26 Nisan 1935 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 2

Cumhuriyet 26 Nisan 1935 Edebi büyükroman t 70 Göky uzu Yazatu Reşad Nuri Gflntekin ==• { Şehir ve Memleket Haberleri Ç o c u k haf tasınm • • « • • • • • • • uçuncu g u n u Dün Alayköşkünde faydalı konferanslar verildi Çocuk haftasının üçüncü günü de Alay kö«künde kutlulanmısbr. Burada doktor Şükrü Salih bir konferans vermiş ve hazır bulunan yüzlerce anne ye (Çocuk büyütmek) mevzuu etra fında öğüdler vermiştir. Bundan sonra Halkevi Temsil şubesi tarafından Himmetın oğlu piyesi oynanmıştır. Şehzadebaşmda Letafet apartıma nmda da birçok doktorlar tarafmdan çocuk bakımı hakkmda konferanslar verilecektir. Gülhane parkında gazino kısmında, Kumkapı ve Küçükpazar mektebleri nın iştirakile oyunlar yaptmlacak; kukla oynablacak, ve monolog söylenecektir. Gazino kısmında çocuk balosu ya pılacak. muvaffak olan çocuklara hediyeler dağıblacakbr. Dağcılık kulü bünde de bir balo verilecektir. Siyasî icmal Moğolistan ve Türkistan zakşarkta yeni bir siyasî Te a$kerî hareket yoktur. Mevcud vaziyeti şöyle hulâsa edebili * v Türkofis teşkilâtı Kanunun bahşettiği haklar geri almamaz Dün bu sütunlarda Mehmed is minde bir seyyar satacının şikâye bnden bahsebniş ve meşru bir şekilde çalışmak isb'yen vatandaşların çalışmasma mâni olunmamasmı istemiştik. Dün de matbaamıza Kasnn paşada Küçükpıyalede Altıntop sokağmda 36 numarada oturduğunu söyliyen Cemalle Çembellitaşta Kâtibsınan sokağında 28 numarada oturan seyyar satıcı Mehmed isminde iki kişi daha geldi. Bu adamlar da Galata nahiye müdüründen şikâyet ebnektedir. Bunlann anlattıklanna göre nahiye müdürü, bunlann çalısmasına mâni oluyor, mallannı musadere e diyor, kendilerinden ceza alıyor ve ayni zamanda da dövüyormuş. Bu iddialann ne dereceye kadar doğru olduğunu bilmiyoruz. Cum huriyet rejiminde bir vatandaşa na« sıl dayak atılmasmı havsalaya sığ dırmak imkânı yoktur. Fakat bizc gözyaşlan arasında anlablan bu vak'alara da inanmamak biraz güç olacak! Hayatlannı kazanmak, kötü yollara sapmamak için sabahtan akşa • ma kadar dolaşıp beş on kuruş ka zanmak isb'yen insanlara müşkülât çıkarmak değil, onlara hürmet et mek ve işlerinde kolaylık göstermck lâzımdır. Sonra hükumet bu adamlara seyyar sabcılık yapabileceklerine dair ruhsat ve unvan tezkeresi de venniş, bu suretle kendilerine bir hak bah şebniş. Bunu hükumebn diğer bir memuru nasıl ayaklar albna alabi Pervin bir aralık bana da dönerek | siz bir kara tavuğun kanıle alnına kü•«siz ne dersiniz?» dıye bir sual sor çük bir işaret çizdıler. Sonra bir pöstedu. kinin üstüne seksenlik bacı ile dizdize Ben arbk bitmiş, iflâs etmiş bir a oturttular. Biraz sonra oda koyu bir günlük dumanı içinde göz gözü gördamdım; Bedia yenge ne derse ben mez bir hale geldi. de elbette onu derdim. Fakat bu düskünlüğümü açığa vurBacılar ikide birde perdeyi arahmağa cesaret edemedim. 