10 Ocak 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

TAN Gündelik gazete BAŞMUHARRIRI Ahmet Emin YALMAN TAN'ın hedefi: Haberde, fi- kirde, her şeyde temiz, dü- rüst, samimi olmak, kariin gazetesi olmıya çalışmaktır. | m | -r dünün Müşahitlerin gördüklerine inanılabilir mi Antakya ve iskenderunda dolaşan beynelmilel müşabit heyetinin gör - düklerine Mhanabilir mi? Bu heyet szasmn bitaraflıkların - dan şüphe ettiğimiz için değil, fakat kendilerine göremek imkân veri- miyeceğini bildiğimiz için, biz müşa. hitlerin verecekleri rapora güvenile- veceğini zannediyoruz » ma ik misali, Fransızların bu! heyete Türk aza kabulüne yanaşma- maları ve Milletler Cemiyetinin de Fransanm bu teklifini tasvip edişi - < rağmen heyetin orada haki, örmesi imkânı olacağını san - tart da nldandığımızı İskenderunda 'Tepms gazetesine göre 15 bin nüfus yardır. Bunların m 10 silesi Türktür. ere a tara nlimayiş yaptırılarak a tin onlarda olduğumu göstermiye ça- ısmışlardır. Heyet azasmın sualleri- ne Fransız memurları cevap vermek. tedir, Heyetin halk e temasma im. #lmemekt ala yerl dahilinde çalışan bir delerine ve bu görüş- heyetin müşahede! ler üzerine vereceği raporlara güv lebilir mi? AR niyeti halz bir bizim içim hayati vi h davanm balli bo kadar basit “ ha- tol temellere dayanabilir mi? Böyle bir heyetin müşahede ve raporuna istinaden hlltim , verecek olân Milletler Cemiyetinin de bu meselele vereceği; kararım bitaraflı- pm V Antakya mali “ak İKİ tarafın hisnüniyetle kendi a- mi halledesekleri bir dava - ır. Bu meseleyi tekrar Cemiyeti Ak. gitmekten kurtarmalıdır. go bakımdan Fransizlarla tekrar zakerelere başlanmış olması şa - mii niyettir. yanı Merin Buğday kıtlığı ve ğda bolluğu rr ye Amerikada beğ - & ver, Bu kıt'alarda buğ . ür a eden memleketler, a sr olmak lin Talarda ve silolarda vi aşy M sandılar. at bu sene me inde kıtlık oldu. Ruğday yetibemli tahmin edilen mik. torı bulamadı. Sü“ ihtiyaca yetis day da bu ihtyB“' e yemi da bir buğday MİR Her tarafta derbal fiyatlar V i meğe başladı « Malak a — e birde buğday istih- er yıllara nisbetle faz- boğazlarına kadar birçok » halinde kullamı - buğday “simi maktadır « Fakat vapor ermızdan fazla Könderilmesine İ5 aylarda bütün © 1. punyaya 4. yayi” Tapaları e Zap or. ve rk vapur - ları da bu nakliyatı yerek eğri yor.Fazla, buğday hyor . Bu buğday için Dö portakal için de, ihraç maddelerimiz Hükümetin Türk © kıtlığı bizim ihtiya - olan buğdaym harice akn vermiyor. Son ecnebi vapurlar İs - için de böyledir. Hcaret gemileri Almanya niçin yardım ediyordu? Almanyanm, genersi çin yardım ettiği bügün dana çikmeş bulunuyor * Almanya mi Frankoya mi. artik mey - e muhtaç iekesin - Meseleleri) | Antakya davası gibi| yerlerde evler | pg ei Ka- mutay gfubunda” ,B son nutku, sayın İsmet İnönü'nün, bugüne kadar dinlenilen en kat'i veen geniş manâlı nutukların- dan biridir. Bu nutukta: * ..1 — Köylerimizin ve köy ikti- sadiyatımızın baştı ve ye- niden kurulması 2—9e 50 si topraktan mah - rum olan köylülerimizin toprak İ sahibi kılınması 3— e Geneli devletleş - | dürilmi 4— Köylerimizin müşterek ça Ileşma istikametine müteveccih 0- larak en son istihsal vasıta ve usullerile en kısa bir zamanda ve plânlı bir şekilde teçhiz olun- J ması problemi. Azim ve cesaret- le ortaya atılmıştır. .... i $ politikamızın bütün 1937 inci yl ve hatta gelecek uzun Yıllar için daima ve en ön