August 30, 1935 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 8

meg Dünya Gazeteleri S TAN n AM e Göre Hâdiseler ELMAS MEMLEKETLERİ Cenubi Afr SAMUEL HOARE Nepes Wiener Jourmu z Italya - Habeşistan ihtilâfi ve Ge- neral Smuts'un Afrikanın zenci aha- lisi arasındaki kaynaşma hakkında verdiği dikkste şaya mi cihan alâkasının merkez noktası «8 Yarım asır içinde Ce- nubi Afrika Büyük Erita zengin ve en mühim di dan biri ve ayni zamanda iç ve dış siyasada vahdetli ve Britanya tacının sembolüne sıkıca 'bağlı bir devlet ol- muştur. Arazisi, Rusya hariç olârak Avrupa kıt'ası kadar geniştir. Cenuw- bi Afrika ünyonunun büyük şehirleri arasındaki uzun mesafeler hakkında iyi bir fikir edinebilmek için bun Avrupa kıt'a büyük şehirleri ara- sındaki mesafelerle kıyas etmek mü- nasip olur. Meselâ Johnnesburg'dan Kapstadt (Capctown'a) kadar olan mesafe Viyanadan Londraya olan ime- #ale kadar uzaktır. Fakat yalnız bü- yüklüğü ve zenginliği için değil, ay- ni zamanda Britanyanın cihan politi- ıdaki ehemmiyeti doleymile de ika Britanya cihan ğunun muazzam bir köşe şkil Etmektedir. 300 milyon inin yaşadığı ve bir vakitler “Cenubi Afrikanın Taçsız Kral nilen Cecil Rhodes'in cihanın en si devleti lehine yol açıcı m faaliyet ve hizmetlerine sahne olan bu ülkenin cenup ka da şimdi arsnlusal şöhret ve itibi sahibi devlet adamlarının sesleri işiti- lince büna bütün Büyük Britanya ve onunla birlikte bütün cihan kulak ver- mek mecbüriyetindedir.Conubi Afri kalı bir İngiliz olan General Smuts az saman evvel çok mühim sözlerle İngiltereye ve garp milletlerine di kıtalardan teveccüh eden ve siyasasını alâkadar batırlattı, Cenubi Afrikanın iç siyasaya mü. teallik inkişafı, bu dominyonun ana vatan ile olan hukuku düvel münase- betleri içinde kök salmaktadır. Ce- nubi Afrika unu tamamile müsta- kildir ve Bü Britanya ile bağlılı- ğı yalnız müşterek hükümdarın şah- sı dolayısiledir. Britanya tacınm sembolü ve Bri- tanya cihan impara: u içinde bir- lik fikri esasisi, bu serbest ve fakat © nisbette sağlam ve kuvvetli bağir. İk ve beraberliğ harici ve dal alâmetleridir. Britanya Cenup Afri- ki w Umumi Valisi Carl de Cls- renden olup mumaileyh bu vazifeyi daba evvelce de uhdesinde bulundur- muştu ve sonrada Yeni Zelânda umümi valisi olmuştu: Bu liberal ve bassas İngiliz devlet rücülü burada © kadar sevilmiştir ki, bu sevgi niha yet kendisinin tekrar bu vazileye ta- yinini iletiza ettirmi Hükümet merkezi Ticaret merkezi ve edici tehlikeleri No. 43 Abanoz Bilezik RENE CHAMBE kıza kimbilir neler hatırlatan bu şarkıyı dinliyordum. Şarkı bitince Maryse tekrar bana döndü ve an « Jatmağa koyuldu - Sabah, erkenden kalkar, pen- <ereyi şebnemden ıslanmış bahçeye açardım. Dışardan gelen çiçeklerin kokusu odamı doldururdu. Bu se - rinliğin içinde yavaş yavaş tuvale- timi yapardım. Köylülerin uzaktan şarkıları duyu luyordu. Mesuddum, bilseniz, ne çok mesuddum.