6 u budala yarak sokağa bakıyorlar, polis korkusundan zilsiz teflere vurmağa cesaret lıklan sırf akrabalannın hatırını hoş edemiyorlardı. etmek için dinlemeğe katlanan itikadsız adarn roliinü oynamağa devam e Eski coşkunluklardan, çarpınıp çırpınmalardan eser kalmamışb. Dualar derek dudak büktüm: hafif bir fısıltı derecesinden ileri geç Benim ne dıyecegim olur? de mıyordu. dim. Siz neye karar verirseniz onu yaDüğün yarım saat içinde bitti. Tütpanz... Benden artık itiraz yok... süler, beneksiz kara tavuklar, çil çey•*• rek albnlarla perilerin hiddetini yatışAile meclisinin veremeden dağıldıtırdıktan sonra sessiz sedasız evimize ğı karan ben o gece kendi kendime döndük. verdim. Vaktile Müriivvet Hala icın yapılmış olan mayanga düğünü SeMayıs 1939... Hastahk hiçbir iz bıvim için de yapılacakb. Ben artık rakmadan geçmiş, Sevim eskisi kadar kendimi Pervinden ve kocasmdan dasıhhatli ve neşeli bir kız olmuştur. O ha aşağılara düşmüş bir insan gördü şimdi Turgudla nişanhdır. Bir iki aya güm için rezaleti onlardan da saklakadar evlenecekler. Hergün çarşı pamağa karar vermiştim. Sevimi tütsüzar dolaşarak ona küçük bir aparb liyen ihtiyar baeryı bir gün önümüze man hazırlamağa çahsıyoruz. tşin en katarak Turgudla beraber Üsküdara güzel tarafı şudur ki bu evlenme begeçbk. Inadiyedeki ocak çoktan da nim zorumla da olmuyor. Hatta bigılmısb. Fakat sıra sıra viranelerin raz kendimizi sıkarsak buna bir ask arasında yan çökmüş bir evde seksenevlenmesi de diyebiüriz. Kış sonunda lik bir baa yaşryordu. Bu eski mayanhavalar açmağa başlarken Sevimde de galann en son kızıydı. ötedeberide bazı iyilik alâmetleri belirmişb. Uykuahçılık eden birkaç ihtiyar arab toplılan sakinleşiyor, ışıktan, sesten hoş yarak son bir düğün yapmağa karar lanmağa, yaşamanm su içmek, gülverdik. mek, konuşmak yürümek gibi sıhhatli bir insan tarahndan anlaşılmasına imOnlar mahalleye birşey sezdirme kân olmıyan büvük küçük yüzlerce den düğünü hazırlıyacaklar. biz ortatadmı yeniden duymağa başlıyordu. lık karardıktan sonra hastayı otomoGerçi onunla hâlâ yedi sekiz yaşta millc oraya getirecektik. bir çocukla konuşur gibi konuşuyor Bu teçebbüste Pervinin ileri sürdüchım, Fakat arhk sözlerimi merakla , gü polis korkusundan başka korkular dinliyor, yerine göre gülüyor, sevinida vardı. Aylardanberi yatağmdan yor yahud halecanlanıyordu. kalkmıyan bir sinir hastasmı bir gece motörle Üsküdara geçirmek, otomo Küçük el defterine kaydettiği tetbille karanlık sokaklarda dolaşbrmak, kik notlanm artık tamamlamış görii • korkunc bir viraneye sokmak hayaü için nen âlim doktorumuz: «Evvelce de tehlikeli olabilirdi. söylediğim gibi hastahk fırtına gibi esti »avurdu. Şimdi arhk tamamile geçFakat ben o zaman bu tehlikeleri tiğini temin ederim» diyor. Fakat bu anhyamıyacak kadar kendimi kaybetmüjdeye inanmakta hâlâ tereddüd etmişbm. Garibdir ki bir odadan bir otiğimi görerek ilâve ediyordu: : daya geçirmek istediğimiz zaman ortalığı birbirine katan Sevım o gece hiç lç ve hele sinir hastalıklan dokbir hırçınlık yapmadı. Denizın biraz torluğu cerrahlık derecesinde ilcrlemiş salınblı olmasma ragmen motörde badegıldir. Bu hastahk gibi birçok vakşını dizime koyarak sessiz sedasız yatalar karşısmda sahilden fırtına seyreb. Otomobilde de ayni hal. Maceraden bir