7 Aralık 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 11

at e see e e e see e e nemi... BEEPER RTTEKYTEEETTTTTTERETKTTTrTeTT TET 4? r TABERİ i Bozlu her z 4g > harp m © asrafları umumi harpten çok yüksek Devletleri harpten korkutan bu imiş Yapılan hesaba göre yalnız bir fırka, harp halinde gü Devletler 1918 senesinde umumi harbe nihayet verelidenberi birçok Şeylerle beraber harp masrafları da Şok yükselmiştir. Umumi harbin 112 Milyar 500 milyon liraya malolduğu hesab edilmişti. Ticaretteki zararlar, Yapılan tahribat ve saire yüzünden paranın 420 milyara çıktığı tah- Min olunmuştu. Şayet bugün yeni bir harp çıkacak olursa bu harbin sebep Olacağı masraf ve zarar, ziyan yuka- daki yektinları pek çok aşacaktır. 'Bu fazlalığa yeni ve mütekâmil si- İâhlar, daha pahalı imalât ve inşaat Ve malzemenin daha yüksek flatleri #bep olmaktadır. Zabitlerin ve efra- Ün maaşları o kadar artmamıştır. Esasen yeni harbin göstereceği umu- Mİ masraf karşısında maaşlar sivri- | “İnek gibi kalır. Bazı harp masrafları vardır ki Umumi hârpte elde edilen tecrübele- We dayanılarak onlar hakkında doğru Mi bir fikir edinmek kabildir. Meselâ İspanyada cereyan etmekte olan arebelerde beher ton cephanenin Yasati 1000 - 1250 Hraya malolacaği Anlaşılıyor. Bu flate küçük silâhlar- dan tutunuz da şarapnel ve tayyare balarına varıncıya kadar bütün “phaneler dahildir. Şimdi 150 bin kişiden mürekkep 6 Amerikanın uçan kalelerinden biri getirelim ve bu ordunun 300 sahra t0- puna malik bulunduğunu farzedelim. Âzami faaliyet göstereceği ilk muha- rebe gününde bu 6 fırkaya 2000 ton top cephanesi, 1000 ton küçük esliha cephamesi ve 100 ton tayare bombası lâzımdır. Demek ki 6 fırka ilk muhareibe gü- nünde 2 milyon 500 bin lira kıymetin- de cephane yakacaktır. 75 milimetre- Uk bir topun her atışı takriben 12 bu- çuk liradır. Şarapnelin fiati beher ki- 1osu tahminen 35 liradır. Beşer yüz ki- Toluk iki bomba atan bir tayyare bir anda bin liradan fazla cephane sarfet- miş oluyor, "Tabii yukarıki hesaplar şiddetli mu- harebe günlerine mahsustur, Sarfedi- len gayretler «stabilizes olur olmaz | bir günde sarfedilen cephane bir haf- ta kadar dayanmağa başlar. Yukarıdaki hesaplar yalnız karada yapılacak muharebelere aiddir. Deniz muaherebelerine gelince, orada büs- tün başka masrafları göze aldırmak lâzım gelir, Bir torpido kovanının ata- cağı tek bir torpidonun (yanlışlıkla torpil deniliyor) kıymeti 15 bin lira- | dır. 14 pusluk merminin bir atimı ise 150 liradır. Bugünkü günde bir hava bombar- dımanı yapmak için alınacak tertiba- bir orduyu gözümüzün önüne tan neye malolacağını tasavvur etmek nde 420 bin lira yakıyor! iie güç değildir. Bunu anlamak için alt- mış bombardıman tayyaresinden mü- rekep bir hava filosunun mühim bir muharebe gününde beher tonu 1000 liradan 100 ton bomba attığını farzet- mek kâfidir. Tabil bu hesaba tayyare- lerin sarfettiği benzini ve düşman ta- rafından düşürülen tayyarelerin kıy- metini de katmak lâzımdır, Bütün bu muhtelif masraflara tür- Yü türlü silâhların kıymetini, nakliye, iaşe, muhabere ve saire gibi masarifi ve bunları bir misli daha artıran geri hizmetlerinin maliyetini de ilâve et- mek icab eder, raflar harp patlak verdikten sonra yar pılacak olan masraflardır. Bir de bun- lara harbe hazırlanmak için masraf edilen paralar ilâve edilmelidir. Eski- den tam taçhizatlı bir harp gemisi âzami 35 milyon liraya maloluyordu. Şimdi ise bir harp gemisi bütün