3 Eylül 1939 Tarihli Tan Gazetesi Sayfa 3

Lehistan ve Müttefikleri Yazan: Ömer Rıza DOĞRUL Imanya hükümeti Lehistana karşı faarruzi harekâta gi miş ve muharebe fiilen b: duğu halde İngiltere ile Fransa he- nüz Lihislana yardım etmemekte. dirler. Yardımın teahhurüne sebep İngiltere ile Fransanın Almanyaya gönderdikleri beklemeleridir. Almanyaya gönderilen ültimatom sulhü korumak yolunda yapılan cu son teşebbüstü, İngiltere ile Fransa bu ültimatom- da Almanya tarafından Lehistana karşı açılan taarruzun derhal durdu. rulmasını Alman askerlerinin Lehis- tan topraklarından hemen çekilmesi- ni istiyor, aksi takdirde İngiltere ile Fransanın Lehistana yardıma başlı. yacaklarını anlatıyordu. Bu satırları yazdığımız ane kadar Almanya bu ülümatoma henüz ce. vap vermemişti, Lord Halifaks Lordlar Kamera sında teahhurun sebebini izah eder. ken İtalyanın bir teşebbüsünden bahsetmiş ve bu teşebbüsün teahhu- re sebebiyet vermiş olacağını anlat. mıştır. İtalyan teşebbüs fi muhasamatın durdurulması ve Al manya, Lehistan, İngiltere, Fi ve İtalyanın iştirakiyle bir ülümatoma cevap in hede- ransın toplanarak ihtilâflı mi halletmesidir. Henüz bu teşebbüsün neticesi an. laşılmamıştır. Fakat bu gibi teşebbüsler den Lehistana yapılması lâzım gelen yardımın geciktirilmesi, şüphe yok ki, son derece tehlikeli bir harekettir Lehistan tek başına Alman tecavü- züne karşı mukavemet gösteriyor ve Alman orduları bu mukavemeti kır-| mak için herseyi yüzün- yapıyor. Ayni za- lamış ol Vaşington, 2 (A.A) ) hasıl olan kanaâte göre un tâdili şansları iş mil çoğalmıştır. Kanun 1 edildiği takdirde Amerika de e serbestçe malzeme sev. Roosevelt'in “Ameri. kayı harp haricinde tutmağa mur,, bir komiteye riyaset etmesi ih tlmali bulunduğu söylenmekte Siyasi lik k me. araflık ini iddia etmek zamanının g diği m olmakla beraber lehinde bir cereyan başladığı m kaktır. Her yerde demokrasilere karşı gösterilen sempati ergeç Ame. rTikanın siyaseti üzerinde müessir 0. Vaziyetin son derece nazikleşmesi ve girip çıkanlardan bir şeyler Amerika Demokrasilerle Beraber Amerikanın Berlin Sefiri Istifa Etti üzerine Londrada halk Başvekâlet ve Hariciye binasinın önünde böyle bekleşmekte öğrenmeğe, hiç olmazsa onların vaziyetlerinden mâna çıkarmaya çalışmaktadır. Roosevelt, matbuat mümessilleri ne beyanatta bulunarak Avrup ziyetinin kati bir istikamet alacağı önümüzdeki günler içinde Amerika- İnın hattı hareketini tasrih etmesine İyardım edecek olan Amerikan efkârı umumiyesinin aklı selimine tamami. le itimat etmekte olduğunu söyle- vü efkârı umumiyesinin düşündüğü vee-|met mahafilinde ve efkârı umumiye | miştir. hile başlamış olan harbin gayelerini |de tarif etmiştir. Bundan şu netice çı-|Bilhassa Führerin Amerika si ile Avru- |cümhuruna cevap vereceği y unda vahdet ve |man maslahatgüzarı vasıtasile Ame-| malarını istemekle ve bu teşriki me- iştirak vardır. Bu da, son haptenberi | rika Hariciye Nazırma cevap vermiş olduğu ehemmiyeti kar: Amerika demoki pa demokrasileri ara hissedilmiş olan bir zarurettir. Hitler, Rooseveltin sulh lehindeki/|dir, mesajına vermiş olduğu ce manya ile Polonya arasında musli hiddet ve infial tevlit etmiştir. | Roosevelt'in niyeti tehdit eden buh ran muvacehesinde herkesin bilhas- su gazetelerin teşriki mesaide bulun. Reisi. rde Al sainin efkârı umumiyenin terbiyesine hâdim olacağını söylemektedir. Roosevelt, kongreyi içtimaa davet seticümhur dairesinden tebliğ | meden ve bitaraflık kanununu 3 kaydedilmekte. edildiğine göre, Rsoseveltin pazar) niden gözden geçirmeden evvel 3 se “FELE Yetişinceye Kadar! Yazan: B. FELEK r sıkışınca, ziyaret ediyo. — Kusura bakma! İ ben de rum. Ne oluyoruz? Hani ya! Muha- rebe olmıyacaktı? — Sen, beni Hitler mi sandın ku- zum? Muharebe olup olmaması o- nun elindeydi. Lâkin bilmem şimdi öyle mi? — E, iş ne tarafa doğru gidiyor? askerleri Polouyaya İgirdikten sonra işin gidecek tarafı kalmadı ki; bal gibi muharebe olu: yor — Ya İngilizlerle Fransızlar, Al Jmanyaya deniyor. İŞunu bana anlat bakayım? — Bir kere onun adına nota den- Ültimatom derler. Ekseri mü- elerden evvel kullanılan bir şeydir. 