16 Kasım 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 8

“İstanbulun yeni plânı, liman ve yeni caddeler B. Falih Rıfkı Atay: «Prost'un plânının şurasi burası tahrip edilmiyecek ve spekülâsyoncularla diğer menfaat- cilerin tesirleri önüne geçilecek olursa pek az zamanda ve kolayca Atatürk devri bulunun yeni çehresi belirebilecektir» diyor. Bolu mebusu Falih Rıfkı Atay İs- tanbulun yeni plânı hakkında Ulus gazetesinde bir makale neşretmiştir. Bu roakaleyi aynen iktibas ediyoruz: Atatürk'ün nutkundaki şehircilik işlerine temas eden direktifler hak- kında Başvekilimiz Celâl Bayar hükü- met programında demişti ki: «— İstanbuldan başlanarak coğrafi mevkii ve tabii güzelliği seyyah cel- bine müsait şehirlerimizin bir plân dahilinde ve bu maksadlarla imarına devlet bütçesinden yardım edilecek- tir» Bu fıkrayı dinliyen veya okuyan- ların ilk hatırına gelen şehir, İstan- bul olmuştur: İstanbul denince, onu, marmara kıyıları, Bursa ve Yalova ile birlikte almak lâzımdır: şimdiki sürat yasıtaları devrinde turizm noktası ol- maz: turizm bölgesi olur. Dalmaçya, irili ufaklı birçok kasabalardan mü- rekkeb böyle bir bölgedir. En büyük şehirler bile, kendilerini uzak yakın ci- yarları ile, bölgeleştirmek lüzümunü duymuşlardır. Atl araba çağının olu- yan seyyah'ı kalmamıştır: Bunlar âr- tık hastalar, veya arkeoloğlar, yahut kütüphane âlimleridir. Sürat, birçok şeylerde olduğu gibi, seyahat zevkin- de de derin bir inkılâb yaptı. . — «. Eski Osmanlı Maarif nezareti bina- sının arka odalarından birinde, şehir- Ci sanatkâr Prost'un harta, plân, kro- ki ve kabartmalarını seyrediyorum. İstanbul ve Beyoğlu taraflarının pro- Jeleri hemen hemen bitmişti: Uçları iğne ile eski şehir hartasına iliştiril. miş birçok şeridler, yeni İstanbul cad- delerini gösteriyor. Çocukluktan beri zihnimizi işgal eden birçok sual ve kaygıların cevaplarını bulmak için, bu şerldieri takib ediyorum. Şehirciyi en çok endişelendiren me- selelerden biri, İstanbul limanıdır. Bir- çok mütehassıslar, limanın yeri Üzerin- de tereddild etmişler, bir takımları da acele hüküm vermişlerdir. Acaba li- manı nereye koymalı? Bu, plânın kati şekil alması için halledilecek hayati bir meseledir ve onu, ancak, devlet halledebilir, Şimdiki limanın, şehrin Avrupa kı- yısında üç kısmı var; Galata rıhtımı, Sirkeci rıhtımı ve Kuruçeşme kömür depoları! Galata rıhtımının garib bir vaziyeti vardır: bu rıhtımı demiryollarına bağ- Jamak imkânsızdır. Fakat Avrupanın bazı limanlarında da, rıhtımlarla is- .tasyonlar arasında, otomobil ve kam- yonlarla nakliyat yapıldığı olur. An- cak bunların kolaylıkla, süratle ve masrafsızca hareketlerini temin ede- cek yollar ve parklar yapılmak lâzım- dır. Galata rıhtımı, bu şartla, vazife görmekte devam edebilir. Sirkeci rıhtımı demiryoluna bağlı 4se de, vaziyet her türlü genişlemeleri imkânsız kılmaktadır. Sarayburnu tahrib olunmaksızn, Sirkeci'den-bü- yük mikyasta istifade edilemez. Fery Boat, bugünkü kargaşalığı ancak artı- racaktır. Diğer taraftan, şehirci 8a- matkârın fikrince, Galatâ köprüsünü Sarayburnu'na birleştirecek sahil yo- Ju, cihanın en güzel gezintilerinden biri olacaktır ve şimdi, cihanın en çir- Kin binaları ile kaplanmış olan rıhtım, bunu da mennetmektedir. Hülâsa Sir- keci rıhtımı, şehircilik bakımından, faydadan fazla mahzurları olan bir seyrüsefer kavsi kenarlarındadır. İs. tanbul inkişaf ettikçe dış hareketle birlikte iç hareket de artacağına gö- 7€, bir gün bu kavsin içi mahşere dö- mebilir. Deniz tayyarelerinin tabii bir nakliye vasıtaları olacağı günlerin de yaklaştığını