9 Mart 1934 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

7 A» hu ! “ A Z/ / va p? â >» X N > Dr y g "hili teşkilâtnı tedbil ve taayir enmesidir, | İğ s —— 8—VAKIT 9 MART 1934 ——— anama almama Mahmut Esat Beyin Dünkü konfe- yansını aynen veriyoruz : (Baş tarı 1 İnel dayfamızan) O (rüş olur. Bunun ne kadar kısa bir an- layış olduğunu sosyalist ihtilâleilerin gö: rüşlerini mütalea ederken anlıyacağız. — Bir milletin iktisadi, siyasi, içtimai tr. Bu kadar inanıyorum!. Siz de ina- nımız!. O Gün, bütün eseriyle inanem verimidir. ii 5 müesseselerini istediği zaman iştir. ihtilâlin felsefesi e. İdi be bak ,Mevawumtüz Türke ihtilâlinin hukuk (made? İrgiliz oâlimi Lok'h gören tarihidir. Bu mevzua girmezden önce, afptilği, mazlum bir milletin © baklina umumiyetle ibtilâlin, ibtilâllerin felse- lrüydnil içim ii 5 “öllüleğil > fesini hukukiyatını mütalca etmek İste-| ahi, en son çaredir, son tedbirdir., Müz. rim. “Bu ett, bize ve YENİ lam millet hedir?.. Kimdir? İhtilal hk. verimlerini, eni (müiesseselerimizin i el) viii Gülmeli. halde İkmır nasıl ve ne zaman kullanır?. f sini anlatmış olacaktır. | / (Lock) cevap veriyor (| / ihtliâi nedir ? G.E“'1 — lera vazifesiyle mükellef olan İngilizce ansiklopedi “İhtilâl, halkin kimse, kanunların yerine şahsi iradesini concertö, birleşik ve az çok fırtmalı has ikame ederse (bizim Abdülhamit gibi reketiyle memleketin ve hükümetin da:(ve Vahdettin gibi); ,1, 5 y i 2 — Teşrii heyeti - davet etmiyârek diyor. İtoplanmasına mani olur veya hürriyetini Fransız Ansiklopedisinde ihtilâl tarif İselbederte. (Gene Abdülhamit © gibi. edilmemiştir. Yalnız (Togueville in (95 te meclisi dağıttı ve toplamadı, 1908 (Sow'venir," hatırat) adındaki eserinden ibtilâki onu: halletti.) * (347.9 4) nakil ile deniyor ki: 3 — Kendi kendine müntehipleri inti- “İbtilâller kendiliğinden © doğarlar. hap eder veya intihap sistemini de değiş- Bu doğuma, gebe halde bulunan umumi tirirte, Pore sebeplere, inzimam eden hadiseler mey.) o4 — Milleti bir eenebi ; hakimiyetine dan verir. Bunları (İhtilâlleri) birinci-|teslim eder yahut tabi kılarsa. (Vahdet- lerden çıkarmak yahut münhasıran ikin-|tin gibi). Bu takdirde milletin hakimiyeti cilere izafe etmek sathi hir şey olur.,, İkikeleneieri İbtilâl çıkartarak yeniden Ansiklopediye göre “Heyeti umumi- hakimiyetini tesis &der. Bu onun hakkı- yesiyle Fransız ihtilâli eski rejimle, eski'dir.,, idare usuliyledir ki kendisini anlatabi| o Fakat Lock bu ihtilâl hakkını yalnız lir, icra teşekkülüne karşı tanımaz. Teşrii Gene (Ansiklopedi) ye göre bir iktilâ- teşekküle karşı da kabul eder. “Teşrii le gebe halde bulunan umumi sebepler teşekkül, millete ait haklara tecavüz €- mi meydan verir, yoksa, badiseler mi?ider, milleti bu haklardan mahrum et- Bu biçim bir tarife girişmek © çok müş-|miye kallaşırsa millet müdafaa hakkını küldür. imale salâhiyettardır.., Lokun tabiriy- Fransız “ihtilâlinin patlak (o vermesine'le “Müllet, salâhiyetlerini tecavüz malüm hadiseler saik olmasaydı — buna teşekküllere karşı harp halindedir. 