14 Kasım 1938 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 2

p SON POSTA Yü ”( Âlemşümul matem devam ediyor ( Yabancı gazeteler, dünya halkının teessürünü hâlâ aynı hararetle tebarüz ettiriyorlar Sovyet zeteleri Moskova 13 (A.A.) — Tas ajansı bildi- riyor: İzvestia gazetesi, Atatürkün hayat ve faaliyetini tebarüz ettiren bir makale neşretmiştir. Makalede deniliyor ki: Osmanlı imparatorluğu umumi harbe girer girmez, Mustafa Kema! faal ordu hizmetine geçmiştir. 1915 de Çanakkale- nin İngiliz filosuna ve ihraç kıtaatına karşı müdafaası esnasında temayüz et- miştir. Bu harekâtla, İngiliz makamları da dahil olduğu halde bütün askeri ma- # bamların yüksek takdir ve tasvibine mazhar olmuştur. Umumi harb esnasın- da, Mustafa Kemal Çanakkale cebhesin- de ve müteakiben de Suriyede Alman generallerinin Türkiyenin dahili işleri- ne müdahalesine karşı şiddetle mücadele etti. Hattâ bir aralık Alman kolonizar yon politikasını protesto için istifa mec- buriyetinde kaldı. Mustafa Kemal, an- cak Alman generalı Von Falkenhaynın Suriyeden uzaklaşmasından sonra ordu- va döndü. Harbin sonu Mustafa Kemali Filistin ordusu kumandanlığında buldu. Sultan hükümetinin antanta ve antani tarafından Mondros şartlarının bozulma- sına zelil bir surette inkıyad ve mutava- atı Müstafa Kemalin enerjik protestola- rını mucib olmuştur. 1918 yılı sonunda istiklâl mücadelesi için taraftarlar bul- mak üzere İstanbula gitti. 1919 mayısın- da Anadoluya gönderildi ve malüm 0!- duğu şekilde yeni Türkiyenin ilk muvak- kat hükümetini teşkil etti. Gazete, Atatürkün mücadeleleri ve başlıca başarıları hakkında izahat ver- dikten sonra makalesini şu satırlarla bi- tirmektedir: İsmi yent Türkiyenin bütün milli kur- tuluş hareketine bağlı olan Kemal Ata- türkün vefatı, Türk milleti için büyük bir ziyadır. Müstakil Türkiyenin bütün samimi dostları bu yüksek adamın ve devrimizin bu şayanı dikkat şahsiyetinin ölümünden derin bir surette müteellim- Londra 13 (A.A.) — Sunday Times gazetesi, yüksek şahsiyetlere tahsis et- tiği gündelik gazetesinde, Atatürkün Çanakkaledek! askeri muvaffakiyetle- rini hatırlattıktan sonra şunları- ilâve ediyor: Atatürkün ölümüne bugün, haysi - yetin artık bir hatıradan başka bir şey olmadığı bir âlemde, büyük bir devlet adamı, büyük bir asker yüksek derece- de haysiyetli bir şahsiyet olarak ağ - lanmaktadır. İngiltere evvelce cesur bir düşman, sonra da sadık bir dost ©- larak tanıdığı büyük adamı selâmla - maktadır. Büyük saygı Londra 13 (A.A,) — Reuter bildiri- yor: Observer gazetesi yazıyor: Muasır hiçbir isim Atatürk adı ka- dar büyük saygı telkin etmemiştir. A- tatürk yalnız Türkiyenin bütün haya- tinı değiştiren bir deha değil, fakat beynelmilel münasebetlerde iyilik ve yalnız iyilik yapan bir adamdır. Gazete, modern Türkiyenin bânisi - nin hayatını çizdikten ve bütün saha- lardaki muvaffakiyetlerini hatırlattık- tan solira şunları ilâve ediyor: Atatürk kadar iyi olsalardı İngiliz milleti Kemal Atatürkün ha- tırasını taziz hususunda kuvvetli se - behlere maliktir. Ayni zamanda Ata - türkün idaresi diktatörlüklerle demok- rasilerin haddi zatında yekdiğerile gayrikabili telif olmadığını gösteren klâsik bir nümune olmuştur. Filhakika bütün diktatörlerle bütün demokratlar Atatürk kadar iyi ve bü - yük olsalardı bu iki idare sistemi ara - sında hiçbir zaman zararlı bir ihtilâf zuhur etmivecekti. Sofya 13 (AA,) —- Bulgar ajansı bildiriyor: Yarı