18 Ocak 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 10
10 Kelime ve Istılahlarımıza İstikrar Verebiliriz (Başı 1 incide) ittiğim keli - in aslı türkçe Bir ara- kelimesi . Ban uğunu * lık ağzından “teferüç, dö- m, bunun da Türk- olduğunu iddia ede- ilk kaide tes- yet devrini Her türkçele Zaten gitgi- re, kullanma ve ko- i, nihayet kendi ahen- Biz onun es , de muha- m nes di olmuştur, Ba - olmak,, derlerdi. âittir. isim dil kanunları “Fatma,, , “Hadee, i bize, evvelâ, şimdiki “hâ lâffuzunda gelmişlerdir. için böyle bir kalıplaşma ip zaruri Şüphesiz hayır! Öyle ke- miz v onları kul- için muayyen bir kültür mek lâzımdır. Halk 1 bunları yoğurmağa vakit bul kelimeler için öl kullanma dilimize zaruri olup ibarettir. Gece varken madem ki, artık arabi fa- risi terkipler bahse biraz aşağıda temas edece- Biz) ne şep, ne de leyl kelimesine iyacımiz va Gerdüne çok- tan yerini araba'ya bırakmıştır. Ancak otomobil'de bir türkçe kar şılık aramıyoruz. tatürk'ün esprit'sine (sadık kalarak davamızı ballede- Büyük inkilâpçı dil mese rdır ki, lanmak iyesine eri olmadıklarınd 2 fiyecileri bil teorik; ölekie, i mürit lar rakmıştır. Dergi bu tecrübeye fır- sat vermek için hazırlanmıştır. He pimiz, makalelerimizi, saatler sar- federek dergi kelimelerile yazma- ğa gayret etmişiz dine has, sebatı ve sabrı ile, bu tecrübeyi takip etti; hepimize şevk vermek için ona bizzat iştirak de etti. Nihayet Güneş - Dil Teorisi- nin imkânları ile, dilimizi genişlet mek ve ferahlatmak ihtiyacını en başta gene kendi hissetti ve yap- ta. Güneş - Dil teorisi, bize, ihtiya çimız olan, hattâ olmıyan birçok kelimeleri yeniden kazandırmıştır. Reis türkçed türkçedir, dare türkçedir, müsteşar türkçs- dir, ilâh, lik ibe devrine alt darlık- Jarımızı türk'e omaletmek ne kadar yanlış ise, Atatürk'ün dili- mizi bü darlıktan kurtararak ona yasini de, adrese ve na doğru irtiesi bir harekete simek de o kadar insafsızlık İn imkân mizi alabildiğine doldurmıyacağ, Lügatimize alacağımız kelimeleri bii miyara vurarak seçece- 1 — Bize lâzım mıdır? 2 — Konuşma ve kullanma di- yaşıyorlar mı? Ne ölmüş olanı diriltebiliriz; ne de lüzumu olmıyana hayat vere- kadar giden “mü - dür,, kelimesinden kurtulmak için neden boş yere emek verelim? Yahut herhangi bir lehçedeki her- hangi bir meçhul söze revaç ver - meğe neden çalışalım? Bi: Tir mize birçok yeni kelime kazanç- la tir, Bu lügat yapi- hr ve melhumlar arasındaki ince farklar aranırken, şüphesiz onlar- dan istifade edeceğiz. lisanda nesillere süren kelimeler istikrarı ta- savyur edilemez. Dil, yaprak dö- ken ağaç gibi, mütemadiyen keli- me döker ve yenilerine vücut ve- rir. Yaşıyan dil, hiç bir kalıp için » Atatürk ken- | de dondurulamaz. Kelin tikrar, b lanma dilinin tabii lügatini yap- tir, Mektebe bu lügi mektep dışında her tür- irlü zevk kendi catlarını teklif etmekte devam &- der. cümhur m mi? Umumi — Cümhurre'si mi, Reislik mi, kâtip mi; k ml mi? Kâtiplik mi, kitabet mi? Kabul tarzı