unutmayınız!, Bugün Galata tarafı için yapılmak- e ta olan masraf, boş değildir: çünkü bu rıhtımlardan şehir, her zaman, nihayet kendi mahalli irtibatları veya, Marmara seyrüseferi için istifade ede İstan- cektir. Karataksileri kadar çoğalacak | olan, deniztaksileri de buralara yana- | şacaktır. Hayır, gelecek zamanların limanı İstanbulun Marmara tarafında, Ata- türk bulvarının nihayetinde olmalıdır. Gar ve Fery Boat, bütün meseleler burada halledilmelidir. Fakat şehirci sanatkâr, bu husus- larda, ancak hükümetin kararına gö- | re hareket edebilir. Prost'da öyle ya | Pıyor. Prost, şehri yeni caddeler, mey- darlar ve yollarla cihazlarken, büyük bir akıl sağlığı ile, ve mevcud imkân- ları göz önünde tutarak, hareket edi- yor, Herhangi yeni bir yol açılırken, İstanbul'da üç masraf mukayesesi | yapılabilir: istimlâk ederek açmak mi, tünel yapmak mı, yahud asma yol mu daha ucuz ve faydalı olur? Çünkü İs- tanbul, birçok noktalarında, her üç tertibe elverişlidir. Tesbit olunmıyan | bir plâna aid sır ifşasma kimse izinli | olmadığı için, yer tasrih etmemekliği- mi mazur görmelisiniz. Fakat Prost'un | sanatına emniyet edilecek, ve onun | plânı, bir kül olarak alınıp, şurası bu- rası tahrib edilmiyecek, ve spekülâs- yoncularla diğer menfaatçilerin tesir- leri önüne geçilecek olursa, pek az 2â- manda ve kolayca, Atatürk devri İs- | tanbulunun yeni çehresi belirebilecek- | tir. | Şehirci sanatkâr, şehre aid bütün davâları başarmak O zarurelindedir: | plân yaptığı zaman, onun gerçekleşme imkânlarını da hazırlıyacaktır. Onun için Prost bir de kanun projesi üzerin- | de uğraşıyor ve bunun için bütün dev- Jetlerin kanunlarından faydalandıktan başka, bunların en iyi hükümlerini İs- tanbulun hususi şartları ile uyuştur- mağa çalışıyor. Bu kanun, şüphesiz, bütün Türkiye şehirleri için de istifa- deli olacaktır. Yepyeni bir cadde bir | şehir parçasını ihya ettiği vakit, bu caddenin masrafı kime yükletilmek lâ- | | zımdır? Eğer caddenin iki tarafındaki | arsa veya emlâk sahipleri fakir iseler, yahud, mesken sahibi veya gelire! ise- ler, nasıl hareket edilmek doğru olur? Şehirci ve arkadaşları, yeni projelerin- de bu suallerin hepsine cevab verme- ğe çalışmaktadırlar, istanbul üzerinde de çalışmak ve muvaffak olmak güçtür: plâncının ve onu gerçeleştiren hükümet adamları veya mahalli salâhiyettarların şerefi de o nisbette büyük olacaktır, Falih Rıfkı Atay Balkan antantı turizm kongresi Balkanlara seyyah gel- mesini temin için mühim kararlar verildi 5 İkinciteşrinde Belgradda topla- nan Balkan antantı daimi turizm | Kongresi ii İkinciteşrinde mesaisini bitirmiş ve Türkiye namına kongre ye iştirak etmiş olan Türkofis relsi B. Bürhan Zihni Sanus şehrimize dönmüştür. Ofis resi dün öğle üzeri Türkofis İstanbul şubesi müdürlüğüne gele- rek bir müddet meşgul olmuş ve ak- şam üzeri Ankaraya gitmiştir. Bu sene kongrede Balkan antantı devletlerine turist celbi bakımından esaslı kararlar verilmiştir. Bir çok memleketlerin iktisadiya- tında mühim gelirler temin eden tu- rizmin Balkan © memleketlerinde de inkişafını temin gayesile elbirliği ya- Pip seyyah celbetmek esası kongrede verilen kararlar arasındadır. Bunun için ehemmiyetli turizm merkezle- rinde müşterek programlı birer büro teşkili münasib görülmüştür. Kongrede verilen kararlardan bir) de, radyo ile Balkan devletlerinin yekdiğerini dünyaya karşı propagan- da etmesidir. Ayrıca Balkanların gü- zelliklerini gösterir bir de film mey- dana getirilecektir. Gelecek seneki kongrenin Türkiye- de yapılması mukarrerdir. Japonyaya yaya gidecek Resmini