25 Mayıs 1930 Tarihli Yarın Gazetesi Sayfa 1

İSTANBUL : Ankara caddesi TELGRAF' İstanbul Yarın TELEFON : » 4243 POSTA KUTUSU : 395 VSene: 2 — No: 155 EZİYARIN: — BAŞMUHARRİRİ ARİF ORUÇ 25 Mn_xıs Pazar - ABOÖNE : Dah'i için seneliği 1400 Hariç 2700 İLÂN ; Tarifeye tabidir. Fiati 5 kuru—. 1930 Efendiler ! 300,000 lira zarar az mı? Maarif Vekilinin de keyfi bir muamelesi büyük dedikodu- lara sebep oluyor. e İktisadi program '_s . Umumi muvazeneye dahil vergiler ağır değildir, bunları ağırlatan tarh vetahsil usulleridir. En evvel kal- dırılması elzem olan, dahili sa- . *F In nayü öldüren Dünkü baş mekalemizde iktisadi programın - vergilere &İt 16 ancı maddesi en mühim ve müstacel — maddelerinden biridir demiş ve bunu bugün Mevzuu bahsedeceğimizi söy- Miş tik. Mezkür maddede:“Vergiler Milli istihsal ve satışa bazan Muhim tesiratı haizdirler. İk- tisat ve istihsal noktal naza- tından menfi tesiratı olanların | tadil ve hatta ilgası lâzımdır, deniliyor. Burada, şu ve şu vergilerin Hu süretle tadili, şu ve şu ver- tilerin de ilgası denilmek yani menfi tesiratı olan vergiler #vvelden tayin edilerek Mec- lise öyle verilip tasdik ettiril- dikten sonra hemen mevkii tatbika konulmak lâzım idi. Vaktin darlığı ve işin ehem- Miyeti bunu icabederdi. Zannediyoruz ki umumi mu- Vazeneye dahil olan vergile- rimizden biç birisi, tarh ve tibayet usulleri islah edilmek Hartile, ağır değildir; bunlardan işidilen şikâyetler, ancak ve an- tak tarh ve cıbayeti hakkındadır. Binaenaleyh bunların, ciheti tarh ve tevziinde adalet ve se- | lamet ve tahsilinde küçük tak- l sitlere taksım suretile temini sühület kabul edilmek - şartile hiç birini tenzil ve ilgaya lü- zum yoktur. | Burada misal olorak kazanç Vergisinin bedeli icar üzerin- tarhındakı hatayı zikrede- Tiz : Mesela bir tüccar, bir es- Bal bir dükkân tutuyor, İçine r çok masraf ihtiyar ederek İüzümu olan işleri yapıyor, ilânlar ve reklamlar ile ken- disine Müşteri temin ediyor. Sene başında,konturatın hı- tamından biraz evvel dükkân Şahibi gelerek bedeli icarı, d':"' yüzde iki yüz zamme- eceğini söyliyor. Müstecir ya ettiği Amını kabul. veyahut ve kazandığı erk ile dükkânı tah- biri karşılsın Müşte; "'"-ııfı liye şıl da kılı::.:ınf"' T ren bedeli icar '"'yı mecbu- ediyor. Zammını kabul Fakat yeni kon cibince vergisi de ikı kat oluyor yani "":::ıun:. sahibinin keyfine tâbi olarak artıyor yahut mucir ile müs- tecir arasında yapılan bir mu- Vazaa neticesi olarak eksiliyor ki bu dünyanın hiç bir tara- fında yoktur. Filvaki Ayrupada bedeli icar - kazanç vergisi için bir Elııdır Fakat oralarda, bizde Onturat mu- | | -&“Ru gibi mal sahipleri be- R okturuvadır. deli icarı istedikleri gibi artı- ramazlar. Her semtin, her yerin muayyen bir kiymeti | vardır, yan yana iki dükkân- dan, bizde olduğu gibi, birini | yirmi, digerini elli liraya icar eden bulunmaz. Binaenaleyh bedeli icarın vergiye matrah olması iki tarafa da zararı | müeddi olmaz. İşte bu gibi, varidatı devle- tin bir ferdin keyfine tâbi ol- | ması gibi adalete munafi ve | ticareti öldürücü hallere karşı bir tedbir ittihazı icabeder. Birde