18 Nisan 1939 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

18 Nisan POSTA Sayfa 9 Yarın güneş tutulacak Küsuf Amerika ve Garbi Avrupadan görülecek, Türkiyeden görülmiyecek Küsuf emasında güneş Alaskadan Nisanın 19 uncu Salı günü, yani yarın disesi akşam üstü, güneşin batmasına ya) (sağda) ve İngiltereden (solda) yukarıdaki şekillerde görünecek Süneş tutulacaktır, Ayın güneşle arz ârasından geçmesi demek olan küsut hâ. yakın ol ii ERO > Garbi Aş d MZ olacaktır. Kandilli rasadhaneşinin bildirdiğine göre küsuf Amerikadan ve e timizden görülemiyecektir. Dünyanın en büyük tayyaresi Avrupada Ki ahların maşbar #1 ionlük Janki |lunmaktadır. Bu seyahat, önümlndekiiBu © servis k Yan tayyaresi son günlerde Atlas Ok. | yaz açılacak olan Avrupa - Amerika hava “SUNU geçerek Avrupaya gelmiş bu-| ticaret yolunun tetkiki için yapılmıştır. | etmiştir, için (DÜŞÜNCELER Avrupadaki gerginlikler en fazla silâh tacirlerinin işine yarıyor! Fransada başgösteren bir cereyan: “ Silâh fabrika- törlerinin kazancını, harb zamanında olduğu gibi suh zemanında da tahdid etmeliyiz ,, / Silâh fabrikalarından Bugün seferber edilmemiş, yahud da seferber olacak hale getirilmemiş bir eko- nomi mevcud mudur? Sınai faaliyetin her zaman devletçe ha- zrlanmış bir plân dahilinde ve birinci derecede askeri açlara göre idare &- dildiği Sovyet Rusya ve totaliter rejimli memleketlerden bahsetmeğe lüzum yok- tur. Bunlar haricinde kalan bütün Avru- pa memleketleri, ya istihsa! kuvvetlerini mili müdafaaları için seferber etmiş, ya- hud da seferber etmeğe hazırlanmış ve ziyette bulunuyorlar. Ekonomik faaliyetin harb ihtiyacları - nın tahtı tesirinde kalışını vasıflandıran iki esas prensib mevcuddur: 1) Silâhlanma işinin sıvil tercih edilişi, 2) Silâh müteahhidleri menfaatlerinin tahdidi veya Mgası, * Silâhlanma işinin birinci plâna alınışı, mahdud miktarda olan istihsal vasıtala » rının evvelemirde harb sanayiine ve bu sanayli besliyen yardımcı sanayie tahsi- sini icab ettirmektedir. a) Bunlar dahili bakımdan evvelemir- de maddi vasıtalardır: Fabrikalar, atel - yeler, madenler, nakil vasıtaları, mena - fii umumiye hizmetleri ve nadir bulunan ihtiyaclara İşçiler, mütehassıs işçiler ve teknisyenler, Salisen, mali vasıtalar, sermaye piyasâ» ları, borsa piyasaları ve banka kredileri gibi B) Harici bakımdan ise bu vasıtalar şöyle hülâsa edilebilir: Hariçlen tedarik edilecek malzemenin ithaline yarıyacak olan've ihracat vasıtasile memlekete gi « ren dövizlerin tercihan milli müdafaaya tahsisi, Bu tercih vaziyete göre şiddetli veya hafif surette tatbik edilebilir. Müdafaa için sarfı icab eden kuvvet memleketin umumi faaliyetine nazaran ehemmiyet bacım bu tercih daha şiddetle tat - bik edilir. * Kârın tahdidi meselesine gelince: Bu iş manevi ve maddi bakımdan mülâhaza e - dilebilir, Müdafaa malzemesinin sipariş lerindeki fazlalık tabi ki bunları imal e- den müesseselere müthiş bir kazanç te - min edecektir. Bu kazancın makul haddi tecavüz ettiği