914 tarihinde de Avusturya Macaristan devleti, Sırbiyeye böyle itimatem vermişti, Bunlar ka- bul edilmesi haiz ve harp #ehdidini havi mektuplardır. — İngilizler harp mi edecek? Dinle! Bir kere şunu bil ki; İngilizler ve Fransızlar bu kadar ha. zırlıktan sonra, bu sefer işi, Münih konferansında olduğu gibi, pamuk ipliğile bağlamak niyetinde değiller. Hazırlıkları, sözleri ve başkala- riyle yaptıkları angajmanlar bunu gösteriyor. Onun için, verdikleri ül. timatomun sonunda bunların da Al manlar aleyhine harbe girmeleri, bene artık bir emrivâkidir. — Ültimatomda ne var? — Ne olacak? “Eğer hemen Leh arazisini işyal eden askerleri geri çekmez ve Lehistana karşı olan te. cavüzleri durdurmazsan, bizim Leh. lilere karşı olan taahhütlerimiz oto- seni sık sik Alman nota vermişler, mez, har şey ağır şartları matik olarak tahakktık edecek ve se. manda sulh > sophesinin.. faaliyete | /10âktır. Avrupaya tekrar Amerikan | hane bir surette halledemiyeceği hiç geçmemesinden istifade ederek kuv- vetlerini bir tek cephe üzerinde tek. sif ediyor, şey varsa çift cephe üzerinde düvüş- mektir ve çift cephe üzerinde dövüş. memek için elinden gelen her şeyi yapmaktadır. Çünkü çift cephe üze-| rinde dövüşmek, Almanyanın harbi| mahallileştirmek ve Lehistan ile dâ- vasını hallederek hedeflerini tahak- kuk ettirip işin * içinden kolaylıkla çıkmasma mani olur, Harp mahallileştiği takdirde Al manya istediğini yapar ve sulh cep- hesi telâfisi gayri mümkün bir vazi. yet karşısında kalır, İngiltere ile Fransa bunu anladık. Tarı ve kaybedilecek vakit bulun dığı için, Almanyadan askeri hare tı tatil ve Lehistan topraklarından çekilmek için verdikleri ülelmator! bir müddete bağlamak lüzumunu hissederek ve bu nokta üzerinde şavere ediyorlar. Ültimatom: müddete bağlanmadığı takdirde Le.| histan yardımsız kalmış ve Almanya. ya hedeflerini tahakkuk için mühlet verilmiş olur. Ancak bu noktanın süratle karar. laştırılması ile sulh cephesi azmini ve hakiki vaziyetini göstermiş olur, İşin leytelealleye tahammülü kal. mamıştır. Taarruz duracaksa durma lı, yoksa sulh cephesi faaliyete geç- melidir. Aksi takdirde sulh cephesi korktuğuna uğrar. Buna meydan verilmiyeceğine katiyetle inanmak isteriz. Milli Şef İnönünün İzmirlilere Cevabı İzmir, 2 (A.A.) — Zafer Bayramı inasebetile Belediye Reisi Dr. Uz tarafından çekilen tebrik ve tüzim telgrafına Reisicümhur aşağıdaki cevapla mukabelede bulunmuşlardır. Dr. Behçet Uz Belediye Reisi - İzmir Zafer Bayramını ben de size mu- habbetle kutlularım, ettirmek İsmet İnönü ,Mareşalin Teşekkürü Ankara, 2 (A.A.) — Genel Kur- may Başkanı Mareşal Fevzi Çak. k zaferin on yedinci yıl. ii 30 ağustos zaf ramı münasebetiyle her taraftan al dna Anadolu Ajansını Yarmuşlardır. tavsit bu. İaskerleri gönderilmemesi kararında henüz sebat ed Anserikenın bitaraf kalmakla bera İiktir. R mı temin için kongrenin muvalaka. en müzakereleri izah ve teğrih e- den Cbamberlain, İngilterenin müt ve müsalemet la inkâr edemiyeceğini tir, Chamberlain, nu si Chamberlain, bir mesele mevcut olmadığım bik