26 Temmuz 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 7

SON POSTA İtalya Kralı Victor Emmanuel ve Mussolini 22 Teşrinievvel 1922 de şimdiki Mareşal Badogliyo Krala; “Müsaade ediniz bir alay askerle şu siyah gömleklileri temizleyivereyim ,demişti, Kral muvafakat etmedi. Fakat acaba buna bilâhare pişman olmadı mı?" YAZAN: M. S. BERKSON 29 Teşriniewvel 1922 İtalya tarihinde Sayılı bir gün oldu. O gün bir Pazara Tadlamasına rağmen İtalya halkından çok &zı kiliselere gittiler. İki yüz elli bin ka- ra gömlekli faşistten mürekkeb bir ordu, Üç müftelif noktadan yürüyüşe geçmiş Roraya doğru ilerliyordu. Ordunun ku- Mmandanı sosyalist şefi Benito Mussofini hükümete son ültimata; i İtalya aylardanberi giklıklar içinde (o bocalıyordu. Meydanı boş bulan komühistlerle anarşistler, bir gök fabrikaları :alân etmiş, sahiblerine de çirkin hakaretlerde bulunmuşlardı. Her tarafta karışıklık devam ediyordu. Roma hükümeti, şüphe ve tereddüd için- de saMlanıp dururken Messolini orduları idareyi ele geçirdiler. Bunların silâh na- Muna ellerinde hindyağı ağacı sopaların- dan ve çok eski birkaç mitrahyözden baş- ka bir şey yoktu. Bu zaman, kral üçün GÜ Emmammel saltanatının en nazik dev- Desi idi, Ondu kendine sadık, gayri munta Zam faşiştlere karşı durmak için Romanın Bwkülceyşi ehemmiyeti heiz her nokta Mna makineli tüfekler yerleştirilmişli. Bütün adkeri müşavirleri; idarei örfiye İlânına ve orduyu Mussolini kıtaatı üze İtalyan kral ve başvekili karşı karşıya bul ekmedi. Binnetice milli İtalya bayra- | ketlerini takdir eder görünen Mussolini ğında bir değişiklik yapılamadı. Kralın reddettiği diğer bir karar da Tine sevketmeğe teşvik ediyorlardı. General Bmilia de Bono'nun harbiye ne- 1922 ecnesinde İtalyan halkı. kral ile Mursoliniden birine reyini serbestçe kul- Yanmak fırsatını bulsa idı, şüphesiz hal kın kahir ekseriyeti reyini krala verirdi. Faşizmin kuruluşundan 17 yıl geçmiş ol masma rağmen bugün bile bilhassa ce- hub imıntekalarda halkın krala bağlılığı ve sevgisi eskisi kadar kuvvetlidir. Viktor Emmanuel sade bir zattır. Ha- rekeileri çok tabji, sun'ilikten azadedir. Bir gün satayını gezdirdiği bir grandü- $e9 onu sarayın bir hizmetçisi zannet- mişti. Kral onü kraliçenin karşısına gö fürüp te İşte karım deyince düşes utan- cından donalkalmıştı. Kral karısına, çocuk ve çok olursa olsun çay zamanı çocuklarının yatına gelmekten hiçbir zaman geri kak maz. Kraliçe; krala nazaran şahsan dahâ mütehakkinsdir. Bununla berber icab ettiği zaman ikna edici görünmesini de bilir. Hattâ, açık ve dolambaçsız here - den bile vekit vakit müsaadeler kopara- bilir: Filhakika Mussolini ile kral ne za- man tam manasile anlaşsalar bu anlaş- mayı hazwlmyan muhakkak kraliçedir. N torunlarına ; 3 çek düşkündür. Ziyaretçileri ne kadar aşırı bir imparatorluk kurmak cazibe - Sayfa Dünyanın âtisi Denilebilir ki insanlar aklın sesine kulak tıkamışlardır mmm YAZAN... i Eski Fransız Başvekillerinden ; Joseph Caillaux EE Yl Bu satırların başıma koyduğum başlık- r ta garib surette geniş bir mana var. Bu- nu biliyorum, fakar uzak ufukları araş - termak emelindeyim. Ve yalnız hal