teçhi- zatile beraber 70 milyon liraya çıkı- yor. Bunlar, harp gemilerinin sebep ol- duğu masraflardır. Bunlara bir de ha- va gemilerini katmamız icab eder, Amerikan ordusu için inşa edilen ve «Uçan kaleler» namı verilen bombar- dıman tayyarelerinin beheri 310 bin liraya maloluyor. İngiltere silâhlarını arttırmak için önümüzdeki beş sene zarfında 7 mil- ı Yar beş yüz milyon İngiliz lirası sar- * fetmeğe karar verdi. Bu para İngilte- re devletinin dört sene devam eden umumi harpte sarfettiği paraya mu- adildir. Demek ki harbetmekle harbe hazırlanmak aşağı yukarı ayni mas- rafı mucib oluyor ve olacaktır, Gelecek harpte en ziyade üç silâ- hin nazarı dikkate alınması lâzımdır. Bunların birisi tank, ikincisi bombar- dıman tayyaresi ve üçüncüsü de ze- : hirli gazdır. Şüphesiz, bu silâhların üçü de geçen umumi harpte kullanı. mıştır. Fakat muharipler o üç silâh- , tan mahdud surette istifade etmiş. lerdi. Önümüzdeki harpte ise gerek tanktan, gerekse bombardıman tay- yaresinden ve zehirli gazlardan azami surette istifadeye çalışılacaktır. Bun- dan başka o üç silâhın tahrib kabiliyet- leri de umumi harptenberi çok arttı- rilmıştır. (Devamı 12 nci sahifede) AC.D. Sene 11 Mersin mektupları Güzel Mersinin iki büyük ihtiyacı: Liman ve lise Mersin, enerjik imar hamleleri sayesinde Avrupa şehirlerinden farksızdır öv Mersinde yolcu iskelesi Mersin (Akşam) — Cenubi Anado- Tunun ve Akdenizin incisi sayılmağa lâyık olan Mersin, son senelerde ka- vuştuğu yenilikler dolayısile bir Av- rupa şehrinden farkedilmez bir duru- ma gelmiş, az zamanda medeni bir çehre iktisab eylemiştir. Mersin her yolda çok ilerlemiş, modem bir Ş$e- hirdir. Nüfusu bundan on beş sene evvel on Üç bin iken 927 tahririnde yirmi bir bin ve son tahrirde de yirmi yedi bin nüfus sayılmıştır. Bu miktarın yüzde doksanı Türktür. Geriye kalan sirasi- le Arap, Rum, Yahudi ve ecnebilerdir. Şehirde beş bin hane, beş cami, Üç kilise, dokuz otel, on Üç lokanta, Iki sinema, bir plâj, on fabrika ve imatât- hane (iplik, pamuk, nebati yağ, sa bun, un, buz, kereste, çivi, elektrik) bir soğuk hava deposu, bir tüccar klü- bü vardır. Mersin kışın fazla soğuk yapmaz. 'Yağmursuz ve güneşli havalarda bir bahar mevsimi yaşanır. Ziraat ve ticaret Mersinin dağları ormanlık, ovası münbit ve mabsuldardır. Arpa, buğ- day, pamuk ziraati yapılırsa da şehir ve civarında sebzecilik, portakal ve mandalina bahçeciliği çok ilerlemiş- tir. Türkiyenin her tarafına her yer- den evvel sebze gönderir. Bugün portakal ye mandalina balı- çeleri miktar ve mesaha itibarile Cüm- huriyetten evvelki devirlere nazaran iki misli fazladır. Mersinin Yafa cin- si portakalları, nefaset ve koku itiba- rile rakipsizdir. Son iki” senedenberi Almanyaya gönderilen portakallar o- ra piyasasında da rağbet bulmuştur. Mersin, geniş bhinterlândının ihra- cat ve ithalâtın: yapan İşlek bir iske- ledir. İhracat mevsiminde her gün va- sati olarak şehir depolarında yirmi bin ton tüccar eşyası bulunur. Sene- lik ihracat ve ithalâtı 320 bin tona ya- kındır. Deniz nakliyatını Belediyenin de ortak olduğu Liman şirketi yapar, Bu şirket imtiyazlı ve dört yüz bin li- ra sermayelidir. İktisad Vekâleti bu- rada altı yüz bin lira kıymetinde umu- mi bir mağaza açmağı kararlaştır- mış, yeri bulunan mağazanın plânları da hazırlanmıştır. Şehirde bir hastane, bir verem pav- yonu, bir emrazı zühreviye pavyonu, bir dispanser vardır, Bu sene hâsta- neye büyük ve güzel bir