24 Mayıs 1958 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 25

YAPIDA BETONARME Mimari güzel mekânlar yarat. mak san'atıdır. ve mimar kullandığı yapı malzemesiyle me- kânı sınırlar. ona karakter sağ- lar. Yani ressamın boyası yaza- rın İisanı ise mimarın — yapı malzemesi de odur. Resim nasıl kanvas üzerine renkleri — rastgele sürmekle yapılmazsa, şiir na- sıl hecelerin sesleri, kelimelerin kıymetlerı duyulmadan yazılmaz- sa, mimari de yapı malzemesinin hususiyetleri hissedilmeden, bir iç nizama dayanmadan binaya yerleştirilmesiyle elde edilmez. Meselâ betonarmeyi ele ala- lım. Betonarme, betonun tazyik kuvveti ve istenilen kalıba dökü— lebilme meziyeti ile demirin cer kuvvetini birleştiren, yani kuvvet ve hafifliği bir arada — benliğinde toplayan plâstik bir malzemedir. Bu — hususiyetlerin betonarme karkas bir binada ifadesi — gere- kir. Halbuki umumiyetle — beto- narme karkasın manasız bir şe- kilde tuğla veya briket ile doldu- rulup binanın üzerine bir kat sıva çekildiğine, betonarme karkas ya- pıya yığma inşaat karakteri ve- rildiğine şahit — oluyoruz. Bu şe- kilde, üzerinden hafiflik akmak icap eden binalar masifleşiyor ve sıra sıra, öbek öbek hantal bına— lar butun bir mahallenin, bütü Ur şehrin çehresini çırkınleştırı— yor. Bilhassa yeni inkişaf larımla yükselen kaba, bloklar mevcut yapı nizamı ve şaat anlayışının — yetersizliğini çıkca ortaya koymaktadır. Yapı malzemesını yerinde kul- lanmak, onun imkânların- dan azami istifade temin ; etmek herşeyden evvel bir aklı — selim meselesidir. Betonarme karkas bir binada da bu malzemeyi anlaya- rak kullanmakla bir — hafiflik ve zerafet elde etmek yerinde olur. Yalnız, betonarme karkası — ifade etmek beton iskeletin boşlukları, yani kirişler ile. sütunlar arası, cam ile kapanıp taşıyıcı yapının olduğu gibi bırakılması, betonar- ğ- vuzlarla ayırmıştır. Kafes duvarların binayı güneşten korumak ve serin rüzgarları yaka- lamaktan maada bir meziyeti daha vardır: mahalli hava yaratmak. 400 odalı Karaşi otelinin dört — tarafını kaplayacak olan dış kafes duvarın mahalli motifler örnek alınarak dü- şünülmüş olması bilhassa önemlidir. Stone Yeni Delhi elcilik binasında da mahalli havayı yakalanmağa gay- ret etmış kendine örnek olarak Taç Mahal i seçmişti. Büyük havuzlar, ağaçlı yollar, zarif, zengin, dantela gibi işlenmiş satıhlar ve bu satıhlar üzerinde ışık ve gölge oyunları hep AKİS, 24 MAYIS 1958 her zaman basit düz Abdullah KURAN me karkasın muhakkak — surette teşhiri manasına gelmez. — İnsan vücudüne baktığımız zaman et ve deri tabakası altında — vücudu a- yakta tutan bir kemik sisteminin bulunduğunu hissederiz. Karkas binalarda da — taşıyıcı — sistemin mevcudiyetini aynı şekilde hisset- tirmek İlâzımdır. 1920 senelerinde — Avrupa ras- yonel mimarisi modern bina este- tiğini yapının ifadesinde — arayan bir yol tutmuştu. Yapı — şartları- na ve icaplarına pek ehemmiyet vermeyen, mimariyi eski — stilleri taklit eden bir tezyinat — san'atı olarak anlayan XIX. asır Avrupa mimarisine karşı kuvvetli bir tep- kiden doğan bu inanış neticesinde yapının iskeleti olduğu — gibi teş- hir edilen, beton satıhlarının üstü koruyucu bir malzemeyle örtülmemiş binalar ortaya Bunların misalleri dünyanın her tarafında görülmektedir. Maama- ih. bu müfrit mimari anlayışına karşı haklı bir itimatsızlığın ar- tık başladığına ve modern mima- ri estetiğinin sırf bina iskeletinin teşhirine bağlı kalamıyacağına i- nananların arttığına şahit olmak- tayız. Betonun ayni zamanda plâstik bir malzeme