14 Aralık 1932 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 4
Gramerin Türkçesi Vardır Büyük rebhberimiz olan Ulu Garimizin irşadile yabancı keli- meleri Türk dilinden atmıya, ilim ıstılahlarının türkçesini bulmuya, Türk dilini Iat bir dil şekline sok- maya, milletin bütün irfan ordusu seferber oldu. Azimkârane çalı- şiyor. Böyle yüksek ve milli bir gaye uğrunda bilgiçlerimizin var kuv- vetlerile çalıştığı esnada (Gramer) âbi yabancı bir kelime Türk di- Enin ganevinde yaşoması, Türk dilinin kavaldi kitabına ve ilmine ad olması nazarı dikkati celbetso el Bunun İçin gramerin yerine kaim olacak, yerini tutacak bir türkçe Higat bulmuya çalıştım. Ş. Sami B. kamusu fransevisinde ( gramer ) kelimesini “ sarf ve nahiv ilmi, bu ilmin kavaidini cami kitap ,, diye tarif ediyor. ( Cilt 1 sabifa 924 ) Türk dilinde iştikak, sarf, nahiv başlı başına birer ilimdir. Bunlara maâni, beyan, bedi ilim- lerini ilâve edersek bilgilerin sa- yısı altıya çıkar. Gramer kelimesi, bu ilimlerin içinde ancak sarf ve nahive alem olabilecek bir lafız- dır. Şu halde diğer ilimlere de bir kelime bulmak ihtiyacı vardır. Binaenaleyb; gramer — kelimesi kasır, nakıstır. Halbuki Türk dilinde şu ilim- leri birden ifade edecek ve dal- rei şümulüne alacak lügatımız vardır. Bu lüğatımızdan münasip bir sigayı alıp ( gramer ) yerinde kullanmak, takip edilen gayeye daha uygun olur sanırım. Yalnız müşkülpesent olmamak lâzımdır. Türk dilinde ( yormak ) diye bir füli sabit vardır. Yormak, Antalya ( Husust ) — Erkânı Harbiyei Umunüye Reisi Müşir Fevzi Paşa Hazretlerile, Müfet- tiş — Fahrettin Keramettin Paşalar şehrimize gelmişlerdir. Fevzi Paşa Hazretleri — şehrimizde kadar — görülmiyen büyük bir tezahüratla karşılanmışlardır. Hü- kümet ve Fırka erkânı, tüccar- lar, sporcular — Antalya'ya 10 kilometre mesafedeki Uzun kuyu mevkiinde bir heyet halinde Paşa Hazretlerini İstikbal etmişlerdir. Dumlupınar İlkmektebi ve Orta- mektep talebeleri de Paşa Hazret- lerini şehire 5 kilometre uzaktaki mevkiden — istikbal — etmişlerdir. Paşa Hazretleri mekteplerin bu- ve ve maiyetleri — erkânı bilinden 'inmiş ve talebelere ayrı ayrı — iltifatta bulunarak, talebe- lerin hatırını sormuştur. Fevzi dilimizde bir nesneyi güzel tabir | © ve ifade etlmek, müphem ve muğ- lak bir nesneyi açık ve güzel bir | suürette anlatmak, bir kimseyi güçlüklere düşürüp it'ap etmek, | kesmek — manasına | tabütüvanını müstameldir. Rüyayı yordu deriz, güzel tabir etti demek isteriz. ti yordu deriz, atı çok koşturup bitabül tüvan etti demek isteriz. Bu filin sıfatı mef'uliyesi, yani | ismi mef'ulü ( yoruk, yorık ) dır. Yoruk dil denir, lügati fasihe ve lisanı fasih demek olur. Yo- rük adam denir, yorgun demek | olur. Divanı iügat (C3 Sı2) de | “yorık til - lehçei fasiha, yani fasih, beliğ, güzel tabir ve beyan edilmiş lügat manasınadır.,, Mahmut Kâşgiri bu ifadesile anlatmak istiyor ki — yormak - fesahat ve belâgatle söz söyle- mek, müphem ve muğlâk şeyleri açık bir surette anlatmak, bir | kelimenin manasmı gayet vazıh | bir surette ifade etmek manas- | nadır. Bir kelimeyi usul ve kava- | idine tatbikan tetkik etmek te (yormak) tır. | Yormak, şu manasile iştikak, | sarf, nabiv, maani, beyan, bedi | ilimlerine şamil olur. İşte bu fi'li sabitten iki sıyga vardır ki (gra- mer) den kastettiğimiz manayı daha yüksek bir