denizci vaziyetindeyiz; eli nm beni en korkutan tarafı hastayı omiz kolurmrz tafnamile bsghchr. B*utomobilden çıkanp mayangalann e na ragmen denizci artık fırtmanın geçvine sokmakb. Bu dakikada onun birtiğini söylerse inanmak lâzımdır. Ardenbire haykırmağa başlaması ve potık o kadanna aklı erer. Doktor haslisin dikkatini celbetmesi mümkündü. tahğın alâmetlerinde yanılabilir. FaBöyle birçey yaparsa ağzını bkamak kat sıhhatin alâmetlerini tayinde ya için elimde bir mendil tutuyordum. nılması daha gücdür. Gönlünüz rahat Fakat o boyle birşey yapmadığı gibi etsin. sokakta da incin yoktu. Turgudun oSevim daha sokağa çıkacak hale nu minimini bir çocuk gibi kollanna gebnemişti. Onu belinden tutarak ve alarak otomobilden eve götürmesi yabütün ağırhğını üzerime alarak evin nm dakika bile sünnedi. içinde, tarasada, bahçede küçük küÇocukluğumun habrlanamryacak çük gezintiler yaptırryordum. Öğle ve kadar eski bir zamanında görmüş ol* akşam yemeklerinde sofrayı daima dugum mayanga düğününü elli beş başka bir odaya hazırlatıyor, Sevimi yıl ara ile o gece bir kere daha görübir ziyafete götürür gibi süslüyordum. yordum. Yer bile belki ayni yer, ayni Bazı akşam yemeklerinde Müker basık yeralü odalanydı. Sokaktan remle Turgud da hazır bulunuyordu.. ışık görünmesin diye pencereleri ya (Mükerreme karşı içimde hâlâ mamah bezlerle sımsıkı kapamışlardı. nasız bir soğukluk ve kırgınlık var. Kollannda cam bilezikler; kulaklannda, boyunlannda kalaydan küpeler, iğnelerle yer sofralannda takım tak:m yemek yiyen eski düğüncülerden şimdi ancak sekiz on ihtiyar baa kalmıştı. Sevimm çorablannı çıkardılar, so kak kapısının eşiğinde kesilen benekFakat her büyük sevgi ve dostlugun tarihinde bunlara tesadüf etmek zaruridir. Tabiî zamanla geçecek). Havalar ısmmca Sevimi dışan çı karmağa başladım. Onu otomobille yavaş yavaş Büyükdere, Kâğıdhane yollannda dolaşbnyordum. [Arkast var~\ genişletîlîyor Harice daha çok mümessil gönderilecek Hazirandan ibbaren Ekonomi Bakanlığı haricî Ofis teşkilâbnda mühim değişiklıkler yapılacağı söylen mektedir. Türkofis teştilâb çok mühim bir gayeyi isbhdaf etmekle beraber harice gönderilen mümessillerin tam bir ran dıman veremedikleri, bu münasebetle bunlann daha esaslı bir teşkilâta bağlanacaklan rivayet edilmektedir. Bu sene Avrupanın diğer bazı yer lerinde bu meyanda Çin, Japon ve Şili ile İran ve Arabistana ve diğer bazı ecnebi memleketlerine memurlar gön derilecektir. Bundan başka memleket dahilinde birkaç şehirde daha Türko fis şubeleri açılacakbr. Türkofis Mersin şubesi müdürlüğüne Ofis şeflerinden Mahmud Celâleddin tayin edilmiştir. Türkofis Istanbul şubesi raudür muavini Hayreddin Şükrü yann Ankara ya hareket edecektir. Hayreddin Şükrünün bir ticaret mümessilliğine tayin edileceği söylenmektedir. riz: 1 Japonyanm Moğolistanda ve Moğollar üzerindeki nüfuzunu arbrmag» son derecede çalışbğı göze çarpıyor. Moğollarla Japonlann Budist mezhe « binde bulunmalan iki tarafı yakmlaş brmağa çok yaramaktadır. Moğollann en büyük dinî rüesasından olup beşinci yaşıyan Budda addolunan bir Lama Misti ile beraber