yuka- rıda gördüğünüz ....... bu sporcu 26 ya- Si yö şında o Auguste Gi Mader adında bir o Avusturya- hdır. 1940 ta Tokyoda (o yapı- Jacak Olimpiyat oyunlarına işti. Tak etmek üzere yaya olarak Tok- yoya kitmekte- dir. Şimdiye ka- Auguste Mader dar 3000 kilometre - yol yürüyen bu gencin daha 17,000 “kilometre kadar yolculuğu kalmıştır. Hindistan yolu- nu takib edecek olan B. August'e mu- vaffakiyetler dileriz... Sinopta hayvan sergisi Sinop (Akşam) — Hayvan cinsi- ni ıslah maksadile tertip edilen ehit hayvanlar sergisinin açılış töreni cumhuriyet bayramının birinci gü- nü vali bay Naci Kıcaman tarafın- dan icra edilmiştir, Sergi üç gün bay- ram müddetince halka teşhir edil miştir. Şehir Belediye zabıtası Şehir meclisinin dünkü toplantısında iki mazbata okunarak kabul edildik- ten sonra on beş günden ibaret mec- lis teşrinisani devresinin bugünden itibaren sekiz gün daha temdid edil- diğine dair riyasetin tezkeresi okun- du. Bundan sönra meclisin bu dövre- si münasebetile Başvekâlete çekilen telgrafa gelen cevab okundu. Bazı evrak riyaset divanına havale edildikten sonda pastırma ve sucuk talimatnamesinin tadili mülkiye en- cümenine, ücretli memur ve müstah- demlere aid yardım sandığı talimat- ramesinin tetkiki kavanin encüme- nine , Bebek - İstinye sahil yolunun istikamet haritası bütçe encümeni- ne, bayram günlerinde şehrin muh- telif yerlerinde yapılan muvakkat tamirat işlerinin dalmi surelle bir tesisat yapılması teklifi de bütçe ve fen encümenlerine havale edildi. Bundan sonra lokanta, gazino ve emsali yerlerin flat tarifelerinin ko- layca görülecek şekilde asılması hak- kında mülkiye encümeni mazbatasi kabul edildi. Talimatnamede tarifele- rin nasıl asılacağı ve ebadı gösteril. miştir. Buna riayet etmiyenlerden ce- za almacaktır. Otobüs talimatnamesinin tadiline dair mülkiye ve kavanin encümenle- rinin mazbatası okundu. o Elde bu- lunan talimatname yalnız. Fatih ve Eminönü kazaları dahilinde işliyen otobüslere taallük ediyor. Yeni tadil şekline göre bu hükümler, diğer ka- zalara da teşmil edilecektir.. Mazba- Halka hava tehlikesinden korun- ma tedbirlerini gösterecek kurslara dün akşamdan itibaren başlanmıştır. Kurslara devam etmiyenler vilâyet idare heyetinin kararile ve vilâyetler idare kanununun 68 inci maddesine göre beş lira ile yirmi beş lira arasın- da para cezasına tabi tutulacaklar. dır. Bu cezalar, kaymakamlar tarfın- dan takdir edilecektir. Kurslara devam etmeğe mecbur 0- lanlar, hazırlanan matbu beyanna- meleri doldurarak devam edecekleri kurslara vermeğe macbur olacak- lardır. Kursların yerleri taayyün etmiştir. Okuyucularımıza bir kolaylık olragk üzere bunların yerlerini aşağıya ya yoruz: Üsküdarda Doğancılar Halkevnide iki, Kısıklı, Beylerbeyi Halk Partisi binaların- da Büyükada Parti binasında, Heybeliada» da ilkmekteple, Sumatyada 28 ve S4 ün- cü iikmekteplerde, Şehremininde 52 inci ve 22 inci ilkmekteplerde, Halk Partisi binasında, Fenerde Parti salonunda, Ba- Jasta Türk Kültür Cemiyeti #slonunda, rükte 15 ve 27 nci ilkmektepler- agir 36 ner, Ramido 33 üncü, Eminönünde Blerkez, Alemdar, Küçük- pazar, Beyazd, Kumkapı nahiye Parti merkezlerinde, Nişantaşında 15 inci iik- mektepte, Armavutköyü tiyatrosunda, Bü- yükdere ve Yeniköy Parti binalarında, Modada 8 inci Şikmeklepte, Yeldeğirme- ninde 12 nel iikmektepte, Kızıltoprak, Erenköy Parti merkezlerinde, Bostancıda 1 inel ilkmektepte, Balırköyünde Parti binasında, Beykoz ve Anadoluhisarında Mikmekteplerde, Fındıkıda İsmet İnönü Ukmektebinde, Kasımpaşa Parti binasın- da, Şişli Halkevinde, Hasköyde