değil, istikbal de mazi ile doludur. Söze geçmiş zamanları kısa bir göz atmakla başlamak isterim. Napolyon devrinin harblerine kadar, - ikinci imparaborduğun mecnunane harb- lerine kadar demek isterim - çikmak ar- sunumda değilim, o barbleri; (OAvrupi atmoglerine ilk üzüntüyü, derin üzün - | tüyü.vermiş olmalarına rağmen. Bununla beraber her şey yerli yerine konulabikrdi, şayed Alsas - Lorenin menfur gasbı Fransız böğründe daya - İ nalmaz bir yara ağınamış olsaydı, Denilir ki, zaman büyük bir hocadır. Hakikaten şuur âletı bir bilgi ile denizler sine tutulmuş olan memleketimiz, Av - İrupada acikhı bir ferağete şüphesiz deği, fakat ümidlerini tahakkuk ettirmeyi ta- Yik etmiye razı oldu. | Prausız politikalarının kıymetlileri hep i önlerinde geniş zaman bulunduğu düşün- i cesinden kuvvet alarak Avusturya mirası meselesinin çıkaracağı zorluklardan ü - midlenmişler ve beklemişlerdir. Zamanın | j yaratacağı fırsatların hakk: tamir etmesi ilizumu kararına varmışlardır. Joseph Catllaur fevkinde kalarak cihanın atisini keşfet miye çalışacağım, Memleket kapılarını hergün biraz daha kapatıyorlar : Bu müddet zarlında Fransa dış mem - Krak; Oyirinal sarayında düşünüp du- Payordu. General Badaglio bu bitip tü- kenmek bilmiyen derin düşünceleri kı salmak için ona sertçe: — Müsaade ediniz bir alay, birkaç mi- kineli büifekle şu siyah gömleklileri, 24 saatte dağıtivereyim, dedi. Kral başım sallıyarak: — Dahili Bir harbe meydan vermek iyorum, diye cevab verdi. Tam öğle vakti Miteeint> “Milanda Popolo dİtalya gazetesi idarehanesinde- ki bürosunda faşist kıta'larına emir ya- Zarken telelon başına çağırıldı. Kralın Yaveri General Ciltadini, kral tarafından Vâsi ealâhiyetle yeni kabineyi teşkil et- işimi i #irilmesi için vaki olan tek- in zamanlar kralın) (Ksradağ kralAğı gibi iptidai sayılş-|lekette yayrlıyordu, fakat birdenbire Al- 5 la ıp | bilecek bir muhitte büyüyen kraliçe sa- İmanyaya çatla. 1905 yılına kadar bu, bü- Veni e Mi lk ray hayatının icablarile içtimsi vazifa-İ yük millet sömürge teşebbüslerine karşı duğu için kral asla affetmemiş ve harbi-| lerin kendine yüklettiği külfetlerden | kayd görü vüşvi, Avrupadaki rakibi - ye nezaresine getirilmesi kararını tâs-| pek hoşlanmaz. Zamanının mühim bi|nİn O teşebbüslere atılmasına göz yum - dikten imtina etmiş idi, kısmını hastaneleri gezmekle (geçirir | Muştu. Birdenbire politikasını değiştir. Kralın Muswlininin projelerine ısrar-| Bizzet kendi idare ettiği kliniklere yeri. | dü Pas da yolumuzu kesmek daiyesine la muhalefet ettiği böyle bazı vaziy şebilmek için bazan saat altı buçukta) İĞStÜ. İ döhi oldu. Bu gibi vaziyetlerde Mussoli-| uyanmak tneoburiyetinde kalır. İşlerin.