İleride beyaz duyarları ve ağaçların arasnıdan yükselen kulesi ile Pandelâ köyü... Bir gün manevraya çıkan Macar Hossarlarr oradan geçtiler. Atlarını ağaçlara bağladılar. Hepsi gülüyor - lardı, hepsi gen, şatırdı. Hudut on #ckiz kilometre ileride... Zavallı Transilvanya, şimdi bu gü- özel yerlerde muharebeler mi olâcak? Baz: köylülerimiz mazlâm insarlar olduklarını söylüyorlar, iltihak etmeği istiyorlar. Kendilerini Alsas Lorenlilere benzetiyorlar. De- mek ki, ber memleketin göğsünde kanıyan bir yara var. Demek ki, her cihan | Romanyaya | ika Birliği madenleri idare merkezi Johannes- burg'tur ve bu şehir Cenubi Afrika- nm en büyük şehridir. Cenubi Af- rika parlâmentosu Papstadt'ta topla- Bu meclisin 150 meb'usu vardır Meclise meb'us seçmek ve seçilmek hakkı, yalnız beyaz ırktan olan aha- liye verilmiştir. 70 kadar meb'us nas- İ yonalistlerdendir. Şimdiki hükümet reisi General Hertzog ta bu partiden- dir. Mumaileyh 1899 - 1902 de bu- İngiltereye karşı açtıkları har- bi büyük liyakatle İdare etmiş olan zattır. İngiltereye karşı lefette bulunan nasyonalist part lıca yerli ve köylü ah: dan, yahut onların dikleri isim olan r kuvvet alır. Meb'usan meclisinde 60 kadar meb'us Cenubi Afrika Par ne mensuptur. Bu partinin nüfuzlu bir azası ve parti lideri General Smuts'tur. Mumaile Nazırlığını da yapm Smuts dahi vaktile Bur'la rehberlerinden biri idi ip ettiği mlüdebbirane politikası sayesinde mum. Britanyaya yaklaşma kazanılmıstı. cral Smuts'un İngiltereye #ost parti içinde ve Cenubi Afri- mentosunda haiz olduğu nü- fuz çok mühimdir. Seyth » Africa Party denilen bu partiye İngiltere- ye dost olan Bur'lar ile bilhassa yeni lizler, Sehett'lar yani Ce nubi Afrika ahalisinin şehirlerde otu- tan kısımları dahildir, Nasyonalistler mühim bazı reform- lârn tatbikine muvaffak olduktan ve ezcümle Alfrikaans denilen Kap Ho- landa dilinin ingilizce ile birlikte hu- kukça müsavi resmi bir lisan olarak tanınmasını ve Cenubi Afrikanın Lâhi ve Romada kendi kendini diplomatik mümessillerle temsil ettirmesini | te min ettirdikten sonra bu iki parti bir kovalisyon hükümeti teşkili için bir- leşmişlerdir. Doktor Molan'ın idare- si altında küçük bir nasyonalist grup İ müfrit bir parti olarak Ingiltereden tamamile ayrılmak gayret ve gayesi- ni takip etmektedir, Cenubi Afrika parlâmentosunda nihayet bir de Le- bour Party bulunuyor mebusu vardır, Bu zayi amele partisinin nüfuzu pek azdır. Hulâsa ve netice şudur ki, İ İngilterenin “kolonizasyon — işind ver» dan m değerli İngilterenin siyaseti ve kültürü ve bu de takip edilen liberal ve individücl politikası, yirmi seneye baliğğ olmr- ve oyların başında General Sut ile bu aralık ölmüş olan General Bot Yı İngiltere düşmanı olmaktan vaz- geçirerek onlar: Britanya cihan im- paratorluğu fikrinin hamilleri yap miştir. Bununla beraber bu fikrin Cenubi Afrika ünyon: seriya İngiltere Hariciye Nezareti telâkkilerinden farklı olan başka şart ve kayıtlara bağlı tutmaktadır, Cen bi Afrika ünyonunun takip ettiği po- Htika, Kanada ve Avustralya'nın di politikasıoda olduğu