surette ifade etmektedir. Bu sıygalardan birilyor- | um), diğeri (york) kelimeleridir. Yorum — Çorum vezninde bir | nygai haizedir. Sonunda (m) barfi | hayazet manasnı — ifade eder. Yormayı kendisine cezp ve ceb bederek nefsinde cemeden ilim, bilgi manosmadır. Diliniz de bir nesneyi bir defa — yoruş manasıma — müştameldir. — Yoru- mu — güzeldir yorması, tabiri güzeldir. demek olur. Yor rum, bu manasile iştikak, sarf, nahiv, maani, bedi ilimlerini nef- “ade cemeden bir fenni mahsus | k olur. [ k — Kork vezninde bir | denir, Fevzi Paşanın Antalyayı Resül'ayn'da Bir Hırsızlık Vek'ası Viranşehir (Hususi) — Mutat hudut içtimaları bu defa Urfa Valisi Feyyaz Beyin riyasetinde ve Akçakale'de yapılmış, hudut asayişi tetkik edilmiş ve bazı ye- ni tetbirler alınmıştır. dk Geçen gece tasyonunda bir bırsızlık — vak'ası olmuştur. Gece yüklü vagonlar- dan birisinin kapısı kırılmış, bir tüccara ait 43 altın kıymetindeki | üç denk eşyasçalınıyıştır. Hırsız- ların kim oldukları araştırılmak- 1 tadır. | sıgai muabbiyedir. Sonunda (k) arfı tabiye manasını bildirir. Yormayı nefsinde tabiye, hıfz ve himaye eden ilim, bilği nadır. York kelimesi dilimizde müstamel değildir. Ancak biz beğenip seve, seve ” kullanırsak bir lügati me'nüse olur. Yorum kelimesi, ( Gram ) dan | ( Gra ) danmı müş- tak olduğu — kestirilemiyen — ve tam manasını biç anlamadığı- miız (Grammer) kelimesinden ma- daha mı, yoksa Dası itibarile daha nazik, şimdiye E: bodağu mevkie gelince olomo- | | Resülâyu is- manas - | .7 1 A Paşa ve maiyeti erkânı şehire vası| olduğu zaman halkın samimi ve heyecanlı tezahüratile karşı- ziyaretlerinden bir Intiba Fota Fenni Vİranş;:hirf’;lef M uşia Kar Yağdı /Soğuklar Başladı Muş (Hususi) — Devam eden yağmurlardan sonra kar ve şid- detli soğuk başlamıştır. Şehirde bütün sular donmuştur. Köylüler tohamlarını dondan muhafaza için hususi bir usul tatlik ederek zeriyat yapmaktadırlar. aa Edirne Mekteplerinin Teftişi fettişlerinden Ekrem Bey şehri- mize gelmiştir, mektepleri teftiş etmektedir. lâtiftir. Çünkü grammerde — üç hareke, beş harf vardır sikleti de cabadır. Halbuki ( Yorum ) keli- mesinde iki hareke, üç barf var- dır. ( York ) kelimesi bundan da hafiftir. Şu iki siğadan hangisi beğe- | nilirse (Grammer) riu türkçesi ola- rak — kullamlabilir. Halk, buna daha çabuk alışır. İstılabatı İlmi- yede bütün halkm anlıyabileceği bir kelime olması şart değildir. Fransız dilinde binlerce ıstılahatı ilmiye vardırki hiçbirinide köylü- B ı Edirne (Hususi) — Maarif mü- | . DY KI KA Fevzi Pş. Hz. Antalya'da Paşa Hz.Büyük Tezahüratla Karşılandı Şereflerine Ziyafetler Verildi Fevzi Pş. Hz. Antalya'da Foto Fenmt lanmıştır. Paşa Hazretleri doğruca ikametgâhlarına — tahsis edilen daireye giderek bir müddet İsti- rahat eltmiş ve oradan vilâyet konağına giderek Vali Beyi 2ziya- ret etmiştir. Paşa — Hazretlerinin şerefine Belediye tarafından bir akşam ziyafeti, ertesi gün de Halk Fır-« kası tarafından bir öğle xriyafeti verilmiştir. Aynı günün akşamın- da 52 inci alay zabitanı tarafın- dan bir akşam ziyafoti daha verilmiştir. Fevzi Paşa Hazretleri bazı teftişat ve tetkikatta bulun- duktan sonra tekrar Antalya'ya avdet etmiş ve Elektrik Şirketi tarafından ziya- Paşa verilen akşam | fetinde hazır bulunmuştur. | Harretleri çarşamba ve aynı | teşyi buyurulmuşlardır. | heyecan