30 Mart 1930 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 4

Sahife 4 Büyük dünya harbine girdik mi sokulduk mu?| | Yazan AAKCEUK AAT zTT 1( * Fakat, umumiyeti itibarile Rus nazırlarının cesareti, fevka- lâde idise de, bizzat İstanbulun zaptını tertip etmek noktasına kadar gitmediğini söylemek lâzım- dır. Osmanlı imperatorluğu yaşa- | dığı müddetçe Rus nazırları bu şehrin, padişahın elinde kalma- masını kabule mütemayildiler. ! Bu şehri zaptetmeğe çalışmak Bulgaristanla Yunanıstanı bir ta- rafa bırakalım büyük devletlerin pek büyük muhalefeti ile karşıla- ; - şacaktı. İşte, Talât paşa merhumun hatıratında - müelliflerin pek ço- | ğunun yaptığı gibi - bir birine karıştırdığı İstanbul ile Boğazlar mes'elesi, başka başka üç mes'ele | idi. Her birinin beynelmilel siya- setlerdeki ehemmiyet ve mevkii de başkabaşka idi. * * Almanyanın askerlik ve ti- caret âleminde şayanı hayret bir surette tarakkisi, Bismark tarafından ittifakı — müsellesin şekli ve bilhassa Alman kuvvel bahriyesinin günden güne kesbi kuvvet ederek İngilterenin büyük filosile icrayı rekabete kalkışma- « İngilizleri dahi, sevmedikleri Çarlık hükümetile birleştirdi. , Evvelâ, Bismark - tarafından teşkil edilen Mmüselles — ittifak, İngiltereye karşı değildi. İngilte- renin siyasi un'anası “Muhteşem infirat,tır. Ve o, beri Avrupada her hangi bir bloka muzabir ve taraftar olmaktan) uzak bulunur, ihtilâf veyahut mücadele vuku- unda, müdafaa ettiği tarafa te- razinin gözünü meylettirir. Tabtii, burada siyasi tarih tetkikleri | yazmadığımızdan, Fazla tafsilâta | girişmemiz zaittir. j Alman donanmasının kesbi ı kuvvet ederek, İngilterenin büyük filosile rekabete kalkışmasının İngiltereyi Rusyanın kucağına at- mış olduğu garip ve gülünç iddi- asını, ancak, Talât paşa merhum- dan işitebiliriz. Bir defa, İngil- tere, Rusya ile ittifak etmemiştir. Burada, Talât paşanın dediği istifa, 1907 Anglo—Rus itilâfı- dır ki, bu itilâfın Avrüpa muva- zenei siyasiyesile bir alâksı yok- tur.Rus — Japon muharebesinde mağlup çıkan Rusyanın dahili va-| z'iyeti, bir müddet, sulh ve sükünu muhafazayı, —yani, dikkat ve ehemmiyetini, memleketteki ih- tilâl temayüllerine çevirmesini icap ettirdi. Bundan başka, Rus- ya, yakın orta ve uzak Asyada her ilerlediği istikamette, karşı- sında İngiltereyi buldu. Ve İngil- tere ile bu mütezat menfaatleri- ni anlaşma ile elde etmek şıkını tercih etti. Ve, İngilterenin değil Rusşyanın - arzu ve teşebbüsü ile 1907 itilâfnamesi yapıldı. Bu iti- lâfname, sırf Asya mes'elelerine Alttir. İranın yarısı İnılll:. yarısı nu- fuz mıntakası, Efganistanın Hin- distan hükümeti nufuzuna terke- dilmesi ve Tibet' hususunda bazı anlaşmaların tanınmasından iba- retti. İşte Talât paşanın bahsettiği Rus e yakınlaşmasının esası. Donanma mes'elesine gelince; Almanyanın dillere destan edilen ve İngiltere ile Almanya arasm- Bi a. (8 TT AAAT LA daki ayrılığın esbabı. olduğunda ısrar edilen Alman donanması, hakikatte kendisine — atfedilen mahiyeti haiz değildi. Alman donaması “Mitel Öropa'nın Şimal mantakasını taarruzdan — masun bulundurmak için yapılıyordu. , Bunu en büyük ricali siyasiye- den ve sabık Alman hariciye nazırlarından (Baron