gibi. Büyük Bri- tanyanın kalbi Avrupada bulünr deniz aşırı yerlerde bulunduğu fik esasixini gütmektedir. Bu esas kat denin icabı olarak Cenubi Afrika, 1: gilterenin Avrupa politikasındaki ali kasmın gönden güne azaltılmasını ve Ingiltere ile dominyonlar arasnda ticaret politika (o yakınlığını istiyor. Cenubi Afrika kendisinin ekonomi po- litika hatların Ottawa'da akto! Britanya İmparatorluk Konferansa mından kendilerini İngiliz sayan Ce- nubi Afrikalılar, ana vatanın Avrupa erile akitler, paktlar ve ittifa avası?; — Bu mu? Dedi, oranın köylüle - rinin çok sevdiğim şarkılarından. A- dı “La noi,, , yani “yurdumuz... Bu söyledikleri zaman, köylüle- rimizin Romanyayı düşündüklerini söylerler, O sırada Werner Golovine müte- bessimane içeriye girdi. Fakat salo - Dun güzel havası da dağılmıştı. Ne zöman Maryse benimle konuş- mağa daha mütemayil görünür, bel- ki de içini anlatmak ister, mutlaka birşey çıkar, başbaşa kalmamıza mâ- ni olurdu, Li Yavaş yavaş merdivenleri çıktım. Möevwe'ye rastladım, gülüyordu : söylediler mi? İşte Fransız kıyılarına geliyotur. Siz de bir ayak €vvel karaya çıkmak İstiyorsunuz. Orası malüm! Bakınız, kara uzakta bir şerit gibi uzanıyor. Elile şimal ufkunu gösteriyordu, Filvaki uzakta, ufukta henüz belir. siz mavi bir şerit uzanıyordu: Fransa? Kalbim yerinden kopacak gibi çar- pıyordu. Fransaya, hem de bir teh - yerde kan lâzun, yeni baştan kant, | likeli zamanda tekrar kavuşmanın nc ki beş altı | yan kısa bir müddet içinde Bur'ları | uri | Sovyet Rusya Uçman Mektebin- de Planörle Uçma Tecrübeleri Gene ayni mektepte bir tayya ingilterenin Durumu İngilterenin durumundan bahse- den Oewvre gazetesi, bu hükümüe 7 iz lari uğunu sanmaktas «İngiliz projesi, zecri tedbirlerin tatbiki için 42 ülkenin topluluğunu kolislerde sağlamak, fakat « nuçlar doğurabilecek bir şiddetle Dçe'ye sert yüz göstermemektedir. İngiltere br kadar geniş mikyasta manevi ve belki de maddi boykot karşısında Italyanın dayanac: sanmaktadır. ira ai Jerin neticesinde muahede- milyonluk mükellefiyetle hattâ yeni bir katılmasından bacnaleyh Avrupa korkuyorl Cenubi Af faydalı İmparatorlu pısına yalnız değil, ayni zan siyaseti bakımından da daba ziyade i Afrikanın * raya ba demek olduğunu bili Möewe küpeşteye ve na bakmaksızın dedi ki a - Frans zi hakik; Birden öyle her ihtiyatı unuttum — Ben sizden iğre: kızdım orum, dedim, yetiniz de pekâlâ cezasız kalabilir - di. Fakat yapmadını: na muleabil benden il BUZ, £ ) ine bütün ki nimle memleketinize karşı çarpışa - mı çevirmedi. Gözl larda, iki parmağını kaş - ak — Bir düşmanın kini büyük bir reftir, dedi. Sustuk r Gölovine, Maryse, bize doğru geliyorlardı dan da Framond elinde çıkıp geldi. Şimal ufkunun artık her taralında kara şeridi gittikçe kalınlaşıyor, bü- ordu. Framond'un dür ele dolaşmağa başladı Mâryse yanıma gelmişti. Yavaş aullen Arkaların- dürbüle de sordüz Bern'de Mısır Orta Elçiliği Cenevre, 29 A.A, Misrr hükümetin konsolosluğunu kaldırmağa 'Börme'de bir örin