plânda durması mukadder bir davası olan bu köy kalkınması işi içerde ve disarda geniş akisler yapacaktır. İ Hiç şüphe yok kiz cihan; yeni Tür- kiyeğe temiz ve yüksek bir milliyet çiİlik osası üzerinde yükselen, o e- sâ5t dayanan ve henüz eşi olmıyan yepyeni bir sosyal inkılâbın şahidi olacaktır. Yeni Türkiyenin bu muazzam tecrübesi yine hiç şüphe yok ki, yalnız iktisadi bir hâdise olmakla ıyacak, gerek iç ve gerek dış fikir hayatında insanlığm yeni bir buluşu olarak ele alınacak ve izah edilecektir. Ss evgili Başbakarıımızm son ta- rihi nutuklarının her mad - desi âyrı ve derin tahlilleri icap et- tirecektir. “TAN,, bu husustaki a- raştırma ve yayma vazifesini mun tazaman yapacaktır. Bu yazıda bu nutkun yalniz bir noktası üstünde duracağız: Başbakanımız nutuklarında Ana doluda şimdilik derhal 1000 kom» ie oirsimilar Yeliralar” bu sa halardaki faaliyetlere Ziraat Ba - kanlığmda bizzat Başbakanımızın idare ve nezaretleri altnda devam olunduğunu ve hattâ kurulacak kombinaların sayısının 2000 olaca ğini yaymışlardır. Fakat bu se - vinçli haberleri takip eden bütün okuyucuların zihinlerinde şu sual daima canlanmaktadır acaba: — Kombina nedir? Kombina, harp sonu devrinin kurulüş ve inşa edebiyatında Y& Mi bir tabirdir ve muhtelif mâna - larda kullanılmaktadır ve bu keli” me bilhassa yeni ve modem in * İ sa tecrübelerine sahne olan ileri memleketlerde, meselâ Amerika - da ve Sövyetlerde en çok yayll - muştur. ombina kelimesi fransıze& Combinâe kelimesinden baş ka bir şey değildir. Combinde ke * limesi ise yine fransızca Combiner Yani terkip ve mezcetmek masda- rından gelir. Bu itibarla kombinâ hakikatte terkip ve mezcedilmiş İ mfnasma gelir ve başlıca şu mev- zularda kullanılır: 1 — Kombina evvelâ: evvelce âY TI ayrı makinalar tarafından YS pılan muhtelif ve müselsel işleri birleştiren ve bir arada yapan Ye- ni ve mürekkep makinalar için kul anılır, Meselâ Ekim kombinas! gi- bi. Ekim kombinaları evvelce Mib- zer denilen tohum ekme makinâ- lart ile toprağa sun'i gübre ver - mek ve sonra da tohum kapatma işlerini birleştiren yeni makinslar- dır. Bu makinalar ayni zamanda a m m a de gözü vardır. İspanyada fsilere yardım etmesinin iki sebebi vardı: Biri İspanyol âsilerine «ilâh ve mü- himmat (salarak mukabilinde çok muhtaç olduğu ham madde almak ve örâsmı bir pazar halinde kullanmak, İkincisi de İspanyada bir faşist hil, | S9 kümeti kurmak ve onlardan tavizat almak. İspanyol sahillerinde bir ii cevelândan sonra şimdi İspanya Fas sahillerine Alman askerlerinin çık » Bu hâdise, İspanya harbinin de » l İ gurmak ietldadnda bulunduğu bey- nelmilel kargaşalığa bir başlangıç 0- demektir ve buradaki kombi, koğü UR TAN KOMBIiNA Plânlı Köv iktisadivatı Yazan: ŞEVKET SÜREYYA AYDEMİR Memlekette makineli ziraöte doğru ilk adımlar Meselâ Et kombinası (Mezbaha, Derihane, Bağırsakhane, soğuk ha va depoları, Tabakhane ve Et ma- mulâtı daireleri bir arada) Keres- te kombinası, Dokuma kombinası vesaire gibi. Kayseri dokuma fab- rikamız bir kombinadır ve burada hem tohum eker, hem sun'i gübre verir ve hem tohum ocaklarını ka- patır. 