9 Mart 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 8

9. Mart SONİPA’OSTA Sayfa 7 e— —— — ——— — aa ——— —— İmparator Fran suva Jozefin hbususi hayatı ST Sene SirrenXİŞR —— —— | Bu sadece kadın -erkek temasından ibaret bir macera değil, altın yaldızlı ve erguvan- dan ibaret bir boşlukta bitmiş mavi çiçeklere benziyen bir dostluğun hikâyesicir F' ransuva Jozef, -saltanatı bir Ç ihtilâlin uğultuları - arasında başlayıp bir muharebenin ıztırabları ara- sında bitmiş olan, Fransuva Jozef, 1916 yılında ölüyordu. Ve ölümünü ilân eden çan seslerinin ihtizazları henüz sönmemişti ki, krallığın - Ve imparatorluğun yıkıldığını ilân eden Çan sesleri tekrar başladı. Krallık ta, im- “Paratorluk ta devletinin hayatını omuz- larında tasımış olan prensten arkada kal- Maya tahammül edememiş gibi idiler. Fransuva Jozef, Viyanada imparatordu. Peştede kraldı, saltanatı Vistülden Adrivatiğe kadar 50 Milyondan aşırı bir halk kütlesi üzerine Uzanıyordu, 1914 de bir ültimatomun ale ) tına attığı imzası umümi bir Avrupa har- bine sebeb cimuştu, ve tesadüfün sevki İle seri harici bir talihe maâlikti. Fakat hakıkatte bu adam Strauss'ün bir valsını dinliyerek Vivanakâri kahve- sini yudum yudum içmekten gayri hırsı olmiyan pavmahtının küçük bir burju- Vazı gidr basit bir ruh ve sade bir zevk sahibi idi. Etrafı kalabalıktı, fakat o bu kalabalık içinde yapyalnız yaşıyordu. Bütün sevdiklerinde acıva uğramıştı. Karısımı, kardeşini, iki veliahdini, ço- tuğunu ve veğenini şiddetli bir ölümle kaybetmek ıztırabını çekmişti. Eğer hayatının mail satki Üüzerinden kayıp inerken talih kendisine- Viyanalı genç bir aktris olan Katherine Sehratt'ın samimi ve sadık dostluğunu hediye et- Mmemiş, ve onun tebessümünde yükünün ağırlığını, vüksek makamının acılârını teselli eden kuvveti buldurmamış olsay- dı ömrü imparator sarayının soğuk deh- lizlerinden başka bir şey tatmamış ola- rak geçecekti. Paskal: — Günde on iki saat kral olduğunu dü- | şünebilecek bir esnaf, günde on iki saat Fransuva Jozet Kathkerine Sehzatt bir esnaf olduğunu düsünebilecek bir kral kadar mes'ud olabilir, derdi. Avusturya imparatoru ve Macaristan kralı Fransuva Jozef 31 sene müddetle Katherine Sehratt'a sade zevklerini incit- Miyen basit bir dekor içinde yaptığı gün- lük ziyaretler esnasında ancak bir kral Olduğunu unutabilmiş olmalıdır. Aşağıda okuyacağınız satırlar sadece bir kadın - erkek temasından ibaret ol- Mıyan, altın valdızı ve erguvandan iba- Tet bir boşlukta bitmiş meavi bir çiçeğe benziyen bu dastluğu hikâye etmeye ça- hş:ıcaktır. Küçük büyük, bütün Rusyelsrın Maje.te İmparatoru şerefire| Fona bir talih Avrupayı dünyanın dört kösesinde yangın çıkarmaya müstaid bir Meş'aleyi her zaman için kendi muhitin- de alakoymaya mahküm etmiş gibi görü- Dür. Bu meş'ale kırk yıl müddetle Bal- kanlarda durdu, kundakçılık vazifesini hasil yaptığı bell'dir. Halbuki bu 1835 yılınım ağustos ayın- da imparator Fransuva Jozefin doğumu- hun 55 nci yıldönümü tes'id - edilirken.. di_iha o vakit Orta ÂAvrupanın - vaziyeti EBüçtü, Viyana ile Sen Petersburg arasın- da münasebetler gergindi ve Berlin kon- Eresinin doğürduğu ahvalin altüst olma- Sini isteyenler vardı, bununla - beraber €rkes mukaddes formüle tebean sta- tuguo'nun muhafazasını istediğini söylü- Yordu. * Viyaneda vekdiğerine zıd iki politika Sörpışıyordu. Birinci politikanın başında Niddet ve Balkanlara müdahale taraftarı Olarn: Kont Andrassy bulunuyordu, ikinci Politikayı