Fredrih Fon Roze)den dinliyelim : ğ (Devamı var) 3 Türkiyede ao İskân ve tefviz işleri 31 Mayısta bitecek Türkiye dahilindeki tefviz ve iskân işleri 31 Mayıs 9380 akşamı kat'i surette nihayet bulacaktır. Bu müddetin 31 Temmuza | kadar temdit — edildiği — kat'i değildir. İşlerini takip edecek 31 ma- yısa kadar tamamen neticelen- dirmeyen — muhacırların bütün hukuku 1 haziran sabahından itibaren — keeneemyekün hük- mündedir İskân umum müdürlü- ğünün hazirandan itibaren ola- cağı şekil yakında hey'eti veki- lede halledilecektir. Mamafih iskân'müdürlüğünün lâğvolunacağı yalnız müteferrik | muamclâtla iştiğal etmek üzere | her vilâyette sadece birer iskân masası — bulundurulacağı — haber alınmıştır. İskândan açıkta kalacaklar münhalâta yerleştirilecektir. Rüsumat | Wüdiri Umumisi dün geldi Umum gümrükler müdürü İhsan Rifat bey dün şehrimize gelmiştir. Rifat bey idarenin yeni satın alınan kaçakçıları takibe mahsus olan mütörlerin ve güm- rük idarelerini teftiş edecektir. Ser —— Emanetin hududu dahilinde yapılan yeni teşkilât Şehrimiz emanet hududu da- hilinde yapılacak yeni teşkilât projesi vilâyet umumi meclisinde kabul edilmişti. İstanbul şehrini Ptam teşekküllü kazaya ve bu ka- zalarda iki veya üçer tam teşek- küllü nahiyeye taksim eden iki proje esbabı mucibe raporlarıyla beraber dün akşam Ankaraya gönderilmiştir. Bir gazete yeni teşkilât tatbik edilince 4 vali muavini olacağını yazmış isede bu yanlıştır. Vali- nin biri vilâyet diğeri emanet işlerine 'nezaret etmek Üzere iki | muavin olacaktır. Şehremaneti muavin ve mü- dürlerinin dünkü içtimca Şehremaneti muavin ve müdür- leri dün bir içtima akdetmişler- dir. Bu içtimada yeni belediye kanunu tatbik edildikten sonra İstanbul şehremanetinin alacağı yeni şekil hakkında görüşmüşler- dir. Nafia müfettişi gitti İstanbul vilâyeti dahtlinde in- ta edilen yolların ihale şartlarını Yetkik ve teftiş etmek Üüzre şeh- rimize gelen Nafla vekâleti mü- fettişlerinden Şefik B. dün An- karaya âvdet eylemiştir. | hiddetlenen Ahmet efendi şöförü dökülen sigaradan ileri gelmiştir. | mektepleri anbar müdürü Yüzba- | miştir. YARIN n oe u Poliste : Yangın var diye bağırmış Pangaltıda Şerhat apartıma- ni sahibi madam Şerhat daire- sinin bacasından çıkan dumanı yangın zannetmiş itfaiyeye ha- ber vermiş, Tabii gelen itfaiye yangın olmadığı için geri dön- müştür. —— Eşya çalmış Şehremininde — oturan mu- allim Zekiye hanımın evinden meçhul bir Şahıs — tarafından bazı eşya çalınmıştır. Hem dövmüş hem ısırmış Ahmet efendi isminde bir adam Eyipte eşekle dolaşırken şöför Mehmedin idaresindeki oto- mobil eteği ürkütmüş bundan | adam akıllı dövüp üstelik ğınıda ısırmıştır, Yangın başlangıcı | Dün kasımpaşada bakkal Os- | manın evinden ateş çıkmış isede ; söndürülmüştür. yangın mangala | Saatı köstekle çalmış Davutpaşada oturan askeri şı Murat beyin evine hırsız. gir- miş altın saat, elmas küpe bir | yüzük ve bir altın köstek çalmış- tır. - Ölmek islemiş Ferikoyünde Saha soğağında oturan Demircili Salih Sait bü- yük bir kama ile kendini karnın- dan vurarak intihar etmek iste- Bir buçuk kilo esrar Yalıvanın Çakır köyünden Ömer oğlu Haşan dün vâpürdan çıkarken üziri yoklanmış 