2 Eylül 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 8

Bir Gazetecinin Bu adamlar şiddetli soğuk rüzgâr altında adeta bedava çalışıyorlardı Bu meuvkii takviye için iki harp | yaptı. 1894-95 harbi Koradaki mevkiini (kuvvetlendirdi. 1905| harbi Rusyayı Çin denizi sahile- rine yerleşmekten menetti, Mü- kemmel bir şimendifer şebekesi kömür madenleri, Nakliye yağı yapmak için yüzlerce değirmen su şehirleri, muntazam yollar; işte Japonya Mançuryada bunları vü- cuda getirmiştir. Şimdiye kadar sarfettiği para bir buçuk milyar dolardır. . Maamafih müstemlik yerleştirmek noktai nazarından Japonlar muvaffak olamıyorlar. Çünkü Çinli Koolilerle mücadele- ye girişmek abestir, Bunu bir gün Çing Tavda anladım. Bir küçük vapur limanda duru- yordu. Japon konsolosu ile konu- şuyor ve Çin hamallarını seyredi- yordum. Bu manzara hayrel vere- cek bir manzaradır. Dört adam Yüz kilogramlık darı balyasını kancaları ile tutarlar, Beşinci ha- mal yaklaşarak eğilir. Balya bir anda omuzları üzerine yerleşir © da antrepoya götürür. Eğer ma: nevrada cüz'i hata edilse herifin bel Kemiği parça parça olurdü. Bütün kafile iş görürken canlan- mak için garip bir ahenkle sesler çıkarıyorlar, Hava soğuktu. Bu adamlar | şedit rüzgârın altında günde yir- mi beş Çent uğruna bayatlarını tehlikeye koyuyorlar. Bu para üzerinden bile tasarruf yapmıya muvaffak olurlar. Çinli hamal sokakta yatar, kuru fasulyeden yapılmış çöreklerden yer. Bu çö- rekler ona beş Çente mal olur, Seyahat edecek kadar parası olunca Mançuryaya köyüne dö- ner, Çin ve Mançu hamallannın nasıl seyahat ettiklerini gördüm. Vapurun o güvertesine yığılırlar, Çok olduklârından oturacak. yer bulamazlar. Hiç rahat yüzü gör- meksizin yirmi beş otuz saatlik bir yolu katederler. Maamafih şenliklerine asla halel getirmez- ler. Bir az zengin olanların şilte ve yorganı vardır. Doyren lima- nna çıkarlar. Gidip çiftçilerin veya Japon bâlıcılarının yatında uşak gibi çalışırlar. Çoğu orada yerleşir kalır. Bir kaç sene son- ra küçük bir ey alırlar. Son yir- mi beş sene zarfında böylece Mançuryaya yerleşen Koolilerin miktarı on milyonu bulmuştur. Kansolus beni Şanghaya götü- recek olan vapurun gövertesinde bunları. bana anlatıyordu. Ve sonra şu sözleri ilâve etti: — Japon amelesi sıcak hama” mini, pirincini otuzlu balığını, ve çayını ister, Onun kooli- si ile mücadelesine imkân yok- tur. Japonyalı bir Çinlinin elli dört misli (ogündelik istemek mecburiyetindedir. Binaenaleyh ahalimize tezayüt ettikçe buraya yerleştirmek imkânsızdır. Mama- fi Japonya Mançoriyi nufuzu al- Unda tatmıya mecburdur. Rusya Bolşeviktir, Harice yal- nız propaganda mikropları sevk ediyor. Bizde açık göz davran- miya mecburuz. — Tarihten Çin biç bir vakıt Japonyayı istilâya teşebbüs et- medimi? — Bir defa on üçüncü asırda 18 — Muharriri * Sovervyan teşebbüs etti. Cengiz hanm to- runu Kombilayıkaan zamanında idi. Avuslurya ve Lehistandan Japon denizine kadar: bütün ci- hana hâkimdi. Beş bin gemi inşa ettirdi her birine yüzer a#- ker koydu. Fırtına ve askerleri- mizin kahramanlığı bizi tehlike- den kurtardı. Orada tesadüf ettiğim mühim- mat tacirlerinin yüzü o kadar memnundu ki eğer kabul ede- bilseydim oldukçe zengin olacak- tım zannındayım, Bana