Âlemşümul matem devam ediyor Yabancı gazeteler, dünya halkının teessürü nü hâlâ aynı hararetle tebarüz ettiriyorlar Atina, 12 (A.A.) — Etnikı gazetesi ya- zıyor: Atatürk bütün dünya modern tarihinin en büyük çehrelerinden biri olmuştur: Büyük Türk, büyük Balkanlı, büyük W adam. Bir İngiliz biyografı onu haklı ola- rak «tabiatin kuvveti» diye tavsif et- miştir. O, eserini tamamen tarsin ettik- ten sonra öldü. Derin bir matem hissedi- yoruz, Zira onun büyük faziletlerini, Balkan Antantı ülküsüne olaân muazzam —| hnizmetini müşahede ve tesbit etmiştik. Kronos gazetesi yazıyor: Türkiye Büyük Şefini kaybed.yor, fa- kat Yunanistan da öyle samimi bir büyük dostu kaybediyor, şimdiki Türk - Yunan destluğunu ve teşriki mesaisin. ona med- yunuz. Elen milleti Türk milleti ile bir- likte matem yapmaktadır. -- Elinikon Mellon gazetesi diyor ki: Atatürk, ölümünden evvel, herkes ta- rafından hürmet ve riayet edilen, kuv- vetli, hayatiyet ve faaliyet dolu yeni bir Türkiye yaratmak ülküsünü — tamamen başardı. Elen milleti dost ve müttefik Türk milletinin derin matemine tama:- men iştirak etmektedir. «Büyük diriltici> Atina, 13 (AA.) — Atina ajansı bil- diriyor: Dün öğleden sonra çıkan gazeteler de Atatürke sayfalar dolusu yazılar tahsıs etmişlerdir. Etnos gazetesi diyor ki: Asker Mustafa Kemal sayesinde, Tür- kiye muhakkak bir ölümden kurtüuldu, fakat hayatı kahramanca, askeri gayret- ten daha kahramanca bir gayret olma- dan kurtulamazdı: Büyük diriltici Ata- türkün gayreti. Türkiye için müellim bir matem teşkil eden ölümü, Elenler için de büyük bir ziyadır. Dost ve müttefik komşu milletle ayni büyük matem içinde olan Elen milleti, büyük ölünür önünde heyecan ve ihtiramla eğilmekte ve Türk - Yunan dostluğunun ölen kurucunun arzu ve iradesi mucibince daha zi'yade inkişaf edeceğine kani bulunmaktadır. Ayni gazete müteakiben —muharriri Daskalakisin şahsi intıibalarını neşredi- yor. Atinaika Nea gazetesinden: Atatürk, son dakikasına kadar, Yuna- nistan için çok büyük bir dostluk hissi beslemiştir. Yunanistan için büyük bir kürmet ve muhabbeti vardı ve ıki mem- leket arasındaki teşriki mesaiyi daima daha ziyade takviye etmek emelinde idi. Başvekil Metaksas ile son görüşmelerı esnasında ve şevk, heyecan dolu telefon görüşmelerinde, ayni değişmez his ve arzu ile meşbu olduğunu göstermiştir. İ- ki milletin Türk Şefinin ölümünden müş- terek bir ziya olarak müteellim olmaları tabildir. Esasen, derin bir anrette müte- heyyiç olan diğer Balkan nmuilletleri de Yunanistana ve Türkiyeye iltihak ede- ceklerdir, zira bugün bu kadar samimi ve sıkı antant içinde birleşmiş olmaları- ni Atatürke pek ziyade borçlu bulun- maktadırlar. Atatürk'ün bulduğunu kimse bulmadı Gazete, muharriri Bayan Spanudisin şahsi hatıralarını neşrediyor. Tipos gazetesi yazıyor: Atatürkün Türkiyede yaptığını hiçbir tarafta hiçbir kimse yapmadı: Ne Ca- vour, ne Cromwell, ne de Vaşinrton. A- tatürkün bulduğunu hiç kimse bulmadı ve Atatürkün yaptığını da hiçbir kimse yapmadı. İlham ettiği kimseler ve kendi prensiplerine göre teşkil ettıği yeni ne - sil onun eserine devam edeceklerdir. Tür- kiyenin bütün dostları bunu bekliyor. Büyük mateme iştirak Vradini gazetesi diyor ki: Atatürk, Balkan yarımadası işlerine yeni bir şekil vermiş olan büyük bir ta- riht tahavvülün başlıca âmillerinden biri |olimuştur. Hayatının sönuna kadar Yu- nanistanın samimi dostu oldu ve iki mil: let arasında teşriki mesaj lüzumuna ru- hunun bütün kuvvetile inanmıştı. Yunan milleti dost ve müttefik milletin büyük Mmatemine bütün kalbile iştirak eder. Bütün dünya için bir ziya Atina, 13 (A.A.) — Atina ajansı bildi- riyor: Gazeteler, Atatürkün hayatına ve eserine sayfalar tahsis etmekte ve yaz- dıkları yazılarla Atatürkün ölümünün