May 21, 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 11

İKTİSADİ VE MALİ SAHADA EKONOMi Amerikan yardımı Son günler — zarfında — Amerikan yardımı, gene günün en ehem- miyetli meselelerinden — biri faaline geldi. Fikir, yeniden ortaya ilk defa Muhalefet Partısı enel Sekreteri K Amerika Birleşik Devletlerinde seri konferanslarından birinde atıldı. Döviz kıtlığı, dolayısiy— le ithalâtta karşılaşılan güçlükleri gi- ermek üzere alınması gereken ted- birler sadedinde Amerikan yardımı- nın arttırması lüzumu AKİS'in bun- dan evvelkı sayılarında da kaleme a- lındı. Tam bu sıralarda Ankara Üni- Versıtesı Siyasal Bilgiler ve Hukuk Fakültelerinde Maliye Profesörü Fa- dıl Hakkı Sur ilmi bir tetkik şeklin- de Dil ve Tarih - Cografya Fakülte- sinde "Amerikan yardımı" mevzuun- da bir konferans verdi. Bundan bir müddet sonra da Başbakan Adnan Menderes Amerika Birleşik Devlet- leriyle Türkiyeye — yapılacak yardım konusunda müzakere halinde bulu- nulduğunu Yugoslavya'ya hareket et- mek üzere İstanbul'a gittiğinde umu- mi efkâra bildirdi. Bu satırlar ilhamını daha ziyade meselenin .objektif bir tarzda ele a- lınıp 1ncelenmesı bakımından Profe- sör Fadıl 'Hakkı Sur'un konferansın- dan almaktadır- Şurası ilmi bir ger- çektir ki Türkiye iktisaden geri kal- mış bir memlekettir. Çünkü memle- ketimiz iktisaden — az inkişaf etmiş memleketlerin bütün hususiyetlerini taşıdığı gibi bu hususiyetlerden iki- sini bilhassa milli gelirin düşük ol- ması keyfiyeti ile ferdi gelirin azlı- ğını belli bir şekılde üzerinde taşı- maktadır. Bünyes bakımından bu derece za an bu iktisadiyat üç yönden ağır yük altındadır: 1. Askeri masraflar Türk büt- çesinin önemli bir kısmını yutmak- 2. Türkiye kalkınmak için bü- yük ölçüde yatırım yapmak mecbu- riyetindedir, Türkiyede her sene nüfus yüz- de 22 nisbetinde artmaktadır. Milli gehrdekı artış o derece olmalıdır ki bir yandan nüfus artışlarının ihti- yaçlarını karşılamak mümkün olsun diğer yandan Batı memleketleri ile ürkiye arasındaki refah farkı yıl- dan yıla Batı memleketlerindekinden de daha fazla artan Türkiye milli ge- liri ile telâfi edilsin. Yukarda üç kalem içinde topladı- ğımız ana sebepler bize gösteriyor ki Türkiye kalkınmasında büyük Ölçü- de dış yardımlara muhtaç etmekte, tasarruf meylinin düşük kalması ise sermaye teşekkül ve terakümünün artmasına engel olmaktadır. Ağır askeri masraflarla, yüksek nisbette- ki nüfus artışları da milli ekonomi- nin ağır yükünü teşkil etmektedir. AKİS, 21 MAYIS 1955 Yardıma karar verdi Amerikan yardımının tarifi bir buçuk asır zarfında üç bü- harp olmuştur: Bunlardan bi- rincisi Napolyon harpleridir; ikincisi Birinci Cihan Harbi, Uçuncusu İkinci Cihan Harbi adını taş Napolyon harpleri zamanında Na- polyona. karşı yedi büyük koalisyon kurulmuştur. — İngiltere Napolyı ona karşı harbeden — devletlerin başınd gelmektedir. Lâkin İngiltere savaşı harp meydanlarında Fransızlarla Son ük General Marshall Yardıma adını koydu doğrudan doğruya dövüşerek devam ettirmekten daha çok ittifak şebeke- leri meydana getirmekte ve harbin mail yükünü üzerine almakta, mütte- fiklerini sübvansiyonlarla beslemek- tedir. Napolyon harplerinin finans- manı Napolyona karşı çarpışan dev- letler için bu tarzda yapılmaktadır. İkinci Cihan Harbinde harbin fi- nansmanı — sübvansiyonlarla, yani müttefik devletlerin karşılıksız - ola- rak birbirlerine yaptıkları mali yar dımlarla yürütülmemiştir. İkinci Cı— han harbinin finansmanı zengin dev- letlerin fakir devletlere açtıkları kre- dilerledir. Yani finansman bir tarafın- an bakılınca ikraz, diğer tarafından bakılınca istikraz şeklindedir. Başka bir tâbirle bu harpte, devletlerin ba- zıları alacaklı, diğerleri de borçlu ruma düşmüşlerdir. Mezkür finans- man tarzı siyasi alanda büyük ihti- lâflar doğuracak mahiyettedir. Çün- kü borçlu devletler borçlarını Alman- yadan alacakları tamirat masrafla- rıyle karşılamak arzusundadırlar. O e harp sonu devresinin çetin davala- TI ıçındedır Tamirat masraflarını ö- diyecek durumda değildir; çünkü e- konomisini enflasyon ezmiş, 1nsafsız derecede bir diktat neticesinde im latılmış olan tamirat masrafları ha kikaten hukuki yönden de batıl, ifası gayrıkabil bir eda mahiyetini kazan.- mıştır. Amerika Birleşik Devletleri Birinci Cihan Harbi sonunda itilâf devletlerınden alacaklarının ödenme- sini istemiş, onlar ise Almanyadan ta- mirat alacaklarını tahsil edemedikle- ri için Amerika Birleşik Devletlerine borçlarını ödememişler, merikaya karşı olan borçlarının ödenmesi için, Almanyadaki alacaklarının tahsilini şart koşmuşlardır. Halbuki hakikati halde böyle bir durum yoktur. Onun için Amerika (Birleşik Devletleri müt- tefiklerine küser, Avrupalı devletle- rin elinde saf bir çocu muamelesi gördüğüne kızar ve köşei inzivasına çekilir. Bu, harp sonu olaylarında bir dönüm noktasıdır. İkinci Cihan Har- binin sebeplerini bir bakıma burada aramak gerekir. Çünkü Alman nok- tai nazarı İkinci bir silahlı ihtilâfta Amerika Birleşik Devletlerinin Av- rupanın yardımına gelmiyeceği mer- kezindedir. Alman noktai nazarının ne ka- dar hatalı olduğunu hadiseler göste- rir. Amerika Birleşik Devletleri yal- nız harbe girmekle kalmaz, daha har- e girmeksizin tarafsızlık hukukunu ihlâl edecek muamelelere girişir. Ö- nç kanunu (lend lease) çıkarıldıgı vakit Ameri- ka Birleşik Devletleri harbe girme- miştir. Tarafsızlık hukuku kaideleri- ne göre tarafsız bir devletin birbirle- riyle fcarp halinde bulunan devletler- den birine har a ve malzemesi satması İse devletlerarası hukuk kai- delerine göre yasak edilmiştir. Ödünç verme ve kiralama kanununun tat- biki de sona erer,