17 Şubat 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5

17 Şubat 1937 — SİYASİ İCMAL General Goeringin Lehistan seyyahatı Fransa, garbi Avrupanın emniyeti için Almanyanın yapmak istediği tek- Hjlere katiyen yanaşmak istemiyor. Çünkü Fransa yalnız kendisinin ve gerpteki komşularının emniyeti ile iktifa etmek taraftarı olmayıp (Av- rupa sulhü parçalanmaz) esası üzere bütün müttefiklerinin ve dostlarının da emniyet ve selâmeti hakkında AL manyanın teminat vermesinde ısrar etmektedir. Halbuki Fransanın başlıca mütte- fiki Lehistan Avrupanın garbinde ve şarkında umumun müşterek zıman ve teminatlı altında sulhün sağlam- laştırılmasın: beklemiyerek Almanya ile) aralarındaki uzak ve yakın bütün meseleleri ve pürüzleri temizlemeğe devam ediyor. On sene müddetle ak- dolunan Alman - Leh hakem ve ade- mi tecaviz misakı günden güne inki- gaf bulmaktadır. İki arada uzun yıl- lar devüm eden gümrük harbi yerine şimdi sıkı ve şümüllü ticaret münase- batı cari bulunuyor. Lehistan hükümetinin memleketin ortasında kurmak için hazırlandığı harp sanayii merkezi için icap eden makinelerin mühim bir kısmını AL manya verecektir. Danzig serbes i- man hükümeti üe Mületler Cemiyeti arasında çıkan vahim ihtilâf bu mü- €ssese meclisinin son toplantısında Leh hariciye nazırı miralay Bekin tavas- sutu le Danzig hükümetini memnun edecek bir surette halledildi. Şimdi Danzig hükümeti memiketi dahilinde dilediği git hüküm sür- mektedir. Muhalif partilerin cümlesi ilga edildi. Tıpkı Almanyada olduğu gidi D1. Hillerin partisi milli sosya- Histler şimdi Danzigde idarede ve her türlü siyasi, #etisadi ve içtimai işler- de yegâne hâkim bulunuyor. Dan- öiğin her hususta asıl Almanyadan #arkı kalmamıştır. Hükümeti idare eden senato âdeta Berlinin mahalli bir icra heyetidir. Fakat iş bununla kalmıyacak gö görünüyor. M. Hitlerin sağ eli bulu- nan general Göring avlanmak için Lehistana davet edildi. Ayni zaman- da Danzig şefi M, Greiser de davet edilmiştir. Bu münasebetle Lehistan devlet adamları le yopilacak görüş- melerde Danzig meselesinin Sar me- selesi gibi kökünden halledileceği bek- leniyor. > Bu hal sureti de mezkür min- takanın Almanyanın Şarki Prusya eyaletine ühakı olabilir. Tabii Lehis- tanın transit hukuku mahfuz kala- caktır. Her halde Avrupanın iki mü- him devleti sırf kendi menjaat ve selâmellerini düşünerek kati ve nihai anlaşma yaporak diğer işlerde ve meselelerde serbes kalmağa azimle çalışıyorlar. Feyzullah Kazan Balkan antantı konseyinin bugün dağılması muhtemel (Baş tarafı 1 inci sahifede) nazırı DI Stoyadinoviçi, müteakiben hariciye vekilimiz B. Tevfik Rüştü Arası, saat yarımda da Rumen hari- ciye hazırı M. Antoneskoyu kabul etti, HARİCİYE VEKİLİMİZİN YARIN HAREKETİ MUHTEMELDİR. Hariciye vekilimiz B. Tevfik Rüştü Arasın perşembe günü (yarın) İs tanbula mütevecihen hareket etme- si muhtemeldir. Fakat deniz veya ka- ra tarikile mi gideceği belli değildir. YUGOSLAV - BULGAR PAKTI HAKKINDA İZAHAT Atina 16 (Sureti mahsunada gör derdiğimiz muharririmizden) — Söy- lendiğine göre Balkan antantı kon- seyinin dünkü içtimanda Yugoslav başvekili ve hariciye nazırı M. Sto-. yadinoviç, Yugoslav - Bulgar ebedi dostluk paktı hakkımda izahat ver- DÜNKÜ ZİYAFETLER Rumen sefarethanesinde öğleyin, Yugoslar sefaretinde de akşam 3i- yafetler verildi. Yugoslav sefaretin- deki ziyafeti bir resmi kabul takip etti. İki ziyafette de Yunan başve- kii M. Metaksas hazır bulundu. BU AKŞAMKİ ZİYAFET Yarın da (bugün) Türk sefarethane- snde Balkan hariciye nazırları şere- fine bir akşam ziyafeti verilecektir. Ziyafeti bir resmi kabul takip ede- cektir, YUNAN GAZETELERİNİN HARARETLİ NEŞRİYATI Atina 16 (A.A.) — Bütün gazeteler bugün heyeti murahhasalara aid re simlerle dolu olarak çıkmıştır. Matbu- at, Balkan antatı konseyine ve mat- buat konferansına birçok sayfalar tah- sis etmişlerdir. Prola diyor ki: «Balkan