8 Mayıs 1938 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 5

â —— 4.3. 1938 IT AN Gündelik Gazete TAN'ın hedefi Maberde, fikirde, her- #eyde temiz, dürüm, samimi olmak, karin o gazetesi oolmıya (çalışmaktır. ABONE BEDELİ Türkiye Binek 1400 Er, 1 aw Kr, 10 Kr, BAY 2g ei 400 Kr, 3 Ay ee 150 Kr, İAy se Kr, Milletlerarası porta Ittihadına dahil ol- uyan memleketler için 30, 16, 9, 3.5 lira dır. Abone bedeli peşindir: Adres değiş- tirmek 28.kuruştur. Cevap için mektup lara 10 kuruşluk pulilâvesi lâzımdır. GUNUN MESELELERİ Türk Şilepçiliği Dün limanımızda üç yeni şilebimi- ze karşılama töreni yapıldı. Başvekil Celâl Bayar ve Hariciye Vekili Dok- tor Aras ia bu törende. bulundular. Yeniden iki şilebin de gelmek üzere olduğu bu vesile İle öğrenildi. | Üç milli bankamızın kurduğu yeni şilep şirketinin derhal böyle geniş bir faaliyete geçmesi, iktisadi haya- tımız için hayırlı bir çığır açmakta. dır. Mallarımızı Avrupaya kendi şi- leplerimizle nakletmek yolunda sür- atle ilerlememiz bir zarurettir. Bir defa döviz meselesi var. Mallârimı- zin navlunu diye harice pek çok dö- viz veriyoruz. Bu bize kalır. Komsu muz Yunanistanın en büyük döviz kaynağı şilepleridir. Sonra mallarımızı vakit ve zama-! nında taşımakta müşküllerle karşi-| laşıyoruz. İstediğimiz zaman şilep bulunmuyor. Mallara ardiye bini yor, bazan bozuluyor. Tam sıkı zamanımızda bazan tak- biyeciler birleşiyorlar, (o navlunları yükseltiyorlar. Buna karşı da silâh. sız kalıyoruz. Türk şilepçiliği hususi ellerde €- peyee İleri gitmiştir. İki yüz binden fazla tonluk 37 şilebimiz var: Husu- si himmet ve teşebbüsler memnuni- yet ve iftiharla karşılanmıya değer. Fakat memleketin milli malların naklinde bekliyeceği intizam ve em-| ii yalnız bu yoldan temin etmi ue ezan aliye mut laka ihtiyaç yardır. Başvekilimizin . Türk denizeiliği. nin inkişafları hakkında dün (Bakır) şilehinde söyledikleri güzel sözler diğer sütunlarımızda a ile oku- nacaktır. Celâl Bayar Türk şilepçili- ginin il merhalesini yarım milyon ton olarak çiziyor. İlerisi için de yeni inkişaflar bekliyor. Üç milli bankanın kurduğu Yeni $ilep şirketinin ilk tedarik ettiği beş şilep yeni denecek bir haldedir. Bu #uretle deniz nakliyecifiği hedefimi- e doğru 25, 30 bin tonluk mühim bir adım atılmıştır. Bunu diğer güzel adımların takip edeceğine ve ax za- manda ilk merhalemize yaracağımı za hiç şüphemiz yoktur. Hükümeti- miz, ilk ihtiyaç saydığı ve çizdiği he- deflere daima asari zamanda var. Muştar. ERZURUMDA : 30 Bin Ağaç Dikildi Erzurum, (TAN) — Havalar yağış- İi gitmekte olmasina rağmn yazlık ekim işleri hızla devam etmektedir. Bu sene Ziraat Vekâleti tohum te- izleme evi dört yüz ton tohumluğu ilâçlamıştır. Altu, Hasankale ve Aş- kaledeki triyörler de tohum temiz - lemektedirler. Vilâyetin her tarafında ağaç bay- Tamları yapılmaktadır. Şimdiye ka- dar otuz bin ağaç dikilmiştir. DikiL Me devam edilmektedir. lere Yardım Brzurum, (TAN) — Kırşehir felâ- lelerine yardım faaliyeti de- Yam etmektedir. Bugüne kadar yal. Diz merkezde halktan bin ve memur- | an beş yüz lirayı mütecaviz te- Tu yapılmıştır. Halk yardım faa- etine büyük bir alâka göstermek- ir, iy ŞARKIŞLADA : Bir Mektep Binasının Temeli Atıldı Şarkışla, (TAN) — Kaymakam Hik in kısa bir hutkundan