7 Şubat 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 20

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA. Milletil Tesekküllere Olan Borel Teşekkülün adı (1958 1959 1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 | 19*8-2002 - | Yekün Faca Fonu 8 3 8 4 4 — — — — — — — 22 , Dünya Bankası 5 5 6 6 6 6 6 6 5 8 5 26 87 Exp- Imp 8 2 2 1 8 Muhtelif 1 10 0 1 1 1 5 84 Yekün 27 | 20 | 16 2 a 7 6 6 | 5| 5 | 5 S1 51 lere olan 151 milyon dolarlık borcun 1960 den sonra ödenecek 31 milyo lık- kısmı düşülürse, bu teşekkullere 1968 e kadar 120 mılyon dolar öde- mek lâzımdır. Yukarıdaki tablo bu bonoları menşe ve Ödeme tarihleri itibarile göstermektedir : Milletlerarası para teşekküllerine olan borçlar da, yukarıdaki borçlara eklenirse, 1961 yılına kadar 490 mil- yon borç ödemek gerekmekteydi. İh- racatı gittikçe azalan Türkiyenin bu borcu ödeyebilmesine imkan yoktu, iste konsolidasyon anlaşması, bu a ğır borç yükünü daha geriye atmak imkânını vermektedir. Faizler sayıl- mazsa, konsolidasyon anlaşmasından sonra 1950 da 35, 1960 da 36,1961 de 37 milyon dolar olmak üzere 1961 e kâdâr 108 milyon dolar borç ödemek gerekecektir. Ama bu borcun yükü 1961 den sonra çok daha ağır bir şe- kilde hissedilecektir. Geçen yaz elde edilen yüksek faizli 200 milyon do- lar tutarındaki krediler ve münfesih vrupa eme Birliğinden intikal eden 33 milyon dolar hesaba katılırsa, Türkiye 1961 den sonra muazzam bir borçla -faizi de ayrı bir dert. karşı- laşacaktır." Bu borçlar nasıl Ödene- cektir? Ancak ihracat büyük ölçüde arttırabilirse bu — yükün altından kalkmak mümkündür. Aksi takdir- de Alinin külahını Veliye giydirme- ğe kalkışmaktan ibaret olan sıkıntı- lı günler, daha büyük bir şiddetle ye- niden başlıyacaktır. O halde Tür- kiye için halen en hayati mesele, 1953 ten beri düşmekte devam eden ihracatın 1958, 739 milyon lira ile en düşük yıldır- hızla arttırılmasıdır. Bunun için de 19: mal edilen zirat sektörde büyük ya- tırımlara ıhtıyaç vardır. Bunu yapa- bilmek te, siyasi yatırımlardan ve güzelleştirme masraflarından vazge- çip yatırımların tek kuruşunun dahi en rasyonel şekilde — kullanılmasına bağlıdır. İthalât Araba sevdası B u haftanın başında, ticaret mu- hitlerinde. — ikinci. ithalat. kotaları- nın ilanı beklenmekteydi. Kotalar ü- zerindeki hazırlıklar tamamlanmış, listeler geçen haftanın sonuna doğru Koordinasyon Bakanlığındaki Tek- nik Komiteye havale edilmiştir. Ko- taların, ilânı artık bir gün meselesi- dir. Ancak ithalat listelerinin üçüncü defa olarak Teknik Komitenin önüne geldıgını bilenler, bir yeni gecikme- yi imkânsız sayamamaktadırlar. Yeni kotalar da ilki gibi 150 mil- yon dolar olarak takdim edilecektir. Aslında ikinci üç aylık ithalât kota- ları ancak 110 milyon dolara eriş- mektedir. Zevahiri kurtarmak, için bilateral anlaşmalı — memleketlere tahsis edilen 40 milyonluk kota, lis- teye dahil edilmiştir. Serbest dövizle yapılacak ithalâ- tın 110 milyon dolara indirilmesinin sebebini anlamak güç değildir. Zi- ra ."7S yon dolarlık dış yardım aldık" lâflarına rağmen önümüzdeki aylarda elde 150 milyonluk ithalâtı karşılıyacak döviz bulunmıiıyacaktır. Bir yıl içinde 630 milyon dolarlık it- halât yanacağız diye konuşmakta a- cele edilmiştir. Bunda mübalâğalı he- saplar kadar, 4 Ağustos kararlarının teşvık edeceği sanılan ihracatın bir türlü gelişmemesinin de payı vardır. Diğer bir mesele, elde kâfi döviz mevcut olsa bile. iktisadi durgunluk ve para sıkıntısı yüzünden ithalat- çıların kotaları dolduramaması ihti- malidir. Gerçi ilk kotalar, bütün kö- tümser iddialara rağmen hemen he- men tamamiyle doldurulmuştur. Ama ikinci kota için, kamyon gibi çok rağbette olan mallar hariç, durumun ayni olmaması, İthalatçıların çok da- ha nazlı davranması kuvvetle muh- temeldir. Yeni üç aylık ithalât listesi de es- kisi gibi, ham madde ve istihlâk mal- lan ithalâtına tahsis edilmiştir. Ya- tırım, malları ithalatı, başlamış yatı- rımların tamamlanmasına hasredil- miştir. Fakat yeni kotaların, ilkine nazaran büyük bir farkı olacaktır. Zira yeni kotalarda otomobil ithalâtı da yer almaktadır. Otomobil ithalatı lâfı. otobüs sı- kıntısının — bile halledilmediği — bir memlekette kötü tesir uyandırdı. Dı- şarıdan alınan borçların 1959 mode- li sık Amerikan arabalarına harcan- ması, aklı selim, sahibi kimseleri şa- şırtti. Gelgelelım bu hususta son sö- zü söylemeğe muktedir kimseler. taksi ihtiyacının da unutulmaması gerektiğini, hatırladıkları için — oto- mobil ithaline taraftardırlar. Anlaşılan Vatan Cephesinin son model Amerikan arabalarla takviye- si bahis mevzuudur. Caddelerimizde boy göstermesi muhtemel otomobiller Pek — de demode canım! AKİS,7 ŞUBAT 1959