antantının sağlam temeli, arlarındaki birliği ve teşriki mesalyi hayati bir zaruret olarak telâkki eden dört memleket halkının uyanan şuu- runa istinad etmektedir. Balkan an- tantı siyaset lâboratuarlarınm bir mahsulü değil, müşterek manfaatle- rin ve realistliğin hakim bulunduğu siyasi bir şuurun eseridir. Antant, bu seferki konferanstan daha sağlam o- larak çıkacak ve sulhçu nefesini karı- şık bütün Avrupaya teşmil edecektir» Katimerini şöyle yazıyor: «Balkan antantı konseyi mesaisi. ne, resmi mümessillerin Yunan top- Taklarına ayak bastığı andan itibaren hararetini gösteren bir hava içinde başlamıştır. Binaenaleyh Yunan mil- leti her iki konferansın da çarçabuk beklenen neticeleri vermesini bekle- mektedir.» Elefteron Vima da diyor ki: «Balkan antantı, onu ilham eden sebeplerden ziyade elde edilen neti- celerie sağlamlaşmış bulunuyot. Es- ki rekabellerin yerine mütemadiyen inkişaf eden tesanüd hissi ve teşriki mesal zihniyeti hakim olmuştur. Dört memleketin gazeteleri arasında teşri- ki mesai için müsbet bir yol açacak olan matbuat konferansı, iktisadi mü- masebatı artırmak için geçenlerde top- lanan Ihracat bankaları konferansı, deniz ticareti, turizm, fikri ve bedeni teşriki mesai teşekkülleri hep Balkan antantı konseyine sulh eserinde kuv- vetle yardım eden birer faaliyet mer- kezleridir.» Akropolis diyor ki: «Atinada toplanmış bulunan iki konferans, Balkan milletleri arasın- daki teşriki mesalyi tebarüz ettiren ikiz bir hadisedir. Bu gibi konferans- lar dört müttef'k devlet münasebet- lerinde terakki gösteregelmiştir. Ha- disatın Balkan antantına temenni et- tiğimiz tam varlığı getireceğinde hiç bir Elenin şüphesi yoktur.» Nihayet Hellenikon Mellon da şöy- le yazıyor: P «Balkan konferansı asıl hedefleri- ne erişecektir. Bunun en büyük de- Hin! dört devlet mümessillerinin çok samimi teşriki mesaisi göstermekte- dir. Bu mümessiler dün konferansın sulhçü eserini sarsılmaz €saslara va- zetmişlerdir.» Köy muallimliği için 12 yerde kurs açılacak Maarf! vekâleti tarafından”Trakya- da köycülük tedkikatı yapmağa me- mur edilen ilk tedrisat umum müdü- rü B. İsmali Hakkı Edirneye gitmiştir. muallim yetiştirilmesi için açılan kurs gibi - memleketin muhtelif yerlerinde 12 kurs açılacaktır. Kadıköy vapurunda ölen gencin hüviyeti tesbit edildi Parasız seyahat etmek sevdasına düşerek Kadıköyünden vapura binip dümen dolabına saklanan bir gencin dümen zincirinin tazyiki altında feci bir surette öldüğünü dünkü nüshamız-| muhakemesi dün ağır ceza mahkeme- da yazmıştık. Dün polisçe yapılan tahkikat neti- cesinde bu gencin Kadıköyünde Kuş- dili tiyatrosunda yatıp kalkan Alâed- din adında biri olduğu anlaşılmıştır. İstanbulda demir fiatleri çok yükselmiştir. Demir tacirleri silâhlanima yarışının buna sebep olduğunu söy- lüyorlar. Filhakika dünyanın her tarafında başlıyan silâhlanma yarışı demir ihtiyacını arttırmıştır. Bu yüz- den fabrikalar demir flatini arttırmağa, hatta acele si- parişleri kabul etmemeğe başlamışlardır. Fakat İstan- bulda flatlerin yükselmesinin sebebi yalnız bundan iba- ret değildir. Diğer bazı mühim sebepler de vardır, Bun- ları anlatacağız. İstanbul piyasasında, demir ithalâtı bir kaç firmanın elindedir. Bu firmalar Avrupanın demir tröstlerine tâ- bidirler. En ziyade münassbette bulundukları tröst, Alman demir tröstüdür. Fiat yükselişi evvelâ trüstler tarafından vaki olmaktadır. 