irmiş ve bütün mesuliyeti Polor- » tahmil et Hitlerin cevabı müşarünlleyh na- gi Noktasında MUKLE» | nana tgüzan” Ha evelt hükümeti bu yardı. Thomsen tarafından Hull'e tevdi & dilm “Hükümetimi mirlere Amerika » de herke iştir. dömokrasilere büyük yardımlar Alman maslah miştir. tekaddüm vermiş olduğu tevtikan, sizin Reisi kiş yanın östilâsına vasıta, diyen izhar etmekte old arz gu sulh sunu tarihin as- pat etmiş- iz milletinin ustos tarihli mesajları Führer rafından lâyıkile takdir edilmiştir. İngil vurmaktan hâli kalmamıştır. Führer, son dakikada İngiltere metinin tavassut teklifini de ka bul etmiştir. Maamafih, Polonya P söy , İkâmetinin ittihaz etmiş olduğu hatt k üzere, bütün |hareket dolayısiyle bütün bu gayret ayni fikirde olduğu-|ler semeresiz kalmıştır. , istemiştir. Hitlerin o Roosevelt'in o mesajıma a tamamile Amerikan yermiş olduğu cevabın şekli hükü. mada lemek HADİSELERİN Bu yazıları yazdığımız dakikaya kadar Hitler, İngilte renin ültimatom mahiyetindeki mesajına cevap ver. İngiltere ve Fransa bu sabaha kadar Hitler. den cevap bekliyeceklerdir. Bu cevap gelmediği veya red mahiyetini haiz olduğu takdirde, İngiltere Fransa derhal İtalyaya bir ültimatom vererek, vazi- yetini tasrih etmesini, mihvere bağlı olup olmadığını açıkça bildirmesini istiyeceklerdir. Ve İtalyanın va: yeti anlaşıldıktan sonra harp hareketine geçeceklerdir. * Almanyada halk arasındaki hoşnutsuzluk gün- den güne artmaktadır. Geçen gün Berline yapı- lan bir tayyare hücumu tecrübesi esnasında bü- tün lâmbalar söndürülmüş, ve şehir karanlığa boğulmuştu. Bir buçuk saat süren bu tecrübeden sonra lâmbalar yandığı zaman bütün sokak du. varlarının Hitler ve harp aleyhinde afişlerle ka pandığı görülmüş: ve A Perlinden gelenlerin verdikleri malümata göre, “Ber. linde ve civarında halkın asabiyeti bazen nümayişle. re sebep olmaktadır. Bu cümleden olarak, bir kaç gün evvel Neukoeln civarında kadinlar bir nümayiş yap- mışlar ve “Bize çocuklarımızı iade ediniz,, diye bağır. mıslardır. Nazi liderlerine karşı sert lisan kullanmış. lardır, Mermanplaiz civarında da, işçiler nümayiş yap- mışlardır. Nümayişe iştirak edenler kalabalık olduğu için polis bastıramamış, davet edilen askeri müfreze gelinciye kadar da halk dağılmıştır. * Almanyada Gestapo son zamanlarda faaliyetini arttırmıştır. Hergün yüzlerce kişi tevkif edilmek. tedir, Tevkif edilenlerin âkıbetleri meçhuldü neşredilecektir. n vaziyetini gösterecek! | uyumadığı aneak vaziye' lara intizar etme zla | ne çekilmiş, yalnız ansızın bir ümhuruna şunu be-| zuhuru halinde Kendi Kabine dün iki saat süren bir içti- | sahada elinden geleni yapac Führer, Almanya İls ker çareye ba$-İma akdetmiştir. Diğer taraftan va hükümeti clduğu için Roosevelt'in talebi İtal tarafından | ehemmiyetle işaret etmişti Bu nutukta şimdiki| çelt rginlikleri ortadan kal-| hir Amerika hülk Amerli ırda fazla nfa meti- | tıza lunmaktadır icümhurun evvelki gece hiç| bir ihtilâfa ki yeni in-İ sizin daire Amerikanın herhangi sürüklenip sü â yeceği suretinde gazete dan sörulan bir suale cevap âdise | Roosevelt, demiştir ki: ni çağırmala- “Yalnız böyle olmasını temenni et- veren, yan ederim ki; kendisinin 25 ve 26)rını hariciye erkânma emretmiş ol. İ mekle kalmıyorum. Buna muvaffak »| duğu beyan edilmektedir. kallim. Hükümet bu ata Ni hayet Roosevelt, Almanyadaki Ame- rika sefirinin dün istifa etmiş ve bu istifanın kabul edilmiş olduğunu bil. olacağıma d mevzuu: | Avrupanın vaziyeti ahalinin bombardımanı hak- otasna İtalya fahi bir cevap vererek, İtal. âf haricinde kalmış zaretinde başka bir