Yunanistanda da çok derin bir yeis u- yandırdığını tebarüz ettirmektedir. Katimerini, ezcümle diyor ki: Her memleket, milleti zafer, refah ve saadet yolunda ilerleten büyük adamla- rına heykeller dikecektir. Fakat Türki- yenin Kemal Atatürkün heykelinin va- Pilmasında kullanılacak taşı bulmak için dağlarını deşmesi, karıştırması icab ede- cektir. Zira Türkiye, herkesin hased et- tiği bir adama ve dostlarının ve düşman- larının hayran olduğu bir deha adamına, ziyar yalnız Türkiye için değil, bütün medeniyet ve dünya için bir ziya teşkil eden bir adama malik bulunmak bahti- yarlığına nail olmuştur. Proyada şu satırlar okunuyor: Uzun olmasa bile, çok dolu bir hayat- tan şonra perşembe günü gözlerini ha- yata. kapıyan adam büyük — ıslabatcılar zümresine mensub bulunuvordu. Gazete, Atatürk tarafından bu kadar muvaffakiyetle başarılan cesurane ısla- hat hakkında mufassal izahat verdikten sonra diyor ki: Biz Yunanlılar, onun Türk - Yunan dostluğuna ve teşriki mesaisire olan sar- silmaz inanını heyecanla hatırlıyacağız. Eğer Türkiye büyük kurucusunu kaybe- diyorsa, Yunanistan da büyük ve emin bir dostunu kaybediyor. Yunan milleti dost ve müttefik Türk milletinin mate- mine bütün kalbiyle iştirak etmektedir «Şahsiyeti hududları aşmıştır. «Eleftron Vima» dan: . Onun adı, dünya tarihinin kahraman- ları arasında silinmez bir şekilde kala- caktır. Zira şahsiyeti kendi memleketi- nin hududlarını aşmıştır. Yunan milleti onun ölümünden samimi bir surette mü- teellimdir. Onu, hem düşman ve hem dost olarak tanımış olan Yunan milleti, kendisini bir düşman sıfatile ne kadar takdir etmişse bir dost olarek ta o kadar sevmiştir. Türk - Yunan anlaşmasını © istemiş ve bu anlaşmaya hararetli bir iman ile çalışmıştır. Bir Türk - Yunan teşriki mesaisinin faydalarını ilk görenlerden biri olmuş- tur. Daha sonra Balkan Antantınır ku- rulmasındaki hizmeti, askeri muvaffaki- yetlerinden sonra nasıl ileriyi gören bir devlet adamı olduğunu isbat. etmiştir. Bütün Balkanların yekpare bir teşriki mesai levhası arzetmesini, büyük bir kıs- aa itibariyle, dün ölen adama onun ge- niş görüşüne ve seciyesinin doğruluğuna imedyunuz, Dost Türkiyenin bugün ıçin- de bulunduğu acı yeis, iztırab dakikala- rinda, Yunan milleti onunla beraberdir_ ve Büyük Şef, hararetli vatanperver ve dalma Türk - Yunan uzlaşmasını uılemiş olan müstesna adam için bir kardeş gibi! onunla birlikte ağlamaktadır. O ölüm ya- tağında yatarken, iki millet birlikte ola- rak onun politikasına devamı ve onun enelini tahakkuk ettirmeğe çalışmağı kendi kendimize vâdedelim. «Tarihte misal yoktur.» Messager d'Athenes gazetesi yazıyor: İnsanları sevk ve idare eden büyük çehreler arasında yeni Türkiyenin bânisi Atatürkünkü kendine hâs çizgilerle ay-| Tilmaktadır. Çok, pek çok inkılâbcılar görüldü, fakat hiçbiri Atatürkün cesa- ret ettiği ve muvaffak olduğu şeyi yap- madı. Fütuhat politikaları içın fasılasız teşebbüslerde bulunmuş olan Osmanlı imparatorluğu barış için de fasılasız bir tehlike idi. Kendini inzibata ve terakki- ye vermiş olan Atatürk devleti, gençleş- miş kuvvetleri ile, doğu Avrupası için sağlam bir destektir. Balkan Antantı Atatürkü kuruculari ve rehberleri arasına kaydetmiştir. Onun hamlesi Türkiyeyi Yunanistanla candan yaklaşmağa ve bir ittifaka sevketmiştir. Bu ittifak, üzerinde dörtler — antantının inkişaf ettiği temeldir. Türkiye, Yunanis- tan gibi asırlarca mücadelerin kendisini ayırmış olduğu milletlerin çok samimi ü- larak matemine iştirak etliğini görüyor, Tarihte buna benzer çok misa, yoktur. Akropolis gazetesinden: Kılıcının şaşaası, Atatürkün tek fazi- leti ve tek şan ve şerefi değildir. Onun barış zamanında yaptığı iradesinin kuv- vetini ve fikirlerinin parlaklğını aha ziyade isbat etmiştir. Büyük