1 Nisan 1940 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 7

1 Nisan 1940 pa) Eddie Cantor yeniden filim çeviriyor “Kırk küçük anne filmi ,, Holivutta bir ... düğün k tarafından çok vilen tanınmı Cant yeniden filim ç Yeni filminin adı dir. Bu filimde m fında birçok dir Eddie Cant genç ştır, Eddie denberi fi hayatır , radyoda çalı rirken çok Y , haftada 10 tan bir ücretten fazla pg klif ete miş ve mukavelesi bitince Eddie'yi stüdyolardan çekerek almağa müyaf- yapılmasını EM a Bü — Eddie Cantor yeni haki Halbu: $ vard » ririrken h 2Arıy 12 bin dolardı y çalış i sonra uzunca bir raüd- Jean Murat Genubi Amerikaya gitti Fransız filimlerinin gösterilmesini temin için teşebbüslerde bulunacak Tanınmış Fran- 5 sz wtistlerinden dean Murat Ce- Dubi Amerikaya hareket etmiştir. Bu seyahat filim çevirmekle alâka dar değildir Jean Murat bu defa artist olarak değil, iş adan fatile yola çıkmış- tır. Cenubi Ame- rikada (o Fransız | filimlerinin sat nı temine ve yeni müşteriler bulma- $ ğa çalışacaktır Artist iptida Bre- ği züyaya gitmekte- dir, Sonra seyaha- timi Arjantine kas dar uzatacaktır, Bu iki memleket te bir milyondan fazla nüfuslu $€ birler vardır. Nü- fusu yüz bini aşan ise pek çoktur, Buralarda başlıca iki eğlen de vardır. Futbol ve sinema... Şimdiye kadar Cenuli Amerika ya Fransız filimi pek az gitmiştir. Halbuki Tâtin ır kına mensup olan Cenubi Amerikalılar için Fransız | filimlerinin Amerikan filimlerinden daha cazip olması lâzımdır. Jean Murat, Fransız filimleri için bir propaganda yapacaktır, Tanınmış bir aktör olması mesaisini kolaylaş- iracaktır. Maamafih artist sanat ha- Yatından büsbütün — çekilmeme! dir. Birkaç ay sonra Fransaya döne- tek filim çevirmeğe başlıyacaklır, : Jean Murat Jean Murat 1888 de doğmuştur, Şu halde bugün 52 yaşındadır. Ge çen harbe tayyareci olarak iştirak et- mişti. Çevirdiği fitimler yirmiden fazladır. Bunlar arasında en çok rağ- bet kazananları Marie Bel ile bi te çevirdiği Tatlı Geceler, Glory ile birlikte çevirdiği Dakilo'dur. Maris Küçük temin etti filimden bir sahnede ayrılmıştır. Bu e$- ektir Art lüivutta bir de Eddie Can- kızlar min etmişti topladığı genç na Lewis adımda he rdı E a gele William Powel bu küçük 2 rünce birdenbire â al kendisile evlenm tada edir. DİZ ağa doğru Louise na O'Dr ita Granvi Margare narlotle Municrdir. Yuka Eddis Cantor Walt Disne Bir milyon Ingiliz liralık bir şirket kuruyor Nevyorktan bildiriliyor: Walt Dis- ney'in filimlerini meydana getiren firmanın bir aile müessesesinden bü- yük bir şirket haline konulması ve halk serma; nin iştirak ettirilmesi için hazırlık yapıldığı, neşrolunan bir ilânda bildirilmektedir. 1,000,000 İngiliz liralık tahvilât çı- karılacaktır. Bildirildiğine göre şirket Wal£ Disney'in hayatını 375,000 İngi- lix lirasına sigorta edecek: ye maaşı 1939 da aldığı gibi 23,000 İngiliz lira 81 olecaktır. Walt Disney şimdi 38 ya- şındadır. Müteşebbisleri Avrupa harbi şündürmektedir. Çünkü bu 1 nin başlıca gelirini İngiliz imp: Tuğu memleketleri temin etr Maahsza «Kar beyaz ve Yedi cü- ce» ve «Pinocchio> gibi filimlerin gör- düğü rağbet ve muvaffakıyt, Hollivüt stüdyolarının tevsli düşüncelerine hak vermektedir, «Kar beyaz» filminin temin ettiği en sene sonunda 1,275,000 İngiliz lirası gibi muazzam bir mik- tara balig olmuştur. Shirley Temple Shirley Temple'in ailesi, kızları bü- yüdüğü için artık filim çevirmiyerek bir kolleje girmesine karâr vermişti. Halbuki filim şirketleri küçük âartis- tin yakasını bir türlü bırakmıyorlar, Şimdi âe Shirley'in hayatına «id bir filim çevirmeğe karar vermişlerdir. Böyle bir #ilimde Shirley'in rolünü Shirley'den başkasının yapması doğ- ru olamıyacağından baâhsile küçük artistin ailesini kandırmışlardır. Şim- di Shirley bu filme