November 22, 1946 Tarihli Büyük Doğu Dergisi Sayfa 5

özü dan BÖZ- 'lesi İMAMI GAZALİ “İslâmın mk mi diye anılan büyük .O0d ilim ve fikir adamı. Halkanın ai ebediyet yolcusu bir kı- vılcım. ... İlmi, fikri bütün kafa ve idrak alanin bir izi - gerçek ma- rilet ER metine yöneleceği zama e dedi rdümki, her şey Peygamberler — Gö Pöygambetinin ruh cereyanına katıl- ———. aaa VAEGADINIMLİN Encete S4mdem ORDUYU DÜŞÜNÜRKEN onu evdiği mi iormi ken o ein ocağa bağl görüyorum. ae li ib u, «san'at san'at» tarzında nefsa; ni bir taassubla «sadece askerlik için askerlik» gibi kaba ve kuru bir militariz- maya dayanmıyor.Ber, ihtişamlı bir iman manzumesi emrindeki ihtişamlı orduyu an- Mu kendimi ona bağlı gürüyor, onü se- n, Şu veya bu orduyu değil, hayalim- dit, ,eeçit mtydacını dolduran an se- Viyo; u heykelinin k Türk meli gibi biz | madenden dökülebileceğine yoru Tari inte olak görülmüştür ki, düş- dinkinden evvel kendi öz yurtlarını is- tilâ etmiştir; ve yurtlar e düş- manınkinden çi kendi öz ordularının işgali altında yaşamış... Ben, ip zviyet bütünü i içinde, kendi etini acıkan tr- mâgın âhengine eş, mefkürevi (orduyu m. Ben, kuvvetin büyük hicap ve edebe kadar yükselen derin sirri- na hey ve bütün mensuplariyle âdi nümayiş e Heater uzaklaşmış “orduyu anlıyor v Fik ie mâddeye aksettirdiği en ulvi ni- Zam ve hendeseyi, mefkürevi ordudan baş- ka nerede bulabilirim ? bri fikrin ma- nivelası olarak bulduğum her yerde, onun Di kabul etmez neferiyim ! aa böy- alıyor ve seviyorum. Ben ne şe olayım, askeri bir bando ünde yalnayak koşan mahalle çocuğunu, | bütün iptidai heyecan ve ürper- tisiyle daima içimde taşıyacağım. Orduyu rum. r çivi bir nalı, bir nal bir atı, bir ne A başbuğu ve bir başbuğ bir orduyu İm pe asker öeiyiz Han, en k çük sebeple en büyük , netice e aci hüneri gin sırrını ne güzel kavra- mıştı. Ben, küçük subayının çizmesin- deki dalablâ, saçlarının Gzeii ma şeklinden, >. ruh ve gayesine kadar'her şeyi ayni nasebet zincirine NE etkin orduyu maktan ibaret ve gerisi ei yalan ve a vehim ve hayal ir eşini gör rmedi i bu Wieizktei kafa, bütün istikismierini sön- dürüp, Peygamberler Peygamberinin ruh cerayanına kendisini biraktı ve Halkadan bir Pırıltı oldu. Başlangıçta Tarsus ve Nişabur'da isim ve irfan tahsil etmekle meşguldü. On- ?ü tanıdı. Etra tında büyük bir âlimler topluluğu mu- hafaza eden Nizamılmülk'ün meclisle- rinde münakaşalara girdi ve. herkese galip çıktı. Bağdat'ta Nızamiye medre- sesinin idaresini ona verdiler. Bütün İrak halkı İmamı Gazali” nin âşık ve hayranı oldu. . Fakat tam O Sıralarda Imamı oGazali'yi, cins kafalasa mu- sallat fevkalade bir hal 'stıla etti. Her şeyin hakikatini ve iç yüzünü ara- yan kafası bir istihfamdan ötekisine sürüklene sürüklene bütün fikir da- zi Mn hale geldi in- sanların tam empiyet bedahatiyle malik oldee n& giz bilgi ve hareket varsa hepsini kaybeder gibi oldu Aya: ğını bastığı topraktan, içtiği suya gö- züne çarpan her hangi