Tokyaya davet edilmiştir. | Moğol reisi ruhankine Japon payi • tahbnda büyük merasim yapılmışbr. Yaşıyan beşinci Budda Tokyoda yeni inşa olunan muazzam Budda mabedinin küşad merasiminde dahi hazır bu • lunmuştur. Moğollann dinî reisi bo münasebetle bütün Asyalı milletlerin Japonyayı merkez yaparak teşriki mesaide bulunmalan lüzumunu söylemiş. tir. Japonyanm Moğollan kendisine bağlamakta olması Asyanın atisini düşünen Avrtrpa ve Amerika politikacı lannın nazan dikkatini cefbediyor. 2 Şimalî Mançuri demiryolunun sabş mukavelesinin imzasmı müteakıb bu hatta işliyen sekiz binden fazla Sovyet memuru ve Harbindeki otuz beş bin Sovyet tebeası açıkta kalraış • ür. Bunlann yerine Japonya hükumeti Japon memurlan ve binlerce Japon polisi koymuştur. Şimalî Mançuri demiryollan Rusya demiryollan gibi geniş olarak yapıldığından Sovyel Rusya dan gelen trenler bu hatta yollarma devam edebiliyorlardı. Halbuki Mançuri, Kora, Japonya •e Çin demiryollan daha dardır. Bu ibbarla şimdi iki bin kilometroluk hatbn raylan değiştirilmekte ve Japon mikyası üzere daralulmaktadır. Bun • * dan maksad Japon askerî trenlerinin vagon değişbrmeksizin doğrudan doğruya Sovyet hududlanna gelebiimele rini temin ebnekbr. 3 Meşhur kâşiflerden IsveçB Sven Hedin 1928 senesindenberi yani yedi senedenberi Şarkî Türkistanda pek çok maceralar geçırdikten sonTa Moskova tarikile vatanı Istokholma döndü, yeni keşiflerinden dolayı Isveç Kralı, Coğrafya Akademisî rtf hükumeti tarafmdan büyük bir milli kahraman gibi karşılandı. Zaten kırk senedenberi Şarki Türkistanda pek çok keşif seyahatleri yaparak burasmı ve Şarkî Türkistanhlan bütün dünyaya tanıtan Isveçli âlim son büyük »eya • hatini nefsi Çinle Şarkî Türkistan a » rasmda yapılacak bir şosenin güzergâhını keşif ve tayin için Çin Millî hü kumeti namına yapmışb. Mumaileyh birkaç senedenberi Şarki Türkistanda eereyan eden kıyam ve istiklâl hare ketlerinin cümlesinde hayab pahasma hazır bulunmuş ve bu memlekerteki siyasî cereyanlan içinde yaşryarak ög • renmiştir. Bunun için Avrupaya getirdiği malumat fevkalâde ehemmiyetle karşılanmışbr. Bu zata göre evvelâ Çindeki Kansu eyaleti müslümanlan bir ordu gönderip Şar'.î Türkistanı istilâ etmiş ve sonradan Kırgızlarla Döngenler kıyam etmiş, daha sonra Mançuriden Japonlar tarafından kovulan müslüman General Ma vaziyete hâkim olmuş, nihayet eski Mançu valisi beyaz Ruslann vasıtasile Türkistanm merke* zinde tutunmuşrur. Son zamanlarda Şarki Türkistanda Sovyet nüfuzu kuvvet bulmuştur. Süven Hedinin tayin ettiği güzergâhtan şimdiden bilfiü istifade edilmeğe başlanmışbr. Dahilî Mo* ğolistanla Homi arasında otobüs işle tiliyor. Şarkî Türkistanda da vaziyet budur. ŞEHİR ÎŞLERt Kahvelere dair tetkikat Belediye ikhsad müdürlüğu mevcud kahvrlerin asrî bir hale konulması ve esrnlik noktasından zararh olan kahvelerin de kapatilması hakk'nda tet :; k'kat yapmakta idi. ikhsad müd rlü gü Bu hususta hazırladığı rat>oru Be * ıedive başkanlığına vermiştir. VİLÂYETTE Vali dönüyor Vilâyet ve Belediyeye aid işleri takib için Ankaraya gitmiş olan Vali Muhitbn Üstiindağın bu