15 Şubat 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 21

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA Ferit Melen Olmıyacak duaya amin demiyor Orta Doğu Petrol gelirleri eçen hafta İranın — Washington Elçisi Ali Amini, — Amerikanın mutad nutuklu öğle yemeklerinden birinde ortaya çok ilgi çekici bir fi- kir atıyordu: Orta Doğunun petrol gelirleri bir araya toplanmalı ve böl- genin iktisadi kalkınması için kulla- nılmalıydı. — Böylece etrol gelirleri çarçur edilmekten kurt lacak, bölge deki siyasi tansiyon yat ş k ve yardım dılencıhgıne lüzum kalmıya- caktı. Fakat halen bu bir rüyaydı. Pet- rol sultanları — hazinelerinin faydalı işlerde kullanılmasını herhalde gönül rızasıyla kabul etmiyeceklerdi. Memurlar Maaşlar ve fiatlar G eçen hafta ortasında, Bütçe En- cümeninde Van Milletvekili rit Melen parmağım memurların te- mel derdine basıyordu: Herşeyin fi- ata yükselirken memur maaşları ol- duğu yerde sayıyordu Şu bir çıkmayan Personel Kanunu çıksa da, fiatlar koşmaya devam ettikçe me- değişmiyecekti. Fiatlar zamanı çabucak yutacaklar- dı. Maaşlar ve fiat yükselmeleri ara- sında bir münasebet kurmaktan baş- ka çare yoktu. Fiatlar muayyen bir seviyeye ulaştığı zaman, maaşlar da o nisbette otomatik olarak arttırıl- 22 malıydı. "Echelle Mobille" adı verilen bu sistem halen dünyanın — birçok memleketinde tatbik — edilmekteydi. Echelle Mobille, memurları hayat pa- halılığından koruma için yegâne saglam garantiydi. Yalnız iyi işlemesi için bazı şartların gerçekleşmesi lâ- zımdı. Evvelâ hayat pahahlıgını dog— ru bir şekilde tâyin etmek için iyi is- tatistiklere ihtiyaç vardı. — Muhtelif bölgeler için ayrı ayrı hayat pahalı- lığı istatistikleri hazırlamak gereke- cekti. Sonra bu istatistiklere dayana- rak maaş artmalarını tespit edecek bir teşekküle ihtiyaç vardı. İcra or- ganından müstakil bir personel daire- si bu işi yapabilirdi. Bütçe usulleri de göz önünde tutularak personel dairesi her yıl maaşlara yapılacak zamları tesbit edebilirdi. Ama Van Milletve- kilinin bu temennisi Komisyonda ce- vapsız kaldı. Maliye Bakam, herhal- de temennide yeni bir masraf kapısı görüyordu. Fakat memurların sırtın- dan tasarruf yapmak acaba ne dere- ceye kadar doğruydu? Başka mem- leketlerde de — memurların Echelle Mobille talebi Maliye. Bakanlığının e hoşuna gitmemişti. Ancak bu memleketlerde seslerini işittirebilecek sendikalara sahip olan memurlar e- ninde sonunda taleplerini kabul ettir- meye muvaffak olmuşlardı. Memur- lara sendika kurma hakkının tanın- ması belki de memur haklarının ko- runması için tek çare idi. Bunun i- çin de herhalde İktidarın değişmesi- ni beklemek lazım gelecekti. Piyasa Yünlü kumaşlar Tekstıl fiatlarının tespiti için giri- şilen gürültülü gayret geçen haf- ta sonunda, yünlü fiatların eşiğinde, geldi ve durdu. Leblebi fiatlarının tespıtını bile unutmayan gayretli Ti- caret Bakanlığı, nedense yünlü ku- maşlara fiat biçmekte tereddüt et- mekteydi. iyasa, fabrikatörlerin davalarını çok iyi savunmasının bu tereddüdü doğurduğunu — düşünmek- teydi. Fabrikatörler, yünlü kumaşla- rın hakikaten çok pahalı olduğunu saklamamışlardı. Ama kabahat ken- dilerinin değildi. Ne yapsınlar ki yün fiatları pahalıydı. Bu durumda hiç de. ğilse gelecek mevsime kadar bir müh- let verilmeliydi. Görünüşe göre de bu mühleti elde etmişlerdi. Ama gel ge- lelim yapağıcılar da kabahati bir tür- lü üzerlerine almıyorlardı Sanki ku- maşlar yüzde yüz yünden mi yapı- lıyordu? Kumaşlara viskoz paçavra, çorap eskisi karıştırılmıyor muydu? Bazan yarı yarıya yünden — başka maddeler kullanılıyordu. Kaldı ki kumaşlar yüzde bin yapağından ya- pılsa bile. yapağı fiatları 1955 den beri 29 40 artmıştı. Halbuki kumaş fiatlarındaki yükselme 9 — 150-200 arasındaydı Hakikaten son zamanlarda yünlü kumaşların kalitesi düşmüş, fiatları anormal bir şekilde yükselmişti. nun sebebleri üzerinde durmak, istih- salin muhtelif stadlarındaki maliyet fiatlarını tespit etmek yerinde olur- du. Götürü fiat tespıtlerının revaçta olduğu şu günlerde kumaş fabrikatörlerine tanınması hiçbir şekilde izah edilemiyecekti. Ne)| var ki Ankarada dolaşan rivayetlere nazaran bunlar kendilerine "kuvvet- li hamiler" bulmuşlardı ve Abdullah Aker o hamilerle uğraşıyordu. Vitrinde kumaşlar Yünlülerin dokunulmazlığı var! AKİS, 15 ŞUBAT 1958