1.5 kilo esrar tutulmuştur. kalpten gilmiş Galatada Zurafa sokagında oturan elli Yaşlarında Nesim dün | saat 10 da Azap kapı caddesinde düşüp sektel kalpten ölmüştür. On beş kal elbise Dün saat 9 da Tepe başında Rus tabaasından mösyö Loyiska- nın dükkünından 15 takım elbise çalınmıştır. Mösyö Loyiskanın şüphesi ü- zerine dükkânda müstahdem Mar- dirosun hakkında tahkikâta baş- lanılmıştır. Çanta harsızı Üsküdarda oturan NezahetH, meçhul bir şahsa para çantasımı | kaptırmıştır. Z Türklüğü tahkir Beyoğlunda İstiklal cadde- sinde Alkazar sineması sahibi İzzet beyin nezdinde Artist ma- car tabaasından ÂAdolf kazanç j vergisinin kesilmesinden arala- | rında kavgaçıkmış © #irada a. | dolf Türklüğü tahkir ettiğin- | den tahkikata başlanılmıştır. Eski kocadan dayak Dün saat 10,30 da Çarşıkapı- sında Hacının hanında - oturan Malatyalı Emineyt Beşiktaşta un fabrikasında hamal eski koca- sı Mehmet, örücüler #tokağında ras gelmiş biçakla kaba etinden FEĞTE Çayele ai başlanılmıştır. ( 235) lira sırrolmuş Evelki gece saat yarımda Ga- lata Olimpiya otelinde oturan macâr tabaasından Koviç Lil isminde bir kadınla Venedik soka- ğanda bir ötele gelmiş cebinden 235 İirasını çaldırmıştır. Li zabıtaca yakalanmış tah- kıkata Büşlünündür” ÂAv pa Londra'da çıkan «“«on dokuzuncu asi vahdeti ve sonra» mecmuasından Dünkü nushadan devam Meselâ tarih cephesinde bu “terkip, şöyle yapılabilir : İngiltere tarihini okutuyorken İngiltere birbiri ardına (Briton) lar, Romalılar, Anglosaksonlar Danimarkalılar ve Normanlar ' tarafından istilâ edilen ve ga- liben Anglo - saksonlar elinde kalan bir memleket parçası diye okutulmamalıdır. Bu tarih şöyle tertip edilmek lâzımdır. Kan- ları karışmış ve müteakıben birbirlerile temas haline gelmiş parma- İfibir milletler gurubu tarihi; bu karışmış milletler gurubu sıra ile Akdeniz aslına mensup yük- sek bir medeniyet ile temas haline geliyorlar, gene bu gurup gerek Roma İmperatorluğu de- virlerinde Akdeniz medeniyeti- nin bir. kısmını teşkil eyliyor venihayet “Rönesans, diye ma- lüm olan bir temasta daha bu- lunarak bu milletler gurubu Ak- deniz medeniyetinden hayrete şayan bir ilham alıyor ve bu Ane kadar emsali, yahut daha | iyisi görülmemiş bir edebiyat vü- | cude getiriyor ki; bu edebiya- tın bize tasvir ettiği eşhası ne derece ingiliz ise, aynı zaman- da o derecede de avrupalıdır. Bahsettiğimiz terkip ameliyesi işte bu hat üzerinde yürünüle- rek elde edilebilir. Biz, “ufki usul, dediğimiz bu usulü AL- manların yukarda bahseylediği- Miz, heyecansız tarih öğretmek atülüne tercih ediyoruz; gene bu usul “Amudi usul, dediği- miz tarzdan da elbet 'iyidir. Amudi usul, - tabirile, meselâ İngiltere gibi tek bir. memle- keti ele alarak sırf ingilizlerin vakayi ve mefahirini takip ve İ | biribiri üzerine yığmak suretile okutulan tarihi, verilen tarihi fikri kasteyliyoruz. Bize söyle- nildiğine nazaern İtalyada ci- | han harbinden sonra Roma Ta- rihi Roma imperatorluğunun in- kırazına kadar okutulmakta ve sonra, aynı Üçüncü tahsil sene- sinde bütün tafsilâtile cihan har- bi gösterilmektedir. Bunun se- bebi talebenin eski roma Jene- ralleri ile cihan harbi itlaya | Jenerallerini birbirine daha