30 Eylül 1932 Tarihli Vakit Gazetesi Sayfa 2
Devlet Teşkilâtında iktisadi zihniyet (Başmakalemizden devam) lâ, ham maddeleri memlekette pek mebzul olduğu halde mamul hale girerek istihlâke yarıyacak hale gelebilmek için fabrikalara ihti- yaç gösteren bazı maddeler için tesisat vücuda getirmek gibi... Şe- , ker, mensucat fabrikaları vücuda getirmek üzere Türkiyenin #arfet- tiği gayretler milli iktısatın tesisi için elbette çok yerinde gayretler- den sayılmalıdır. Türkiyenin bilhassa Tanzimat- tan sonra bozularak devam eden iktısadi hayatına bir inkişaf ve ni- zam verebilmek işi kolay değildir. Bu işi başarabilmek için hem fert- çe, hem devletçe'senelerce sarfedi- lecek emekler lâzımdır. İktisadi teşekküllerinin mahiyet ve kudreti henüz tam belli olmıyan bir mem- lekette devletçe alınacak tedbirle- rin nezaketi barizdir. Kezalik dün- ya piyasasında Yer tutarak haki- katen iktisadi bir varlık. teşkil €- decek ham veya mamul meddeler yetiştirebilmek te © vatandaşların ubtelerine terettüp eden ince ve çok gayret ve vukufa mühtaç bir iştir. Normal şerait içinde bile çok nazik olan bir işin iktısadi âlemin kaynaştığı ve nasıl durulacağı ma- lüm olmıyan şerait içinde tanzimi kolayca takdir olunabilir ki, haki- katen çok güçtür. Bu işin ehemmiyet ve nezaketi- ni her vatandaşın ve devlet maki- mesine girmiş her memurun ayni derecede hassasiyetle idrak etme- si lüzumu karşısındayız. Çünkü bugün milli hayata pek şümullü ve derin bir surette nüfuz etmiş gö- rünen İktısat unsuru yalnız devle- tin yüksek organları (tarafından değil bütün vatandaşlarca da ayni hassasiyetle takip edilmiye değer bir mahiyet almıştır. Ufak ufak alâkasızlıklar, duygusuzluklar bü- yük iktisadi menfaatleri hercü- merç edebilir. Bir iki misalle tav- zih edelim: Türkiye iktısadiyatı için bir İran transiti işi vardır, Devletin bu transit işine ehemmiyet verdiği de Trabzondan ta İran hududun- da Kızıldize gümrük noktasma ka- dar 1000 kilometreye yakım bir ş0- seyi milyonlar sarfederek âdeta yeni baştan yapmıya başlamasile de sabittir. Şimdi, eğer, faraza Kı. zıldizedeki bir gümrük memuru hassas olmazsa, ve lüzumsuz en- gellerle İran transitini müşkülleş- tirecek bir vaziyet alırsa ve bu va- ziyet sür'atle merkeze aksederek izalesi mümkün olmazsa elbette devletin ehemmiyetli gördüğü ik- tısadi bir faaliyet çok sarsılabilir. Şahit olduğumuz bir hadiseyi de — zikredelim- Seyrisefainin bir va- puru Sinopa uğradı. Bir tacir 30 çuval Yabanova pirincini İstanbu- la göndermek üzere vapura getir- di. Vapur hamulesini çok aldığın- dan pirinçleri almadı. Tacir ka- yıklarla pirinçlerini tekrar karaya çıkardı. Samsundan gelen vapu- run Samsun acentası vapurun dolu olduğunu pekâlâ bir telgrafla Si- nopa bildirebilirdi; yahut Sinop acentası tacirin müracaatında Samsundan malümat alarak taciri tahmil ve tekrar karaya tahliye gibi masraflı bir külfetten kurta- rabilirdi. Bu pek basit iş yapıla- m. içindir ki tacir zarar gör- Zahirde pek basit görünen bu Yunanistanda Zelzele Halâ devam ediyor. Halk dehşet içinde: Tafsilât yok. | Atina, 29 (A.A) — Saat 19 da Halkidik- yada yeni ve şiddetli bir zelzele hissedilmiştir. Zelzele, telefon o muhaberatını inkıtaa uğra mıştır. Tafsilât yoktur. Charilaos tepesinde 1500) metre uzunluğun- da ve3 metre enliliğinde bir çatlak hasıl olmuştur. Zelzele, Selanikte müthiş bir panik hasıl etmiştir. Maamafib, hasar yoktur. Beş ingiliz harp gemisi, muavenet etmek üzere Yerissosa gelmiştir. Berlin, 29 (A.A.) — M. Von Neuratb, M. Von Papen'den aldığı bir emir üzerine M. Her- riot'nun nutkunu beklemeden gecc Cenevre'den bareket edecektir. Nim resmi mehafil, bu şe- rait altında hareketin vaziyetin bütün vehame- tini ortaya atmak için ihtiyari olarak ve hesap edilerek yapılmış bir tezahür teşkil edeceğini beyan etmektedir. M. Von Neurath Berline varır varmaz ihti- mal Mareşal Hindenburgu ve muhakkak olarak M. Von Papen ile teslihat meselelerinde kat'i bir nüfuz icra etmiş olan Von Schleiheher'i gö” Selânikte Selânik, 29 (A.A) — Saat 18 ile 6 arasında yeniden 10 kadar sarsınlı olmuştur. 