Pier dev- sindenberi böyle bir tecrübe —yapılma- mıştı. Atatürk on altı yılda gençlik ve kuvvetle dolu kudretli, istediğin! ve ne- reye gittiğini bilen yeni Türkiyeyi yarat- mağa muvaffak olmuştur, Yugoslav gazeteleri Belgrad, 12 (A.A.) — Avala ajansı bildiriyor: Atatürkün ölümü bütün Yu- goslavların kalbinde kederli akisler u-| yandırmıştır. Büyük adamın ölüm hahe- ri yalnız hükümet merkezinde değil, fa- kat bütün memlekette sür'atle yayılmış ve resmi binalarla birçok hususi evler derhal kendiliklerinden bayraklarını ya- rıya indirmişlerdir. Dün akşamki gazeteler gibi, bu sabah- ki gazeteler de birinci sayfaların: Türki- yenin babası olan büyük adamın ziyama tahsis etmiş, muhabirlerinin gönderdik- leri tafsilâtlı haberlerle büyük ölünün son dakikalarını bildiren munzam malü- matı neşretmişlerdir. Gazeteler, en aziz ve en kıymetli bir rüknünü kaybetmekle mateme garkolan Türk milletinin bu acısını heyecanlı cüm- lelerle ifade etmektedirler. Bundan başka gazeteler, Atatürkün öl- mez eseri ile hayatı hakkında birçok taf- silât vermekte ve İsmet İnönünü Cüm- hürreisliğine intihab eden Türk parla- mentosunun bu intihab celsesine aid ma- lümatı neşretmektedirler, Prag, 12 (A.A.) — Ç. T.K. ajansı bil- diriyor: Bütün Çekoslovak —matbuatı Büyük Şef Kemal Atatürkün ölümü ile Türk milletinin uğradığı mateme iştirak et- mekte ve bu yüksek adamın kıymet bi- çilemiyecek kadar büyük olan meziyet- lerini tebarüz ettirmektedir. Gazeteler, bilhassa Atatürkün vücude getirdiği in- kılâblarla Türkiyeyi kuvvetlendirdiğini ve mödern bir hale koyduğunu ve ayni zamanda ona beynelmilel sahada birinci plânda bir mevki almağı temin ettiğini yazmaktadırlar. Gazeteler, büyük — ölü- nün fotograf ve tercümei halini neşret - mektedirler, Ceska Slova gazetesi şunları yazıyor: Atatürkün şahsında yeni Türkiyeye ruh veren bir adam kaybolmuş'tur. Bu derece yüksek hilkatta bir adama sahib olduklarından dolayı Türklere gıpta et- meğe mütemayiliz. Çünkü, biz de bugün Mustafa Kemalin dünya sahnesinde gö- ründüğü zamandaki Türkiyenin vaziye- tine benzer bir mevkide bulunmaktayız. Atatürk Türkiyeyi İngiliz — parlmanta - rizm modeli üzerinden bir devlet yapmış ve memleketinde kuvvetli bir sanayi ya- ratmıştır. Hülâsa, Atatürk modern Tür- kiyenin yaratıcısıdır. Türkiye dahi müs- lümanlık âleminde bir mucize manzarası arzetmektedir. Türkler iletebed Atatür. F ke minnettar kalacaklardır. Lidove Novini gazetesi yazıyor: Atatürk harbden sonraki politika âle- minin en kıymettar simaları arasında yer almaktadır. Karakteri yapıcı, eleman- larla büyük bir vatanperverliğin ve de- mirden bir iradenin birleşmiş bir timsa- lidir. Modern tarihin en yüksek vak'ala- rından biri olmak üzere Türkiyenin yeni- den hayata doğması onun eseridir. Lidove Listy gazetesi yazıyor: Atatürk ile birlikte Türk tarihinin en yüksek siması kaybolmaktadır. Prager Presse gazetesi, Atatürkün baş- heca eseri boğazlar üzerinde Türk hâki- miyetini yeniden tesis etmiş olmasıdır, diyor. Bohemia gazetesi yazıyor: Atatürk, arkasında istikbalinden koörk- maiyan kuvvetli millt bir devlet bırak- maktadır. Prager Tageblat gazetesi yazıyor: Türkiye Atatürkün idaresi altında ta- mamen yenilenmiş eseslar üzerine mües- ses yeni bir memleket olmuştur ve dünva politikasında mühim bir rtol oynamak- tadır. isveç giazeteleri Stokholm 13 (A.A.) — Bütün İsveç matbuatı, Atatürkün ölümü münasebe - tile uzun makaleler — neşrederek, onun büyük şahsiyetini tebarüz — ettirmekte - dirler. Aftonbladet gazetesi yazıyor: Türkiyenin yeniden teşkili ve tanzi - mi keyfiyeti hayret verici tam bir inkı - lâb olmuştur. Bugünkü Türkiye — Ata - türkün kuvvetli şahsiyetine lâyenfek bir şekilde bağlıdır. Goeteborg Handels gazetesi yazıyor: (Devamı 5 inci suyfada)