26 Mart 1938 Tarihli Cumhuriyet Gazetesi Sayfa 1

r İÇ SAHİFELERDE 3 üncüde: Meseleler Peyami Safa 4 üncüde: İnsanlan uyutan adam Cevad Sadik 5 incide : Kara bir günün yıldönümü Kadri Oğuz Büyük davalar Reymon Rö'kuli İ070 S3]fl! 4b 13 umhuriyet tSTANBUD C A G A L O G L U Ttelgral n meWu& edresl: Cumnurlyet tsian.brü • Posta fcntusu: tstanbnL No 848 Teleıonî BagmnnarrlT ve evl: 22360 Tahrtr heyetl: 24298. tdare ve matbaa Eusmı 24299 • 24290 KANUNLAR 9 ve 10 uncu cildler cetveli ve düzeltme edi bu iki cildin fiatı 10 lii EDİB KEMAL Pnmartnei 9fi Mart 1Q*W ' lUlHanGSl LO IYİÛİI 1300 SUhulet Kitabdtinde satılır. Çemberlayn'in nutkunun uyandırdığı akisler \ Sit Atatürkün seyahati Büyük Önderin yakında Cenub vilâyetlerini teşrif etmeleri muhtemeldir jj ngıliz Başvekıli Nevil Chamber11 lain'm günlerdenberi alâka ıle beklenen nutku her tarafta başka başka akisler bıraktı. Memnun tebessümler arasmda hırçınlık, ümıdsizlık, kırgınhk ifade eden sesler de işitiliyor. Bu birbirine zıd tezahiırlere rağmen Chamberlain evvelAnkara 25 Bü " " ki günkü sözlenle Avrupayı çok iyi tayük Millet Meclisi nıyan, olgun fikirli, üstad devlet adambugün Fıkret SılaLondra 25 lannın en ileri gelenlerinden biri olduğuyın başkanlığmda Avam kamarasın toplanarak Devlet nu bir kere daha ispat etti. da, Çörçil'i mütea Demiryolları ve Çekoslovakya meselesinde îngiltere kıb söz alan bir kaç Limanları İşletme Fransız tezini tutmazsa yakında bu Hatayda Fransız ve Arab askerleri bir geçid resminde tâli hatibden sonra, umum müdürlüğü memleketin de Almanya tarafından işAntakya 25 (Hususî) ittihadı istemiyenler tevkif ediliyor. Bu aradâ hükumet adma ce 1933 yılı son hesagal edıldiğini göreceğiz. Vatanî partisine aza kaydetmek üzere Pakto köyünde Hasan Tahan ve Erjj vab veren Sir Con bı hakkmdaki ka Diyenler var. bütün memurlar seferber edilmiş gibidir. Türklerinden Şeyb Abdülhamid oğltf nun lâyihasının biSaymen, M. Çe'm Bakınız Chamberlain bu hususta In berlayn'in îngiltere Kâh para, kâh şiddet kullanan memurlar, îskender de tevkif edilmişlerdir. rinci ve orta okul giliz hükumetinın fıkrini nasıl ifade edi nin Fransaya karşı öğretmeni yetiştir Maarif Vekilimiz köy köy dolaşıyorlar. Bu partiye girmek lArkast Sa. 3 sütun 6 dal yor: mek için Gazi TerSaffet Ankan olan taahhüd ve vebiye Enstitüsünde açılan kursa devam « Şimdi, şu mesele var: Eğer Çe cibelerini tarif ve teeden öğretmen okulu mezunlan hak koslovakya bir Alman taarruzuna uğrar yid etmiş oldugunu kındaki kanunun da ikinci müzakeresive Fransa da Çekoslovakya ile olan mu söyliyerek demiştir ni yaparak kabul etmistir. ahedesi mucibince Çekoslovakyaya karşı ki: Bu sonuncu kanun lâyihasının müzaolan taahhüdlerini yerine getirmek isterse keresi münasebetile söz alan Maarif Ve« îngiltere, Hükumeti tenkid eden Çörçil ve muhaliflere hükumet bütün askerî kuvvetlerimizle derhal Frankili Saffet Arıkan, şu beyanatta bulunn..mına cevab veren Sir Con Saymen saya yardımda, bulunmak veyahud Çe Almanyanın Prag'a karşı kullanabileceği bir nevî ekonomik sına hak verdireceğini bildirmiş ve herkesi muştur: koslovakyanın istiklâl ve tamamiyoti« Geçen toplantılarımızdan birinde ne kuvvetle müdahale edilmesi»ifc karşı tazyik için Çekoslovakyaya teminat ve silâhlanma gayretinde teşriki mesaiye da DU kanun müzakere edilirken Ziya r«nez. Alman