20 ye “ yakın büyük binada çatlaklar husule gelmiştir. Arnea'da birçok bina çökmüş, yıkılmıştır. Atina, 29 (A.A) — Halikidikya zelzele- sinde ölenlerin mikdarı şimdiye kadar 300 kişi olarak tesbit edilmiştir. Sarsıntılar daha bafif olmakla beraber devam etmektedir. Yerisos yakındaki ufak irmak ortadan kay- bolmuştur. Aynarsz kiliseleri hiçbir hasara uğramamışdır. Milletler cemiyetinde yeni bir safha Alman hariciye nazırı Fransanın cevabına aldırış etmiyor Bu cevabı beklemeden memleketine hareket edişi Almanyanın bir tezahürü ve nümayişi gibi telâkki edilmektedir recektir. Cuma günü, kabinenin bir içtimamda vaziyet tetkik edilecek ve mübim kararlar al nacaktır. M. Von Papenin verdiği cevap Berlin, 29 (A.A.) — M. Von Papenin Wolff ajansı vasıtasile MM. Herriot'a vermiş olduğu cevap burada hüküm sürmekte olan hissiyata tamamen tercüman olmaktadır. Almanyanın tes- Nihat sahasında hukuk müsavatı talebinin akame- te uğramış olduğu mütaleası serdedilmekte ve | bu. akamelin.mes'uliyeti tamamen Fransanın Ü- zerine bırakılmaktadır. Milletler Cemiyeti nelerle meşgul oluyor? Cenevre, 29 (A.A) — Millet- ler Cemiyeti büyük meclisinin celsesinde (Bolivya murahhası M. Costadure's "Paraguay ile Bolivya arasındaki ihtilâfa dair" Paraguay murahhasının söylemiş olduğu nutka cevap vermiştir. Mumaileyh, Cemiyet namına kan dökülmesine mani olmıya çalışmış olan konsey reisi M. Matos'un basiretini ve hüsnü idaresini sena eylemiştir. Mumaileyh, Bolivyanın harp- ten çok müteessir ve mustarip olmuş olduğunu ve binaenaleyh muslihane vesaitin kullanılma- sında geç kalmaktan mütevellit mesuliyeti üzerine alamıyacağını söylemiştir. Paraguay murahhası M. Ce- bellero de Bedeya oturduğu yer- den kalkarak verili hadise Seyrisefain gibi bugün bü- tün sahillerimizde iktısadi müna- kaleyi üzerine almış bir idarenin bazı mamurlarınn hassasiyetsizli- ği yüzünden tacirlerimizi — nasıl mutazarrır edebileceğini U göster- mek itibarile kayda lâyıktır. Devletin milli iktisat işlerinde hakkile nazım ve faydalı olabil. mesi bütün teşkilâtının bu işlerin nezaketini çok iyi takdir etmesine bağlıdır. İktisadi devlet, yani kud vetinin kaynaklarını iktısadi faa- liyetlerde arıyan muasır bir dav- let her halde bütün teşkilâtında ve teşkilâtının her kademesinde iktisadın emrettiği hassasiyet ve İ alâkayı temine mecburdur. Na. A. yane teminattan malümat kay- dettiğini beyan ve Bolivyanın Paraguay gibi konseyin vesaya- sına ittiba edeceği ümidini izhar eylemiştir. Bundan sonra reis M. Politiş, bu muslihane beyanatları ebem- miyetle kaydetmiş ve her iki tarafa hararetle müsalemet tav- siyesinde bulunmuştur. Müteakiben İsviçre reis'cüm- buru M, Motta, şimdiki içtima devresinde heyetlerin süküt et- melerinin yanlış tefsir edilmesine karşı cihan efkârı umumiyesini tabzir etmek istediğini söylemiş- tir, “Müşarünileyh, bu hattı hare- keti büyük bir takım meselelerin ve bu meyanda tahdidi teslihat, Çin - Japon ibtilâfı, cihan iktisat konferansı gibi meselelerin hali h hb menlerde Ingilterenin bir Alman tayyarecisini daveti Frankfurt Ammain, 29 (AA) — Volf ajansından: İngiltere hükü- meti, yelkenli tayyareci Robert Kronfeldi İngiliz Hindistanında yelkenli bir uçma seferi icra etmek üzere davet etmiştir. Pu seferi icradan maksat, ovadan yükselen sıcak havanın vücuda getirmekte olduğu cereyanların oralarda yelken kanatları kal- dırmak için zaruri olan anasıra malik olup olmadığını tesbit et- mektir, Kronfeld, bu kışı Hindistanda geçirecek ve iki yelkenli tayya- resini oraya götürecektir, Ni müzakere