ha- raretli canlı ve heyecanlı su- rette raptedebilmelerine ve (Mus- solini) yi eski Roma kayzerleri mahiyetinde görmelerine imkân izhar etmektedir. Halbuki İtalya beynelmilel Roma imparatorlu- ğuna münasebeti dolayısile yu- karda tavsiye ettiğimiz “ufki nsul, tarih tedrisinin takibinden daha vâsı ve meşru bir fahir ve gürür duyabilecek mevkide- dir. Lisan ve edebiyattaki Ro- Mantik cereyana rağmen Avru- pa tâli mekteplerinin bir ço- ğunda Lâtin lisanı ehemmiyetle talim ediimekte olduğundan bu lisanın müşterek bir Avrupalı- | hk hissi- temelini teşkil eyle- Mesine imkân yoktur. Hatta (Jenevre) de, vakit va- kit halka Lâtince konferahslar verilmesi hakkında teklifler ör- | tıya atılmaktadır. — Lâtincenin milletler arasında umumi mü- | nasebet — vasıtası olabileceğine itimat edenler pek çoktur. İn- gilizce, Fransızca, Almanca gibi canlı hisanların “ümümi İisan, | olarak kabulü miliyetpervelik ' 4, hissiyatından dolayı l'lm“b.l görünüyor. Esperanto gibi yapma ll'”’w_ rın kabulü de ancak lisan sının - lâyıkile ınlıyıbllw bir takım sebeblerden dolay! mkün değil gibidir. Elhasıl fikri; hissi bir Avrüf” vahdeti vücude getirebilmek mekteplerimizde müessir bir biyat programı tertip etmek mkündür ve bu programı edecek kitaplar muasır eserle! olmiyabilir. Meselâ: İngiltereİsi" (Shakspeare). Fransa için (RIM ile (Corneille), Almanya Si (Goethe), İtalya için de (Dantt kabul olunabilir ki bu son iki #” zaten Avrupa vatandaşlığın!f! Avrupalılığın nümuneleridir: eserler klâsiktirler; üzel “saf beşerilik, insaniyet, damgâf! vardır. Bunlar her memlekete ö halkı tasvir ederken onün altı” daki umümi Avrupalığı, Avrupi” hya da gösterirler. Beyııeı,ıu muhasemat, sınıf mücadelâtı şeyler bunlada yoktor. renkleri, mıntakavi — ihtilâflaf şedit surettte tespit eylemezle” Bugünkü Avrupanın haline dev” olarak lâzımgelen edebiyat ta işte budur.| Bugün Avrupalıların nız milli vatan siperleri arkasıfif sığınmakla kalmayıp tam ı'ııîl.l"J yekpare ve kendi mali bir AvruP* telâkkisi taşıması lâzımdır. Şurasını da sureti kat'i; söyliyelim ki; yukarda biz "'(, Avrupalılıktan bahsetmekle AY rupa kıt'asını başka "cihan Kitö” atına karşı bir cephe almağa ttf vik etmek fikrinde değiliz. E#' ittihaz etmek istedimiz tel ve zihniyet bütün beşeriyeti. ©* midir. İhtimal pek yakın bir kbalde Avrupada ancak eski YU" nan medeniyetine kadar izi bur lunan beşeriyetşümul irfan Y ibdaatın esasları Çınde Konfuif” yosa, Hindistanda ( Budda ) Y* kadar keşif ve isalolunarak şterek beşeriyet hisşi ve teli” kkisi itmam edilecektir. Mütercimi: Ali Riza Seyfi Üsküdar —vrose— ğ Tramvay şirketi senelik içtimamı bugün yapıyor Üsküdar Tramvayları şi hey'eti umumiyesi bugün içtimaını akdedecektir. ——0r0n4 taacer Gazeteler namına ılıı!mll“:' cılık edenlerin mahkemes' Gazeteler namına bir müessesatı dolandırmakla mer nun Mahmut Saim ve ıüf*"y nın muhakemesine dün cezâ '.ı, kemesinde devam edilmiş v€ miyen şahitlerin celbi için V' akeme talik olunmuştür. Tevkıfhaneden firar edet tahkikatı Tevkifhaneden firar sesi hakkında ki istii kikatı nihayet bulmuştur: Müddetumumiliğe — iade mütali” nleri! tal Evrak tantik, kararnamesini ve mes'ulleri mahkemeye cektir. yere”