mı, tarzı kabul mü? Türkçü nazariye, gramer İşine verm in Reisi - riyas e alır, kaide na İle: her € ı bir lım. Eğer “kötü niy tutuyorsa, bu teri dan çıkarmakta ne eğer attentat keli. mesine “ lık bulamıyorsak, onu da tek klişe kelime olarak “suykas koymakta ” diye alı - o beis kullanmıyor muyr R slik mi, r t bunun i - et” şekilleri İstişare Heyeti (Başı 1 cide) vereceğini Türkiye B. M. Meclisi Tamda izah etmiştim. Bu izah ne leketimizde sporu kâmül vazifemiz budur, ettirmek üphe etmiyorum ki, rlük bu vazifesini b memleket ' gençi seyyan bir surette ş gen dire ne şamil ifa edecek Ve yine şüphe mânaya dikkat oetmişsinizdi Memleketimizdeki sporun geçi kâriyiz. Ancak hoşumuza gitm lar memleket gençliği arashıd. sevgi vücude getirmek iken barı ahvalde kendilerini hi ribirlerinden w laştırmıya bep teskil ediyor. Seyyan v muhabbet kelimesini bu maksa la kullanmış oluyorum. tevdi edilen rinize iğinin heden terbiyesi v kümül gösterecektir. ve bütü; sizin hizmetlerinizi takdir! yız. Yeni eya fars kaidesi ile keli- ka, vaktiyle bu den arap meler yapmak kaide şekilleri İle llsanımıza alınıp da kullanma diline kendi zaruret « lerint cebretmekte olanları klişe - ler olarak muhafaza etmek başka- olduğunu biliyoruz. Hattâ elimelerimizi öyle bü yapıyo - killerini değiştirmeğe muvaffak o- lamıyoruz. Bizim yeni gramerimiz türkçe bet şekillerini tesbit e - det: Fakat bügün konuşma ve kul lanma diline ge eski şekil - leri de deriz. Bununla onlara şüphe: i hayat temin etmiş olmayız. Yaşıyan dil, mütemadi istihaje: de, onları da il sfiye eder, is « ter etmez. Arabi ve farisi okuyan bizim ne- sillerimiz için, fasıl musikisine 6 - lan kulak itiyadı gibi, ağzamızda bir terkip itiyadı kalıp gidecektir. at asla şüphe yoktur ki türk - bu hazin esaret devri ölmüş- nİ gramer yapılırken gene tas fiye tecrübesinin bize bazı eri yeniden kazandırmış oldu ğu da görülecektir. l 3 — Sosyoloji mi, içtimaiyat mi7 Psikoloji mi, ruhiyat mı? Matema- tik mi, riyaziyat mı? Yahut da, bil- miyorum ne diyorlar, fakat şu tük çe “— Bilik” tarzında biten bir yeni| türkçe ıstılah mı? Psikoloji yerine | Can - bilik gibi! Kendimiz için üç türlü ıstılâh ta- savvür edebiliriz: medrese kü kaynaklarına dayanan, üniversite kültür kaynaklarına dayanan, hiç - bir kültür kaynağına dayanmıyan ilmi ıstılâhlar! Türkçüler burada kati bir ka - rar alamamışlardı. Çünkü medre - se yalnız yaşamakta değildi: Da - rülfünunun tefekkür kürsülerine de hâkimdi. Felsefe müderrisi, türk | lerle beraber bütün islâm milletle- rine erapçayı bir umu dili olarak vermek isti çe kelimelerin aslı arapça olduğu- nu iddiaya kadar giden Naim hoca idi. Türkçüler ıstılâhlarda arapça kaynağı muhafaza etmekle bera - ber, yalnız ilmi ahvalirruh yerine ruhiyat şeklini alıyorlar, bu suretle ruhiyatçı ve ruhiyatçılık tasrifle - rinin yapılmasına imkân veriyor - lardi, Realite yerine şeniyet ve ide al yerine msfküre bu devrin yadi- larıdır, akat diğer tarafta Psikoloçya şeklini kullananlar