| (Birçokları vahim bazı hâdiselerden Binin krallığı büsbütün yıkmak arzusunu |den memram kalmadığı hastabakıcılara | oara Cenmanya, Şeriller İmparatorluğu duyduğu pek muhtemeldir. Fakat İtal-| yerlerinde deha iyilerini çalıştırmak için | sahillerine bir kruvazör yolyarak teh - yan halkının kralına derin bir sütette|yol verir. did hareketine geçti. bağlı okluğunu bildiği için bunu yap-| Ollukça şiddetli sayılan mizacını, doğ- Mazi : madı, duğu memleketin hür tabiatinden almış- Dünyanın bugünkü hali karanlıktır. Fakat atisi daha karanlık olacaktır. Yeni zamanlardan karakteristik İ noktaya işaret edeceğim. Birincisi şudur: Umumi bir ufalanma, Biki asırlarda, bilhassa 19 uncu asırda temayül etnik gruplern © yekdiğerine yaklaşmalarına müteveccih iken imdi miletlerin kendi âlemlerine çekilmesi İ vadisinde birbiri arkasına, ekseriya mu- vaffakiyetli teşsbbüslere şahid oluyoruz. Milletler kaprlarmı her gün biraz da- ha sıkıştırarak kapatıyorlar. Yalnız eşya <ithalât, 1 için değil, eşhasın gidip gel - mesine karşı da kapatıyorlar. © derece- de ki cöhanm halk kesafeti noktasından iki Yakında yetmişine girecek olan krol;| far. Bu, Ağadir adının ve benim ismimin | bir haritasını yapmak isterseniz bazı nok- derin mi tetkiklerine dalabilmek için Mr. si * toek üzere başvekilliğe tayin edildiğini kendisine söyledi. Duçe; telefonla şöyle. | çok vakit idareyi Duçeye bırakıyor. Bu hen bu haberin telgrafla bildirilmesini Yaverden istedi, Yarim sant geçmeden generalin tek Brafi Mümsoliniye verildi. — Haşmetli kral hemen Romaya gek Merizi rica ediyor. Size yeni kabineyi İ ölmek vazifesini vermek Istiyor. Mussolini Romaya giden ilk trenle ar lsrmdan ayrılırken! (— Yar İtalyada sade bir kabine de- hakiki bir hükümet kurulacak! dedi, hak ece faşistlerin Romaya yürüyüşü afte ancak bir geçid resmi mahiyes| dinde olu, ! Kk, sini bir demireinin oğludur. in hüzuruna girdiği zaman faşistle. şa, aş siyah milis gömleği üzerinde Da mühim mülâkat esnasında o; şip- Üne faşist müverrihlerin sonradan ken- tak mal ettikleri sözden başka tumtu- h, yı Saraydan çıktığı zaman nazırlarını 55. krala da kabut ettirmişti, r kral önü çağırıp kabineyi teşkile Terin etmeseydi, ordu, kara gömlekli Sek ye muntazam ve derme çatma sinde çalışmadıkça kra' > * Böyle .bir kaklenin konulması, müstak Hinacık hiçbir şey söylemedi, (3-İber İtalya krahm faşist diktatörlüğünün saçı sakalı büsbütün ağardı. arada dünyada mevcıxi olanların en mü kemmeli sayılan meskükât kolleksiyonu- nu gözden geçiriyor. Bugümkü faşist Yayin oyakyan bir mesele de Viktor Emmanuelin ölümün- den sonra İdaiya krallık tacının ne ole cağıdır. Veliahd Hum3ert faşist rejimine ba- basından deha az müsamahakür olduğu- nu serbest sözferite her vesile ile isbat ti. Masmafih son günlerde Mussolini ile barıştığını söyliyenler var amma bu bir mütareke sayılabilir. Duçe birkaç yıl evvel büyük faşist kongresine veliahd için hoşa gitmez bir talimatname kabul ettirdi. Bu talima'na- meye göre hiçbir veliahd; büyük faşist medlisi tarafından krallığa lâyık görül medikçe ve gösterilecek esaslar daire olamıyacaktır. tahakkümü altına sokmuştur. Son zamanlarda Viktor Emmanuelin Yüzünde Kra! hanedanı vaktinin çoğunu (Vitla Sawoin) da geçirir. Musteşem Guirinal sarayını şimdi kral yalnız kabul merasimi için kullanı yor. Böyle bir merasim Hitlerin Romaya geknesi münâsebetilk vukubulmuştu. İ- talyarn, halkı bu ziyareti iyi karşilamı- yordu. Bu sebeble Mussolini Hitleri ken- dinin değil, kralın misafiri olarak gös- terdi, Mümkün olduğu kadar halka Hit- lerle beraber görünmemeğe