oldugunu soylemiş- tik. Bu, her kalıba giren betonun kirişler ve sütunlar halinde kullanılması za- rureti, yoktur demektir. Bilhassa memleketimiz gibi, betonarme in- şaatın maliyetine çok tesir eden, işçiliğin henüz nispeten ucuz ol- duğu yerlerde bu malzemenin va- ad ettiği bütün imkânları bol bol araştırmak, mimari lügatim ge- nişletmek yolunda gayret sarfet- mek, asrımızın en yapı malzemelerinden biri beto- narme ile zamanımızı en — güzel, ve en münasip şekilde — dillendir- mek mimara düşen mühim bir va- zifedir. Bu yolda çalışan mimar- larımızı Aanlayışla — desteklemekle cemiyet mimari san'atına büyük bir hizmet etmiş olacaktır. Taç Mahalden mülhemdir. Aynı şe- kilde, Brüksel Fuarındaki Amerikan Pavyonu. Romada'ki Koliseumu, Tek- sasdaki ev Pompei villalarını andır- maktadır. Fakat bu katıyen taklitçi- lik sayılmaz. Stone TO— mantiki, eski ile yeniyi, gayet süslü ile kuruya bir arada — kullanmasını bilen hassas bir mimardır. Son üç senedir ortaya çıkardığı eserlerin ka- fes duvarları kaldırıldığı zaman ge- riye birşey kalmayacağına inanan- lar bulunmasına rağmen, Yeni Del- hi elciliği gibi bir binanın aşrımızın en güzel mimarlık eserleri arasında sayılacağından şüphe yoktur. TI B İsrail Başarının sebebi undan aylarca evvel. 22 Şubat tarihli AKİS'te ilâç meselesinden bahsederken bir tek cümle ile -ama bir tek- de İsrailin penisilinlerinde a söz açmıştık. Bu yazımızın neşrin- den Üç gün sonra, İstanbul muhabi- rimizin telefona Hattın obur ucundaki Zzat, Ticaret Ateşeliği. ri hakkında yazdıklarınız bizi çok müteessir etti. Aldığınız » malümat yanlıştır. Şüphesiz İsrail ilaç fabri- kalarını da zarara sokacaktır- Sizle- ri tenvir etmek üzere, bir memuru- muz ile gideceğiniz herhangi bir ec- zaneden alacagmız penisilin nüm neferini, arzu ettiğiniz kontroldan geçirmeğe hazırız" dedi penisilinle- Muhabirimiz, böyle orijinal, ori- jinal olduğu kadar da alâka çekici isbat hakkı teklifini kaçırmak iste— medi. Durumu hemen o saatte A, n- karaya AKİS idarecilerine bildirdi. Onlardan aldığı cevap, gayet tabii, "iddiaları — doğruysa- yazdığımızı düzeltmek vazifemizdir" — oldu. Bu- nun üzerine gazeteci- bir elçilik me- muru ve İsrail penisilin fabrikaları- nın mümessili ile birlikte dört ecza- ne dolaştı. Eczanelerden İsrail peni- sılınlerme ait muhtelıf eşantiyonlar teri — sıfatıyla penisilinleri hakkında ec- zacıların fıkırlerı soruldu. Eczacılar- İsrailden it edilenlerin diğer pe- nisilinlerden hıçbır farkı olmadığım söylediler. Ancak eczacıların müşte- reken belirttikleri bir husus vardı- Penisiline karşı alerjik olan bünye- lerde, marka ve memleket farkının hiç bir tesiri bulunmaksızın iğne ya- pılır yapılmaz aksı tesirler, ateş yük- selmeleri, cild üzerinde bazı şişkin- likler husule geliyordu. Bu bir va- kıaydı- Eczanelerden toplanan numune- ler elçilik eliyle İsraile gönderilerek tahlil ettirildi. Çok kısa bir saman sonra da İsrail Sağlık Bakanhğı ta- rafından verilen müsbet n fo- tokopisi geldi. Rapora gore Israil penisilinleri, d penisilinler ka- dar kullanılmaya elverişlidir. Hâdisenin mühim olan tarafı şu- dur: Eğer İsrail bugün gerek sınai, gerek iktisadi sahada bütün Orta Doğu memleketlerini geride bırak- mış bir memleketse, hiç şüphe edil- memelidir ki bunda en mühim â- millerden biiri, böyle, basında -hem de, yabancı basında- çıkan tek keli- menin bile üzerinde hassasiyetle du- rulması ve dünyanın neresinde olur- İsrail mallarının kötü ta- nınmasına imkân verilmemesidir- Bu tutumdun alınacak çok ders vardır. 25 ı