bir şekilden, e il piri ile hiç bir şeye nanam üvenemez oldu. Öy le k herkesten sakladığı bu hal, bu ulvi yak çile asebesi kendisini törpüleye iörpüleye “dani bile unuttu- cak bir âfet haline geldi. Bir gün Niz miye medresesinde ders verirken irade açıp tek kelime bile söyliyemedi. a çile, UR türlü sarmış ruhu ma ni öyle tırnaklamıştı ki, bin yudum su > İç unu midesine ka- bul teirolyor ve yerlerde yuvarlanır casına veca m Ve tabi Me ve son u gelmi uykusuzlu her an üstüne ei büyük Tiki ie KA Nihayet bu cins kafa bütün bu yokluk ve hiçlik tecellisi KR hakiki (var) ve (hep)i anladı ve iden yolun akılla değil, akılüstü bir er olacağını kes- tirdi: — Gördüm ki her şey; Peygamberler Peygamberinin ruh cereyanına katıl- maktan ibaret ve gerisi sadece yalan ve Yin n, vehim ve hayal.. Ve bırakıp ve herşeyden ci kendisini bu büyük dâvaya, dâ- vaların dâvasına verdi. » * * İşte İmamı Gazali'nin kırk cilde varan ve hemen her dile tercüme edilmiş bu lunan eserleri bu halden ve bu halin sü- kün buluşundan sonradır. * * »# Gazali'nin eserleri o devirdeki bazı e mevkiinde bulunan birisi, Ga- zali'ye küfür isnatına kadar vardı. Ay- Büyük bir topluluk... Merkezde Pey gam ee Peygamberi... Etrafında Se- habileri... Gazali bir köşeden ilerleyip Ti imei hedef olan kitabı, o hem softayı Allahın Sevgilisine gösteriyor Allahın Resulü! İşte il vali aldeğüm adam | Ve ezellerin ve ebedlerin Efendisi emrediyor, eser okunuyor ve âlemlerin balli zevk ve takdir kazan- k gibi bir nimete ma azhar oluyor. Bu- nun üzerine hazretiPevgamber, ham sof- taya gereken cezanın verilmesini emredi- yorlar; fakat ceza bir Sahbalinin şefaatiyi le sadece bir kaç olm ia ediyor. Sabahleyin rüyasından uyanan bu cahil şahıs, rüyada yediği Grielnn öyle acısını çektiğini. kırbaç yiyen uzuvlar- ın aylarca rl bildirmiştir. Gazali Ünin eserleri islam bakikatinden kanın bir pırıltısı olan Gazali'den bah- setmeğe memuruz. Büyüklerden gelinle keşif esnasında, hazreti Peygamber'in hazreti İsa ve haz- reti Musa'ya “Gazali *yle iftihar duyur- duklarını gördü. .* Gazali'nin bir sözü : — Ruh bir (var) dır ki yok görünür ve kimsenin onu görmeğe yolu yoktur. 1 Pull SS Z10017151 İsvan kumândanı Ebu Ubeyde, Hazreti dikten sonra Maaz Hazretlerine onu kendisine halef tayin ederek m mans kıldırmasını rica etti. Maaz müs- va olduğunu gör nyanın en sükün ve vE külişle oğiman. bir âyet okuyarak cevap verdi Hak Alalandır; sakın şüphe edici- erden olm oğlu & se, bu maaldeki âyetten a i Titicetelkde bulundu nşallah, yoh âsbröğierlerdeb ols duğumu göreceksin ruhunu enn teslim etti. Ma- az Mi ise oğlunu gömerken âfete andı ve teslimiyet ve metanetlerin en eşsizi içinde öldü. ank ye seviyor ii eğ öyleyken ?.. Bu bir misli olmayan vecd n İslâm Dedik seviyorum ! bam softaların inkar ve itirazını şahlan- | ve ie, İslâmda ve onun telkin ettiği Adıdeğmez | dırdı. Bünlardan, hem de mühim bir | seciyedeyken ? Adideğmez 5 20 e İİ e pe vi li iğ a mma a Paya