sabah şehrimize avdebne intizar olunmaktadır. Niimerotaj işi yürümüyor Nümerotaı Pİâkalarmm hazırlan masma aid işlerin, bu avm sonuna ka dar birmesi lâzımdı. Halbuki bu işi üzerine alan müteahhid. bazı sebeb ler ileri sürerek bir av daha mühlet istemi«tir. Beledive nümerotai işlerinra geri kalmaması için, henüz plâkası konulmıvan evlere. kırmızı boya ile nü rraralar koymaktadır. Plâkalar, bit rikten sonra, bu numaralar, siünecek ve yerlerine plâkalar konululacakbr. Mesai saatleri değişti Resmî dairelerde devam saatleri yanndan ibbaren değişmektedir. Günler uzadığı için memurlar sabahlan sekiz buçukta gelecekler, akşam beş buçukta tatil yapacaklardır. Soruyoruz! Esnafın kazancı Vergî dereceleri yeniden tetkik ediliyor Tîtfaret Odası bütün ticaret ve sa nayi erhak»<bilh*6*a küçük esnaf için çok mühim olan bir meselenin tetkikına başlamıştır. Berberler cemiyetinin müracaati üzerine başlanaa bu tetkikat, muhtelif smıflardan alınan kazanc vergisi nisbetleri hakkındadır. Yeni ka zanc kanununda bir kısım esnafın ve ticaret erbabımn yanlış zümrelere konulmuş olması bunlann şikâyetlerini mucib olmuştuT. Diğer taraftan ka zanc kanununda isimleri zikredilmi yen esnaf zümrelerinin diğer mümasfl sınıflara nazaran kıyaslan Oda mec lisi tarafmdan yapılmışb. Bunlar arasında da Oda meclisinin yapbğı kıyasa ibraz edenler bulunmaktadır. Bütün bunlan nazan dikkate alan Oda meclisi kazanc kanununda yanlış zümre de bulunmalan yüzünden fazla vergi veren veya kıyaslan yanlış yapılmış olan esnafın bu şikâyetlerini tetkika başlamıştır. Esnaf cemiyetlerine de bu hususta bir şikâyetleri olup obnadığı so rulmuşrur. Oda bu nevi şikâyetleri ve esbabı mucibesini hükumete bildirecektir. KÜLTÜR İŞLERt Kapanacak okullar Onümuzdeki ders senesi başmdan itibaren, bazı Fransız okullan faaliyetlerini terkebneğe karar vermişlerdır. Okullann terki faaliyet ebneleri, kı Vafet kanununun tatbikinden ziyade talebesizlikten ileri gelmektedir. Yeldeğirmenindeki Sentüfenni, Ka " diköyündeki Noterdam dösyon, Bo monb ve Sen Jandark, Taksimdeki Senjan Batist, Galatadaki Senpiyer, Kumkapıdaki Sen Esperi okullan, kapanacak okullar arasında bulunmak tadır. Buralardan açıkta kalacak talebe lerin listesi yapılmaktadır. Talebeler, yeni den senesi başmda, semtlerinde ki okullara yerleştirilecekbr. Kefalet sandıklan Hususî idare ve belediyelerde ye niden kurulacak kefalet sandıklanna aid nizamname, Vekiller Hey«li v* Devlet Şurası tarafından tosdık edılerek Istanbuj beled^yesine .iade edil ^ mişrir. Bu nîzamnameye göre, TİIâyetler hususî idarelerile, belediyelerden para ve menkul kıymetleri alıp veren, elinde tutan, bunlann girmesinden çık masından mes'ul olan veznedar, tah sildar, ambar ve tevzi memurlan ke falete bağlanırlar. Bu idarelere bağlı müesseselerin ayni vaziyette bulunan diğer memur ve müstahdemleri dahi müteselsil kefalete bağlıdırlar. Sandık memurlara az faizle borç para verecektir. CEMÎYETLERDE Lokanta ve kahvccilerimiz Peşte panayınna gidiyor Ticaret ve Sanayi Odası esnaf teşkilâb bürosundan haber verildiğine göre Türk lokanta ve