son- TA asri ilk okul binasının temeli atıl. geyir. Bunun için tarlası istimlâk &- ea istenilen Ahmet, para âlma- 3, tarlasını hediye etmistir. TAN neticelerini gösteren mühim cilt içinde dün beraberce bir gezinti yaptık. Gi Sölimiyo devam ekime İlk düşüncemiz bu ciltten bir, nihayet iki yazı çıkarmaktı. Fakat bu mühim eser her vatanda! ın eline varamaz. Umumi sayımın verdiği neticeleri her- dır. Bunun için yazı adedine hudut koymıyacağız. Sayımı gösteren cildi m lin pi siğil merak edebileceği rakamlar üzerinde duracağız. “Olgun Adamlarımızı Erken Kaybediyoruz Hepimiz biliyoruz ki, Türkiye halkının çoğu köylerde, * azı şe- hirlerde yaşıyor. 1933 sayımına göre, her yüz vatandaştan 76,5 i köylü ve 235 ( şehirlidir. Fakat mühtelif vilâyetlerde nisbet baş- İ ka başkadır. Köylü nüfusun en bü- yük kesafeti Ordudadır. Burada 92,8 köylüye karşı ancak 7,2 şe- hirli var. Sonra Sinop gelir, 924 köylüye karşı orada 7,6 şehirli ya- siyor. Yozgatta 91,7 köylüye karşı 83 şehirli var, Aksi taraftan İstanbul vilâyeti baştadır. Burada yüzde 85,8 şehirli ve 14,2 köylü taşıyor. Yüzde 48,İ şehirli ile İzmir ikinci, yüzde 31 şehirli ile Eskişehir üçüncü, her i- kisi yüzde 302 şehirli, Bursa ve Edirne dördüncü gelir. Ankara vi- lâyetinde şehirli nisbeti yüzde 28,6 dır. Nüfusu binden az 48, binden üç bine kadar 122, üç binden beş bine kadar 74, beş binden yedi bine ka- dar 45, yı inden dokuz bine ka, dar 20, dokuz bınden on beş bine kadar 46, 15 binden 25 bine 27, 28 ten 50 bine kadar 14,50 binden 100 bine kadar 4, yüz binden fazla nüfuslu üç şehrimiz vardır.Üç büyül şebrimizin de nüfusu 1927 sayımın danberi mühim miktarda artmıştır. Ankara şehri 74,553 ten — 122,720 derecesine çıkmıştır. 927 sayımın- da Ankaranın erkekleri ile kadın- Jarı srasında24 bin dark” vardı. Son sekiz sene içinde artanlardan 22,704 kadın, 25.461 | erkektir. Be lediye hududu içindeki İstanbul şehrinin nüfusu o 690,857 den 741,148 derecesine yükselmiştir. Artış kadınlarda 20 bin kadardır, Erkeklerde 40 binden fazladır. İz- mir 153,924 ten 170,959 derecesi- ne çıkmıştır. İzmirde kadın 12 bin küsur, erkek yalnız beş bin küsur- ürtmiştir AZA | İstatistik Umum Müdürlüğü Tasnif Dairesinde bir memar, makine başında çalışıyor ylerimize gelince 34,376 köyümüzden 966 adedinin elliden az, 2903 köyün 51 ilâ 100, 3935 köyün 101 * 150, 4270 köyün 151 : 200, 4092 köyün 201 ilâ 250, 3359 köyün 251 ilâ 300, 5292 kö- yün 301 ilâ 400, 3293 köyün 401 ilâ 500 ve 6766 köyün beş yüzden #szla nüfusu vardır. Köy adedi en bol vilâyet Sıvas- tır. Burada 1211. Erzurumda 1172, Ankarada 1126. Kastamonuda 1116 köy vardır. Köy adedi en az Burdurdur. Burada 157, Kırklar linde 188, İspartada 215, İstanbul- da 260 köy bulunuyor. Köylerdeki vasati nüfus RDAN PAZARA Sen Olmasan, Ey... adi gel şöyle bir doluşalımı — Kör düğüm oluruz. 