edilmekte bulunması keyfiyetile izah etmiştir. İsviçre reis'cumburu, devletle- rin mesuliyetlerile miiletler ce- miyetinin mesuliyetlerini birbi- rine karıştıran kimselerin insaf- sız bareket etmekte olduklarını söylemiştir. M, Motta, . hususi matlapları- wo ber ne bahasına olursa ol- sun telmin edilmesini istiyen bazı devletlerin milletler cemi- yelini terketmek (tehditlerini ehemmiyetle kaydetmiş ve ce- miyetin irhilâl etmesinin küçük devletler için cihan siyasetindeki nufuzlarını kKaybetmeğe ve bü- yük devletler içinde daha bü- yük rekabetlere atılmağ muadil olacağımı beyan eylemiştir. Müşarünileyh, netice olarak, milletler (o cemiyetinin ( sulbun kal'esi. olarak kalması lâzım idi Almanyaya ihraçlarımız Almanyanın fındık ithalâtı se- neden seneye artmaktadır. 1929 senesinde 12 milyon iken busene 13 milyona çıkaıştır. Bu tezayüd son senelerde almanyadaki çi kolata sanayiinin inkişaf eta sinden ve umumi harpten çiğ maddelerle teğaddi . lünün teammüm etmes'nd. gelmektedir. Bizim de Almanyaya olan dık ibracalımız seneden seneye artmaktadır. 1929 senesinde 31 bin kental olan ihracatımız bu sene 53 bin kenctale yüksel miştir. Bu miktarın daba arta- cağı da ümit edilmektedir, ali en ünde L 30 Eylüt 1932 Pariste iki Türk arasında Bir otomobil kazası Marsilya, 29 ( A.A ) — Türk tebaasından Paris cıvarında mu- kim Dell Aurore Leon efendi is- minde bir doktorun kullanmakta olduğu bir otomobil, gene Türk | tebaasından eczacı Salih Bey is- minde bir zatın kullanmakta ol- duğu diğer bir otomobile çarp- miş, içindekiler yaralanmışlardır, Bir genç hizmetçi kız telef ol- İ müşlur. Yoluna devam eden Dell EF, biraz sonra tevkif edilmiştir. izmirdeki hafriyat İzmir, 29 (A. A.) — Namaz- gâhta Koca mezarda altı aydan beri eski İzmiri meydana çıkar - mak için yapılmakta olan hafri - yat ehemmiyetli neticeler vermek te ve hemen ber gün bir parça daha ilerlemektedir. Mezarlığın altmdaki hafriyat neticesi ola - rak İskenderi Kebirin jeneralle » rinden Lizimakin heykelinin kai - desi bulunmuştur. Ayrıca iki kai de kitabesi bulunmuştur. Bunla - rın o devre ait meşhur iki sporcu- nun bu meydana dikilen heykel- lerinin kitabeleri olduğu tahak - kuk etmiştir. Bunlardan başka So maki mermerlerinden fevkalâde güzel revnaklı bir yol dabi mey - dana çıkarılmıştır. Bunun İzmirin darbımesel halinde olan altın yol- larından biri olduğu tahmin edil- mektedir. Mezarlığın altında bu - lunan tahtelarz meşhur meydanm da yakında meydana çıkacağı ü » mit edilmektedir. namlunun Çinin milletler ce- miyetine müracaatı Cenevre, 29 (A. A.) — Mil» letler cemiyeti nezdindeki Çin he- İ yeti, Cemiyet umumi kâtibine bir nota vererek bunu konsöye ve ce- miyet azasına tevdi etmesini rica etmiştir. Bu vesika Japon istilâ - sının başlangıcı tarihi olan 1819 dan bu güne kadar Mançuri ihti- lâfına ait safahatın (tarihçesini yapmışlır. Hadisata ait olan bu vesikaya hukuki noktai nazarları izah eden bu vesika ile ikmal edilmiştir. Bu ikinci vesikada Japonyanın ken- disini beynelmilel camiaya bağlı- yan muahedelere karşı göstermiş olduğu mükerrer kararsızlıklar « dan bahsedilmektedir. MN Gandi ile müzakere Poona, 29 (A. A.) — Yerav- da hapishanesinde Gandi, liberal- ler reisi Yayakar ve Hint kongre si reisi Pandit Malavia arasında müzakereler cereyan (o etmekte « dir. Arada husule gelecek itilâfın hükümetle kongre beyninde sulh ve teşriki mesai esasına istinat e- deceği zannolunmaktadır. ——— Pariste para borsası Paris, 29 (A. A.) — Paris, dün göstermiş olduğu mukave - metten sonra bu gün açıkça bir tenezzül hareketi göstermiştir. Bi dayetten nihayete kadar umumi temayül ağır olmuştur. Kapanışta eshamın ekserisi günde en aşağ! fiatlerile kote edilmiştir. Fransız. | eshamı piyasasının siması deği: miştir. Bunlardaki tahavvüller hemmiyetsizdir. Gümüş par dll iğ