olan di- ğer garip. beyanatı da sevkuc- ceyşe aitti, Eline bir harita al- mıştı. Ve haritayı İyiden tetkik» ten sonra şu neticeye varmıştı ki eğer kendisi şarktan ve Lehis- tan garptan hücum ederse Rüs- ya tamamile mahvolacaktır. Bu kanaatine pek iştirak etmediği- mi görünce hakkımda olan itmi- nanı silindi. Şanghay 21 Mart 1926 Sabahleyin erkenden Şangha- ya vardım. Bu koca beldeden gayrı tabiilik olduğunu o anda farkettim, Her tarafta beyaz gü» neşli kırmızı ve mavi bandıralar dalgalanıyordu. Bu bandıralar Kuvuningtan hükümetinindir. Çin şehri OKantonluların elindeydi. Bunlar orada Bolşevik. usul ida- resimi tesis etmişlerdi. Cenup ordusu 'yaklaşıyörsa'da hentir' iki günlük iesafedeydi, Avrtipü Ti“ tiyaz mıntakasındakiler ani bir baskından korkuyorlardı. Lâzım- gelen ihtiyat tedbirleri alınmıştı, Her .cinsten 30,000 asker -her ibtimale karşı hazır bulunuyordu. Hatıratı 228 I Bilmeliyiz1. | Farelerden kurtulmak Farelerin, bir çok hastalıkları nakil olmaları dolayısile tehlike- İleri pek büyüktür. Hele Firmlar i ve fırıncılar için (fare) belliyesi bir afettir. Hemen hepimizin ha - nelerimizde kilerlermizde misafir i olan, yemek dolaplarmı, ekmek sepetlerini, zâhire ambarları hotbehot ziyaret derek, kendi kendilerine mükemmel ziyafetler veren farelerden kurtulmak aile reis ve veiselerinin en büyük der- didir. Bazı evlerde farelerin, ku- maşlara bile tehacüm ettikleri gö rülür. İnsanların sirkat hakkında» ki kanunlarından kat'iyyen per- vası olmıyan bu azılı ve cür'etkâr hırsızları kaçırtmak için, kediden ve gelincikten daha müessir bir çare vardır; Hani, .şu gayet sert kokulu İn» giliz nanesi vardır. o Bundan bir miktar tedarik etmek ve bundan bir kaç damlasını bir nebat veya kuru nane yaprağı üzerine dam» latarak farelerin çıkacakları de- Tiklerin önüne koymak kâfidir. Nane kokusunu alan fareler yüzlerce kedi görmüşçesine der hal kaçarak hane veya fırıınız- dan uzaklaşırlar. Uzun boylu ka- pan tedarikine ve bu kapanlara farelerin tutulmalarını beklemeğe hacet yoktur. Lambanızın Zziyası kâfi değil mi ? Bazı orta halli ve fakir aileler vardır ki, mektepte okuyan çocuk larmm geceleri kör lâmbalar kar- şısında saatlerce çalışmağa (o ve gözlerini müthiş surette yormıya mecbur olduklarını görerek müte- essir olurlar. Bu hal, zıyasız küs çük bir lâmba karşısında dikiş Burada © Hindi “Çiniden gelmiş | dikmeğe mecbur olan aile kadın- küçük şapkalı Anamlılar, küçük beygirlere binmiş çember sakallı Hintliler, İspanyol, Japön, Fele- menk - gemicileri: vardı. “Hepsi muzıkalarile resmi geçit yapıyor sonra şehri daimi bir harp mey danı şekline sokan siperlere gi- diyorlardı. Limanda otuz barp gemisi vardı. Maamafi yerliler birdenbire galeyana gelerek hü- cumda bulunsalar bütün Avru- palıları öldürmeden şehri bom- barduman etmek imkânsızdı. Bir otomobile bindim ve ilk siperleri dolaştım. Fransız imti- yazlı mmtakası hududundaki kü- çük derenin ötesinde ihtilâlcile- rin kafileleri görülüyordu. Reis- leri gözleri üzerine inmiş föter şapka, boyunlarında kırmızı atkı, ve ayaklarındakı sandallarla ta- kılıyorlardı. Tavırları hayduda benziyorsa da korkunçatan ziya- de çirkindiler. Cesim kılıçları ve eski av tüfekleri vardı. Maama- fih bir gün evvel bir İngiliz