7/5 başka hadiseler lihik olurdu; denilmek! o Gene Lokun, prensiplerini mütâleâya , isteniyor. Meselâ on altıncı Lui firara devam edelim, Önce şunu kaydedeyim teşebbüs etmeseydi krallıktan iskat olun.'ki milli hakimiyet usulü haricinde kalan mıyacak, başı kiotin altında koporılmı. lişitiyor. Anne mevvecinin veya ekirek- İçinin dükkünmin önünde nöbetini bekle. mâk için sokağa immeğe mecbur oluyor, orada açlıktan kıvranan, kendi zstırahını anlıyan ve hasbihalleriyle hiddetini son isal eden diğer anaları bulu- dereceye iyor: “Ne zavalir kadınlarız.. Fakat ek- mekçinin önünde möbet bekliyeceğimize neden ekmek aramak için ( asilzadelerin saraylarına gitmiyoruz. Haydi! Hep bir- den belediye dairesine, Versaya gide- lim.,, Başlarına Maillard. geçen buaz- zam kafeler ( Falinde Versay o sa. rayma yürüdüler. Bakınız saray'n önündeki * meydan kâmilen elbiseleri parça parça ve üzerle- rinden sular akan mesturdur. Uzun ve yapışık saçlı kadınlar, — baldırı çıplaklar etrafı almıştır. Yağmur sel gibi yağıyor. Muhafızlar kalabalığı bü- tün bütün hiddetlendirerek ve biraz u- zakta yeniden toplanan kümeleri dağıta- rak ıslıkla arasmda , bu. aç, sefil kadınlardan binlerce kişi reis fakat etmek için israr ediyor. Bizzat has- İsencereden baktıktan (sonra onların ne istediğini sormak için (adam i mi? (Ekmek) © istiyoruz. ve kral ile konuşmak istiyoruz) diye ce- vap veriyorlar. Müthiş bağırışmaları a- rasında on iki kadın heyeti murahhasaya iltihak ediyor. Ve saray önündeki mey- dandan heyeti murahhasa (ile birlikte dağıtılan kümeler ve öteye beriye gidip gelen muhafız askerler arasmda, (tufan gibi boşanan yağmur altında saraya doğ- ru ilerliyorlar, (Ekmek istiyoruz. Faz- ln lakırdı lâzım değil.) Kadınlar; mız- raldı, topuzlu, baltalı, süngülü, çe kiçli azgın kadınlar; krala mahsuş ara- banm etrafına toplanmıştı. Ve üç renkli bayrağa sarılmışlardı. Tariz ve kinaye lerle dolu şarkılar söylüyorlardı. Bir ve! beyeti murahhasayı ihata ediyor. Ona re-: ve feodalite usulünde cemiyet ni-| Ör tale yacak ve cümhuriyet ilân olunmıyacak- ti denemez. Gebe balde bulunan umu- mü sebeplere; * eümhuriyeti istilzam eden İ devlet, hükümet sistemlerine gelince, elleriyle bu şarkıların istihdaf — eylediği Lok bunları meşru, ve haklı müessese |kralın arabasımı, öteki elleriyle (© zahire olarak erasen kabul etmez. Meselâ mut.İarabalarını göstererek şu suretle bağrışı- lakiyet, istibdat gibi. Bu gibi siyasi|yorlardr: Mi teşekkülleri Lokun felsefesiyle izaha im-| o (Dostlar, kân yoktur. Bunlar; gasp, tahakküm, |kalmıyacağız; ekmekçiyi karısmı, ve tagallüp eserleridir. Böyle siyasi mües.