olmuş - tur. Gariptir ki bunlar lisanda 0s - manizer İdiler. Üniversite ıstılâhr al maklu beraber ,arabi tarife en ka- biliyetli şekli tercih © ediyorlardr Psikoloçyai diyebilmek için! Ar - karşılıracaktır. hariyetini: pinizi tebrik ederim.,, Buna omar Umum Müdürün izahatı daki mevzular üzerinde İhundu: 1 — Genel Direk 2 — Umumi vaziyet hakkında bö gelerden istenilen malümat, 3 — Mütohassıs zevat yapılan ket, vakkat ve müstacel yar - Güreşçilerimizin yapae: ecnebi temaslarına hazırlık ol Ankaradaki çalışmaları, 7 — Futbol hakem kursları, kikler, dan neşrine başlanan Beden Te: yesi ve spor adlı mecmua, *Can - bilik,, ifratı ise hiç bir yerde muvaffak olmamıştır: ma - car tecrübesi buna şahittir. Bizce bilhsssa mektep kitapla - rınr bugünkü intikal sarsımtısın « dan kurtarmak, hattâ onlara, pek az değişikliklerle, pek © uzun za - man için istikrar vermek im- künları tamamdır, şartlar olgun dur. Dilimizi en karışık gibi gördü- bu devir, hakikatte onun ın bir istikrar Için her tör ğümüz gatlerini, gerek grameri ya r, bugünün tabii ve ha kim prensipleri üzerinde evvelâ mutabık olmalıdırlar, Daha doğru- su, işi ayırmak : Dİ araştır - malarına, İehçe lügatlerinin neşri. ne, derleme ve sair hizmetlere ait iş, her türlü münakaşalara ve etüd lere serbestlik vermek için, ve iler de bir akademi halinde taazzuv &- dinciye kadar Dil cemiyetinde kal mak, ve lügat, istılâh kar gramer işi Maarif Vekil di heyetlerine bırakılmak lâzımdır. Dil eemiyetimiz, çok, pek çok ha - yarm, ne hil lamayız. Netekim, yarın ve her za man Türk diline ait işler için çalı - şanlar onun mes mez bir yardım kaynağı olarak kul yetimi de daha iyi korumuş oluruz. Meselâ Atatürk ktalvuzu bir heyete havale etmişti, devri de nihayet bul F.R. ATAY (ULUS) Beden Terbiyesi de hükümet namına söylediğim prog cesi olarak ta elimizde olan kanunu B. M. Meclisi bize vermiştir. Bu ka nunun hükümleri dairesinde mem- genişletmek, te arzusundayız ve ve etmiyorum ki seyyan kelimesinin ifade ettiği tekâmül safhasının takdir- yen noktalar da vardır. Ve bun- lâzım se Ümit e.| vâpurlardan bazısı diyorum ki, sizin muhterem elle- | memleket | beden kültürü bütün milletin ar zu ettiği derecede terakki ve te- memleketle beraber gençliğimizi temenni eder ve he- başladığı tarihten itibaren geçen za- man zarfında meşgul olduğu aşağı zahatta bw örlük kadrosu İve muvakkat bütçesi, tesçil işleri, arasında 8 — Civar köylerde yapılan tet 9 — Genel Direktörlük tarafın- ıkları tamam olduğu devir» yırlı bir teşebbüs olmuştur. Bu ce miyetin yardımından ne bugün, ne bir zaman mahrum ka ini datma tüken lanacaklardır. Bu suretle, Dil ce- miyetinin her türlü tetkik hürri - hususi Yeni Gemiler İçin Tetkikat (Başı 1 nede) Öğrendiğimize göre, müsteşarlı; deniz taiitehassısı, sivil Ik sı, Ziraat bankası hukuk müşaviri ile Deniz Ticaret müdürlüğü fen heyeti reisi Hayriden mürekkeptir. Dün öğ yeni vapurlar, rilerile sapurların | mesini hazırlıyan, . bazı ümatına müracaat