2 Kasım 1937 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 9

Bu Seneki Zeytin Yeni Fırka da programını, Rekottesi Hazırlıyarak İşe Girişti e Eğer bu fırka, ilk müteşebbisleri nin ellerinde kalsaydı, ve onlardan beklenen temiz bir programla ça- hssaydı, hakikaten bayrağı altma birçok hakiki hürriyetperverleri top hyacaktı, âkat.. daha, fırkanm teşek- külüne teşebbüs ânımdan #tibaren; fırkanın mukadderalına meşum birtakım unsurlar karışmış tı. Ve bunların arasında da, (Koz- midi), Çi ibi müfrit milli, sen ina gekli ile efkârı umumiyeyi altüst e- den (Ali Kemal Bey) vardı. Ali Kemal Bey, Avrupadaki İtti hatçılardan gördüğü hakaretin inti kammı almak.. ve, Türkiyedeki 1t- tihatçıların da kendisine gösterdik leri istiskale mukabelede bulunmak İçin; (matbuat hürriyeti) ni tama- enile sulistims! etmiş. (Muhalefet)i en çirkin ve en iğrenç derekelere indirmişti. Bütün yazılarile, bütün hareketlerile de; kalbinin, mevki ve peref hırsmdan başka hiç birşeyle i göstermişti... Karak. bu kadar spaçık görünen bir i tin bayraktarlık ettiği fırka herkes girmiye cesaret edemez Nitekim, (tek, memlekette teniiz muhalefet doğsun. (muhalefet) altında cereyan eden rezalet- boğulsun) diye fırkaya giren ba e ve temiz hisli şahsiyetler. de ün zarfında bir neda SE birkaç gün ! Fırkada, katiyen Ahenk ve fikir birliği yoktu Tirke erkünmdan Be Açık, sarih, ve pervasızca Ye avukatlık ediyordu. Fir- kanın Hill ismindeki gazetesinde © Pirka, (Osmanlı htikümetinin is. MklAli) gününe tesadüf eden gün, cemiyetten hoşlanmıyın : Türk mebustan mieülem Le > Milessisler, şöyle bir program ter tip etmişlerdi: 1 — Firkanın proğramını kabul edecek her mebus, dilediği zaman fırkaya aza olabilecektir. 2 — (Kanunu esasi) nin bazi maddeleri tadil ve yeniden bazı zanddeler ilâve edilerek (Hâkimiye ti Milliye) temin edilecektir. 3 — Memleketin her tarafinda emniyet ve asayiş, haleldar omuş bir şekildedir. Can, mal, ve irz em- niyetini temin etmek için htiküme- tin kati tedbirler alması istenilecek tir. )4 — (Vilâyet nizamnamesi), (tev Bey, (Ar MN — a Demokrat Fırkasının Lideri Doktor İbrahim Temo sil mezuniyet) esasına istinaden tâ dil ettirilecektir, 5 — Muhtelif Osmanlı unsurla- rma, (Müsavat) ları hasebile, me- muriyet ve intihabatta (ehliyeti 22 tiye) ve (ihtisas) cihetlerile her unsurun ehemmiyeti ve nisbeti ka idesi gözetilecektir. Tatisar ettiğimiz şu maddelerden başka, ticaret ve iktisat, ziraat, sa mayi ve sairenin de ıs'ahatını ihti- vâ eden bu programda başlıca na- zarı dikkati celbeden tek bir nokta görünlyordu. O da; Prens Sabahat Prens Sabahattin Beyin (Ademi Merkeziyet) i, burada (tevsli me- zuniyet) e kalbedilmişti. Muhtelif Osmanlı unsurlarının da işbaşına ge girilmesi istenilecekti, Halbuki bun lar, Türk varlığını tehdit eden sin- si emellerden başka birşey değildi, Httihatçılar, bu