resmi Dness, başmakalesinde | ezcümle diyor ki: « Atatürk öldü, fakat onun yeni Tür- kivede muazzam eserinde mündemir bulunan ruhu daima yaşıyacaktır. A - tatürk, tarihte Rusyanın Büyük Pi er'inin safında büyük ıslahatçıların yerini alıyor. Hiçbir memleket, yen' Türkiyenin atası tarafından başarılar teceddüd katar çabuk ve o kadar de - rin bir teceddüd görmemiştir. O, her tarafta dâhi bir asker, müstesna bir 1s5- lahatçı ve yurdunun kurtarıcısı olarak telâki edilmektedir.. Bu derecede in - sanlar asırlar içinde yalnız bir defa görülür. Şimdiki Türkiyenin tarihi bu müstesna devlet adamının tarihidir. Gazete, Atatürkün hayatının büyük merhalelerini savdıktan sonra, maka - lesini şu suretle bitiriyor: Bulgaristan, Atatürkün şahsında bü- Yük bir dast kaybetmektedir. Matemi - mizi cenub komşumuzun matemile bir- leştiriyoruz. Atatürk Balkan barışının âmili i& Yurduna millet fikrine da - vanan yeni bir politik iman bırakıyor. Büyük eserinin esası bu İman üzerine müessestir. Dvenik gazetesi, başmakalesinde, A- tatürk ıslahatlarının fevkalâde ehem- miyetini kaydettikten sonra, ölen Cüm- hur Başkanınım Bulgarlar arasında|* kendisini tanıvan ve hayranlıkla tak- dir eden birçok dostları mevcud oldu- Bunu bildiriyor ve diyor ki: Bu ölüm, Atatürk tarafından başla - nan esere nihayet vermemektedir. On beş yıl içinde yaratmağa muvaffak ol - duğu mesai arkadaşları zümresi bu e- sere devam edeceklerdir. Ve Türkiye buna devam için icab eden kuvvetler- den mahrum değildir. Eski Bulgar sefirinin makalesi Mir gazetesi, Bulgaristanın eski An- kara orta elçisi B. Pavlof'un imzası al- tında neşrettiği makalede ezcümle di - yor ki: Harb sonrası ÂAvrupasının en şayanı dikkat simalarından biri kayboluyor. Büyük asker, cesaretli ıslahatçı ve müstesna devlet adamı, «ÂAtatürk» a - dını haklı olarak taşımış olan adam artık yaşıyanlar arasında değildir. Ye- ni Türkiyenin tarihi son on beş yıl zar- fında onun adına ayrılmaz bir surette bağlıdır. Mucizeler Slovo gazetesi direktörü — meb'us Kajuhof'un imzası altında neşrettiği üuzün bir makalede şöyle deniyor: Atatürkün büyük ve şan ve şe- refle dolu ismi Ankara kayalarının üzerinde, unu'ulmaz günlerin bir ha- tırası olarak silinmez kalıyor. Burada, hu toprak üzerinde, bizim yanıbaşımız- da çok büyük ve çok kudretli bir a- dam bizim muasırımız olarak yaşa- mıştır. Düşman ordularının - istilâsını bir yıldırım darbesi gibi defetmek, barış muahedelerini bir kılıç darbesi- le yok etmek, halifenin asırlık taht ve tacını bir yumruk darbesile ortadan kaldırmak, memleketi ıslah etmek ve sonra ümidsiz hale düşmüş olan bir milletin milli ihtirasını uyandırmak ve moderr ve medeni bir devlet yarat - mak... İşte gözlerimizin önünde cere - van eden ve büyük bir kısmı itibarile Kemal Atatürkün şahsi eseri olan mu- “izeler bunlardır. “«Dünya eskisi kadar enteresan değildir» Buna binaen, Gladston gibi şunları söylemekte bhaklıyız: «Dünya, bu derece müstesna olan bu adamın ölümünden sonra artık eskisi kadar enteresan değildir.» İşte, —milletinin atası, kılıç, fikir, tçalb ve irade adamı olan Atatürk bu- dJur. Milletinin bu büyük evlâdı ayni zamanda yirminci asrın da büyük bir yurddaşıdır. Oslo, 13 (AA.) — Norveç Telgraf &- jansı bildiriyor: Bütün büyük gündelik gazeteler, Atatürkün tercümei halini neşretmekte ve gayet senakâr makale - terle onün tarihi eserini hikâye etmek- tedirler. Dagbladet gazetesi yazıyor: Bugün Türkiye o