eİrilikle bir meral konsolos verdiğini bi Mübmiüt nükümeti nez- ğine ve Bern ma atanmıştır. hakkına adar Çenevre konso - yan Abdülfettah As - üderliğine atan - içilik ve — geheral ini filen ida: mesini de takip etme leyor?) di anda Büyük itanyanın ydi pos buriyetinde ileyh Ge ile Amerika etlerinin, bu iki Anglo Sakson mületinin Uzak Şarkta zuhür e mâni olmak nu ileri biraz da sizin memleki m, bir muharebe olursa tutmaya leri yaşlan - — Annem ki oynar; n Tuileries bi dar, in çelerinde ğ 5 benim de memleketim ketir O sırada Si sinden çıktı "ye va aure telsiz kabine - «dı kapıp okudu ve bir- üldü. Kasketini havaya kâğıttaki haberi bize de 28 temmuz 1914, Avus- harp ilân etti. Bel - en ba- Hip, hip, hurra! Yaşasın Avus- ' ver Golovine sesini çıkarmadı, atardı. vah, dedi, artık her: ti mi? Ne korkunç, ne kı iğrenç cinayet! mond başını di r lttu? — Bir e ayet mi? Neler söylüyor ? Bugün 28 temmu. sizin Veliahtnızı öldürdüklerinden Basra körfezini Irak Kralı Ingil şikâyatlerine kulak nin Basra körfezinde yap- Mitla takip ettiği siyasa, de- ma tekabül etmesi itibari bir şekilde anlaşılmak- la da İndia-Office vzun müddet “İran harikasına” inanmak is. temediler, Hiç olmazsa, Ingiltere yasasında bir müddet için değişti, mesine İözum bırakmıyan uzun bir intikal devresi bekleniyor ve tıpkı ev- velce de olduğu gibi, merkezi ihmal ederek, daha ziyade kıyrla hüküm süren İranlı şeyhlerle yapılan dasmi bir anlaşmağa töraftar görünü- yorlardı. Fakat Rıza Şah, İngilterenin en bel- libaşlı makmilerinden biri olan Mu- hammerah şeyhine kudretinin bir nü- münesini göstererek yakalayıp Tah- hapsetti. Bundan başka Dicle- nin mansabında bulunan Muhamme- limanı üzerinde hak iddia eden asmıyarak. Trans-Iran demiryolunun en cenup noktasını teşkil eden bu mevkii bir İran limanı yapıverdi. In- ran, Paris gazeteleri, mütalea beyan edebilmek için Bolzano'da yayılan birdiriği pek” gdğl almış ayakla a yazdıkları yazılarla önemi ne işaret etmektedirler, Gazeteler, Fransanın Laval tara» fından izah edilen durumu hakkın- Matin diyor ki “Herhangi bi miyerek a Lavala tam bir özgürlük bırakılmış tr. Kabine zecri tedbirlere yanat ol - mamakta müttefiktir. Fransanın ağır o mesuliyetlerini gösteren Lavalin izehati kan! bilhassa Herriot tarafından gidi le tasvip edilmiştir. N Bakanların, bilhassa o Herriot'un toplu tasvibini kaydeden Journal gazetesi, şunları yazıyor: “Fransa, mutavaesıt rolü oyna « maktan başka bir şey yapamaz. Ö- “Fransız hükümeti son “dere nazik bir durumdadır. Sarih talimat vermek için de karar alınmamıştır. | tam bir ay sönra mücrimlere cezala - İ &x veriliy Werner Golevine * — Fakat bir ceset kâfi idi, dedi, Möewe dişlerini s:ktı ; i zaten ancak cesetler te - kumandanım f Möewe oturdu, bir sigara yaktı: — Yine ayni istikamette yata son yolunu verini Sehnauze selâm verip çekildi. De. mek ki, Möewe Avivatik'in kuman. danlığını resmen ve bilfül eline al - mrstu. Ötekiler uzaklaştılar, ben yine ken disi ile yalnız kaldım. Elini