görülünce, hükümetin bu fazla kazanca vazıyed etmesi pek tabiidir. Bu suretle manevi bakımdan da bir ta- kım insanlar silâh altında, vatan için can verirlerken, diğer taraftan orların ölimü yüzünden ve ölümüne sebeb olan âletle - rin satış kârile bir takım insanların akla sığmaz bir zenginliğe kavuşmasına mâni olmak, elbette ki normal bir harekettir. Ve bunu herkes tasvib eder. * Meselâ Fransada, ancak harb zamanın. birinin dahili lara ancak bir direksiyon hizmet ücreti ve sermayenin faizi olacak miktarda bi para verilecektir.» Fakat, yalnız Fransada değil, bugün harb sanayii kendi memleketleri dahi « inde çalışan daha bir sürü memleket « İlerde de sulh zamanında ve bilhassa büy» ie gerginlik ve buhran zamanlarında bu nevi kârların ortadan kaldırılmasının doğru olduğu düşünülmemekte ve bu z& manlarda yapılan siparişlerle yüz bi ce insanın ölümü lâhları Jers anan bu si- saeselere, müthig kazandırılmaktadır. Şimdiki halde silâh fabrikatörlerinin kârını ortadan kaldırmağıı kimse düşün - mediği gibi, onları tahdid etmek te mev- İzuu bahsolmamaktadır. Bütün beşeriyet bir harb ko de tir, tit titrerken, dünyayı ran bu ölüm tehdidi bir kaç meğine yağ sürmüş ve dünya yüzünde, bir takım insanların servetinin yektimi- nu inanılmıyacak bir irtifaa yükseltmiş imal eden mü rkusu içine Fransada son zamanlarda harb suna « yüni millileştirmeğe doğru kayan bir ce- reyan vardır. Fakat henüz bunun tatbik edildiğine şahid olamıyoruz. Bütün sanayii devlet için ve harb için çalışan totaliter memleketlerde bile bun- ları imal eden fabrikaların kârına bir zin cir bulunamamıştır. Bugünkü dünyanın ahvalinde görülen gergi: in bunun yarattığı silâh yarışı « na şahid olanlar için, bütün bu harb po « Htikasının, harblerde ölüp (harcanacak İnsanlar nef'ine değil, bilhassa ve bilhassa şu silâh satan mahdud zümrelerin men « faatine yaradığını düşünmemek birağ müşkül oluyor. Ve bu vaziye: karşısında düşünen başlar bu suali soruyorlar: — Harbi istiyenler, bunu kimin için istiyorlar?. * i Snlâh tacirlerinin muazzam menfaatle rine gem vurulmadıkça silâh yapmağa mahsus olan ham maddelerin istismarı İdevletler tarafından millileştirilmedikçe ve bu ticaretten bir tek ferdin, bir para | kazanmadığı iki, iki daha dört eder ka « dar açık bir surette meydana çıkmadıkça düşünen başların içindeki bu istifhamı silmek pek müşkül olacaktır. (Marienne - Faber) Burs veren sinemalara Rakiörün teşekkürü | Alemdar, Alkazar, Asri, Azak, Hi - İ181, İpek, Kurtuluş, Lâle, Melek, Milli, Sakarya, Saray, Suadpark, Sümer, Sü- reyyapaşa, Şark, Şık, 'Tan, Taksim si - nemaları Üniversitenin geçimi olmi « yan çalışkan talebesi için her yıl birer burs vermek suretile, yüce bilgi evimi- ze hayırlı yardımda bulunmuşlatıdır. Üniversite Rektörü adları Üniversi ğ da ordu müteahhidierinin silâh satışı ü -İte şeref defterine kaydolunan vergili zerinde yapacakları kârın ortadan tamar| #tnemacılarımıza Üniversite adına a « kaldırılması takarrür etmiştir. «On-İlenen teşekkür etmektedir.