İküçük ekmekçi çırağını beraber getir- iri- seselere isyan insanlığın en aziz bir hak-|dik.) Brock hauss) ihtilâl umumi manada ted- rici inkişaf ve tahavvül ifade eden Evoli- ton hilafına olarak mevcut bir halin bir- denbire tezelzülü ve esasından değişme. sidir. | Bu manada olarak tabintte bir ihtilâl tam bir | tahavvülüdür. © zamn hemşerilik nizamı önünde in- © iliği. — Fransız ihtilâki iyulculu beşer i i — (logiliz şartları) siyasilkerşr mesuldür, denilsin. Allahın pey:İdiği zaman anlaşılıt ki halk büyük tat. | o Loka göre: Revolution bir deyletini teşkilât sasiye mesnetlerinin — kanuni (yolda mşule gelen ıslahat tadilât hilâfına o- j " Alman #nsiklepedilerinden yer İâhsikon, ihtilâl geniş manasiyle © Tü ifade eder. (tabii ihtlâl). Budan #iyasi ve içtimai | hayatta hususile bir devlet teşkilâtı osa-! “ siyesinin hükümet edenler veya hüleâmet olunanlar tarafından cebri surette ahar) bir şekle kılınmasıdır. Saray (o ikti, “bir devlet hükümdarının cebri sukutu, seray dahilinde ve şekli hükümet değiş- melişizin vuku bulur. Bana göre ihtilâl; bir casşianm dev-| let, hüleümet sistemlerinde; bir camianm. devlet hükümet prensiplerinde vukua ge-| Ten sert ve şiddetli değişikliklerdir. Bu değişiklikler hemen daim silâhla ba! şarılır. o İktilâl, prensiplerin, dali temlerin o birine © karşı yapılacağı gibi umumunu da istihdaf © edebilir. Meselâ yalnız siyasi sahaya inhiser eder. 1905 meşrutiyeti gibi. Yahut (siyasi, içtimai, iktisadi sahalara © girer, son Türk ihtilâl gibi, Son Rus ihtilali gibi, Halbuki 1905 Rus ibtilali Zödece siyasi İbailâi sadecr ve tüm devlet - ve hükümet şekilleriyle. > lerlimak re basit bir gö- beuklarımın. ç kıdır. ws Yağmur üç renkli bayrağı © ıslatıyor. Lokun muarızları diyorlar kit (5. Fakat onların neşesini bozmuyor. Bun- “Her defa halk kendini mazlum gö-|dan sonra ber şey düzelecek (değil mi? rünee ona hükümet şekillerini değiştir.|Birkaç gün sonra bu meşhur kadınlar mek hakkını vermek devleti İmuhakkak kraliçeye şu sözleri söylüyorlardı: bir harabiye, bir felâkete mâruz kalmak) | “Ah bizim iyi kraliçemiz! | Bundan olur.,, Biz de sizi Lok diyor ki: sevelim.,, 221 5! “Halk alıştığı bir hükümet şeklinden | Bu hadise 4 teşrinievel 1789 da vuku ayrılmağa cebretmek çok güçtür-e bulmuştu. İki seneye yakın bir müddet Muarızlar diyorlar kiz i “Bu nazariye ber türlü isyanları kö. sarayında ikamet etti, Eğer saray millete rüklemiye müsaittir, ,, ihanet etmemiş olsaydı, xv£ inci Lui ha- Lok buna birçok cevaplar veriyor: © İyatınm nihayetine kadar hükümdar ka- 1 — “Bir milletin ihtilâl haklı istenil. |lerdı. diği kadar tanınmasın, bir millet İste. nildiği kadar srkr' bir zarptı rapt altma a- lunsm. Müstebitlere, müstebit şeflere|ve idare usullerini si istimal eden mil- istenildiği kadar dini ve cismani unvan-İlet değil, ekseriyetle lnr verilsin, meselâ Bunlara (o Allahın!dir. Bu misal bize Lokun görüşlerinde. yer, yüzü gölgesi denilsin, yalnız