kahveciliğinin az bir zamanda ne dereceye yükseldiğini göstermek üzere Türk lokanta ve kahvecilerimiz de Peşte panayınna gitmeğe karar vermişlerdir. Ayasofyada yapılan tamirat Ayasofya müzesinb son cemaat ycri üç gündenberi tamire başlanmışbr. Amerikah profesbr Vitamor da mü zenin birinci katında bezlerden bir hususi höcere yaparak mozayıkleri çıkarmağa başlamıştır. Müzenin kub besinden bazı harç parçalan da dö külmüştür. ÜNÎVERStTEDE Inkılâb dersi imtihanlan Bu sene inkılâb derslerinden imti han verilecektir. Alâkadar fakülte ve yüksek mekteblere imbhanlar hak kmda bir tebliğ yapılarak 1 haziranla 15 haziran arasında inkılâb derslerinden ımb'han yapılacağı ve ona göre günlerin tayin edilmesi bildirilmiştir. İmbhanlar tahriri olarak yapıla cakbr. MALÎYEDE ? Azadlıda yapılan keşif Azadlı re Yanmburgaz arazisinde yapılan keşif nebcesi yann Maliye Bakanlıgına bildirilecekbr. Tepebaşında İhsan Şerif günü Dünya kadmları Ankara yolunda GÜMRÜKLERDE Kumusyoncuların hüviyeti varakaları Gümrük ve Inhisarlar Bakanlığı gümrüklerde iş gören kumusyoncu, maiyet memuru ve şirket mümessillerinin hüviyetlerini isbat için kullanacağı yeni karneleri Kumusyoncular Birliğme göndermiştir. Bu karneleri alnıyanîar gümrüklerde iş göremiyeceklerdir. Maharrem Feyxi TOGAY MALİ MEHAFlLDE Romanyaya döviz verilecek Romanyanın memlekebmizde kal miş bir miktar bloke parası vardır. Hü* kumet bu Rumen parasının kullanıl * masma imkân vermek için muvakkat bir müddet için Romanyaya serbest döviz verilmesini alâkadarlara bildir • mişbr. ADLÎYEDE Yakarıda lh$an Şerifin talebeleri <Baba* marşım soylüyorlar, ajağtdâ 48 yıllık hoca kutlulama merasiminde... kıymetli hocanın hayatmdan behis ve kendisine çiçekler takdim etmişler ve bir ara bu büyük hocayı omuzlarına alarak salonun içinde gezdirmişlerdir, Bundan sonra bir temsil verilmiş, talebelerinin «baba» adını takbklan Ih san Şerif için bestelenen «Baba» mar$ı söylenmiştir. Güzide hocaya daha uzun ve mu • yaffakiyctli yıllar dıleriz. Marmara faciasınm muhakemesi Bundan bir müddet evvel Firuzan vapurile Yalovadan gelmekte olan bir motör arasında Heybeliada açıklannda vukua gelen ve otuz iki kişinin öîümile neticelenen kaza hakkındaki davaya dün de Ağırceza mahkemesinde devam olunarak birkaç şahid dinlen miş; gelmiyen şahidler cağınlmak üzere muhakeme başka güne bırakıl mışbr. Cumhuriyet N&heuı S Kımıştnr AbOfle (TOrkiye Erkek Muallim mektebi tanh mualIimi Ihsan Şerifin doğumunun 68 inci yıldönümü dün Beyoğlunda, Tepebaşı byatrosunda kutlulanmış ve 48 senedenberi hocalık eönekte olan Ihsan Şerif için genc talebeleri tarafından candan gelen tezahürat yapılmıştrr. Müsamereye tam saat üçte başlanmışbr. Birçok talebeler söz alarak bu şeraiti» Hartç 1700 Kr. t4S0 800 yoktor Kadmlar kongresine iştirak eden dünya kadmlan murahhaslanndan 30 u dün, Atatürk tarafından kabul olunmak üzere Ankaraya gitmişlerdir. Resimlerimiz (sağda) trende Leydi Astore bavulu verilirken, (solda) Belediye muavini Hâmid bir Mısır murahhasmın sigarasını yakarken görülüyor. Senelik 1400 Ki. Albayhk 750 Oç ayUk 400 Bir aylık 150