tahsil yolsuzlukların- dan bir misal zikredelim : Bü- tün sermayesi bir iki yüz lira- nın içinde bulunan ve bedeli icarına nisbeten elli lira vergi vermesi lâzımgelen bir esnaf, bu verginin nısfı olan ilk tak- siti defaten veremez, kazandığı para ile ailesini beslemeye muh | taçtır. Hayatta görülen bir takım mecburiyetler dolayısile yirmi beş lirayı biriktirmesi, çok defa, imkânsızdır. İşte bu adam ilk taksiti veremeyeceginden,zamm olunan cezayi nakti ile borcu | daha yükselir, o sırada ikinci taksitte gelir çatar. Tahsildarın tazyiki üzerine malini ya kendisi ucuz pahalı satarak vergiye verir ve yahut tahsil şübesi malı satup icra masrafile beraber tahsil eder. Bu suretle sermayesi elin- den giden esnaf da terki sanat etmeğe mecbur kalır, geçin- mek icin bakşa çareler arama- ğa başlar, bazanda zaruret ve ihtiyaç yüzünden fena yol- lara saparak cemiyeti beşeri- yeye bir çıban olur. Halbuki (bu elli lira ufak taksitlere taksim edilmiş olsa bu daim eline para geçtikçe vergi borcunu öderdi Bu gün memleketimizde kapalı gördüğümüz — yüzlerce dükkânların, mağazaların ekse- risi bu tahsil yolsuzluğu neti- cesidir. Hazinenin de bundan çok zarar gürdüğünü düşünen, belki anlayan yoktur. Elli lira vergi> borcu bilicra tah- sil olunarak kapanıyor, fakat defterdeki künye de beraber kapanıyor, her sene alınacak elli liralar —artık alınmaz oluyor. Eski bir darbı mesel vardır ; Altın — yumurtlayan tavuk kesiliyor. Binaenaleyh tahsil ve ciba- yet tarzının da, mükellefe ko- lay gelecek bir şekle izali lâ- zımdır. Yarın bu mevzua gene av- det edeceğiz. 300 bin İira! ZM STT YA MAZUNA Z TTRA S ETAMTRAN N Efendiler, bu zararı azmı buluyorsunuz ——— -—-—-02.- | Zarar eden bu memleketin hazınesıdır, bütün yerli Sigorta şirketleri kapanmak üzredir ! T Evvelki günkü — nushamızda sigorta ışinden tütün inhisarının 70,000 liradan fazla mutazarrır olduğunu yazmış ve dairei aide- sinin nazarı dikkatini celbet- miştik. Bu mesele hakkındaki tahki- | katımızı tevsi ettik. | — Bazı eşhas ve muesseseler ta- rafından — varidatı — safiyesinin yüzde 25 ini hükümete vermek ve buna mukabil hükümete ait |||erde dlğer ıigoılılırln tekli- fatile berabere kaldıkları tak- dirde hakkı ruchanı haiz olmak şartıla, ANADOLU namında bi: sigorta şirketi teşkil edildiği ma- lümdur. Bu şirket haiz olduğu imti- yazdan ve hükümete büyük bir ide temin edeceği — zannile | hakkında gösterilen - teshilattan bilistifade hükümete ve hükü- metle alâkadar bir çok müesse- Iıalısrı ait işleri yüksek fiatla | sigorta ettiği halde beş senede İsmet paşa dün uçtu Ankara, 24 (Telefon) Başve- kil İsmet paşa refikası ve çocuk- ları ile birlikte bu gün burada buluaan Amerikan tayyarelerin- den birine binerek şehir üzerin- de bir cevelân yapmıştır. Ankaradaki dava Ankara, 24 (Telefon) Maliye vekili Saraçoğlu Şükrü beyin Arif Oruç bey aleyhine açtığı | hakaret davasının rüyetine yarın (bugün)asliye mahkemesinde saat on dörtte başlanacaktır, Belediye memur- ları dayak atıyor' Bir — şehit | zabitin mem- | lekete vedla olarak bırak- tığı Ahmet Nuri isminde ve alle ço> | cuğu olduğu vaziyetinden