yayılmasının tehdid ettiği vet konmak üzere askerî harekete girişmek Çörçil'in Tuna memleketleri hakkın Gevher arkadaşun ükmekteb muallimhususunda şimdiden kat'î bir taahhüd al diğer memleketlere de teminat vermek lerinden ortamekteb muallimliği kur Paris 25 Dün âyan meclisine hütına girmeli miyiz, girmemeli miyiz? Di icab edecektir. E,n büyük servetlerimiz daki teklifine işaret eden Saymen, Çör suna gönderilecek olanların ailelerine kumet tarafından iki malî proje tevdi ğer devletleri de mümasil bir garanti be den biri, sözümüzü tutmak hususundaki çil'in noktai nazannm daha ziyade bazı yardım edilmek üzere bir miktar para yanatında bulunmağa davet etmeli mi şöhretimizdir. Bu sözü, ancak her hal ve devletlerle büyük bir ittifak ve yahud verilmesi teklifinde bulunmuşlardı. Ben Birinci proje, Bank dö Frans'ın devvaziyette tutabileceğimizden emin oldu tedafüî ittifaka matuf oldugunu ve bude önümüzdeki bütçede hükumetin buyiz etmemeli miyiz? lete beş milyar frank avans vermesini gumuz takdirde vermeliyiz.» fikrin, nekadar kıymetli olursa olsun, nu nazarı itibara alacağını heyeti celi «Her iki şıkta da Büyük Britanyanın tArkast Sa. 1 sutun 1 de) leye arzetmiştim. Tetkik ettik ve niha derpiş etmektedir. Hatib istikbalin Çemberlayn politikabir harbe girip girmemek hususundaki ikinci proje, kambiyo muvazene ser yet avda maktuan yirmi beşer lira vekarar salâhiyeti otomatik olarak elinden mayesinin elde etmiş olduğu temettülerin rilmesi esasını kabul ettik. Bu husus çıkmış bulunuyor. Böyle bir vaziyeti Büyeni bütçede derpiş edilmiştir. Aileleri muhtariyeti haiz millî müdafaa serma yük Britanya hükumeti asla tecviz edene verilecek bu yirmi beşer îira ile ken yesine tevdi edılmesini natıktır. Bu te dilerinin iaşe ve ibate masrafları da na mettüler, üç milyar franktan fazladır. mez.» zarı itibara alınırsa devletin yapmış ol Âyan meclisi, hükumetin birinci ka Herşeyden önce pek tabiî olarak lnduğu fedakârlığı takdir buyurursunuz. nun lâyihasını 137 reye karşı 156 reyle gilterenin hayatî menfaatlerini korumakYapılan tetkikat neticesinde bumm için kabul etmişse de ikinci projeyi 88 reye la mükellef bulunan Chamberlain hükuayrıca kanun getirilmesine lüzum ol meti böyle bir taahhüde girmemekle aykarşı 193 reyle reddetmiştir. Çünkü âyamadığı anlaşılmıştır. Bu para önümüzni zamanda Avrupa sulhu için de tedbirli deki bütçede heyeti celileye takdim e nm ekseriyeti, şimdıki ahval ve şerait dabir harekette bulunmuş oluyor. Çünkü hilinde milletin işlerini ancak bir millî dilecektir.> Çekoslovakya gibi, Litvanya gibi mevbirlik hükumetinin sevk ve idare edebileBüyük Millet Meclisi pazartesl günü cudiyetleri sağlam esaslara bağh bulunceğini ileri sürmüştür. toplanacaktır. (a.a.) Berlin 25 Göring tayyare ile Amıyan devletler hakkında ciddî taahhüdBu şerait dahilinde bazı mehafil, Blum lere girişmek, içinde yaşadığımız şu gün vusturyaya gitmiştir. Mumaileyh martın kabinesinin istifası ihtimalini ileri sürmüşFransanın Bütçe Nazın Spinas ' Kendi kendimizi tenkid i lerde sulhu tehlikeye sokmak demektir. 