2 — Kombina kelimesi, evvelce ayrı İstihsal olunan ve kullanılan muhtelif maddelerin şimdi yeni üsullerde terkip edilmesinde de kullanılır. Meselâ kombikorm gi - bi. Kombikorm'tertip'tdilmiş yem” “ğı işleriBütün teferrüatile mis. Sakil/bir kuvvei müharrike mer - kezi ocrukunun Dirleytirirmiştir. D evletimizin ikinef beş yıllık #anayi plânma giren Anka- ra um fabrikası bir kombinadır. erimesi reise” Uluğ sekliâir. Bu şekil yemler yöni fp fabrikalarda briket halinde hazır lanır ve bu briketler de meselâ kırılmış arpa, hububat tozları, ke - pek, toz ve melâs bir arada bir- leştirilmiş ve hazır bir gıda vilcu- da getirilmiştir. Ankarada tesisi düşünülen büyük Un - Elevatör kombinasına böyle bir kombikorm fabrikası ilâve olunacaktır. 3 — Kombina, muhtelif istihsal faaliyetlerini bir araya toplıyan ve bir müstakil kuvvel muharrike şebekesine bağlanan yeni tip fab- rika sistemlerine verilen isimdir. Çünkü bu fabrikada: 1 — Elevatör 2 — Un fabrikası 3 — Ekmek fabrikası 4 — Yem fabrikası gibi kısımlar bugünkü plâna göre bir kuvvci muharrike merkezi et- rafmda ve tek bir sistem halinde birleşmektedir. 4 — Kombinanın bir de daha ge- Bİş mânası vardır. Bir büyük elek- ANADOLUDA1000 İrik santralı ve buna bağlı tali e lektrik istasyonları ve mütemmim tesisat etrafında bu büyük mınta- kanm bütün smai, zirai milessese- lerininin bir şebeke halinde birleş - tirilmesile asıl kombina meydana gelir. Bu büyük kombinaların ihti- va ettiği sahanın nısıf kutru ba- zan yüzlerce kilometreye kadar varır. Meselâ Sovyetler Birliğin - da Uralo - Kuznesk kombinası böyle bir kombinadır. Bu kombina da cenubi Ural ve Kuznesk vil& » | yetlerinin bütün maden sanayii ve mmtakanmn diğer istihsal mücs- seseleri bir tek şebeke teşkil eder- ler, Meselâ Türkiye için hayalen bir Seyhan kombi debiliriz. Bu kombinada Seyhan nehrinde kurulacak büyük bir elektrik santralı, Çukurovayı kaplıyacak tali santrallar, muaz - zam sulama tesisatı ve elektrikli tulumbalar, sun'i gübre ve yem fabrilmları, pamuk temizleme, ip- k, dokuma (fabrikaları, Meyva konserve fabrikaları vesaire bir büyük şebeke halinde toplanabi - lir. 5 — Zirai kombinalar. Bunlar cok çeşitlidir ve başlıca iki kısma ayrılır: 1 — Zirai arteller i 5 2 — Makina - traktör istasyon ları, meselâ irai arteller, hububat, naba- tatı osmaiye, o meyvacılık, sebzecilik, sanayii ziraiye vesaire- de ihtisaslaşmak veya bunlardan birçoklarını bir arada toplamak suretile hesapsız şekiller arzeder- ler. Zirai artellerde mal sahibi köy lüdür ve çalışma “müşterek çalış- ma,, esasma istinad ettirilmiştir. Bunlarm bir de devlete ait olan şekilleri vardır. Makina ve Traktör istasyonları- na kooperatif mahiyetinde olmak üzere ve küçük mikyasta Çekoslo- vakvada, daha geniş mikyasta A - merikada ve Kanadada rastlanır. Fakat bunların asıl büyük ve ka » rekteristik olanları Sovyetler bir- Wğindedir. Orada bunların sâyısı geçen yıl plânmda “64,000” idi. Bu istasyonlarda her nevi zira- at makinaları ve traktörler top - lanmıştı le civar köylerin ve ziraat bölge - lerininin bütün ekim, biçim ve ha- sat işlerini yaparlar. Türkiye için bunlar ideal teşekküllerdir. Sayın Başbakanımızın nutukla. rma mevzu olan kombinalar zirai kombinalardır, Gelecek yazıda bil. hassa bu mevzu üstünde duraca- ve bunlar mukaveleler - Anadoluda riroi vahalar: Anadoluda ziraat yapılan yerler, bu haritada görüldüğü dağılmıştır. Bu zirai vahalardan herbiri, müstakbel kombinalardan birinin çevresini teşkil edecektir. | FIKRA: HARP TECRÜBELERİ Habeşistan harbi başladığı vakit, |lerini tamamlamağı çalışmaktadır - lar, Vardıkları neticelerden biri şu . | miyet vermemek istedikleri Ruslar! İngiliz gazetelerinin askeri mütahas - | #tilari bilhassa bir noktayı merak) dur: Müdafaa çilâhlarnın mükem » etmekte idiler: Yeni taarruz ve mü -| melliği 1 dafan silâhlarınm tatbikatta verece ği netice! lekten yetişme başlıca kumandanlar, Habeşlilerin pek iptidai vasıta ve| karşı tarafta, âdeta çetelere benzi , sahibi olmaları, Afrika sefe.! yen, ve saf disiplininden o kadar rini, tam hükümlerde buhunmağa el-| hoşlanmıyan sivil halk ve başlarmda olmaktan menetmiştir. biraz başıboruk kumandanlar! Bir ta. Şimdi aynı mütehasaslar İspanya ./ rafta, yardımcı olarak, Hitlerin ve ke ep erir eksik. | Musolininin gönüllü zabit ve sskerle- Bir tarafta tam askerler ve mes « ri, karşı tarafta Eki faşizmin ehem . Bir tarafta Alman endiistris'nin harp malzemesi, karşı tarafta, bu malze. me İle yarışamıyacağı iddia olunan vasıtalar ve ületleri Fakat Madrit tutunuyor! İngiliz gazetelerindeki askeri mü, tehassısların bu hükümlerini, Iki ta raf tayyarelerinin zehirli gaz kullan- madıkları ve hücum olunan şehrin, i tasavvur €- | Bugün de İşsizler Azalıyc Cenevrede, Milletler Maresl ultında iş gören milel iş bürosu vardır . Anadolu Ajansı bu kı aylık istatistik neticesi gün telgraf havadisi | etti, Ben böyle şeyleri pek i fakat hastalığıma tesadi i gemm içinde, yalnızlığın (için elime aldığım gazele derken, nasılsa bu habe de duruverdim . Iş bürosu, geçen ağus nunuevvel arasmda, bir İ ketlerde işsizler sayısını ilân ediyor . Türkçe bir atalar | köyün kılavuz istemedi; Meydanda olan hakikatk | tklere ihtiyacı yoktur. E | madrkça, issizliğin azal etmek ba itibarla tuhaf Amma, bu, deme deği nelmilel is bürosunun ilk asılsızdır. İşsizlerin öded gercekten azalmıştır, Fal kalırsan, kendilerine iş bi İdan ötürü değli, zavallı İ sapır döklilmüş olduklar yı olsa gerektir. İs bürosunun tasrih el tuğn cihet budur, Bu miinasehetle Nasre nm fıkrasım hetırladrm: Hoca, merkebini açlığı istemis, Arpasmı hergiin k'sa, kısa, nihavet bülsbi Derken, bir sabah bakm havvan, ahırmda, nalları miş, cansız olarak yatıyı — Vah, vah! demis, E söz Düryva yüzimdeki fesli gibi, Tam gehön alışırlari leri vefa etmedi. İs hiiraeri har Pekrayı 4 mu, me dersiniz”. E. Ekrem Budapeşte Radyosun Türk musi Bundan bir müddet evvw ketimizin muhtelif şehir larını ziyaret etmiş olan Macar kompozitörü M. Türk halk musikisini ince tetkik elmiş ve bizzat hall doğan nağmeleri garp arm zile kompoze etmiye mü muştur. Böla Bartok şim pesteye avdet etmiş bulun İ Kompozitörün eserleri hı bir yerde çalınmamıştır. Musikişinaa, aym 11 ne akşamı ilk defa Budapeşlej da besteleri ve umumiyet halk havaları hakkında tans verecek ve konferan lif Anadolu halk havaları ları takip edecektir. Şarkilar Mihaly Szekel: dan söylenip kendisine ke: yano İle “efakat edilerekti Doktorlar İçin Universite Tıp Fakültesi lerinden Dr. Helman, göz, boğaz doktorları için Kurlı tır, Kurlar 10 gün devam Göz, boğaz ve burun hasta his ve tedavi usulleri üzeri verilecektir. Derslere 20 nide başlanacaktır. © Şe! doktor ve mütehassıslard ler kurlara devam edebileci Yemişte bağlı bulunan de tayfalık eden Numan il çük bir kamarada mangal turmuşlar ve farkma va hirlenmişlerdir. Iki tayf, hâlinde hastaneye kaldırı hiçbir İspanyolun istemiy, let merkezli olduğu | havi karşılaştırmak lâzrm olup nı meslek adami vurduğu hakikatlerin en güzeli, fikir ve hürriyet yaratmış olduğu yiiksek nihavet tamamen tahrip olunmasmı bir kıymette olduğudur.