edilmiştir. Bizim öğrendiğimi m- De |beli deniz ti- den evvel yapılan top- bazılarını, nni şartnas | lant al denizeilerin © göre, “Et - aveleye aykırı kında son Za“ bazı şaylalı rüsk,, vapurunun mu arzda inşa edildiği | manlarda ortaya çık r- | üzeri j vazifesi, yeni gemilere ait şart- lelerin n | şekillerini usulen tetkik ve kontr den ibarettir, Ve bu tetikikler; 1. | bir fevkalâde mahiyeti yok Ajansın tekz Ankara, 17 yaptırılarak memleketimize ge © t A.A.) — Almanyada in mukarrer ame ve mukavelens yaun ol- ülmüş ide teşkil edilmiştir. komisyon dan yüksek rü Naci Tınaz Milli | Müdafaa Vekili (Başı 1 mide) İfaa vekili arkadaşımız general Ö zalp, sırf mahkemenin selimetle e (istifa etmiştir.,, | Başvekilabumu müteakip şunları “sö; Şunu'dailive'etmek meebüriye - rim ki, AGIli M kında madde tasri bi ada bulunmak veya sual te cih.etmek isteyen bir Varsa kapı ruya ben arka: mu yahut yen meye geçildi. Anıt - Kabir Rasat Tepesinde Kurulacak 2 — Bu celsenin mesinde efi 2 Atatürk k Anıt - Kabir mesel Müzakere açıldı komisyonunun max ru İlk söz ola ta o muharriri ve komisyonunun me- si ve tetkikatı neticesinde varılan kararları izah etti, Müteakiben bir - Bu komisyon, mezkür iddi bilhassa mevzu teşkil eden “Etrüsk, vapuru hakkında İstanbulda tetki b amıştır, «| Teşkil maksadı bundan ibaret o-| lan komisyona 17.1.9390 tarihli Son- p gazetesinde bunun haricinde at fedilen iştigal ve tetkik mevzi nin hakikate uygun olmadı. yana Anadolu n mezundur, | Frank 'stler Barselon Yolunda | (Başı 1 ncide) “| 1) Bugün Barselona civarından top sesleri. işitilmekteydi. Barsolona mahafili, Frankistlerin muvaffakıyetlerini silâhlarının pek lunduklarına - işaret © etmekte: Yrankistler, harp hattına 200 re sevketmişleri Cümhuriyetç rin ise bunlara mukabele edecek an- cak ç tayyareleri vardir. Frankistlerin topçu kuvveti itiba- riyle fsikiyetlerinin nisbeti 1—6dır. çi kuvvetler, dün Jaen y rında Granata eyale- tinde taarruza geçmişlerdir; İleri ha- reketi, Granata ile Alcala la Real yo lu istikametinde devam , etmektedir, Cümhuriyetçiler, Granata ve Sevil -| le'i yekdiğerine rapteden demiryo- luna 10 kilometre mesafede bulun- maktadırlar. Bu harekât neticesinde cümhuri- yetçilerin mevzileri, Granatayı si İkıştıran yarım daire şeklini almıştır. İ General Franko dün bir nutuk söyliyerek artık zaferine karşı durul Katalonyali- | ların teslim olmalarını tavsiye et miştir. İspanya Hariciye nazırı Del Vayo da Lord İlalifax ile Bonnet'ye vazi- yeti izah etmiş ve ricatin stratejik ol | duğunu söylemiştir. | Bugün Pariste Mecliste M. Blâm beyanatta bulunmuş ve ademi mü- yahut totaliter devletler gibi müdahale et- mek gerekleştiğini anlatmıştır. Flanden ise İspanya işinden uzak ta kalmayı tavsiye etmiştir. Bütün Paris gazeteleri bu mesele | ile meşgul olmaktadır. | Orde gazetesi diyor ki: “Bizim Pirene hudutlarımızda, yal nız İspanyanın istiklâl değil, Fran- sanın istiklâl de çarpışmaktadır.,, * | Nev Chronlele gazetesinin Barse-| lon