birinci #lkmektepi te. Halka gösterilecek derslerin müfre- dat programları da hazırlanmıştır, Bu programdaki esaslara göre hava muharebelerinin ehemmiyeti, tayya- re ve zehirli gazların tarihçesi, tay- yare ve bombaların tahrip, yangın te- sirleri, zehirli gazların tesirleri, halkın taarruza uğramak tehlikesi ile bu teh- Ukenin şümulü, müesseselerin şahıs meclisinin toplantı müddeti uzatıldı ; Dünkü toplantıda birçok meseleler görüşüldü, talimatnamesinin müzakeresine devam edildi ta bütün vilâyet kazalarına teşmili kaydile kabul edildi. Taşdelen - Kayışdağı, Karakulak sularında (hamızı karbon) bulundu- gundan bu suların kurşun nevinden kaplarla nakli sıhhi mahzuru mucip olduğu, bu sebeple emaye, çinko ve ya teneke nevinden kaplara konulması hakkında sıhhiye ve mülkiye encü- menlerinin mazbatası kabul edildi. Belediye zabıtası talimatnamesinin müzakeresine devam edildi, İkinci celsede gene belediye zabi- tası talimalnamesinin müzâakeresine devam edildi Yollara, meydanlarâ tükürmenin memnuiyeti hakkındaki 10 uncu mad- de âynen kabul edildikten sonra ll inci madde encümene (iade edildi. Bayrak, levha, afiş gibi şeylerin sağ» lam olarak bağlanması hakkındaki 12 nci, bina pencereleri silinirken yoldan geçeceklere zarar vermiyecek şekilde hareket edilmesi hakkındaki 13 üncü, binaların temizleme şartları hakkın- da 14 üncü maddeler kabul, 15 inci madde encümene iade edildi. Bundan sonra büyük caddelerde mangal yakılmaması hakkındaki 18 ncı madde münakaşa edilerek bütün şehir sokaklarında mangal yakılma- sının yasak olduğu şeklinde tadilen kabul edildi. Bunu müteakip süprün- tülerin muhafaza ve dökülmemesine, kuyu, sahrınç gibi şeylerin açık bu- Tunmaması hakkındaki madde ile kü- mes hayvanlarının sokağa bırakılma- ması gibi esaslara taallük eden mad- deler de kabul edildikten sonra içti- maa nihayet verildi. Hava tehlikesinden korunma kursları açıldı Dün akşamdan itibaren faaliyete başlıyan kurslarda neler öğretilecek? ların bu tehlikeden korunma çârele- ri, bunların tatbikatı, gazların kuk lanma ve atılma tarzları, gazların havada, yerde, eşyada kalması. şekli bu gibi bombaların vücude getire- cekleri sis ve nevileri, sığınak şatrları, tek başına korunma sistemi, süzücü maskenin kullanma şekilleri, tecrid maskelerinin (kullanılma tarzları, gaz elbiselerinin öğretilmesi, hayvan- ları koruma vasıtası, gaz arama ve temizleme ekiplerinin faaliyeti. Dersler, haftada üç defa olarak bir saatten ibaret olacaktır. Her kurs 15 gün devam edecektir. Bir sene için- de bütün halk kurslara devam ede- cektir. Bunun için tarama usulile herkes kursa devama mecbur tutula- caktır, İmtihan neticesinde muvaffak o- lanlara ehliyetname (verilecektir. Muallimler, evvelce açılan kurslara devam edip te yeşil ehliyetname alan- lardan," doktor, dişçi, eczacı, kimyâ- ger, lise ve yüksek mektep muallim- lerinden intihap edilmişlerdir. Kurslar her kaza Kaymakamının idare ve murakabesinde bulunacak, vilâyet seferberlik şubesi müdürü B, Cemal de bütün şehirde geceleri tef- tişler yapacaklır, Üvey kızını öldüren Ömer müşahede altına alındı Feriköyünde üvey kızı Mükerremi öldürmekten suçlu Ömer Tiril adında biri ağırceza mahkemesinde muha- keme edildiği sırada reisin suallerine cevab vermemek ve garib hareketler yapmak suretile delilik alâmetleri gösterdiğinden hakikaten hasta olup olmadığının tesbiti için muayenesine karar verilmişti. , Adliye doktoru tarafından yapılan muaypne neticesinde Ömer Tirilin müşahade altına almmasına lüzum görülmüş ve dün kendisi Tıbbı âdlide müşahade altına alınmiştır,