0ya yakışır, H — Nereye gideceğiz? — Söyle uzanırız. Maçkaya doğru. — Tramvaya binellm, — Yesl Biraz yürüyelim de ayakları miz açılar. — Yahut gidilmez. — Mele bir köprüyü geçelim das Şu Postanenin önündeki adayı kaldırıalar da Dördüncü Vakıf Hana kadar açsalar. İki bina karşılıklı ne güzel olur değil miz — Fevkalâde olur. — Sonra, ben bu Eminönönün açılma undan da bir şey anlıyamadım. — Neden? biâliden Maçkaya yaya — Kardeşi Milyon sarfediliyor, nalbu Kl Arpacı camlinden sonraki merle Sami, rça ka - gibi ka- bağlı bir civadı ia kesteler ne olur? yavaş yavaş — Söz aramızda şu Valde Hanımın da etrafına çektikleri © tahtaparde şaheser isini yapamadılar — Canım! Bunlar muvakkat şeyler. — Azizim, estetik denilen şeyin mu - vakkati, müsbbedi olmaz. Beni endişeye düşüren yey böyle şeylere tahammül e- debilmek meselesidir. — Üç ey sonra buralar cennet ol — Öyle! Likin köprünün iki köprünün ağzı Ah canına ya köprü yapılan İdi me olurdu. — O da olur aldırma! İşte seni karşı ya geşleiyor yal Daha ne istiyorsun! i YAZAN: Burhan Felek at sahibi adamsın olun eyvallah diye - — Derim kardeşimi Biz babamızdan öyle gördük. — Şimdi yeni proje tatbik edilince köprü otuz metre kadar Haijce girecek "iş na sorsalar, tramvayı köprüden çi ma pek aklım ermez. — Olurdu. Ondan sonra Voyvoda esd desinden tramvay hatlarını kaldırır ser- best nakli vanıtalarına tahsin ederim. Sonra Gazi Köprüsü ile gelen hattı da Meyit yokuşunda dalreye doğru çıl raköyden Tünele girmiyen bir da Azapkapısı yoluyla bu hattı - da bağlarım, Fena mı olur — Sen Prost olmuşsun yahu! — Alayı birak! Nedir bu tünel mey- dani, Vik şu tünel fabrlkasinı, aç orayı biraz. Âlem mefes alsın. Gi , hele böyle eğlence yerlerinin or a yatı mektebi olmaz. Onu “eski Marbiyeye, yahut Taşkışlaya o naklet Mekteple eski karakolu Birleştir ve 6- rasını açık güzel Bir opara binası yapı — İş kıyaklaştır — Ah, ahi Görü kör olsun paranın, A- bakımından İsparta başta gelir. Memleketin en büyük köyleri bur radadır. Bir İsparta köyüne düşen vasati nüfus 586 dır. Sonra 561 nü- fusla Trabzon, 627 ile Giresun ge- Mir. En küçük köyler de Van vilâye- tindedir. Van köylerinin vasati nü fasu 126, Ağrı vilâyetinin 154, Di- yarbakırda 178 dir, ok merak uyandıracak bir > gruplarına ne surette &; duğudur. Bundan hakkında da bir fikir alabiliriz. Memleketimizdeki nüfusun yüz- İlmallah meler yaparım. Operayı oraya yaptın mı? — Yaptımt — Hah! Şimdi yürüt Eğer paran var- sa şu Balıkpazarına giden Tiyatro #öka- ğının İngiliz dl ayı bırak! Orası mükemmel bir ur, Şimdi Taksime kadar ilişmet Taksim. de yapacağın değişiklik ve bu opera cad deyi düzeltir. Yalnız Iki taraftan 3.4 metre nizam çizgisi çiz! Esaslı tamirler de kesmek üzere, Taksimde, her şeyden evvel şu helâyı kaldır. Kışlayı, stadyomu, yıktır, Ora, bir hökümet dairesi yap! Meydanı niylet. Taksim bahçesini a birer küşük çocuk bahçes deniz tarafına 300 odalı bir otı doğru da tersalari Azisimi Seyyah seyyah gelsin! Diyoruz. Seyyah 8İİR nerede otursun Allahaşkına? İstan Bulun güzelliğini gösteren, modern bir etelimiz var mı Oradan yürü Sürn Aga ba. Buraya:bir sergi sarayıl Bütün te - Onün yan tenis ir uzanabi lir. Yalnız dikkat edilecek nokta. Ay, ayi — Ne oldu?, Yahut dırımda çukı burkuldu. Yürüyemiyeceğim! Ne yapalım şimdi... Bari bir team- lim da, — Evet! Öyle lumt — Yazık oldul Ne de tatfı tatlı anlati- yordun! — Evet! Lâkin hayali tam mümkün olamadın. yaşamak ! AN birader sen de birar ğ- da hezale dalsa İdin yal. de 56, 2 si 25 yaşından gençtir. Bu yaşla 49 arasında yüzde 30,5, 50 ile 74 arasında yüzde 11,6, 75 ten yukarı yüzde 1,3 nüfus vardır. 95 yaşından yukarı olanlar binde bir dir. Yani umumi nüfusumuzun için de 95 yaşından yukarı 16 binden fazla vatandaş vardır. Binde 4 nü- fusun yaşı meçhuldür. 