Allaha|ki isabeti gösteriyor. Misale dikkat edil. Mülâhaza gamberin vekili ünvanı verilsin. Bol ke-|yaplar içinde kraliçeyi, idare şek- seden boyuna, durmadan o Şçeşit, çeşitİğini gene üze Fakat iğ sıfatlar izafe edilsin; fena idare olunan, İve bu affın manasını arlamıyan kraliyet fona idare edilen, sefalet içinde | kalan!aklını başına bir millet şüpbe edilmesin ki ille fırsatta İmiğe dayanmca (iroslâl hakkı) nı kul Allaha dayandığını iddia eden hükümet- landı ve meseleyi halletti. leri devirir.,, İ Bence bu cevap gok doğru, çok m, (Lok)un görüşünün bizim kul yakınlara uygundur. . Meselâ: Türk! ihtilâle tatbiki iktlâli (Zıllallahı . filarzı ölera) ” unva- pını haiz sultan. halifeleri yere vurdulmi? Asla ve hiçbir ozaman. (Gazinin Yalnız Allaha hesap vererim diyen Fran. Yile bu mutka merbut (Vesika- sız krallarını Fransız ibtilâli hakladı, Di.İlar kitabı)/ millet ihtilâl hakkını istimal ne ve istibdada dayanan Rus çarlarmıletmezden &vel ne kadar durbin, ve ağır son Rus ihtilâk mağlüp duha ileri gitti Allah Oda tarihe'aklım, mantığın selbedemiyeceği, yed- karıştı diye yaftalar yapıştı. Bu üç ih.İdedemiyeceği bir isabeti vukufin göster tirdi. Yerine yepyeni şeyler koydu. Gene Lok diyor kiz nakliyle ispatıt aj a vak (Basık bir tavin Gdkenda, ; bie yağ istar tesi sabahı, uyandığı zama etti. Hatta|başlr hareket etmiştir. Bunu vuzuh ileldir. için ne lâzımsa yapılmıştır. Fiehteye göreş X-“ ğe mi yili iz Hik .BAŞBAŞA.. Fatma ile Nuriye iki aylık ah- baptılar Fakat öyle ahbaplıklar vardır, ki kırk yıllık dostluklara bedeldir. İşte Fatma ile Nuriye kırk yıllık ahbaptan daha fazla biribirlerini sevmişler, biribirleri- ne ısınmışlardı. Bir gece, soğuk bir kış gecesi, , sobanın yanında baş başa vermiş- ler konuşuyorlar, biribirlerine gö- nüllerini açıyorlardı. Fatma dedi ki: aYe Selâmi İzzet m dım. Bulunduğunu bildiğim yerle- re gider, onu bulurdum. y — Kızmaz mıydı?. — Bilâkis memnun olurdu. — Ne garip!.. Benimki kasları- nı çatardı.. Ağzımı açamazdım. “Bugün erken gel,, veya “Bugün nereye gidiyorsuh?,, diyemezdim. Her sözümü ölçülü söylemek mec- buriyetindeydim. Sustular. Gözlerini yumdular ve geçmiş — Onu öyle sevdim, ki uğruna | zamanların hatıralarına daldılar. hayatımı feda etmeye hazırdım. Nuriye gülümsedi: — Ben de tıpkı senin gibi sev- dim. — Bana hemen kur yapmıya başladı. — imki de öyle. — Öyle munis, öyle yumuşak huyluydu ki.. — Benimki ne munisti, ne de yumuşaktı. Ben çok ıstırap çek - tim.. Garip insandı. Soğuktu, Tatlr bir söz söylemez, kendili- ğinden öpmezdi.. Daima uzak du- rurdu. — Acıdım sana. Benimki bilâ- i kis sokulgandı. Beni her fırsatta Sevip okşardı.. İstediğim bir şeyi alıp getirmek için dünyayı dola- şırdı. — Ben onun bir çiçek hediyesis ni bile görmedim. Esasen bir şey istediğim de yoktu. Mevcudiyeti bana kâfiydi.. Daima acele bir işi nirdim. “Gelecek, ben ona