başlıyacaktır. Pek küçüklüğünü kendisine benziyen dü ha küçük bir çocuk yapacak, filim çe- virmeğe başladığı zamandan sonraki hayalını kendisi çevirecektir. Pilimde Shirley'in annesi dü- rolünü | Charlotte Greenwood, babası rolünü İ da Jack Oâki yapacaklardır. Kukla nedir? Kuklanın mücidi Türklerdir. Bulunan kuklaların en eskisi Türk kuklalarıdır Son haftalarda sık sık kukladan bah- sediliyor. Profesör İsmail Hakkı Baltacı” oğlu 16 mart 940 tarihinde Ankara radyosunda «Kukla nedir?» o mevzulu güzel bir konferans vermiştir. Bu kon. feransın metnini Yeni Adam mecmun- sının bu hafta çıkan nüshasından nakle- diyoruz: Bu konferansımda size kukladan bah- sedeceğim. Türk olarak kukla, yepyeni bir teknik olarak kukla ve Yepyeni bi estetik olarak kukla; İşte mevzuumun ana bölümleri! Çoğumuz kukla oyununu Avrupadan gelmiş yeni ve yabancı bir oyun sanıyo- ruz ve ona yan gözle bakıyoruz. Kuk- laya karşı gösterdiğimiz sempati kara » gösterdiği kukla göze, orta oyun avallı ahlâklardır! Türklerdir. Şimdiye kuklaların en eskileri Türk kuklalarıdır. Bu kuklalar Orta As- yada, Turfan civarmda, Ala Kurgan mevkiinde, tarihi tayin edilemiyecek ka- dar eski bir Türk hükümdarının meza rından çıkarılmıştır ve üç tanedir. Bu derin sempati d wcidi kadar bulunan | kuklaların mabud, heykel, yahut oyun cu Anadolunun bilhassa si cak olmayıp temsil eşyası, yani kukla olduğu ve Türk hükümdarının olarak onunla birkkte görüldüğü edilmiştir. Orta Asyada mezar araştır. maları adlı | e kitapta bu en eski lara dair t vardar, Bugün İran Türklerinde Kel Pehlivan ve Azeri Türklerinde Çel adi ile yaşa- makta olan Türk kuklasının tarihi asır önceye çıkmakta Bu kukla temsillerindeki Kel Pehlivan, Ahund ve kız tipleri Türk hükümdarının meza- rından çıkarılanların tıpkısıdır ait ve Milâdin 7 ş olan ve şimdi saklı bulunan el kuki İarca n Türkler 8 inci asrında yap Avrupa müzelerind kuklaları da kuklanın lüğünü Buradaki şahıslar da dır. Pariste çıkan Le İran tiyatrosun- zönterir e #can hasmına bakınız. / haeden nü gr ki nde el kuklası vardır da kuklacınır meydana getiri Bu kukla” bir sargı içine sarılarak seyircilere hiç gö- rünmemesi ve kuklaların bir kayıp #le- minden doğar gibi doğması ve oyun bit- tikten sonra yine bir k âlemine çe- kilir gibi çekilmesi menşeinin çok eski olduğunu anlatmaktadır. Kuklanın orijinal tekniğini ve husust estetiğini anlamıyan bir takım insanlar bu oyuna iptidai, geri bir tiyatro gözile bakmaktadırlar, Bence kukla ne kara- göz, ne orta öyunu, ne de asıl tiyatro- dur nik, ne de estetik hiçbir nevi münase- beti yoktur. Kukla apayrı bir şeydir Öyleyse kukla nedir? Önce, buna cevap verelim. Her günkü hayatımızı bir an için anu- talım, her günkü yaşayışunızdan bir an için uzaklaşalım, harcıâlem şahsiyetimizi bir an için unutal, İçimize katlı lam, hulyalarımızın kökü olan bu iç âle- mini hele bir görelim. Taşkınlıklarımızı, soşkunluklarımızı besliyen bu çılgın ve sonsuz kaynağı bir araştıralım; bakalım; ne göreceğiz? Otası, bu iç âlemi mevzun ve mütevazin ahenkli, insicamlı olan sosyal hayatın istemediği, bir takım ham, kaba, muvazenesiz, hatta çirkin mahlüklarla, şuursuz şahsiyet imkânla doludur! Bu âlem filozof Henri Bergsonun moi fondamental dediği iç röe âlemi, estetik âlemidir İnsan bu iç âleminin ham, orijinal mahlâklarını giydirip kuşatıp dile getirdi mi, kukla sanati doğar. Zaten sanat, iç âlemimizin dile gelmesi değil midir? İç âlemimizde komik, dramatik ve trajik, türlü şahsiyetler olduğu gibi ham, kaba, oynak, sözün kısası, grotesk mahlüklar da vardır. Kukla sanati işte bu grotesk mahlükları yaşatmak sanatidir. Kukla- lar insan ruhundaki grotesk | şahisların heykeli, kuklacı bu grotesk şahsi yetleri dile getiren insandır. Çocuğun, iptidaf adamın ruhu, içi, bu