebi evvelce bazı ecnebilerle evlenip firar eden Ermeni ka- dınlarının İran tabiiyetinde olduklarını İddin ederek vazıyet edilmiş olan —emlâklerini geri istemeleridir. Üç Kaçakçı Edirne, 29 (Hususi) — İsa oğlu Ahmet, Halil oğlu İsmail, Ömer oğlu Hüseyin isminde üç kişi Bulgaristandan — Türkiyeye birkaç beygir sokmuşlardır. Suvari muhafaza — memurları bu kaçakçları saklandıkları bir evde bastırmışlar ve Luleburçaz ihtisas mahkemesine vermişlerdir. Kaçak beygirler Edirne gümrü- Rüuo le lım edılmıştlr e Te 1STER bâd'seşin: çiletir iktilâz mesole daha ve yakılamaz. kısmı okka ile t delter dosyaları satılamaz, atılamaz | fırlamıştır va ancak uzak köylerden tedarik Yağmurun yağması kesilmiştir. | açarsa etraftki bütün ı)ıuk ve h.ıyvın nhıplen SA Bir Tefsir Talebi Halbuki bu evrak herapları tetkik etmek im Bu satırları okuduktan sonra törlü şüpheler düştüğüne, .- Evelisi gün birdenbire başlıyan bereketli yağ- murlar halkın yüzünü —güldürmüştür. hâlâ devam etmektedir. Bütün çiftçi ve koyun sahipleri bayram yapmaktadırlar. Yağmurlar dolayısile bazı köylerde Bir gün sonra hava çayırlar yeşillenmiye baş biraz ferahlıyacaktır. | M. Venizelos iki Başvekilden Bir Meseleyi Sormıya Karar Verdi Atina, 30 ( Husust ) — Baş- vekil M. Çaldaris ecnebi gaze- tecilere — beyanatta bulunurken bazı siyasl şahısların, mevkilerini kuvvetlendirmek — maksadile bir kısım zabitlerin siyasete karış- malarına (sebep olduğunu söyle- miştir. Bu sözleri kendi Üzerine alan M. Venizelos, Meb'usan Meclisinde bu meseleyi - ileri türerek başvekilden izahat istiye- cektir. iki Yunan Torpitosu Atina, 29 (Hususi) — İtalya'da Yumanistan hesabına yapılmakta olan iki torpidonun inşaatı hitam bulmuştur. — Torpidolar bir ay sonra Yunan hükümetine teslim edıluekîır Mağazalar Grev Yaptı Atina, 29 (Hususi) — Hükümet tarafından yeniden konulan güm- rük resmini protesto etmek Üzere bbugün sabahleyin Pire'nin tütün mağazaları kapatılmıştır. M. Nikolin İzmir'de İzmir 29 — Memleketimiz hakkında yazacağı bir eser İçin tetkikat yapan Rus muharriri M. Nikolin evvelki gün şehrimize gelmiştir.. M. Nikolin birkaç güne kadar İtalya'ya gidecektir. Fırka Grupu Ankara, 29 — C, H. Fırkası Umumi İdare Heyeti Reisi Dr. Nazif Şerif Beyle Kütahyenın son vilâyet kongresine merkezden reis gönderilen Mümtaz Beyin oralardaki fırka vaziyetleri Üze- İNANMA! ve dozyalardan bir miş. Bu yüzden eski 2s1z bir hale gelmiştir.. İnsanın içine türlü bakkal İSTER İNAN İSTER İNANMA! rlmln vııdiklul izahları dinlemlştlr “Tiyi ti EAK L S SA Sözün: Kösası, Belediye Memurları Ad Değiştiriyorlar  E Belediyenin yazı” işleri kales | minde çalışan memurlar adlarını | türkçeleştirmiye karar vermişler, | ve tak nacakları yeni - adları da | derhal bulmuşlar: bundan sonra | kalem buyurucusu Hüsanü Beye | “Duran., memurlarından Süreyya | Beye “Oral,, Hüsniye Hanıma | Eren, Meliha Hanımada Gülen diyeceziz. Gülen Hanımın fena bir aykı- için hayatta | hiç ağlamaması şartile yeni adlar fın arasından en İyilerini “seçtiler lerini görüyorum. Yalnız yine | belediyenin avukatlarından Rami Beyin Güneş adını almasını kem- disi için tehlikeli bulduğumu saklıyamıyacağım. Farzedinizki günün birinde hi kim huzarunda belediyenin mi- him bir dilegini kaybetmiştir. Ak- şam Üstü Belediye Reisi Muhiddin Beyin önüne nasıl çıkar? — Azizim, güneş adımı takım- makla hata ettiğini görüyorum. Bilakiş etrafını kapkaranlık etmi- ye başladın, bizi boyuna sende- | letiyorsun! rılığa — düşmemesi | g Ş & Belediye reisi dedim de hatr rıma geldi. Acaba Muhittin Bey adını değiştirmek isterse hangi ismi takınır, dersiniz? Bulacağı adın hem kendisine hoş görünecek, hem de tenkit» | çilerinin itirazını çekmiyecek cins- | ten olması bir meseledir. Seçmede zorluk çekmemesi | için ben bir 1liste hazırladım amma evvelâ gazeteye mi yazar yım, yoksa kendisine mi göstere- yim, tereddüt ediyorum. İşin ciddi tarafını bırakarak biraz da Iâtife kısmına bakmak istedim ve ilk bakışımda gördüm- ki bu ad değiştirme birçok cbk hetlerce hakikaten Faydalı bir şeydir: Düşününüz: bir sabah kapr nız çalındı, perdeyi aralık ederek bakdınız: Sunturlu bir alacaklı dikilmiş durayor: — Müştak Bey evde mi? Hizmetçinin bu suale: — Hayır efendim, bu evde Müştak Bey isminde kimse yok« tur, cevabını. vermesinde hiçbir mahzur görülemez, çünkü Müştak B. çoktan adını " Alp,, a veya “Turgut,, a çevirmiştir. Buna mukabik — Ya kapıyı çalan alacaklı değil de, verecekli ise? Derse- niz... E arkanızda yumurta küfes si yok ya, pürmeş'e, yüzünüz gü- lerek merdivenleri dörder, dör- der atlıyarak aşağıya iner, kapıyı açarsımı. x Sözün kaısası: Ad değiştirma isteği, Umuml bir İstek akışı halinde yürümeye başladı. Yalnız çaresi bulunması lâzım gelen bir ıkıiği var: Gelecek yıl biribirk mizi nasıl tanıyacağız? Anlaşılan yeni ad takınınca eşe dosta birer mektupla haber vermek İâzım gelecek. Partiyi posatane vurdu demektir. Bir İplik Fabrikası Bir Alman grupu keten ipli- | ginden jüt ipliği yapmak iİçin tetkikata başlamıştır. Almanlar | bu husus İçin şimdilik beş yüz kikat müsbet bir netice verdiği açılacaktır. | takdirde İstanbulda bir fabrika — TÜ < B iüünü d ladit aülücrre ni eli eeei ği v e AA K lll KEAR aa K eÜ G lriz | bin lira tahsis edeceklerdir. Tet —