hususi muhabiri, gazetesine şuh- | ları bildiriyor: İ “Gerek halkın gerek ordunun ma- heviyatı, hiçbir zaaf eseri göslerme- mektedir. Kadın, erkek, herkes, mağ lübiyete inanmak istem'yorlar. Katalonya orduları o başkumanda- ini General Juan Sarradia, “News İChroniele,, muhabirine aşağıdaki be- İyanatta bulunmuştur: “Katalonya ordusu, . sağlamdır. Bundan başka harp, arazi kazanmak veyahut kaybetmekle bitecek değil bir ti hudut 1 anlatmıştır. İrinde yapılmasını hatip, tetkik komisyonu raporu k ” bulundular ndular ve mi er verdiler. Söz alan hekime mütslealarmı (bitirdikten onra, verilen tekliflerden evvelâ es- ki B. M. Meclisi binasının bulunduğu rir Feye kondu ve redde » i olarak anı te dildi. Ik kale üm takrir reye srzolundu, umumi et, bu teklifi de büyük bir ekseriyetle reddetti, Çankayanın Anıt - Kabir yeri o- larak intihabına deir verilm takrir de pek az rey a! Nihayet tetkik komisyonunun O raporundaki seriyet kararı ile teklif edilen Ta- sat tepesi Anıt - Kabir yeri olmak ü- İzere ittifaka yakm bir ekseriyetle ka | bul olundu, Bundan sonra encümenlerin me - zamnameye mületailik tak- resine, gelecek celsede| devam edilmek üzere celseye niha - yet verildi 'Barem Müzakerelerin- de İhtiyat Zabitleri (Başı $ ncidej ndan sonfa milli mücadele başladı, Bu eski gençler tek o rar kurtuluş cephelerine can atti. | lar. Yine döğüştüler, öldüler ve sağ kalabilenler kaldılar. Bu sefer de geçen beş altı üç yıl daha bin AN ta i diploma denilen nesne bü zaruri şartlarla imkânsız laştı. Bunda şahsi hiçbir taksirleri olmadığı aşikârdır. Âli diploma ala madılarsa bu, mektep © kaçaklığı yüzünden değil, vatan ve millet vazifelerini yapmak borcundandı. Son mücadelenin son gününde sağ kalabilenler hayatlarını kazan mak mecburiyetinde İdiler, Yeni kurulan devletin de tezelden yeni elemanlara ihtiyacı vardı. Esasen yıla sil ve lar, seneler geçirmiş olan bu vi çocuklarını aylıklı veya ücretli iş- lere verdiler. Buzüne kadar çalış- tıklarına bakılırsa faydalı oldukları da anlaşılır. Evet, bugün onların ellerinde bi- rer süslü püslü açık lesepaseleri yok, Fakat buna mukabil on sekiz yirmi senelik İşlerinde tam tecrü - beleri, tam ihtisasları ve tam te - kâmüllleri ver, Bir diplomalı ile bunlardan birisi arasında o işler için bir müsubaka açsak kırsaçlı genç muharibin yüzde yüz kazana- cağına emin olabiliriz. Çünkü biri si vazife ve hayata acemi olarak giriyor öteki yirmi yılık bir tecrübeli mütehassıs olmuştur, Bunların sayısı da o kadar azdır ki mesele yapmağa değmez. Yeni kanunda bu gibiler için bir formül Teyanıni temin etmek maksadı ilejde feci bir cinuyet olmuş, i bakl ederek herhangi olan | 18 - 1939 Giresunda Bir Adam Karısını ve Kaynanasını Öldürdü (TAN) e) Giresun, - Lapa köyüf İbrahin | adli bir adam, hem aynen | kayinvaldesini" bıçakla İktsinin vücutlarında İdi kadın da hemen İbr: ve kaynar «İ maktadır. Hem « çıktır. Ona doğrudan doğ İLÂN! sai a efvahr nariye bili tefrik ve tebdil usulü,, hakkında 