teşebbüs de en- diçe ile takip etmişlerdi... Fakat; (Ahrar fırkası) cldâl bir teşebbü. İni ; ve bu fırka da esasi bir surette teşekkül etmeden, (31 - Mir yakm Mir ye iş Vİ sp ka da, bu kanlı arasında kaybolup gitmişti. eşrutiyetin ilânından sonra M teşekkül eden (Siyasi fır. ka) larm ikincisi, (Demokrat fir. kası) dır, Ve bu firkayt, (Dr. Ibra. him Temo) Bey tesis etmiştir. — Doktor Ibrahim Temo Bey, kimdir?,, Bu suale lâyikıy'le cevap verebil- mek, bu dar sütunlarda müzükün değildir. Bugün tam (yetmiş dört l yaşında) olduğu halde on yedi ya- şindaki heyecaa ve enerjisinden bir zerre bile kaybetmemiş olan.. sene- lerdenberi yabancı bir memlekette yaşamak mecburiyeti karşısında kaldığı halde büyük Türk milleti. ne ve mukaddes Türk sancağına ©- lan ezelt ve ebedi rabrtasını birlâh- 3a bile unutmıyan bu #zİZ adam i- çin ne yazılsa a3 gelir. Doktor Temo, gsle halis eğ tür. Arnavut ismi taşması; ise i Osman'ı ülkesinden Manastır m vetinin, Uhri kazasına tâbi Gstrom- ra) köyünde doğmasından, ve doğ duğu yerin âdetine tâbi olmasm- dan ileri gelmiştir. Ruhan inkilâpçı yarstim:5 vi ou adam; henüz 18 - 20 ve bir genç tıbbiye talebesi iken (134 Senesi, Mayıs ayının 21 ine günü) şimdiki Gülhane parkının gimendi- fer geçidi yanmdaki eski ubbiye mektebinde; mektehin hemasının yanındaki odun yığınları b ceşieri (ttihat ve Terakki Cemiyeti) ilk temeltaşını koyan beğ arkadaş” tan biri; ve hepsinin de birincisi- Hududumuzun haricine çıkme- mak için bu mühim şahsiyetin - o günden, Meşrutiyetin ilânı gününe kadar geçen velveleli - hayatından uzun uzadıya bahse cesaret edemi- yoruz. Inkalâp ruhunu İstanbulun mlnevverlerine aşıladıktan sonra; tevkifler, hapisler, istintaklar, mah kümiyetler ve f#irarlarlâ geçen bu hayattan sonra; (10 Temmuz 324) hareketi başladığı zaman, bu zatı Romanyada - Merkezi Köstencede olan - (Ittihat - 'Terakici Cemiyeti, Dobrica şubesi) gibi mühim bir teş kilâtın başında görüyoruz. Meşrutiyetin ilânmdan bir müddet sonra bu Zat, refakatinde yüz elli ?omanya Türkt olduğu halde, İstan bula geliyor.. Kendisinin de büyü- cek bir şeref hissesi olan inkılâbın feyizlerini görmek., ve Romanya Türklerine göstermek istiyor, Tesadüif ettiği eski arkadaşlarını büyük ümit ve keyocanlarla çırpı nirken görüyor. Bu heyecana ve İz tanbulun cazibesine kapılıyor. İş- tanbulda yerleşmiye karar veriyor, Ve çok tabildir ki; ruhunun tema - yülâtma tâbi olarakı siyasi cere - yanlara kapılıyor. , Yalnız birşey, Doktor 'Temönun hoşuna gitmiyor. O da; Ittihat . Te rakki rüesasmın lüzumundan fazia gurura kapılmaları.. Birtakım şar. latan ve mazisi bozuk adamların, cemiyetin eski saf ruhuna karışma Tarı, muhaliflerin de artık tamami- le gemi azıya almaları, $ ntihap, başlamak üzere. Si- İ yaset sahasında, muhtelif hisler, fikirler, zihniyetler çarpışis “yor. Intihap esnasmda bu yüzden büyük gürültülerin ve hattâ, kanlı mücadelelerin başgöstermesi bile muhtemel... (Arkası var) Yeni Mahsul Çok Bereketli Oldu Bu sene dünya zeytin rekoltesi hak kında verilen malümata göre, zeytin yetiştiren memleketlerin birçoğunda mahsul iyidir. Yunanistanın bereket. İli senelerde yetişen zeytinleri 30 bin tona kadar çıkmaktadır. Bu öcne 28. 