mi- ralayı cephe mıntakasına girmek isteyince belinde kamalı bir sürü tarafından etrafı çevrilmiş ve vaziyetin tehlikesi karşısında tar- giye vererek geri dönmiye mec bur olmuştu. Şehrin etrafında Şapey tara- fından çok garip mücadeleler oluyordu. Meselâ Şan Kay Şese hizmetindeki birkaç beyaz Rus bir zırblı trende iken etrafları sarılmış bu yeni tarz istihkâmda kendilerini müdafaaya çalışıyor- lardı. Rusların mitralyözları ve küçük çapta ropları vardı. Fa- kat ber tarafta vervasir Cinli ları içinde vardır. Yahut, evinizde bol ziya veren büyük lâmba yaksmıyorsunuz . . Çünkü gaz pâhalıdır. O halde ne | yapmak lâzımdır?. Bunun da ko- layr vardır, Lâmbanızın ziyâsını iki misli çoğaltmak için, istimal edilecek fitilleri, evvelâ halis sirke “içine koymak va fitilin sirkey son had- dine kâdar içmesine dikkat etme- lidir. Bu suretle sirkeyi iyice içmiş olan fitili sirkeden çıkarmak ve güzelce kurutmak icap eder. Fitil, üzerinde rütubetten eter kalmayıncıya kadar kuruduktan sonra lâmba makinesine geçirile- rek yakılırsa, limbalarm ziyasr- nın iki misli arttığı görülür. sürüleri bir garaj battı özetin- deki üç vagona doğru ilerliyor- du. Şimal ordusu çekilmiye mec- bur olmuştu. Su hazinesinin te- pesine çıktım ve oradan birkaç adamın itidali demle kendilerini nasıl müdafaa edebildikletini seyrettim, Bir Jagiliz bahriye za- biti Şanghay Avrupa mıntaka- sından ancak 300 metre mesa- fede bu betbalıtların ölüme terk edilmesinin münasip olamıyaca- ğına karar verdi. Verdiği bir emir Üzerine civar sokakların birinde 24 kişilik bir Ingiliz müf. rezesi çıktı. Bunlar önlerinde fif- re çalan bir İskoçyalı olduğu halde ağır ağır yürüyorlardı. O anda ateş durdu. Evletin damın- dan ateş eden serseriler bile ateşi kestiler, (Devamı var) Cümhuriyet devrinde Aptülhamiğ karşı yapılan şantaj usulü geçer m” Ermenilerin kendi görüşlerini naklediyoruz: Pariste çıkan Ermenice (Gav- roş) gazetesinin 21 Ağustos 932 tarihli nüshasında hariçteki Er- menilerin Türkiye aleyhindeki fa aliyetleri hakkında İstanbul mu- habirinden alınmış bir mektupla bu mektubun altında gazetenin kendi mütaleası vardır, Bu mek- tupla o mütalea hariçte Türkiye ve Türklük aleyhinde tahrikâtta ve ifsadatta bulunanların maksat- ların şayanr dikkat bir vuzuh ile gösterecek mahiyette olduğun: dan tercüme ve naklediyoruz: (Gavroş) gazetesinin İstanbul muhabiri mektubunda şöyle: di » yor: “Aharonyanın Cemiyeti Akva ma cür'etkârane müracaatine kâr $ı Ermeni katolikleri meclisi ida resinin çok haklı protestosurdan bahseden yazmızı okuduk . Biz (Haraç) ogâzetesini görmedik, lâkin (Gavroş) tan anlaşılıyor ki (Haraç) gazetesi Ermeni katolik- lerinin protestosunu tenkit etmiş. Halbuki Ermeni katolikleri gis bi biz de Cemiyeti Akvama yapı- lan bu füzüli müracaatin sebep- siz, faydasız ve imkânsız oldu- ğuna kaniiz. Türkiyede yaşıyan 100 binden fazla Ermenilerin mukadderatile oynamak, ve ker lerinin fikir ve hayallerinden geçmiyen mak - satlarla onların namına hareket etmek salâhiyeti nereden alınmış- tır?. Bizim yegâne maksadımız memleketin öz evlâdı gibi ebedi- yen refah ile yaşamaktır. « Türkiye aleyhine her hangi bir teşebbüs Türkiyedeki Ermeniler hakkında hükümetin şüphe ve emniyetsizliğini. celp etmekten