25 yaşına kadar olan erkekler, memleketin bütün erkek nüfusu- nun yüzde 80,4 nü tutar. Kadınlar arasındaki nisbet yalnız 523 tür. Yani kadınlar daha çok yaşıyor ve yaşlı kadın daha çoktur. Nitekim diğer yaş gruplarında bunu açık bir surette görüyoruz. 25 ile 49 a- rasındaki kadınlar bütün kadın nü- fusunun yüzde 324 ü, erkekler bütün erkek nüfusunun yüzde 28,5 tir. 50 ile 74 arasında fark büyü yor. Bütün kadın nüfusunun yüz. de 135 bu yaşlardadır. Halbuki ayni yalnız yüzde 9.5 vardır. 75 yaşın- dan yukarı olanlardan kadınlar yüzde 14, erkekler yüzde 12 nis- betini tutuyor. Yani her bin erkek arasında 75 yaşından yukarı olan- lar 12, her bin kadın arasında 75 ten yukarı 14 kişi vardır. Yaş gruplarından en kalabalık olanı, dört yaşından küçük ço- cuklar o grupudur. Bu 2,728,913 yavrumuz var. Arala- rında erkekler'kizlardan yüzde 2,2 fazladır. 5 ile 9 arasında 2,338,790 yavru buluyoruz. 10 ilâ 14 arasın- da 1,594,890, 15 ile 19 rasında 1,044,567, 20 ile 24 arasında 1,389,349 nüfusumuz vardır. Yaş gruplarımızı başka memle- ketlerle mukayese edecek olursak bir taraftan doğumlarımızın çok olduğunu, diğer taraftan vasati ömrümüzün geri bulunduğunu ve olgun ve yetişmiş adamlarımızı kâfi derecede yaşatarak istifade e- demediğimizi açık bir surette gö rürüz. İstatistik Umum Müdürlüğü bu mukayese için kitabın bir eki şek- linde 'malümat vermiştir. M emleketimizin 4 yaşına kadar olan yavruları bütün nüfu- sun yüzde 16,9 nu tutuyor. Bu nis- beti bizden yüksek olan bir tek memleket vardır. O da Meksikadır ki, nüfusun yüzde 18,2 si dört ya- şından küçüktür. “Bunun bir mâ- ması doğum çokluğu, diğer mâna- vasati ömrün düşkün olmasıdır. 4 yaşıma kadar çocukların umu- mi nüfusa nisbetle en az yer tuttu- Bu memleket Avusturyadır. Bura- da her yüz nüfusta $ yaşından kü- çük 6,9, İsveçte 7,4, İngilterede 7.5, Almanyada 7,3, Danimarkada 8, Belçikada 8,2, Macaristanda 8,3, Norveçte 8,4, İsviçrede 8,5, Avus- tralyada 8,6, Fransada 8,7, Ame- rikada 9,3, Çekoslovakyada 9,6, Yunanistanda 97, Holandada 10,5, İtalyada 11,1, yavru vardır. İtalyadaki nisbet 1921 senesin- de 9,3 olduğu halde devamlı su- rette yükselmiştir ki, fazla doğum hakkındaki teşviklerin bir neticesi sayılabilir, Avrupanın sıhhat ve refah bakımından en ileri giden memleketlerinde nisbet aksine o- larak bir düzüye azalmıştır, Bul - garistanda da ayni şekilde bir ar- tış vardır. 1920 senesinde 4 yaşın- dan küçük yavrular bütün nüfusun yüzde 10,2 si iken 1926 senesinde yüzde 14.3 ü bulmuştur. Diğer mem leketlerden Japonyada yüzde 14,1 Romanyada yüzde 14,6. Arjantin. de 146, Brezilya 15, Rusya 15.2, Hindistanda 15.3. dört küçük yavru vardır. B MÂ 9 arasında yavrular bizde bütün nüfusun yüzde 14,3 nisbeti- mİ tutar. Nisbetin yüksekliği be- p erkeklerden | GIZ Aile İsmi Alabilmek Güçlüğü (* 5.35 Yazan: Sabiha Zekeriya Sertel Yeryüzünde O kendinden © başka kimsesi olmıyan bir genç kız anla. tıyor. “Altı yaşında iken anamı, ba- bamı kaybettim. Kimim var, kimim yok bilmiyorum. Bir dayım varmış, beni e zamanlar Beyazıtta memur olan bir adama evlâtlık olarak ver- miş. Memur, nüfus kâğıdımla beni aldı, Anadolunun birçok yerlerini gezdikten sonra İstanbula geldik. Ben o