kanape - ye vurarak: — Otursanız ya De Seliers, de - di. : — Hayır, tesekkür ederim, böyle ayakta daha iyi! — Nasıl isterseniz! Yakında ayrıl- İ mak o mecburiyetinde kalacağımıza doğrusu müteessirim. Sizinle birçok fikirler üzerinde mi salar yapı - yorduk. İsterseniz, son sözlerimi de konuşalım. Şimdi biliyorsunuz, müs- tesna saatler yasiyoruz. Vaziyet hak kında ne düşünüyorsunuz? — Alınan bütün tertibatın artık 6 na erdiğini tahmin ediyorum. Sekiz YAKIN ŞARKTA Basra Körfezinde ingilizler gösterir harita dia-Offic'e mukabil Dowinng Strect * yeni ve kuvvetli bir Iranın doğuşu” na uzun müddet Jâkayt kalmadı. Me- selâ bundan iki yıl evvel İngiltere ve Iran arasında Anglo-Persian Oilin imtiyazı hakkmda o çrkan bir itilâfta Ingilterenin çok muslihane davrandı” 1, her halde birçok kimselerin hatir rından çıkmamıştır. *şte İngilterenin Basra körle, n doğu kıyılarından Arabistan kıyılarına geçmesi, takip i siyasanm bir bususiyetidir. Benderohlas körfezinde Kişm adasındaki Basidu mevkii tahliye edilmiş ve onun yerine, Bağdat Ka raçi hava hattının deniz ve hava Üs sü olarak Bahreyn adalar: seçilmiştir. Bu suretle uçakların Iran üzerinden geçmesine Jüzüm kalmıyacak ve yıl lardanberi Londra ile Tahran arasın” da infiallere sebep olan bir mevğudan kaçınılmış olacaktır. Yeni hava Ki nı, Bahreyn adasının yakınındaki kü- ük Menoma adasında tesis edilecek ve acunda mevcut hava limanlarının den biri olacaktır, Uluslar Kurumu ve Fransa HERRİOT Bu kararları Cenevede Laval, dah# fenasından kaçınmak için, çıka en ufak fırsattan istifade ederek VE” recektir. Lav: darı i, biribirine zıt olan eleman” uzaklaştırmağa | çalışacaktı” Ne İtalyaya karşı gelmeğe, ne İngiltereyi teyit etmeğe o mesbif değildir it Parisien, şunları yazıyo” ansa, Cencvrede çok sert ? durum takınmamıştır. Delegeleri mizin rolü, bilhassa temasları &9 © laylaştırmak ve zıt telâkkileri Yö nlaştırmak olacakt rasında Almanya Fransaya harp il” edecektir . d — Evet, iyi ve isabetli düşünüYO sunuz. Fakat birdeni mevzuu değişir” bana şu hiç beklenilmiyen suali 5 du: — Fransada Alman kında ne düşünüvorlar? : O zaman aramızda hâdiselerin İ Ja dinlenttirilebileceği şöyle acai? muhâvere oldu : — Buna cevap verebi Biyette değilim, Hattâ su retimi muci oldu. Yalnız , nizci zabitlerimiz, sizin denizi lerinizin üzün seyahatler yapı” larını söylüyorlar. Mevrii, Möewe'nin güsti gundu. İki elini bacaklarıma © — Hahhahı bah! Diye PX De“ kaha eaheverdi. Olur şey deği; çer mek sizin zabitleriniz. bizimki inde kid edebilmek cüretini kendile gi buluyorlar? İşte bünu tabamrı , de lemez. Mesel müsavi kuvveti aya © niz üzerinde bir çarpışalım d8 “za” niz, neticenin ne olabileceği” man görürsünüz. .. gabitli Aziz dostum, sizin deniz Zi edir niz, tem mânasile intisab Sg şef ler. En iyileri iğrenerek, mesi *y ketmeğe a a Belki çe yi gemicileriniz vardır, evet, v3" bahsriyesi BAK abii” adık güne kadar Avrupanın atese verile - © ceğini düşünüyorum 4 » $ ağuston kin o kadar. I vel &