çalıştı. Hit- Kr saraya girdiği zaman; Roma asilza- deleri grupları ve kordiplomatik "arası- na göğürmek için kraliçe ona kolunu verdi, Böylece Hitler ilk defa bir krali « çenin koluma girmişti. * (Kra7) ; bazı nadir hallerde imzalamadığı faşist emirleri ıstismma “dilirse Mussolini- nin (kurduğu imparatorluğun vecibeleri- be uysallıkla intibak eder ve Duçenin vakit vakit İtalyan milletine kendisinin bâlâ bir kral olduğunu söylemesini fay- dah görür, şeklen olsun kral görünmek- ten hiç te şikâyet etmez. Büün kozlar Mussolininin elinde oldukça şikâyet ne- bağk olduğu 1911 devresidir. taları Rizumundan çok fazla kabarık, bazı Birçok aylar mukadderatın ibresi sulh | noktala ise bilâkta çöl halinde bomboş ile barb arasında titredi. olarak göstermek mecburiyetinde kalır - Sulhü muhafazaya muvaffak oldum.|sınız. Kongoda sefil toprak tavizleri vererek! Ve bu, hemen hemen bomboş sahalar- «Fas» 1 aldım. Bu küçük hâdise bugün!dü yaşıyan nadir insanlar yeniden gel « kolaylıkla ummnulmaktadır. mek istiyenlere mâni olurlar, Bazan şertlikle idare ettiğim çetin mü-| Misal mi istiyorsunuz? Çoktur, yalnız cadele esnasında, kaynağını emedeniye -| bir tanesini söyliyeyim: Cenubi Ameri - timizin. çok zayıf olduğu hakkında beş-| kada öyle geniş topraklar vardır ki, he - lediğim Kanaatten alan inadeı bir sulh | sab edilemiyecek kadar insanı çök besle- azminin dalma tesiri altında kaldığım miye kâfidir. Fakat bu ülkenin kapısı hes noktası da urutulmaktadır, daha doğru-|'2ön tamamen kapahdır. su bu noktaya akil erdirikmemektedir. Kendi kendinizi altlatmaynı? Bu bir | Bununla (beraber o vakitler benim zayıf | Sesi inhisarcılık, felâketlerin vukua get- bulduğum medeniyetimiz sonraları be -| 0SSİNİ taci! edecek bir haldir. Bilhassa mim dahminimden de zayif çıktı. Buna ka-| bugünkü gerginliğin sebeblerinden biri- mast getirmek için taskuh eden hâdise «| Jir- Vaktile, Büyük Muharebeder evvel, leri gözönünde tutmak kâfidir. Cikanı hata eden ve politika dümeni elimden alınıp benimkinden başka türlü Zihniyetlerle yaratılmıs adamlara veril - dikten sonra her gün biraz daha yaklaşan azim tehlikeyi daha 1911 yılından itiba - ren görmiye başlamış olanların sayısı pek azdır. Nibayet harb patladı. yeis ifade eden manalar görülüyor. O, Bütün memleketlerde hükümetleri i - JAvrupanın bir kısmında fazla nüfus her yıl cenubi Amerikayı akın ederdi. Bu- gün bu mahrecden mahrum kalan nüfus artımı yüzünden çok milletler kendileri için bir hayat hakkı aramakla meşgul « dürler. Bu nüfusu çok olan inilletler ken- dilerini. himaye usulleri ile müttehiden hareket eden garib bir milliyetçiliğin karşısında, yolları kapanmış bir vazi - yette buluyorlar. bütün hayatında boyunun kısalığından eni kolaylıkla ezecek, İtalya da) azab duydu. Çocukken geçirdiği “kemik tejimi görmiyecekti, e ii İtalya kralı; ker- e pi 4 Musswlinin bir nevi misafi- Verdiği ğer 29 Teşrinlevvel 1922 sabahi & © tarihi karardan pişman olduysa hi Açığa vutmadı. Buna mukabil gn de üna Habeşistan İmpurator- taçişe © geçid resimlerinde giymek için Böapıç, inin sembol sayılan ve ta- Miğte kerdininkine benziyen bir çelik M hediye