30 bin ton kadar tahmin olunan Yu. nanistan mahsulü kalite İtibarile de iyidir. Yunanistan daha ziyzde Ame. rika, Brezilya, Romanya, Mısır, Al - manya ve İsviçreye iyi zeytin ihraç etmektedir. Bu sene Kaliforniyada 16-18 bin ton siyah zeytin toplanacaktır. Bu zeytinlerin müşterisi Amerika, İngil tere ve Almanyadır. İtalyada siyah zeytin hâsılatı az olmuştur, Fransada mahsul Fransa pazarlarmı doyura - cak kadar bile değildir. Bu sene de Cezayir, Fas ve İspanyadan yeşil zeytin ithal edeceği anlaşılmaktadır. Yurdumuzun zeytn mıntakalarma gelince Eğe, Marmara ve Antalya mmtakalarnn bu seneki mahsulü gok iyidir. Rusya, Romanya, Msur, Almanyay& bu sene de İhracat yapr Incaktır. Türk zeytinlerinin bütün or ta Avrupaya gönderilmesi için baz teşebbüslere girişilmiştir. Yunanistanda Pirinç Ekimi Genişletilecek Yunan hükümeti Yunanistanın ha- taklık olan mmtakalarında prinç zi- raati yapmak için etütlere başlanmış tır, Yunanistanda pirinç yetiştirmek için son zamanlarda bazı teşebbüs - ler yapılmış, fakat iyi neticeler alma mamiştır. Yunanlılar her sene yüz doksan milyon drahfi (bir milyon dokuz yüz bin lira kadar) değerinde prinç ithal ettikleri için prinç ziraa- tine önemli bir mevki vermek lüzu- munu anlamışlardır. Nasıl Yaşamalı ? Hi sporlar, futbol, ata binmek, kayık gekmek zararlı olur, Elbise için bir karaciğer dır. Bu da kifayetsizliğin derecesi De göre tanzim olunmalıdır. Hafif mak, akşam yemeklerinden sonra evden çıkmamak, gece uykusuz kal mamak yetişir, En az sekiz saat UY ku mutlaka lâzımdır, Çalışma sar âtlerinde intizamın çok faydası ©- lar, Her sene yazın bir iki ay hava d8 Ziştirerek istiruhat etmek, sene or- tasında bile üç dört hafta işi bıra karak dinlenmek tüzumludur. Deniz kenarı karaciğeri bozuk olanlara hiç iyi gelmez. Fakat yazm deniz de gezmek İyidir. Uavatebdili biraz yüksekçe yerlerde yapılmalıdır. Ea raciğer, otomobilde, şimendiferde kadar az ilâç. Ken - di kendine ve hekime sormadan İ- Tiç almak âdeti karaelğeri iyi işle- miyenler için pek fenadır. İstirahat lüzumu yalnız maddi yorgunluklara karşı değildir. Urün tü, kuruntu, karaciğeri yoran kuv- vetli sebeplerdendir. Bundan dola- dünyayi?” Beytini söyliyen şair, karnei- geri yorgun olanlara pek lüzamla bir Öz söylemistir. Ancak noktala- larla geçtiğim kısmını bilmemek şartile,., Vükm yarınn gamını hatıra ge tirmemek tavsiyesini tatbik etmek onu söylemekten çok güçtür. Fakat insan keder verecek şevlerden hir olmazsa kendi