13.11.1927 günlü ve htira beratı bu defa mevk le konmak üz ferağ veya ica talip olani alın 594 i fi &here devrü- müracaatları ilân olum A DE MER mm Dr. ATİF TİNÇ m Sinir mütehassım Kadıköy Bahariye enddesi Not Muayene: Pazardan başka h UM Öğleden sonra Tek 60152 KAYIP — 1004 kilo sikletinde 114 adet halıya sit ordinoyu zay ettim. Yenisini alacağımdan hük- mü yo Ohanes Timuryan iyi olup Hain kubun vhdet tasarrufunda Arif ve Ya. bulu- «© itibariyle 4 hissesi deynin a- ni tesviyesi hase tırmaya vazettirilmiştir. Hudut, tapu kaydma nazar tarafı Ömer ve , hissedarl, mam bahçesi ve Ömer ve hissedar- #er bahçesi arkası hamamiye oğlu hane ve bahçesi ve u. Agop veresesi bosteni Sulu Toson hane bahçesi ve Safiye arsas ve Meh- met Sahan arsast Tamamının miktarı Zir ır. Yeminli Yi vukuf tarafından tamamına lira kıymet takdir ve tahmin & mistir. Evsafı sokak kapısından girince sağda helâ iki odalı bir mahal ile 30 hayvan istiap eder zemini Be- ton yemlikleri çimento kâçir bir ahır solda kâzir bir oda, bostanda otörlü bir bostan kuyusu motör dairesi Tunus bir havuz mevcut ve tamamen ekilmi Bu gayri menkule sit şartname 112039 tarihinden itibaren herkesin görebilmesi için icra di- vanhanesinde açık bulundurula- caktır. Birinel arttırması 21—2— 939 tarihine müsadif Salı günü saat 10 dan 12 ye kadar İstanbul İkin- ci İcra Dairesinde yapılacak ve mmen kiymetinin 9 75 ni ! iği takdirde en çok art ihale edilecektir. O gün bedel elde edilmezse arttıranların taahhüdü baki kalmak şartile art- tırma 15 gün temi erek 8—3—939 tafihine müsad şamba günü ayni mahal ve saatte iera olunacak ikinci arttırmada 2280 numaralı unun ahkâmı göz önünde tutularak en çok art- tıranm üstünde bırakılacaktır. potek sahibi alacaklılarla diğer a- Jacaklıların gayri menkul üzerin- deki haklarmı hususiyle faiz ve müteallik iddialarını ilâm tibaren 20 gün içinde elerile birlikte dat- reve bildirmeleri aksi takdirde sa- tış bedelinin paylaşmasndan hariç bırakılacakları ve talip olanların hisseye musip muhammen kiyme- tinin 96 7.5 nisbetinde pey veya milli bir banka tubu Tbraz etmele' mat almak istiyenler her zaman dairemize 38—1739 numara ile müracaat edebilecekleri ilân olu- ner. (14025) ——— bulunarak hakikaten müktesep 0- lan hakları korunacağına şüphe et meyelim, Türkiye Büyük Millet Meelisi büttin işlerde olduğu gibi bunda da hassas re âdil davr caktır. Ateş ve İş meydanlarınd ter döken kıranta — kardeşlerimiz müsterih olsunlar, kan ve İstanbul Emniyet Müdürlüğünden : Zabıta memurlarına alt eski lemde 6782 adet resmi ve eşya açık arttırma suret dir. Katalonyada eli silâh tutabilir bir tek insan kaldıkça, mücadele de- iwam edecektir.,, ba günü saat 14 de 55 Jira temins senelerden kalan müstamel 18 ka- ivil elbise ve şapka, kaput, fotin ve saire satılacaktır. İsteklilerin 25.19; Çarşam- * makbuzu ile defterdarlık muhase- be müdürlüğü dairesinde kurulu komisyona eşyaları görmek için de üçüncü şube müdürlüğüne müracaat etmeleri. (233)