ir. Roosevelt, Vilsonun hazırda başka £ sunun derpiş edilmekte olup olmadı ğı hakkında bir şey sövlivemevece ğini beyan etmişti likadar etmediğini bildirmiş Gg Mmanyada komünistlerin de el altından faaliyete geçe ni gösteren haberler gelmektedir. Göbele'le Ribhentrop arasındaki ibtiliflardan birisi de, meşhur Alman komünist Telman'ın tahliyesi yü- zünden çıkmıştı. Göbels, Telman'ın tahliye olunması. na nleyhtardı. Zira tâhliye olunduğu takdirde, Tel. man'ın faaliyete (geçeceğine, ve harekef yapacağına kanidi. Telman'ın tahliyesinden sonra, hakikaten, Al manyada bir komünist hareketi belirmiştir. o Fakat Telman'ı şiddetle takip eden Gestapo memusları, ver- ikleri ruporlarda, onun hiç kimseyle temasta bulun- adığmı, ve hiç bir hareket yapmadığını bildirmekte- Yapılan sıkı tahkikata rağmen, tahrikâtın kimler tarafından yapıldığı henüz anlaşılamamıştır. Fakat slikader o mahafilde gittikçe kuvvetlenen bi zanna e, hu tahrikât, iddiasında haklı cıkmak isti. yen Göbels tarafından yaptırılmaktadır. * İtalyada da, Mussolininin harbe iştirak etmiye- ceğini resmen söylemiş bulunmasına rağmen. hal. kın endişeli olduğu anlaşılıyor. Romanın siyasi mahafilinde mevcut kanaate gö- re, Mussolini, tasarladığı bir anlaşma projesini, son dakikada kullanmak üzere saklamaktadır. Öğrenildiğine göre, Mussolini, Hitlerin Dala- dier'ye verdiği cevaptan da memnun kalmamış- tır. Zira Mussolini, Hitlerin, daha mülâyim bir cevap vereceğini umuyordu. Maamafih siyasi ma- hafile göre, Mussolininin gizlediği nihai sulh projesi, yıkılmıs bulunan ümitleri diriltebilecek mahiyettedir. Girlerimiz pasaportlarını lerdir,, deniyor. istiyecek» , — Buna Hitler ne cevap veri — Şimdiye kadar henüz cevabın ne olduğu belli değildi ama, İngiliz Başvekilinin Avam Kamarasında da i gibi, muvafık cevap gele. âl değil. Yalnız, iki Onlar tahakkuk ederse, Ak İmanlar attıkları adımı geri alabilir. İler. Birli Sinyor Mussolini, İngiliz ve Fransızlar harbe girseler dahi İ- talyanm” harp etmiyeceğini açıkça Alman anlatırsa; İkincisi: İngiliz ve Fransızların bu işlerden dolayı harbe girmiyecekleri hakkında Hitleri ikna etmiş olan Al- İman Hariciye Nazırı Ribbeutrop çen kilirsel — O zaman sanki ne olur? — İleride yeni tecavüz imkânları aramak üzere Almanya, muvakka- — Ötekiler bırakırlar mi — Hah! İşte şimdi can alacsk noktaya temas ettin. Görüyorum ki; sen de müşahede kabiliş — Teşekkür ederim. Oldukça ak- hım erer, Vaktiyle babam bana Mu. rat Beyin tarih kitaplarını okuttuy- du. Biliyor musun, tarih adamın zih. nini açar. — Öyledir. — Kesme! Anlat bakalım, Öleki- ler bırakırlar mı? — Vaziyet şudur; İngiltere ve Fransa ehemmiyetli surette hazır İlanmış bulünüyorlar. Bu iki memle. ketin vaziyeti, ne Habeş muharebe- İsi, ne de Münih konferansı sıraların. İdaki gibi zayıf değil, buna mukabil, İllitler kendisine, hattâ Macaristanı bile yaklaştıramamıştır. Üstelik dün- ya efkârı umumiyesi Alman dikta- törünün aleyhine dönmüştür. Bu kadar muazzam masraflarla idame edilen askeri tedbirlerin uzun müd- det daha bu şekilde elde tutulması. na kimse dayanamaz. Runa muka- bil, Avrupanın bir teviye Alman İtehdidi altında kalmasına da, hiç kimse razı olamaz. Onun için, tıpkı idman etmiş bir pehlivan gibi, bu iki devlet bu sefer, yenişinciye kadar güreşmek, yani işi artık kati suretle bitirmek niyetindedirler, Bunu bir taraftan, bir kaç gün evvel radyoda Fransaya bir nutuk söylemiş olan Fransız Başvekilinin sözlerinden, di ğer taraftan da, daha iki gün evvi İngiliz Kamarasında Mister Cham- berlain'in “Ru işi halletmeden bırak. (Lütfen sayfayı cevirinizi