grotesklerle doludur. Onun için kukla Birinci derecede çocuk ve iptidai adam oyunu olabilir. Onun için bütün çocuk- lar kukla yapıp oynarlar ve Cavalılar gibi artist kavimlerin de kuklalı r dır. Halbuki, Avrupalı adam da iç &le- minden büsbütün soyulmuş, makineleş- miş adam demek değildir. AM adamın da bir iç âlemi vardır; onun iç Aleminde de bu groteskler uyumaktadır. Onun için medeni adam insan tiyatro- su yarında bir de kukla, yani grotesk ti- yatrosu kurmuştur. Çekya, Yugoslavya, Fransa, İtalyada olduğu gibi. Kukla ne karagöz, orla oyunu ve öyatro değildir? Şu sebeplerle I — Kukla aktör gibi diri değil, ölü- dür. 2 — Kukla karagöz gibi perde ve ha yal oyunu değil, meydan, cisim ve hey kel oyunudur. 3 — Kukla sahneyi seyreder psi kar nesi rile âlemi « skiliğini ve Türk- | olmıyan | Kukla ile bunlar arasında ne tek- | şdan, fukat aşağıdan yukarı, seyretp içindir 4 — Kuklalar mafsallı varlıklardız Görüyorsunuz ki #bürkülerde hiç muyan veya bir törlü olan şeyler k İada vardır ve bir türlüdür. Kuklad teknik imkânlar ise ötekilerde yokt Demek ki kukla tekniği ayrı, oriji bir tekniktir. Her yepi teknik kend göre yeni bir giizellik anlayışı, Yy bir estetik getirir. Kuklanın da kendi göre güzellik anlayışı, orijinal bir e tiği olmak gerektir. Bu güzellik imki lannın, bu estetik yaratıcılığının ned fbaret olduğunu görelim: I — Kukla güzelliği cansız, otom | mahlökların güzelliğidiz 2 — Kukla güzelliği primitif he le- güzelliğidir. 3 — Kukla yüzelliği otomatik, d geometrik, m4haniki, sarsak hareketi ritimler güzelliğidir 4 — Kukla güzelliği gayri meşur kalan, henüz içtimalleşmemiş olan & tesk, masum, sakar mahlâkların güzel ğidir 5 — Kukla güzelliği sözden çok h reket, ifadeden fazlu aksiyon güzelliği 6 — Kukla güzelliği cin, peri, kı yabani gibi cismi cismimize, buyu h yumuza uymayağı, fakat bir bakıma « içimizden ve bizden başka bir şey olm yan mistik bir Alemdeki y güzelliğidir. Kültür ve medeniyetimizin ber ali nında hareketler olurken kuklayı, Kk en eski, en orijinal Türk tem: v unutmak imkânsızdı. Gözleri dış #ğyasına kapalı olana kör, gözleri iç âl minin hakikatlerine yumulmuş olana d nankör derler. Çocukları Esirgeme Kı tumu larafından Ankarada bir çocu tiyatrosunun yapılması teşebbüsüs On kör, ne de nankör olmadığımızı göster mek fırsatım vermiştir. Bu çok hayır cemiyet bundan önce bana müracat ederek modern bir karagöz piyesi il modern bir kukla piyesi yazmamı iste di. Bu den ziyade profesyonel lere düştüğünü bilirim; fakat ne tered düt, ne de tevazu göstermedim, yazdın Modern karagöz piyesinin adı Karağö Ankarada, modern kukla piyesinin a da Kulyabanidir. Dinleyicilerimden tediğim: Karagöz ve orta oyunu mev zularına karı gösterdiğiniz garez sevgiyi Okukladan da © esirgemeyinizi Çiinkü karagöz, orta oyunu gibi, kuk da Türktür ve her Türk olan şey gibi ıklar emi başa giyilir - Nota, 4 — Bir yaşta bul 5 — 'Tersi içine kaptır 8 — İç taraf - Genişlik 7 — Şair - 'Tersi para olarak demektir, 8 — Yüksek rüibeli haremağası. 4 — Biz ziraat ölçüsü - Hazım cihazları. 10 — Tersi kılıftır - Kalay kapli ince d mir lâvha, Yukarıdan aşağı: 1 — Mütekald 2 — Merkep şatalan çarşı. 3 — Fıkarahık 4 — Başına «İs gelirse büyük olur - Te vapurların hava değiştiren bacalarıdır. 5 — Başına «Gs gelirse umumi olur Tersi model demektir. 6 — Tersi kemale geliemiş üzümdür Geri verme ? — Tersi neşter ile yarmadır. 8 —Tersi isim demektir - Zaviye ölçü âleti 9 — Nefesler - Yama, 10 — Beyaz - Başına «Ms gelirse bir ka dın ismi olur. Geçen bulmacamızın halli Soldan sağa: 1 — Galiçya, Ax, 2 Ütülü, Leru, 7 Veznret, Br, 4 — Kbusüfyan, vs Menlen, 6 — Ane, Nisa, 7 — İdesm, $ — Özelneyi, 9 — Lirik, Drat, 10 — İdi Zal. Yukardan aşağı: 1 — Güversinli, nak, sirke konulan tepra Avenesiyar, 14 —