26 sında Viyanada, 29 unda Gratz'da, tür. Maamafih, kabinenin bu sabahki Nıtekim Fransa vaktile bu yükü sırtma 30 unda Klagenfurt'da, 31 inde Mau toplantısı sonunda Başvekilin mevkiinde boyun eğmeğe karar vermiş olduğu anla« almış bulunduğundan dolayı müşkül bir tendarf'da ve 2 mayısta da Salzburg'da kalmağa ve muvakkaten âyan meclisinde şılmıştır. lArkast Sa. 1 sütun 3 ItlllllllllllllllllllllllllllllMIIIIIMIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIinilMlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll nutuklar söyliyecektir. vaziyete düşmüştür. Bazı başka memleketlerde eTıemmiGöring'e, İktısad Nazm Funk ile bir Maamafih Ingiliz hükumeti orta Avyetine binaen bu işin Veîcâletini bile ve rupa işlerile doğrudan doğruya meşgul çok askerî ve iktısadî mahfillere mensub harhalde pek çok memleketlerde Vekâlete yakın ehemmiyeti haiz teşkilâtını olmak istemediğini söyledi diye meyda zevat refakat etmektedir. Bu seyahat, Avusturyanın Alman viicude getirdiler. Biz henüz Veîcâletini nın boş kalacağma ve arzu edenlerin keyanın iktısadiyatına ithaline ve dört se istemiyoruz. Şu turizm işini, üzerinde yiflerine göre at koşturacaklarına hükuğraşilmağa değer bir iş diye bir kere nelik plânın Avusturyada da tatbikma medemeyiz. ele alsak diyoruz. ald meselelerin halledilmesi maksadile terGene Chamberlain konuşuyor: Celâl Bayar hükumetinin fikre lâyık tib edılmiştir. « Büyük Britanya hükumetinin bu olduğu büyük kıymeti verdiği meçhu • Vels'te kararını ilân etmekle beraber şunu da lümüz değildir. Turizm hakkmdaki maViyana 25 Mareşal Göring, bu ilâve etmeliyim ki bir harb mevzuu bahlumatımız umumî olduğu için bu işi solduğu zaman muhasamatm münhasıran sabah saat 9 da yukan Avusturyada Vels yakından tetkik etmeğe ve memleketi ahdî bir şekilde alâkadar olanlara inhisar şehrine gelmiştir. Passau'da Mareşal Gömiz için tatbikî kabüiyeti haiz taraflannı bulup ortaya çıkarmağa mecburuz. edeceği asla iddia olunamaz. Bir harbin nng'i, Avusturya umumî vali vekili Glez ancak kat'î taahhüdlere girişmiş olanlara Hors Tenav karşılamıştır. Hususî trenin Mareşal Göring bir nutuk söylerken Bu iş için bir mütehassts getirmek bile asla fazla külfet ve beyhude masraf inhisar etmesi ımkânsızdır. Harbin nere Vels'e muvasalatını müteakıb, Mareşal Göring, Lihteneg şatosuna gitmiştir. Ma ber'in misafiri olarak burada kalacaktır. değildir. Kaldı ki bir Alman darbımesede başlıyacağı ve hangi hükumetlerin buresal, kan biraderi Adliye Nazın [Arkası Sa. 3 sütun 4 te] li mucibince sandalya adam yapar. Yana iştirak edeceğıni kestirmeğe de keza III lllllllllllllllllllllll lllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll Hü lllllllll llllllllll 1 ItllllllllllllllllllMlllllllllllllllinilltllllllllllll ni iş olarak kendimiz ele alarak üzerinimkân yoktur.» içinde yaşıyan üç buçuk milyon Almanın işlerini tamamlarken bir yandan da ma de çalışmağa başlarsak onu az zamanda Bu sözler İngiliz hükumetinin hareket bu asırda üzerinde münakaşa edilmesi hir politika oyunlarile cepheleri birbirin bizzat kendimiz de kavnyabiliriz. serbestisini ilân etmekle beraber son haf bıle caiz olmıyan hürriyet haklannı tanı den ayıran keskin uçurumları bertaraf etHavadan memlekete milyonlarca litalar zarfında çok bulanmış olan siyaset ması beklenir. meğe çalışıyor. îspanyada ademi müda rdlık döviz getirmek kabiliyetinde olan âlemine taze bir hava üflemiş oluyor. Avrupa için en büyük tehlike birbirine hale siyasetine devam etmesi, ttalya ile bu i$i daha ziyade geciktirmemekliği • Fransanın ve Rusyanm Çekoslovak düşman karşılıklı iki