anla- tacağım, şunu. veya,bunu soraca- ğım..,, diye düşünürdüm. Gelirdi ve: “Acele işim var, çok kalamı yacağım...,, diye. söze başlardı. Ne kadar ıstırap çektiğimi tasav- vur edemezsin.. Boynumu büker- dim.. — Ben ise aksine. Ona herşeyi söylerdim, Her şeyi ondan ister- dim. Ben istediğim zaman ayrılır. — Artık düşünmiyelim, mes'ut olmamışlar.. Ama artık bitti. — Döre senedenberi bitti. Hak» sızlık ediyor, iğriye doğruya kızı» yordu. Gülsem hiddetleniyor, kö- pürüyordu. Nihayet bir. gün gel- medi. Hiç sebep yokken beni yüz üstü bıraktı. Sustu ve biraz sonra arkadaşı na sordu: k — Seninki devam ediyor mu? — Hayır.. Üç sene evvel bıkmı- ya başladım.. Nasıl diyeyim, bana Jazla geliyordu. Sevmediğimi his- sediyordum. — Insan sevdiği bir adami ni- hayet nasıl sevmez. — Geçen sene ölmüş. Seninki?" — Bilmiyorum. Tekrar bir sessizlik oldu. Fat- ma inler gibi: — Zavallı Cahit! dedi, Nuriye doğruldu: | — Tuhaf şey.: Benimki de Ca- hitti,. di Ve ilâve etti: — Ali Cahit. * Fatma ayağa kalktı: — Sıraserviler 199 numara. — Tamamt!., Sustular. i Nuriye şapkasını, mantosunu giydi, bir şey söylemeden çıktı. Bir daha görüşmediler!; . .. J ZraAeAAEANAA NEN EAAA TEEN ENE SEAS SENEENEE ANAN EAEEUAAUAEENEEEEREEAAANEAA NA A0 ANN Son dakikada sultan ve hökümet » düp-İleri tabii haklarmdandır. z İZ. 0k (eabatındandır. Bunları değiştirememek kralın ailesi kemali © emniyetle Tüileri| | Milletlerin ihtilsi haklarını ne kadar)beşeriyetin mukadderatiyle telif © olunan manlara kaztı!,, - Ss a Loka göre . Tabii hakları şafındaki engelleri kaldırmak onun hak- — “Halk teşrik teşekkülü değiştir-İladır. Gayeyi kaybeden müeseeseleri mek ve yerine yenisini koymakla isyan-İtadil edebileceği gibi ilga da eder. Bir Tarihin verimlerine göre salâhiyer lara K971' Yepyeni ve en kuvvetli bir is-|müestese yoktur ki ferdin ve gemiyetin. tibkâmı vücude getirmiş olur. Zira ha-|tekâmül ve inkişafı gayesini dalma mu- o. Bunlar kimlerdir? Ne, as blse'liiğee ( “Hakka karşı Millet de bıçak ke. külün selâhiyetlerini tecavüz ettiklerini kim takdir edecek? Bunun kim verecektir? ödeyip, ödemediğini samimi alacaklıdan daha iyi ki? Diyorlar ki? lcranın veya teşrii teşek vicdanlı ve . po Tu kimbilir Celâl Nuri B. Halkevine “ Salâhiyetarlar İgorçlu, millet alacaklı. Millet aldatılamaz mı? Millet nasıl takdir eder? Nasil hülcüm verir? Bunun ülül bugün bir rejimi baştan başa değiş:İmektedir. Bunu ileride tafsilâtiyle mü-|cevabını faslın sonunda ben vermeğe ça- i i moktacığı İişacağım, Şimdilik büyük adamları din- malaza edebilsin. Edemez. Bu müm ne gelince, bunlar da aydınlata, aydın- lata kendi kendilerini yer ve bitirirler.,, ——— 4 teberruda bulundu Tekirdeğı meb'üsuCelâl Nuri B. Tekirdağ Halkevinde dünya dev- letlerinin bugünkü içtimai vaziyeti hakkında bir konferans vermiştir. Konferansı müteakip halkla hasbi” hal edilmiş; Tekirdağın sıhhi ve