kadar kuvvetlidir ki hasta adam tâbiri tamamile eski, hayide olmuştur. Aften Posten gazetesi yazıyor: Atatürk muazzam bir eser vücude ge- tirmiştir. La Nation Agraire gazetesi yazıyor: Bir adam, yeni bir Türkiye yarattı Dikkate değer müessir hareketi ile dev- let reisleri arasında biricik bir vaziyete sahib olan AÂtatürk'tür. Le Morgen Bladet yazıyor: Atatürk tarihte memleketinin en bü- vük adamlarından biri olarak kalacaktır. Türkiye iyileşmiştir ve yeniden kuvvet- lenmiş olarak Atatürkün eserlerine de- vam etmek hususunda en müsaid imkân- lara sahibdir. Morges Handels gazetesi yazıyor: Atatürk Türkiyeyi yeniden yaptı ve emin bir yol üzerinde ileri yürüyüşüne devam eden bir memleket bıraktı. İtaly teleri Roma, 12 (ALA.) — Stetani ajansı . bildiriyor: Bütün gazeteler Cümhurbaşkanı Ata- türkün ölümüne geniş bir yer tahsis ve kendisinin hayatı, mesaisi ve yeni Tür- kiyenin inşası için olan mücadelelerini gösteren bu makalelerine tetcümei hal- ler ve fotograflar ilâve etmektedirler,. Duçe tarafından tesis edilmiş olan Po- polo d'İtalia gazetesi diyor ki: Muazzam yapıcı Ölümün, hayatının yirmi yılını vak- fettiği ve alâmetleri şimdi çok yüksek ve sağlam bulunan muazzam yapıcı faaliye- tinin tam cevvaliyeti içinde avladığı, va- tan babasının ziyaindan dolayı Türkiye- yi müteellim eden matem çok derindir. Gazete, Atatürkün askeri hayatını, in- kılâbcı faaliyetini, politik sahneye avde- tini, dünya harbindeki mühim askeri fa- aliyetini, Gelibolu müdafaasını ve harb- den sonra Türk ordusunun kurulmasını hatırlattıktan sonra Türkiyenin istiklâli için olan mücadelesi üzerinde uzun uza- diya durmaktadır. Müteakiben poclitik adam sıfatile olan faaliyelinden, mem- leketin otokrasi ve teokrasiye dayanan eski teşkilâtını yıkan inkılâhından, an'a- nelere karşı hattı hareketinden bahsct- tikten sonra diğer islahatı arasında milli müdafaa kanununu, Lâtin harflerinin ve İtalyan ve İsviçre kanunlarından alınan ceza kanunu ile medeni kanunun kabu- lünü, birden fazla kadın almanın meni- ni, saymaktadır. 20 yılda Corriera Della Sera diyor kı: Atatürk şahsında bütün — memleketin politik, ekonomik ve sosyal bütün saha- lardaki faaliyetini sevk ve idare etmek- te olan bir adam, yirmi yılda Türkiyede yeni bir zihniyet yaratmış olan bir adam ölmüştür. Ayni gazete, Atatürkün politik meha- retini bilhassa kaydettikten sonra yür- dunu barış muahedelerinin bütün tah - Hdatından kurtarmasını bildiğini ve Montröde memleketi lehine olarak halle muvaffak olduğu boğazlar meselesini ha- tırlatmaktadır. Gazeta Del Popolo, Atatürkün hâkim, faal, çalışkan bir tipi temsil etmiş oldu- ğunu hatırlatarak Atatürkiin zihniyetile sultanların zihniyetleri arasındaki tezadı kaydetmektedir. Messagero gazetesi, dünya harbinin so nunda Türkiyede kalan yegâne gerçek- lik, Kafkasya ile Akdeniz arasında müte- kâsif ve mütecanis bir blok olan Türk milleti olduğunu hatırlattıktan sonra A- tatürkün yabancılara ve eski rejime kar- şı muzaffer kılmayı bildiği şeyin işte bu gerçek olduğunu kaydediyor. Yalnız bu iş bile, Atatürk adının mo- dern zamanların en cüretli ıslahatçıları arasında kaydedilmesi için kâfidir, diyor. Diğer bütün mühim İtalyan gazeteleri de ayni fikirde bulunmakta ve Atatür- kün büyük çehresini asker, inkılâbcı, po- litik, sosyal ve ıslahatçı faaliyetinin ışığı altında göstererek yeni Türkiyenin onun idaresi altında elde ettiği büyük terakki- leri kaydetmektedir. — — —