cephenin kristalize anlasma yolunda müzakerelere girişme miz artık pek elzem olmuştur kanaatinyaya karşı üç sene evvel imzalanmış ta bir hale gelmesidir. Bundan dolayıdır ki si, Çekoslovakyaya yardım vadetmemesi de bulunvyoruz. ahhüdnameleri vardır. Çekoslovakya hü Rus Hariciye Nazın Bay Litvinof'un hep bundan ötürüdür. *# kumeti bunlara güvenerek hududlan için faşistlere karşı bir birlik kurulmasına daEğer zamanla Avrupa nizamını korude yaşıyan Almanlan tazyik ediyordu. ir geçen hafta ortaya attığı teklif beğenil yan prensiplerin hak mefhumuna uygun Hitler'in son muvaffakiyelleri ve îngil medi. Böyle bir teşekkül harbin önüne olarak tekâmülü neticesine varılabilirse terenin çekingen hareketi Prag hükumeti geçmek şöyle dursun bilâkis onun başla insanlık hiç beklemediği tatlı bir sürprizBarselonun bombardımanrndan sonra yaralılar sokaklardan kaldınlıyor üzerinde derhal tesirini gösterdi. Şimdi, masını çabuklaştırmaktan başka bir şele karşılaşacak ve ancak o zaman: Südet Almanlan meselesınin sükunetle ye yaramazdı. Çünkü artık faşistleri O h ! Hele şükür harb tehlıkesini Değerli âlim Pittard'ın Saragos 25 Röyter ajansı muha gittikçe fazlalaşan bir sür'atle Hueska'mâ| halledileceğini ümid edebiliriz. Avustur tehdid yolile susturmak için çok geç ka atlattık diyebilecektir. biri konferansile Mme. Pit bildıriyor: şarkma, Katalonya hududuna doğru ileryanın ilhakmdan sonra Alman hükumeti lınmıştır. Ve bu tatlı sürprizi hazırlamış olanlaHueska şimdi tamamile kurtarılmıştır. lemektedirler. Bu mıntaka cumhuriyetçitard'ın hasbıhali üçüncü Çekoslovakyaya karşı taarruz emelleri rın başında Nevil Chamberlain süpheChamberlain «meydan okuma» siyaseMuhasırlar tarafından karargâh ittihaz ler tarafından kuvvetle tahkim edilmiştir.j beslemediğine dair Ingıltereye teminat tinin aleyhinde bulunuyor. O, bir yan siz hürmetle anılacaktır. sahifemizdedir edilen şehrin mezarlığı Franko kuvvetlevermişti. Çekoslovakyadan da hududlan dan hanl harıl memleketinin silâhlanma lArhası Sa. 7 sutun 4 tel NADIR NAD1 ri tarafından işgal edilmiştir. Bu kıt'alar İttihadı vatanî partisine girmek istemiyenler Con Saymen "en büyük sevvetitevkif ediliyor, intihab propagandasına sarfedilmizden bivi sözümüzü tutmak mek için memur maaşlarından yüzde üç kesilecek hususundaki şöhvetimizdiv" diyov Mecliste dünkü Çeoıberlayn'ın nutku Fransız matbuatı nutku müzakereler memnuniyetle karşıladı Kursa devam eden muAnkara 25 (Telefonla) Haber aldığıma göre Cumhurreiri Büyük önder Atatürkün bu yakınlarda cenub vilâyet lerini teşrif etmek üzere seya* hate çıhmalan muhtemeldir. Hatay intihabı arifesinde yeniden taşkınlık başladı Köyler basilıyor, Tiirkler Bir Ingiliz gazetesi «Beynelmilel vaziyet allimlere 25 er lira aylık karşısında îngiltere için yapılacak tek birşey ücret verilecek vardır: Silâhlanmak ve gene silâhlanmak» diyor Blum kabinesi Âyan meclisine boyun eğdi Başvekil, kabinenin istifadan sarfınazar ettiğini ve programına sadık kalacağım söyledi Göring kalabahk bir heyetle Avusturyaya gitti Mareşal, Avusturyanın muhtelif şehirlerinde nutuk söyliyecek, dört senelik Alman plânını Avusturyada da tatbik edecek Türk turizm idaresi? Ihtilâlci ordu sür'atle Katalonyaya yaklaşıyor Hükumetçiler de Franko ordusunun kazanmakta olduğu zaferî itiraf edivor Profesör Bayan Afetin mühim hitabesi