ise iki payıtaht arasında mev- SUd her çeşid ihtilâfları ortadan kaldır- Mayı istihdaf eden, ihtiyatkâr hariciye Hazırı Kainoki temsil ediyordu. Galebe Ü ikmcide kaldı ve iki devlet arasında Üsüle gelen salâhı göstermek maksadi- * Car üçüncü Aleksandr, imparatör “Tonsuva Jozelin davetini kabul ederek "S' gün kalmak Üzere Moravia'nın küçük İ? kasabasında Kremrier şatosuna mi- Safir geldi. Majeste misafirin şerefine büyük şen- e ! çağırılmıştı. San'atkârların Katherine Sehratt isminde genç, kudretli bır aktris vardı. Bizzat imparatoriçe Elisabeth aktrisin oyununu takdir etmiş ve kocası impara- tor üzerinde bıraktığı tesiri de kadın fe- rasetile anlamıştı. Perde arasında Dam d'honörü İda Ferenezy'i bir locanın ka- pısıni tıkirdatti: — Majesteler Madmazel Sehratt'ın ken« dilerine takdım edilmesini üstiyorlar, dedi. . Ve roman böyle başladi. den sonra hususi bir ziyafet ve- Temsil Katherine Sehratt rilecekti. Bü ziyafete davet edildi. İmparator üçüncü Aleksandrın proto- kola dahil- olmuyan- bu davet. karşısında ne düşündüğü merak edilecek bir nokta- | dır, fakat bilinemez. Kim bilir, belki de |babası müteveffa Çarın 1868 yılında Pa- ris ekspozisyonunu göürmeye gittiği zâ- man daha şehre varışının ilk akşamı (Gerolstein Grandüşesi )pivesini görmek üztere tiyatroya gitmiş olduğunu _hatşrlfa— mıştır, belki de ertesi gün misafirlik müddetinin bitmiş olmasına müteessif olmuştur. Gayvet itlina ile hazırlanmış olar mu- Iassaî saray etiketinde reveransların ne derece eğilinerek yapılacağı bile tasrih ti ve majestelerin huzurunda hiç edilmi t uz kâlmadıkça ağız kimse bir suale mar n açmak hakkını haiz deği'di. Fakat neşe ile dolu, kazandığı muvalffakiyetle ser- sem olan Kather'n saray kaidelerinin in- ' celiklerile müşkülâta uğramadı ve - bu tiket muhakkak ki birçok k edilemedi, yüzden de e ınoktalarda tamamen tatbı |maamafih çok geçmemişti ki genç aktri- sin göz kamaşiırıcı beyaz dişleri ile pem- b dudakları arasından dökülen kahkaha şelâleleri ınajesteleri de gevşetti. çe sormüştü, aktris birkaç İmparatori evlen- |kılime ile hayatını anlattı. Henüz memişti. Elisaheth sokağında oturuyor- du veb bütün zevki Praterde gezinmekti, lbu şık sokakta gezinirken kahvelerin- ta- lrasalarından dökülen Viyana müziğini ilemekti. Bir ,çocuk atılganrlığı_riıe ti | 1 ( yatro âlermnin dedikodularını anlattı, şiçek. müziği, dansı sevdiğini söyledi, imparatoriçenin daveti üzerine moda ol- muş yeni şarkıları nazlanmadan teren- nüm etti. a * Ayrılınırken imparatoriçe Katherinin elini eli içinde uzun müddet alıkoydu: — Yakın zamanda biz: görmeye geli- niz, dedi, Gerek Hofburg'da, gerek Sehoenbrunn'da memnuniyetle karşıla- | nacaksınız. Sehoenbrunr. parkı çok gü- zeldir, madem kı çiçekleri seviyorsunuz, hoşunuza gider. Bu davseti basit bir ne- zaket eseri olarak görmeviniz. Ve Fransuva Jozefe dönerek ilâve etti: — Ziyaretinizden imparator da hoşla- naçaklır. değil mi? İmparator gülümsedi, yüzü aydınlan- Cı. Cevab verdi: a Evet, elbette çok memnun olurum. Bizi görmeye geliniz. : * Aradan birkaç ay geçti. Viyana tiyate rosunda «Kupa Kızı» oynanıyordu. İm- parator refakatinde imparatoriçe olduğu halde ilk temsilde hazır bulundu, Kathe- rine bu piyeste de parlak bir muvaffaki- yf*t kazanmıştı, ertesi gün akşam yeme- ğini Hofbrug'da yemeye davet edildi ve ,© günden %libaren sarayı zıyareti gitgide |sıklaştı. Bir yıl sonra martın ilk günü | Katherine elinde bir demet menekşe ile -'j-; | Sehoenbrunn parkında dolaşıyordu, kar- şısına imparatoriçe ile arşidüşes Valeri çıktı. Katherine demeti imparatoniçeye uzattı: — Viyanalıların eski hir itikadına gö- re marlın ilk güzü menekşe demeti alan bütün yıl mes'üd olur, dedi. Sehoenbruan sarayının ea GHiZİ Kkapısı Tarihi Sehoenbrunn pvarkı müntehala- rından birinde kolın bir duvarla muhat- resi verildi. Viyananın şehir tiyatrosu; tır. Bu duvar parkı Maximegasse'dan a- arasında | yırır. Bu duvarda uzun. yıllardanberi terkedilmiş küçük bir kapı vardır. İmpa- irator Fransuva Jozef yılilarca müddet Kathnerine'nin evine gitmek için bu ka- pıdan çıktı. Katherine Sehratt 1893 yılında Glori- ettgasse sokağında bir villâ satın almıştı. Bu villâ Sehoenbrunn parkı duvarının birkaç adım ilerisindeydi. İmparator her sene ilk ve sonbaharda üç ay kalmak üze- re (İsehl) e g.derdi. Saray halkı Sehoen- brünn'dan (İschl) e taşındığ: gün genç aktris de yeni evine geçti Ve o zaman bergün sabahleyin saat 6,5 da ımparator Fransuva Jozefin tanın- mamak istediği zamanlar arkasına ge- çirdiği süvari binbaşısı üniforması ile parktan geçerek bu kapıva teveccüh etti- ği görüldü. Kapı o kadar alcaktı ki im- parator geçmek için başını eğerdi ve bir çek zamanlar da bir ağacın veya bir çi- çek kümesinin arkasında bir nöbetçinin gizlenmiş olduğunu görerek kızardı. Bir gün şahsi muhafaza kumandanı miralay Piiffe'i çağırarak: — Nöbetçileriniz beni adım adım takib ediyorlar, neredeyse topukiarıma basa- caklar, dedi. Ve o günden itibaren parkta, bahçede, sokakta bır tek nöbetçi görülmedi, fa- kat park, bahçe, ve sokak sabahin bu er- ken saatinde biraz hava almaya çıkmış olan sakin halkla doldu, hakikatte bunlar sivil geyinmiş muhafızlardı. İmparator bu küçük kapının önüne gelince, —ikinci —nüshası — Katherine Sehratt'ın el çantasında bulunan bir a- nahtarı vebinden çıkarir, kapıyı açar ve halk geçtikten sonra itina ile kapatırdı ve o dakikadan itibaren Maximegasse'da gelip geçen herhangi bir şehirli gibi ser- best olduğunu sanırdı, hakikatte o gelip geçenler de gene Âvusturya polisinin si- vil memurları idi. Katherine Sehratt'ın dostları arasında bulunan Viyana emniyeti ümumiye mü- dürü Baron Görüp hükiümdarını nasıl muhafaza etmek lâzım geldiğini biliyor- du. Fransuva Jözef bu oyundan biitün hayatı müddelince asla şübhelenmemiş- tir. * İmparator aktrisin köşkünün bahçesin- DA Hayat iksiri. umu? bulünd “Bu öyle bir ilâçtır ki bazılarını yaşatır, bazılarını da öldürür,, Meşhur Fransız profesörü Braly doksan beş yaşına girdi “ S sene daha yaşamak istiyorum, diyor, aramak ve bulmak için... » Profesör Braniy lâboratuarında 20 nci asrın fen tarihi telsiz telgrafın ve telsiz telefonun bulunması şerefinde Fransız Profesörü Branley'e büyük bir hisse ayırız, ve ilk esasları daha 18690 yılında onun vazeltiğini kaydeder. Telsiz telgrafta ve telsiz telefonda pratik olarak ikinci adımı atmış olan Marconi geçenlerde milyarder olarak öldü, telsiz telgraf ve telefon ticaretile uğraşan büyük şirketlerin sermayeleri de milyarlarla sayılır. Fakat Profesör Branley bugün 95 yaşında ve fakir bir ihtiyardır. Marconi büyük bir kadirşinaslıkla o- na şirketinde yüksek ücretli bir vazife “vermişti. Fakat Branley bu vazifeyi kabulden çekindi. Tevazula: — Ben bir lâboratuar adamıyım, di- yordu ve 95 yaşında olmasına rağmen lâboratuarında çalışmıya devam etti. 8 Branley'in laboratuarı... İlk tecrübelerini yaparken ona bin- bir teşebhiisten sonra Fransız