elinde olduğu kadar kaçmabilir..» Zayıflık karaciğer kifayetsizliği- nin en fena alâmetlerinden birj ol duğundan sık sık tartıümayı hiç w- | mutmamalığır. t e k Yeni Anlaşmadan Sonra Sovyetler, Bir Haylı Piyasadan Yapağı ve Tiftk Alıyorlar Sovyet Rusyaya yapılacak ihracat için bugünlerde faaliyete geçileceği anlaşılmaktadır. Sovyetlerle yaptığımız yeni ticaret an- laşması üzerine Ankaraya davet edilen Sovyet ticaret ataşesi şeh- rimize dönmüştür. Sovyetlerin bilhassa yapağı ve tiftik üzerinde- ki araştırmaları, bu mallara alâkanın arttığını göstermektedir. Büylik partilerde ve muhtelif el -)—— lerden altmış kuruşa kadar yapağı alacakları söylenmektedir. Tiftiklere aranılan 140 kuruş fiyat ta biraz iş- tihalı görülmüştür. Bununla beraber her sene Sovyetlerin topladığı yaps- ğı ve tiftik miktarı bu sene henüz is- tenilen yekünu bulmamış olduğuna göre, piyasamızdan yüklüce mal alr- nacağı tebii görülmektedir. Dünkü piyasalardan bin ton kadar yapağı toplanmıştır. Kilosu 57,5 kuruştan satılan bu malların Sovyetler tara- fmdan alındığı kuvvetle söyleniyor, Almanyaya ihracat henüz başlamadı Almanya ile iş yapan ihracatçıla. rm yapağı ve tiftik üzerinde henliz faaliyeti görülmemiştir. Alman Über vachnen gastelle blirosupun sıkı kön trolleri yüzlinden Alman alıcıları tek- liflerimizi kabul edememektedir. Şim diye kadar verilen fiyatlar, tüccarla- rmuzın hesabinş uygun gelmemiştir. | İkinciteşrin başlangıcında yabancı ihracat mallarının Almanyaya ithali için Alman tüccarlarına kolaylık gös terileceği ve permi verileceği haber verilmektedir. Alman ithalât bürola- rmm gösterdği “zorluklar ortadan kalkarsa Almanya We Iş yağan tecirle rimizin de ihracata geçecekleri tah - min ediliyor, 111937 PAZARTESİ PARALAR Sterlin 625.— 629— | Dolar 123,—. Frank 80— 88, Liret 108 — Belçika Fr, 8 $ Drahmi 1 Isviçre Fr, 510— Leva 20— 23— Florin 65— 70— Dn Çek Tiç— Ni ilin Avusturya 21/— 23.— Mark 26— 2050 Zioti 20— 2260 Pengo 21— 25— Ley 17— 1— Dinar Çe Ye Kron İsveç 30,— 32 Altin 1071 — 1072,— Banknot 265.— 266—İ| ÇEKLER Londra 26,15 624— Nevyork 0/7918 0,7910 Paris 234825 23,5775 Milâno 15.03 o 150362 Brüksel 4,6812 4,70 Atina 871905 8758 Cenevre 3,4262 34383 Sofya 635213 64,1025 Amsterdam 14320 14388 Prag 226055 22,705 Viyana 41930 42115 Madrid 12605 1268 | İ Berlin 19725 19795 İ İ Varşova 441882 42067 Budapeşte — 3,9888 o #4 Bükreş (o 107.06 o 1075320 Bel, 3A,3R37 34535 Yokohama (2/7410 (27530 Moskova (o 20.245 202075; Stokholm (30945 e pm şa YENİ KiTAPÇ Aradığımız her kitabi ve İyi artasiye çeşitlerin YENİ Kİ TAPÇIla bulabilirsiniz. Altı ku. suşluk posta pulu gönderenler: kitaplar hakkında mektupla iza. hat verilir. Taşradan sipariş a ır ve gönderir. İstanbul Ankara caddesi No. 86 a Anason Mahsulü Az mı? Anason mahsulünün bu sene bere- ketiti olduğunu, Inhisarlar idaresi « nin piyasadan yüz binlerce kilo ana- son mübayaa etmesi meticesinde fi- yatların 80 kuruşa kadar yükseldiği ni yazmıştık. Inhisarlar idaresinden aldığımız bir mektupta ise, yeni mahsulün be- reketli olmadığı, bilâkis bazı mmnta- kalarda 9o 50, bazı mıntakalarda $p 25 noksan bulunduğu kaydedir. lerek deniliyor ki: pa i umumiye idaresi zamazmda ki imalı hiç bir kontrole tâbi en için içkilerde anason yerine, gihhate bir. array Canatol) kullanmak âdet- 4. Devlet Inhisarı kurulduktan sonra bu İ maddenin kullanılması menedildi. Memle. kette kâfi miktarda anason İstihsal edil. diğini ve hâriçten mühim mikurda ana» son ithal edildiğini gören idare bu madde. ye olan ihtiyacı göz önüne getirerek zürran tohumluk, makine ve avans para vermek- suretile memlekette anason zeriyatmı in- K'şaf ettirmeğe çalıştı. Bugün imal edilen rakılarda sırf unason kullanıldığı halde bam tiçten anason İthsi eğlmemekte bu teşvik ve tergip tedbirleri sayesinde miktarı hayli artan memleket mahsulü dahili ihtiyaca kâfi gelmektedir. Buna rağmen istihsalât esasen mühim miktarda ihracatı mümkün kelacak bir raddeyi bulmamışken, üstelik bu sene mahsulün noksan olması karşısın. da, ihracattan evvel dahili ihtiyacı temin 1â- zum ve zaruri idi, Idare mübaysutında daima piyasa ile hem ahenk olarak hareket etmiş, müstaheilin kalkınmasına yardım ederek ona ber sene daha fazla istihsalde bulunmak fırsatını vermiş ve bu süretle memlekete döviz gir. mesini mucip olacak ihracata mâni olmak yöyle dursun, bilikis ileride İhracat yapı. labilmesi imkânmi barırlamakta bulun. muştar.., Inhisarlar idaresinin bu izahatma rağmen, resmi rakamlardan, bu se- neki anason mahsulünlün geçen sene lerden fazla olduğunu öğreniyoruz. Ziraat Vekâletinin çıkardığı resmi bir istatistik, 1982 senesinden itiba- ren anason mahsulünün arttığını gös teriyor. Fakat, 1935 te mahsul bo- sulmuş ve ancak 335 ton alınmıştır. 1936 da ise bu miktar 2175 tondur, Bu seneki mahsv) de 2200 ton kadar dır. Şu hale göre, fiyatlara müessir olacak bir mahsul azlığı mevcut de « ğildir. Binaenaleyh, fiyat yüksekli- ğini herhalde başka sebeplerde arg- mak gerektir. Zahire Fiyatları Düşecek Cümhuriyet bayramı günlerinde şehrimize 112 vagon buğday, 43 va- gon arpa ile 11 vagon çavdar gelmiş tir. Piyasa kapanacağı bir sırada alı- lar buğdayların bir kıtmma "4-5 düş kün fiyatla talip olmuşlardır. Bun dan dolayı ancak oluz beş vagon ka“ dar mal satılabilmiştir. Sıra malları 5.30,6 kurüştan, Polatlı malları 6.20- 8,22 kuruştan, sert buğd 3.33 kuruştan verilmiştir. Piyasada mal çoğaldığından fiyatların biraz da ha düşeceğ: söyleniyor. Arpalar, 4,04, çavdar 4,10-4,15 kuruştur. Rüşyemi | 7 kuruşa verilmiştir. Antalyadan 200, Bandırmadan 50 ton arpa satılmıştır. Susam 16,30, fındık iç 35-36, ceviz ici 31-33 kurustur. Si diği pi Di li lar 590 N 28 te