pavyon ilâve edilmiştir. Hastane ve verem pavyonu idareli hususiyeye, dispanser ve em- razı zühreviye pavyonu Belediyeye siddir. Hastane altmış yataklıdır. Be- Jediye dispanserinde bir sertabip, bir dispanser tabibi, bir de çocuk müte- hassısı vardır, Dispanser günde vasâ» ti olarak yetmiş hastayı parasız mua- yene eder ve ilâç vererek tedavisini yapar. İmar ve kültür isleri Belediyenin son yıllar içinde başar- dığı işlerin hülâsası da şudur: Sekiz yüz bin lira sarfile 27 kilometre tu- lünde lâğım şebekesi ve 12162 metre asfalt, beton, parke, mukavim $0s€ yol, 285 bin lira sarfile içme su tesi. salı, (Su mersin çayından alınmakta, dekantasyonlarda süzülüp filitrede te- mizlendikten” ve mikropları klor ga- zile öldürüldükten (sonra şehre tev- xi edilmektedir.) otuz bir bin lira sar- file 300 dekar genişliğinde, etrafı du- varla çevrilmiş, müdür, bekçi odala- n, morg tesisatı ve müştemilâtını ha- vi yeni bir mezarlık, yirmi dokuz bin lira sarfile beton bir iskele ve yirmi al ta bin lira sarfile her türlü tesisatı ha- vi bir ihracat hangarı vücude getiril- miştir. İskele ve ticarethanelerin mütekâ- sf bulunduğu yerde modern bir umu- mi helâ, gazino, mutfak, soyunma lo- caları, kum havuzu gibi tesisatı muh- tevi bir plâj yapılmış, fidanlıklar te- sis edilmiş, 280 scezeye her gün ye mek dağıtan bir aşevi açılmış, eski beş iskele tamir edilmiş, bunların üst- lerile hangar ve gaz depoları için de- kovil tertibatı yapılmıştır. Evleri yı- kılarak meydan haline getirilen yirmi dekarlık saha belediye bahçesine ilâ- ve edilerek şehir plânında Atatürk parkı ve Halkevi binasi yapı- lacak ve heykel dikilecektir. İki yüz elli bin lira sarfile bu işin 939 senesi zarfmda sona ereceği umuluyor. Şehir plânı ve haritası yaptırılmıştır. Şehirde bir ortaokul, on ilkokul, bir ana okul ve bir gece ticaret okulu var- dır. Halkevinin içtimai kalkınma üze- rindeki müsbet rolünü bilhassa kay- detmek isterim. Her şubesi de büyük bir feragat ve enerji ile çalışan bü kıy» metli müessesenin hizmet ve faaliye- ti her türlü takdirin fevkindedir. 939 senesi içinde vö Atatürk parkı ittisa- dinde inşaatı tamamlanacak olan bi- nasına geçtikten sonra muhite daha faydalı olacağında şüphe yoktur. Mersinin ihtiyaçları Mersin hakkında kısaca sıraladığım malümattan sonra Mersinin 'çok mü- him bazı ihtiyaçlarmı dâ yazmadan geçemiyeceğim. Bunlardan birincisi H- man derdidir. Hükümet bu ihtiyacı se kiz sene evvel takdir etmiş ve limana sid projeyi de yapdırtımıştır. Proje 17,5 milyon liradır. Keşfin yüksekli- ği cumhuriyet hükümetinin başka sahalarda başladığı işlerin ön plâna alınması gibi sebepler dolayısile lima- nın inşası bugüne kadar mümkün ol- mamıştır. Halbuki ticari ehemmiyetini yuka» nda tebarüz ettirmeğe çalıştığım Mer sin limanı açıktır. Bu yüzden her se- ne yüz binlerce liralık mili servet mahvolmaktadır. 17,5 milyonluk li- man büyüktür, hattâ lükstür, En âcil ihtiyacı karşılıyacak derecede küçük de olsa bir limana şiddetle ihtiyacımız vardır. İkinci ihtiyaç da hisedir. Mersin halkı zihniyeti itibarile ileridir. Ma- arifi çok sever, Fakat, ortamektebi bi- tiren bir kısım talebenin mali vaziye- ti lise tahsilini yapmak üzere diğer memleketlere kadar gitmeğe müsald değildir, Bazı vilâyet merkezlerinde birkaç W- se varken Mersin gibi cenubun en ile- ri ve mütekâmil bir şehrinde lise bü- lunmaması göze en çok çarpan ve önemi büyük olan bir ihtiyaçtır. GER iy ağa fi ei. soğa ei i ii