hüküme- ti eski bir mektebin metrük bir yatak- 'hanesini laboratuar olarak muvakkaten verdi ve bu metrük yatakhanenin kapı- sı üzerine bizzat profesör lâtife olarak: Muvakkat fizik laboratuarı 1875 yılındanberi Cümlesini yazdıktan sonra içinde tam 60 yıl çalıştı Bununla beraber soran- lara: , — Neye çalışıyorum mu diyorsunuz? diyordu, hiçhir şeye dostum, bu parke- ler, bu duvarlar, bu döşemeler, her o- tobüs geçisinde sarsılıyor. Burada fi- zik tecrühesi nasıl yapılır? — Fakat teşebbüste bulunmuyor mu- sunuz? — Bulunmaz olur muyum? 56 sene- denberi yeptiğim bu.. fakat dinliyen kim? Diye sövtenip duruyordu.. Bunun'a beraber 56 küsur sene son- ra dinlediler ve (Branley) e güzel bir lâboratuar ile bir de muavin verdiler. Geçen gün Papa Branley'i görmiye gitmiştim: — Bıraksınlar daha beş sene çalışa- yım, dedi, 5 sene içinde bir şeyler bulu- nabilir. Ne gibi demeyiniz? Ben de ta- yin edemem. Bildiğim bir şey var, arı” yacağım.. Ve yarı ciddi, yarı lâtife ilâve etti: — Sıhhatim de müsaid, bakınız dip- diriyim. — Sübhesiz ebedi hayat sırrını keş- fetmiş olacaksınız. — Elbette.. işte sırrım.. Ve elini uzatarak masasının üzerin- den yeşil bir kutu aldı. İçinde sarı bir toz vardı. Tozdan bir tutam aldı, du- daklarının arasına koydu, emerek erit- ti. Ve sonra gülmiye başladı: — İşte sırrım bü tozdur. Fakat adını size söyüyemem, Çünkü evvelâ alabil- mek için doktor olmak lâzımdır. Sonra alanlar vae aldıkları için ölenler vardiır. — Vay.. — Tabif.. bazı zamanlarda, bazı şera- ite tâbi olarak usulü dahilinde alınır, Bakınız, bana yaradı.. bundan başka e- limde Son - Emiliern denilen bir şeyim dahaâ var.. — O da mı bir-sır? Branley'in sırrı.. — Evet ama onu söyliyebilirim. Bu bir şarabdır, vakıâ eskiden fıçıya dol- durularak Kudüs'e yollanan, Kudüsten geri getirtilen, bu seyahati yaptığı için güzelleşen şareabların meziyetlerine ma lik değildir ama gene iyidir. Yemekler- de değil, yemeklerden sonra bu şarab- dan bir kadeh içerim, toz ve şarab ba- na kâfı gelir... Branley yürütülen tahminlerin hilâ- fına olarak artık telsiz işleri ile meşgul değil$ir. Telsiz hırçın bir çocuk çıktı, veri göğü, tayyareyi ve otomobili dol- durdu. Girmediği yer bırakmadı. Hattâ son model bir makine bizzat mucidinin masasının Üüzcerinde duruyor. Fakat Branley'in şimdi meşgul olduğu şey elektrik ve kimyanın başka sahaları- dır. (Paris Soir — G. C.) —— de ya bir bahçıvanla, ya bir hizmetçi ka- dınla karşılaşırdı. Ona: — Bonjur Sir, derlerdi. İmparator da gülümsiyerek: — Bonjür teraennisi ile mukabele edip köşke girerdi. Yemek salonunda veya Verandada solra daha evvel kurulmuş bulunurdu, imparator Katherine'nin elini öper, Kat- herine de etiket mucibince imparatorun sağ tarafında otururdu. 24 sene müddetle müştereken yenilen bu sabah kahvaltısının menüsi asla de- ğişmemiştir. Hakikatte bu sabah kahval- tısı imparatorun ikinci kahvaltısı olurdu. alüaeiiidük A La » B Çünkü birincisini saat beşte iş masasının üstünde yerdi. Katherine çayını saraydan alırdı, bu çay da saraya doğrudan doğruya Rusya- dan gelirdi. Fransuva Jozef 'çayı çok ko- yu içer, ve Çay ile birlikte Katherine'nin kendi elile hazırladığı terevağ ve reçelli ekmek dilimlerini yerdi. Bitişik ofiste de hizmetçiler kahvaltı ederlerdi., bundan daha fazla bir sadelik tasavvur edilemez. (Sonu yarın) Yarın bir resim se gisi açılıyor Ressam ve Dekoratör Muvaflak İhsan yas ryın saat 15 de Güzel San'allar Akademisin- de bir sergi açacaktir.