tezahüratla | M—Ş;aı»'kışla'da Muallimler Bir İçtima Aktettiler Şarkışla (Hususi) — Kazamızda merkez ve köy muallimlerinin iştira- kile umumi bir içtima yapılmıştır. Bu içtimada mesiek! ve terbiyevi haspihallarla idari işler hakkında görüşülmüştür. İçtimadan büyük faydalar beklenmektedir. | | * ! Gemerek nahiyesinde bir posta | ve telgraf merkezi açılmıştır. | aB aralğlen İzmir'de Kaç Kişi Evlendi İ İzmir ( Hususi ) — Teşrinisani | ayında şehrimizde 128 kişinin nikâh merasimi yapılmıştır. leri de bile anlıyamaz. Binaenaleyb: — Yorum, yahut ( York, yoruk ) kelimesini halk- mız anlıyamaz demiyelim. Okadar müşkülpesent olmıyalım. Bu keli- meleri köylülerimizin, — şebirlileri- mizin ( Grammer ) kelimesinden daha çabuk anlıyacakları muhak- kaktır. Kaide manasına ( Kural ) kelimesi de böyledir. Hüner, ten- kit etmek değildir. Bulmaktır. Amasya müverribi: Hüsamettin günü aynı | pek çok ıehirlileıiü | | Memleket Man zaraları Bitlis'te Kış Faaliyeti Başladı Bitlis ( Husust ) — Son gür lerde şehrimizde kış kokusü bissedilmiye başlamıştır. Birkaf gündenberi devam eden yağmur” lar, şehre epeyce soğuk getirmiş ve karşı dağlara da kar düş Müştür. Fakat bu — mütemadi yağmur nihayet dinerek havalaf açılmıştır. Bu yüzden Van ve Muş'tan birçok yolcular şehrimize gelmiye başlamıştır. Nakliyatı otomobille olan bu yolcular, birkaç gün buradaki işlerini takipten sonrâ döneceklerdir. Kışa yaklaşma dolayisile, şehs rimizde mahrukat ve zahire alıf verişi çogzalmıştır. Birçok pazar yerleri şimdiye kadar görülmiyen büyük bir kalabalık halinde adeta bir panayıra dönmüştür. Zahire ve mahrukata bu ka- dar fazla tehacim olduğu halde | eniyi elin altı okkası 70, kömü- rün altı okkası maktadır. Diğer taraftan şehirdeki umran da büyük bir faaliyet halindedir. Her mahalleye bir polis karakolu yapılmış ve polis teşkilâtı da genişlettirilmişti. Pek — yakında faaliyete başlıyacak olan beledi- ye un fabrikasının projeleri ya- pılmaktadır. 15 kuruşa satı- İzmir'de Göztepe Tramvay Şirke- tinin Açıkgözlüğü İzmir ( Husust) — Göztepe Elektrikli Tramvay Şirketi, halk- tan tahsil ettiği bilet esmanından Maliyeye bilet başına yirmişer para nakliye resmi vermesi icap ederken onar para vermiş ve bu suretetle şimdiye kadar 6000 lira gizlemiştir. Maliye bu paraların verilme- sini şirkete bildirmiş, şirket buna yanaşmadığından Tahsili Emval Kanunu mucibince 6000 lira tahsil edilmiştir. İzmirde Grip Var İzmir ( Hususi ) — Son gün- | lerde şehrimizde grip hastalığı salgın derecesinde fazlalaşmıştır. Şimdiye kadar her evde bir, iki kişi gribe yakalanmıştır. Difteri musapları #on günlerde fazla- laşınıştır. Akşehir'de Çok Garip Bir Düğün Merasimi Akşehir (Hususi) — Suruçla pek garip bir anana vardır. Bu- rada düğün —merasimini şöyle yapıyorlar: Gelin evinde bir hafta evve- linden itibaren her akşam kadın- lar tarafından muhtelif eğlence- ler yapılıyor ve çarşanba akşamı (Perşembe gecesi) son deta ola- rak bir eğlence daha yap lıyorki bunda kadın kız karma karışık bir şekilde davul zurna ile şebrin bütün çarşı ve sokakları geriliyor ve bu gezintiden sonra gelin gü- veyin evine bırakılıyor. Ve zifaf ertesi günü yapılıyor. Akşehir'de Yo-Yo İptilâsı Akşehir (Hususi) — YeYo oyunu şehrimizde salğın halinde- dir çarşı ve sokaklarda elleri Yo Yolu çok çocuk, kadın ve erkek- lere tesadüf edilmektedir.