başka bir faydası olmaz. Netekim, Aharonyanmda füzü- Ni ve gösteriş maksadile yaptığı Halk fırkası teşkilâtı kongreleri Gümhuriyet halk fırkası teş- kilâtı kongreleri eylülün on beşi- nden sonra başlayacaktır. Evvelâ ocak kongreleri yapılacak ve bunu nahiye, kaza kongreleri takip © edecektir. e Nizamname mucibince iki senede toplanması mecburi olan vilâyet kongresi geçen sene akt edilmediği için bu sene yapılacaktır. Idare hey- eti pazartesinden itibaren sık, sık içtima yaparak kongre hazır- lıklariyle meşğul olacaktır. Fırka kongrelerinden sonra muhtar intihabatı başlıyacâktır. eykallimimiz. Yeniden içtima Son kontenjan kararnamesi mucibince Teşrinisani ve Kânu- nuevvel. aylarma ait. kontenjan | listesinde mevcut mevaddı ipti- daiyenin fabrikaların ihtiyacma göre Taksim ve tevziini tesbit etmek Üzere Cumartesi günü saat 9,30 da birlik merkezinde fabrikatörler . tekrar bir içtima yapacaklardır. Kitap panayırı Bugün kapanıyor Halkevi müze ve sergiler şü- besi tarafından 30 Ağustos gü- nü açılan kitap panayır bu akşam kapanaktır. Panayırı üç gün içinde binlerce halk ve mektepliler ziyaret etmiştir. j maları harekette Türkiye karşı fikirlerin bulunması” bep olacatır. Bundan dol? n Ermeni katolikleri meelisi çok hakir olarak prote! muştur.,, 4” (Gavroş) gazetesi bu yazdıktan sonra altına #8” İl aları ilâve etmişti: ni “Bizim İstanbul mu Taşnak ve Ramgavar m nın vakıt vakıt böyle W sassiz hareketleri kai e” zim de ses çıkarmamız! Türkiye Ermenileri, A bulunan mezheptai N kısmının mevcudiyetlerini |. tarmak ve daha açık söyler midelerini biftekle doldu ii çin akıllarına estiği gibi ! gi te bulunmalarından ne içi” | essir oluyorlar?. Bugün A Vİ da öz Türkler ve yahudilet, iki dır ki şimdiki hükümet 8' pi resmi ve gayri tesmi sureti? İ larma eseni söylerler. Lak nı zamanda beklerler ki Kemal Paşa kendilerini la çağırsm ve dolgun birer memuriyet versin. için İstanbul Türkleri ve dileri rahatsız mı oluyorlar”. le ise niçin Türkiye p gi Aharonyanın müracaatındz yi N layı o rahatsız oluyorlar? çi | sus Aharonyan Türkiye E! lerinden değildir, Rus E y rindendir. Siz de diyeceksiz || sinek bir şey değil, miyde p dırır. Bunda da sizin var, y Lâkin ne yapalım insani değil, nerede kaldı Ermeniler içinde uzağı gör?” lomat bulunsaydı ve © ittifak olsaydı, ne büyük çük Ermenistanı kaybed ne de Karsı, Vanı.. ve Bari panayırı m müesseselerin! dg Bu ayın ortalarına doğr” pr” lacak olan Italyanın Bari y yırma 16 Türk mese gi rak edecektir, Inbisarlar e Bari panayırına mahsus yi üzere sigaralar yaptırmış, nay likörler göndermiştir. P: # ihracat ofisini, propagani besi. müdürü Akil Bey edecektir. i ——. Taksimdeki ars dair bir ihtilâ Taksim Emlâk etile gi diye arâsında, Tkatmdeli yi deposu ve helâlar yozle ihtilâf çıkmıştır, Şirket da arsalarla birlikte gis « satın almış olduğünu İf yeli mekte, belediye de yeni der” yeler kahününa göre #U ii” ile civarının belediyeye ai V ğunda ısrar etmektedir. İli Istanbul ikinel fera metmb bei Bir borçtan dolayı m3 paraya çevrilmesi mukarr“ | sol, ayna, büfe, gardetoP” manto vesaire 59.932 “4 müsadif pazartesi günü 848 itibaren (sandal obedes'" v4 ikinci açık arttırma ile ğından talip olanların J saatte mahallinde bazır 4 va