25 Aralık 1961 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 23

Soekarno Dikenleri çıkaran adam Onbeş yıl sonra, 1553 de, yine Hind sultanlarının yardımına koşan va Ali Reisin donanması korkunç önünde (o sürüklenerek Gnctrsi kıyılarında parçalanmıştır. d tere “ile E Porteki imzalanan müşterek savunma ve yar- dım anlaşmasıdır. Bu anlaşma müte- addit defalar vs son olarak 1889'de yenilenmiştir. Bugünkü olaylarda Portekizliler bu anlaşmayı hatırlat- mışlarsa da, İngiltere, mmonwe- alth üyesi bir memlekete - Hindista- na - karşı a Gael nl İngi- lizler için bahis usu olamıyacağı- nı ifade ile yan mii, "Padroado do Orlente" Hindliler Goa üzerine yürürken, Hind kumandanlığının günlük e€- mirlerinde sık sık tekrarlanan bir i- kaz vardı: "Din adamlarına iyi mua- mele edin, kiliselere dokunmayın!" Bu ihtarlar Hindistandaki ristiyi lar kadar bütün dünya katoliklerinin hassasiyetini de hesaba katan tasa- lardı. Çünkü ! Goa katolik kilisesi Do- formülünde ifadesini bulmaktadır. Büyük keşifler başladığı zaman Papa 6. Aleksandr önemli bir karar almış ve keşfedilen veya bundan son- ra Mr. apre iki kato- lik bü asında, Portekiz ve İspanya hükümdarları arasında tak- sim etmiştir. Bir yıl sonra, 7 Hazi ran 1494'de İspanya ile Portekiz bu taksimin sınırını kararlaştırmışlar- dır. O sırada Christophe Colombe'un öncülüğü ile İspanyol denizcileri Ba- tıya yönelmişlerdir. Portekize ise, Do- gu düşmüştür. Varılan kararda Ye- AKİS, 25 ARALIK 1961 Bir şey döndü ama... Birbuçuk e beri istiklalini ilân etmiş oton Kongoya huzur yüzü gördürmeyen Katanga Başkanı Çombe, tam kıstırıldığı sırada, yine vaziyetini Eun gibi görünmektedir. Birleşmiş- Milletler kararını tatbik etmek için, yani re enerjik Genel Sekreter U'Tantın mesuliyeti altında Katangada harekete geçmiş ve Elizabethville'in merkezine ka- dar sokulmuş olan Mavi Miğferlilerin harekâtı bir "ateş kes " anlatma- sı ile durdurulmuştur. Buna sebep olarak ayrılıkçı Çombenin in. merkezi hükümetinin başkanı Adula ile görüşmeye ve anlaşma; yet razı olmam gösterilmekte ve müzakereler devam ettiği müddetçe harekatın durdurulması gerektiği ifade edilmektedir. Leopoldville'deki Amerikan Büyükelçiliğinin ve Birieşmiş- Milletlerin delâletile Kitona üssünde tertiplenen bu görüşme mii a mükellef bir Amerikan uçağıyla ve dedbebe ile üsse getirilmiş ve Adu- la ile görüştürülmüştür Akabinde de bir anlaşmadan an bahsedilmiştir. fakat Katangalı liderin daha memleketine dönmeden yolda söyledikle- ri, rik bir anlaşmadan ziyade bir teslimiyet olduğu intihamı uyan- Ön beye Birleşmiş- Milletlere meydan okurcasına konuşmak fırsa- tını vermekten başka bir işe yaramamış görünen bu randevu için Ka- tangada ateş kesmek, yani başlamış ve sonuna yaklaşmış bir işi durdur- mak akıllıca bir hareket midir? Halbuki başlangıçta Birleşik Amerika, U'Tantın kararlarını ve Mavi Miğferlilerin nin maceracı Avrupalı subaylar tarafından ida- re edilen ordusuna karşı mi harekâtı tamamen tasvip etmekte, Güvenlik Konseyi kararlarının tatbiki için sonuna kadar gidilmesine ta- raftar görünmekte idi. Beri en U'Tant ile Spaak arasında teati edilen sert mesajlar, Katanga ayrılık hareketini destekleyenlerin kim- ler olduğunu, hangi yabancı menfaatlerin ne kirli metotlarla bu işe ka- er dünya kamu oyuna gereği gibi açıklamaya başlamıştı. Yu- karı Katanga maden birliğinde menfaatleri bulunan memleketlerin Çombeye el altından külliyetli yardımda bulundukları, kendileri de Bir- leşmiş- Milletler üyesi oldukları halde ve alınmış kararlarda imzaları bulunmasına rağmen bu teşkilâtın silâhlı kuvvetlerinin başarısızlığa uğ- ramaları için sarfettikleri gayretler olduğu gibi meydana çıkmakta idi. Mavi Miğferliler ilerlemişlerdi ve geçen Eylül uğradıktan mağlubi- yetin hacaletini silmeye çalışıyorlardı. İş bu raddede iken, "Biz Kongoda siyasi bir hal tarzını zorla kabul ettirmeye yetkili değiliz" sözü ile işe başlanmış ve harekât durdurulmuş- tur. Bu tazyik ve tesir nereden gelmektedir? Nasıl olmez da Amerika ka- naatinden caydınlmış, U'Tant muattal bırakılabilmiştir Bunun cevabını araştırırken bazı müşahitler, Son NATO Konseyinde Kongo hakkında muhafaza edilen derin süküta işaret lr mm Di- gerleri tazyikin menşeinin daha ziyade Birleşmiş- Milletler Genel Kural müzakerelerinde ve özellikle Çinin teşkilâta kabulü baha dönen pazar- lıklarda aramaya meyletmektedirler. Nihayet bu tutum değişmesinde, Amerikan idaresinde Stevenson ve Bowles gibi liberal eğilimli şahsiyet- lerin e görenler de vardır. erhalde, Katangada bir hiç için ateş kesilmesi bir şeyhi, mühim bir şeylerin döndüğünü göstermektedir. ammarskjoeld'un ölümlerinin mesuliyetini hâlâ omuzlarından atamamış olan Çombe kar- şısında bir başarının avantajından vazgeçilmesi için dönen şeyin pek kü- çük bir şey olmaması gerekir. kil Burun - şimdiki Sierra Leonenin kuzeyinde - adalarından geçirilen nevhum hattın batın İspanyanın doğusu ise Portekizin dini patronajı- na verilmiştir. Güvenlik Konseyinde Goa ve diğer Portekiz sömürgeleri- nin düştüğü sabah, Portekizin acele müracaatı üzerine toplanmış bulunan Güvenlik Konseyi, müzake- relerine devam etmekte idi. Hin temsilcisi, hükümetinin meseleyi ba- rışsever yoldan halli için 14 yıl sabır- la beklemiş olduğunu ifade ediyor- du. Fakat konsey, meseleyi Hindista- nın taleplerinin haklı olup olmadığı açısından ele almamıştır. Konseyi meşgul eden nokta, teşkilât üyesi bir memleketin, velev haklı da olsa. 23