18 Aralık 1954 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

İKTİSADİ VE MALİ Polatkan bütçe komisyonunda Çetin bir ceviz Maliye Bütçe müzakereleri ahiyeti itibariyle bir kanun olan bütçe kendi adını taşıyan komisyo- na gelmiş bulunmaktadır. Bu satırların intişar edeceği zaman mezkür komis- yonda bütçe müzakerelerine başlanmış olacaktır. Bu komisyondaki müzakeler- den sonra butçe Buyuk Millet Meclısın— de umumi müzakerelere mevzu teşkil edecektir. lşte komisyondaki müzakere- ler olsun, işte Büyük Millet Meclisinde- ki genel müzakereler olsun, bunlar ba- zı esaslar dairesinde cereyan etmelidir- ler. Bir kere mesele sadece kendi za viyesinden ele alınm ıdır Önce butçe nedir suali cevaplandırılmalıdır. Bu su- alin cevabı da bütçe hükümetin icraat programının akçelı yönüdür diye veril- melıdır. Sual ylece cevaplandırıldık- tan sonra üzakere ve munakaşalar musbet netıceler Verebılır Zira dene cektir ki, hükümet programında fîlan— ca falanca meseleler ele alınmıştır. Bu meselelerin çözülmesi demek para sar- fetmek demektir, onun 1ç1n butçenın falanca giderler kısmı a şu meb- lağ konulmuştur. Bu zarurıdır çunku hükümet etmek demek para sarfetmek demektir. Gene bütçe müzakereleri sı- rasında cevaplandırılacak diğer bir so- ru da utçenın vazifelerinin neler oldu- ğunun tesbitidir. Bu sual de şu şekilde cevaplandırılmak gerekir: — Bütçe bir memleketinin iktisadi hayatının aynası- bazı kaynaklarını da besliyecektir, aca- ba iki taraflı olan bu gıdalarıma hâdise- AKİS, 18 ARALIK 1954 si milli ekonominin hayrına mıdır y k sa zararım mı? Bütçe gerekçesi incel diği, veya muhtevası dıdıkl ndiği vakı u sual müsbet olarak cevaplandırılmak gerekır Bütçenin iktisadi hayatın genel görünüşü olması bazı neticeler doğurur. Ezcümle bütçe iktisadi hayatı muvaze- ne halinde tutmak zorunda! dır İşte büt- çe incelenirken bu keyfiyet de nazarı itibara alınacak iktisadi hayatımızı teh- did eden tehlikeler varsa bu tehlikele- rin nasıl bertaraf edileceği bütçede gösterilecektir. azımızın başında — bütçe mahiyeti itibariyle' bir kanundur demiştik. Her kanun gibi bütçe kanunu da adalet ül- küsüne ulaşma — iddiasında — olacaktır. Yalnız buradan bahsolunan adalet hu- kukı adalet değil, mali adalettir bütçe sam olarak sarsıntısız. olarak âmme hızmetlerını çevıreb ilmek için Vatandaş— lara adil külfetler yüklemiş olmalıdır. Adil olmıyan bir bütçe hatalı tahmin- lerle doludur demektir. Halb ki hükü- met etmenin diğer bir yö de basi- rette toplanır. Şunu soylemek istiyoruz. Bütçe kanununun müzakeresi vergi sis- temimizin ele alınıp incelenmesine fir- sat teşkil etmelidir. Gelir Vergisi kanu— numuzun boşlukları doldurulmalı, kü- çük esnaftan alman vergiler kaldırılsa da iktisadi hayatın 1ç1nde bulunduğu enflasyonı durumla cadele zımnın- da buyuk zirai 1şletmeler1 gibi Vergısımn şumulu içine sokmak, kolay- ca para kazanan serbest meslek erbabı ile dış ticaret rejimleri dolayısiyle inhi- sar durumuna olan ith lâtçıların odedıklerı vergi nisbetleri ar- tırılmalıdır. yandan bunlar yapılır- ken öte yandan terazinin diğer küfesine bakmalıdır. Fiatlar şahlanmış, dörtnala koşmaktadır. Geçen hafta 35 tekel mad- B SAHADA desi hiç beklenmedik bir zamanda bir basın konferansı esnasında birden bire pahalaşıvermıştır Bun bir iki gün son- anbulda muş, sinema, muhalle- bı f'ıatları takıp etmıştır Yeni yılda ti- carethane kiraları serbest — bırakılacak kunçtu lira kira ödemekte olan kiracılardan 1500, 2000 lira kira isten- mektedir. Bu rakamlar yıllık değil ay- lık kira bedelidir. lktısadı hayatımız şu gözönünde tutulacak hususlar bunlar- dır. İktisat Enflasyonla mücadele E nflasyonun çeşitli tarifeleri vardır. Bunlardan biri: uayyen bir devre zarfında fi t arın daımı olarak yükselmesidir. Diğer bir tarif enflâsyon muayyen bir zamanda, muayyen bir ce- miyet de emtia miktarı ile nakit mikta- rı arasındaki nisbetin bozulması dedir. nun tarzında da tarif ederler. Bazı iktisatçı- lar işin daha kolay yolunu bulmuşlardır. Onlara göre enflasyan nakti — sebepler dolayısiyle husule — gelen devamlı fiat yükselmeleridir. Bütün bu tarifler dik- katli olarak ıncelenecek olursa birbirini erhetmel herbiri - enflâsyon hâdis ise- e a enflâsyonu belirtmek istemiştir. kımdan da birbirlerini tamamlarlar. edelim ki, gün geçtik- çe hergün birbirimizi, vekilimizi, millet- vekillinizi, memurumuzu, işçimizi şılayan fıat yukselmelerı 1ktısad1 ddelesi 9 20 zam görmüş- tur Mılletvekıllerının dahı pek de hak- li olarak 1950 satın alma — güçlüklerini muhafaza edebilmek için kendi maaş ve diğer gıda — maddeleri ile daha da çoğaltabilirsiniz. Böyle zamanda devletin mahiyeti icabı iktisa- di hayata müdahalesi gerekir. Bu mü- dahale iktisadi hayatı muvazene halin- de tutabilecek takatte olmalıdır. Maale- sef şurasını belirtmek gerekir ki iktisat 11