adamın yanından çıktım. Baş- ka bir kapıda çalışıyorum. Aile ismi almak meselesi çıkımeca Kadıköy mer kezine müracaat ettim. Nüfusumu e- limden aldılar, Beyazıttan tahkik & deceklerini ona göre bana istediğim ismi vereceklerini söylediler, İki se- nedir; gider, gelirim, ya evrak kay- bolur, Beyazıttan cevap gelmez, ya nüfustaki ismimi, yanma girdi. ğim hanımların değiştirmesi yüz: den müşkülât çıkar, bir türlü aile is- mi alamam. Şimdi de Beyayıtta nü- fustaki ismimle, bugünkü ismim a- rasında fark olduğu için bana yeni. den nüfus kâğıdı çıkartmak istiyor- lar, Bu da kimbilir kaç ay sürer. Aile ismi almak bu kadar zor olduğunu bilseydim, hiç müracaat etmezdim.,, * Aile ismi almak, herkese kanunun tevlit ettiği bir mecburiyettir. Hattâ hükümet bu hususta muhtelif defa- lar koyduğu müddeti uzatmış, coza İmeselesinde o gayet o müsamahakâr İdavranmıştır. Maksat herkese aile mi almasında kolaylık göstermek- ir, Bazı dairelerde sırf bürokrasi İyüzünden gösterilen bu müşkülüt | kanunun. gayesiyle telif edilemez, Bu kızın elinde nüfus kâğıdı var, Ü- jzerinde de “Münevver, ismi yazıyor. Kızın asıl ismi budur. Girdiği kapı larda istiyen ona Gülşen, istiyen Gülçin demiş. Dememeleri lâzım amma, demişler, İnsanın nüfusuna İgeçen ismi benliği, şahsiyetidir, hu- nu değiştirmek kimsenin hakkı ol- mamalıdır. Amma oluyor işte. Şimdi elinde nüfus kâğıdı olan bu kızcağız meden, iki senedenberi bir aile isimi alamıyor? Beyanıtta nüfus kütüğün- de Münevver İsimli kızın kayıdı yok mudur? Yoksa elindeki nüfus kâğıdı nedir? Nüfus kâğıdı olan bir adam, jiki senede aile ismi alamazsa, hâlâ İhükümetin kırtasiyeciliğe karşı aktı. ğı mücadeleye hiyanet edenler var demektir, Hükümet herkesin aile is. (mi alması için kanun çıkarmıştır. Bu |kanuna riayet” vatandaşların borcu, vatandaşlara kolaylık göstermek te muvazzaf olan dairelerin borcudur. kımından dünya rekoru dikkate değer ve tahlil edilmiye lâyık bir şekilde olarak bizdedir. B” en yakın olanlar yüzde 12,1 ile Japonya ve Roman- yadır. Biribirine benziyen içtimai şartların verdiği neticeler arasın- da hayrete değer bir ahenk ve ben- zerlik vardır. İngiltere, İsviçre, İs- veç, Fransa, Almanya, Belçika, Danimarka gibi memleketler hep yüzde B ile 9 arasındadır. Rusya, Yunanistan, Lehistan, İtalya, Bul. garistan, Yugoslavya yüzde 10 ci- varındadır. 10 ile 14 yaşları arasındaki ço » cukların nisbeti. ayni yükseklikte devam etmiyor Bu grupta bizim yüzde 9,9 çocuğumuz var. Lehiş- tan 13,8, Rusya 11,6, Japonya 10,5, Bulgaristan 10.3, Norveç 10,1, A- merika 9,8, Yunanistan 9,7, Belçi- ka 9,4, Danimarka 9, İsveç 8,9, AL manya 8.9, Rumanya 8, İtalya 77, çocuk gösteriyor. 15 ile 19, arasında birdenbire sok geriye kalıyoruz. Bizim bu yaşta gençlerimiz bütün nüfusu - muzun yüzde 8.5 dir. Bu gruplar. da hiç şüphesiz harplerin tesiri şid- detle görünüyor. Harbe karışan memleketlerde Fransada 56, Belçikada 62. Çekoslovak - yada 6:4, İtalyada 7,7. İngilterede 8 gibi nisbetler görülüyor. Dizer memleketlerden bu yaş grupumda Brezilyada yüzde 12,8. Rusya 11.6 Japonyada 105 Norveçte 107 Yunanistanda 9,7. Holandada 9,5 gibi nisbetlere tesadüf ediyoruz 20 ile 24 yasları arasında bizim yüzde 84 nisbetimiz bütün dünya. nisbetine az, çok Uyuyor. Ekser (Devamı 6 imla. yüzde