derhal anla- şılan bir yav- ru dün yüzü şişmiş bir hal- baa ::mm:,ıaı Ahmet Nuri Ef Bu —yavru tahtı himayesinde bulunduğu bir malülden satmak üzere aldığı iki sepet çileği dün saat bir raddelerinde Eminönünde balık- pazarında satmaya çalışırken bir zabıtai — belediye memurunun taarruzuna — maruz — kalmıştır. Memur efeadi çileklerin çürük olduğunu ileri sürerek Iki sepeti alıp bir yere boşaltmış ve se- petlerin üst kısımlarma yerleşti- rilmiş olan irice çilekleri ayırıp Dayak yiyen şehit yavrusu sebebiyet Ahiren dişçi mektebine Kü- zım Esat B. namında bir müd- detten beri Avrupada bulunan bir zat muallim olarak tayin edilmiştir. Haber aldığımıza na- zaran bu zat Lozandan Cemal Hüsnü beyin arkadaşıdır. Darül- fünun ıslâhatında inhilâl edecek muallimliklerden birisi için celbi mumaileyhce takarrür etmiş ve hakkında darülfünun divanından bir karar alınmıştır. Halbuki ıslahat kaldığına rağmıen bu zat vekâletin arzusile — celbedildi. Münhal yer yoktur. Fakültede münhal mebadii Emrazı dahiliye müderrisliğinin maaşı olan altı bin kuruşun muümaileyhe - veril- Mesi tekarrür etmiştir. Halbuki — dişçi mektebinde münhal ders olmadığını ögren- dik. Bir kere darülfünun nizam- namesi mucibince inhilâl eden bir kürsü için böyle hotbehot ıepeun blrlne doldurmu' ve o sırada çilek almak isteyen genç bir kadına 60 kuruşa seçtiği bu bir sepet çileği satmıştır. Arzu- su hilâfına vaki olan bu satışa itirarz eden yavruya da memur efendi dört kuvvetli tokat at- mış ve çekilmiştir. Şehremini Muhiddin beyden soruyoruz : Bu memurlar herke- sin malını bildikleri gibi satmak ve öonüne gelenin tablasını de- virmek, dayak atmak cür'etini nerden alıyorlar ve bu çirkin hadiseler nezaman nihayet bula- cak | l hazineye ancak 55,000 lira ğibi az bir para verebilmiştir. Buna mukabil ahali ve hu- susi müeseseler tarife fiatlarından yüzde elli, yetmiş beş nisbetinde yapılan tenzilâttan istifade et- ttikleri halde devairi devlete ya- zılan tamimlerden dolayı bükü- met tenzilâttan istifade edememiş ve 300000 liradan fazla mutazarrır olmuştur. Beş senede hükümete ancak 55000 lira verebilen bu | şirket l mnddeı ıdıhndı yal- İMaarıf vekilinin keyfı bir muamelesi G LA EERELIMAY Fol LO TU z MÜRNA TEYLREKMRALL AA T BAA KALA VEYTENM Büyük — dedikodulara veriyor? Dişçi mektebine usulsüz olarak | tayin edilen muallim ;kim? Maarif vekili ; Cemal Hüsnü B. dışarıdan muallim alınamaz, Yi- ne bu nizamname mucibince Asistan ve bilimtihan — muavin olmak ve müddetini ikmal etmek lâzımdır, muavinlik müddetini ik- mal etmeyen bir zat bulunmadan bir ders inhilâl ederse o zaman hariçten muallim alınabilir. Fakat bir şartla: Eserleri ve tezleri divanca tetkik — edilip kabul olunmalı. Halbuki bu zatın eseri de tet- kik edilmiş değildir. Görülüyor- ki bu muamele temamile indi ve keyfidir. Diğer taraftan in- hilâl eden bir kürsü bulunsa bile mektepte o kürsiye namzet genç- ler vardır. Bir nokta da bu zata verilecek raaaşın pek fazla olu- şudur. Halen mektepte en kı- demli muallim dört bin kuruş almaktadır, Bu mes'ele Darüllü- nun muhitinde büyük bir dedi koduyu mucip olmaktadır,