ederek tahlf etti. Vikşe, adih Şu da hassaten söylenilir ki z muet nadir de olsa bizi ve eriş açıktan açığa muhale- almıyarak imzalanmak ü- eanrlaran kararları da reddetti, be Mardan birisi İtalyan bayra- > sembolünün ilâvesi'idi, bu mevzu üzerinde hiçbir şey ka- B Ba; hastalığı yalnız büyüyüp gelişmesine de- gü, sebeb oYnuştu. Bunun içindir ki halka görüneceği zaman, vücudünün tenasüb süzMüğünü bütün diğer daha iyi gizliyen askeri üniformasını tercih oder. bacaklarının çarpık kalmasına da elbiselerinden Talihin ne gerib dilvesidir ki hemen cüçe denecek kadar ufak tipte olan kra la kendinden ovvet gelen dört İtalyan kralımâ hizmet eden iri yarı'bir protokol sefi miras “kaldı. Boyu-6 kadem olan Duc Borca d'Olmo krala birçok vâziyetlerde yandım etti, Kral kendinden çok uzun boylu olan Karadağ prensesi Helen ile Jevlendiği zaman kilisede merasim esnas sında kral #e kraliçenin duradakları ye. | Befçika kral Albertin okızile ri başları ayni yükseklikte görülecek şe: kilde tanzim otti, ye yarar ki? Diğer cfhetten yıllar geçtikçe ihtiyar kral daha ziyade zayıflamıyor mu? Böy» e en mes'ud ve bahtiyar günlerini aile- sinin, çocuk ve torunlarının yanında ge- çirmesi yemez mi? Kralın Cont Kalvini di Bergolo ile ev dan büyük kın Prenses Yolandın üç kıza, bir oğlu var. Prenses Mafalda Hess Prensi Ptiflipp İle evlidir. Üçüncü kizı Giovinna Bulgaristan kraliçesi En küçük kızı 24 yaşında esmer güzeli Prenses Meris ile Hababurglardan A- vusturya velishdi Archiduc Otto Avus- turya tahtınm kendine verileceğini ümid ederek evlenmeğe namzed görünüyordu. İlalya veliahdi Humbert rnütevefta evlidir. Prens kral hanedanının daima gözü açık Diğer taraftan insanın olduğu gibi eş- dare olanlı il tmiş mlar srasında tek kimse yanın gidip gelmesi de zorluklarla karşı « yoktur ki, Antole France'in: — «Cihan harbinin en büyük cinayeti wunduğundadır» cümlesi ile ifade etmiş olduğu bekiketi farketmiş olsun, beli eşe müadelenin uzamasıdır ki,| 20 ye evvel ortaya atmış olduğum era ys altüst olmasına, Avrupayı! mesele bugün artık harcı âlem oldu: Fen- ve dün nyayı mnztarih eden insan ve nin tatbikita yer alması İstihsalâh Oo eşya perişanlığına en ziyade müessir ol -İ derecede arttırdı kı, GM kendi elile attığı istilâ Gene mücadelenin üzamasının bir ne- müdafaa etmek ticesi olaraktır ki, bililtizam kör görü *İnunla berabe; nenler müstesna olmak üzere fenalığın- ; da herkesin müttefik bulunduğu ve gene ekseriyetin feci akislerini tamamen ölç- mekten henüz âciz kaldığı muahedeler duğu iddi doğznuştur. İkat tat Sözü bu noktada keseceğim, siyasi ma-| terakki kelimeler? zinin tablosuna esas olacak olan hatları geniş çizgiler halindeçizmiş oldum. Şim- di bale bakacağım, ve geçici zorlukların tik noktası budur. Bu İkinci nokta mü « masbotile fenne, durmadan çalışan mas kineye çatmalıyız. insan tohumunu a karşı kendisini yacını duyuyor, Bu - adır, fa2'n istihsal denilecek. Öyle, Fa- ağzınız mütemadiyen dolup boşanmaktadır. İstihsal ile isik arasındaki bu azim nisbetsizlik nereden (Devamı 14 üncü sayfada) laşıyor, Yeni zamanın ikinci karakteris- “ düre ik ieki meni laa ğmümmektediii Hilmi