'Tröstlerden buraya gelen 3 telgraflarda, üç ay sonra demir fiatlerinin yükseleceği bildirilmiştir. Bunun üzerine ithalâtçılar, demir pahali- Jaşmadan üç aylık ihtiyaçları için mühim miktarda de mir sipariş etmişlerdir. Üç ay sonra fiat pahalılaşacağını tröstter öğrendikleri için fistleri dedemal arttırmışlar- dır. Üç ay sonra demir fiatleri, bütün dünya piyasasın- da yükselmiştir. Bu hâdise üzerine Türkiye ithalâtçıları ikinci defa olarak demir fiatlerine zam yapmışlardır. Şu hale göre, dünya demir fiatlerinin artışı Türkiye pi- yasasında iki kallı tesirini göstermektedir. Son günlerde sanayi birliği tarafından yapılan teb Kiklerden de anlaşılıyor ki, İstanbulda flat yükselişin- de silâh yarışı gibi, umumi sebeplerin haricinde, bir de, İstanbuldaki firmaların rolü vardır. NE KADAR DEMİR ALIYORUZ? m —— Türkiyenin demir ithalâtı gittikçe artmaktadır. İmar işleri dolayısile, inşaat malzemesine olan ihtiyaç ari- maktadır. Diğer taraftan, çivi fabrikaları, ve yeni teşek- kül eden sanayi şubelerinde de demir sarfiyatı çoğal- maktadır. 935 senesinde dışarıdan 88 bin ton demir ve çelik satın almıştık. 938 senesinin on ayında ise, demir ithalâtımız 43 bin tonu bulmuştur. 935 senesinde demi- re verdiğimiz paranın yekünu 1 milyon 814 bin llradır. müzakereler o |İ ilerliyor : Yakında bu idare de hükümetin eline geçecek Fenerler idaresinin hükümetçe sa- idaresi fenerlerin işletme imtiyazını üzerine almış bir şirket olarak uzun zamandanberi faliyette bulunuyor- du. Bu şirket varidatı gayri safiyesi- nin yüzde ellisini her sene hükümete vermektedir ki, bu para 750,000 lira- yı bulmaktadır. Şu vaziyete göre şir- ket satım alındıktan Sonra elde edi- lecek para senede bir buçuk milyon Uradır. Ankaradaki müzakereleri adliye vekili bay Şükrü Saraçoğlu idare edi- yor. Şirket maliye vekâleti tarafından satın alınacak ve iktisad vekiletine devrolunacaktır. Şirket vekâlete dev- redildikten sonra tahlisiye umum mü- dürlüğü tarafından idare edilecektir. Şimdiye kadar tahlisiye umum müdür- lüğü fener yapıyor, İşletmesini bu şir- kete veriyordu. Devir işi bitince işlet- me de tahlisiye tarafından yapılacak- tır, Evvelce bu şirket 120 kadar fener inşa ettirmiştir. Şimdi bu fenerler de hükümete geçmiş bulunmaktadır. Mudanya mütarekesinin imzalandığı bina Mudanyada, Mudanya mütarekesi- nin imzalsşıdığı ev bir müze haline ge- tirilmiştir, Müzenin açılma resmi 19 şubat cuma günü saat onbeşte yapıla- caktır. Açılma töreninden sonra çocuk yurdunda bir çay verilecektir. Bir belediye tahsildarı 23 ay 10 gün hapse mahküm oldu Belediye yol parası makbuzlarını tahrif ederek altı aylık makbuzların dip koçanlarına «3» lira kaydetmek suretile 57 lira ihtilâs etmekten süçlu belediye tahsildarı Mehmed Alinin sinde bitirilmiştir. Mehmed Alinin bir sene, 11 ay ve 10 gün müddetle hapsi- ne, 22 lira ağır para cezası ödemesine ve İki sene memuriyetten mahrumli- yetine karar verilmiştim Sahife 5 Demir fiatlerinin Istanbuldaki yükseliş nisbeti tabii değildir Ş PIYASADAN BAŞKA iÇ PIYASADA DA BIR TRÖST VARDIR 938 senesinde, bu miktar 2 milyon 182 bin liraya kader çıkmıştır, Türkiye en ziyade Almanyadan demir almaktadır. 936 senesinin on ayında satın aldığımız demirin miktarı 24 milyon 666 bin 4İl kiloydu. Bunun kıymeti 209 bin 309 lira tutmaktadır. Bundan başka Sovyet Rusyadan 8 bin ton, Amerikadan da 9 bin ton demir aldık Romanya, Macaristandan aldığımız demi- rin miktarı yazmağa bile değmez. 936 senesinde ,yukarıya yazdığımız rakkamlardan başka, dışarıdan saç levha Halinde 2 milyon 431 bin Hi- ralık ta demir girmiştir. Bu saç levhaların yüzde sekse- ni de Almanyadan satin alınmıştır; DEMİR FİATLERİNİN PİYASAYA TESİRİ Demir fiatleri, en ziyade inşaat malzemesi, ve çivi fiaf- leri üzerine tesir etmektedir. Piyasada toptan olarak çivi 13 kuruşa satılmaktadır. Perakende satışların flati 16 kuruştur. Piyasaya uzak yerlerde, bilhassa köylerde çivi fiatleri daha pahalıdır. Halbuki çivi fiatinin pahalı oluşu, köylüyü alâkadar eden meselelerden biridir. Çi- vi, her köy bakkalında satılan bir maldır. Köylü kendi evini ekseriyet itibarile kendi elile yaptığı için, doğru- dan doğruya da çivinin müşterisidir. Geçen sene toptan kilosu 8 kuruşa kadar çivi satılabiliyordu. Bu seneki fiat geçen seneye nisbetle iki misline yakındır. Çivi fiarti, at ve katır besliyen köylüleri, küçük de- mirci esnafını, nalbantları da alâkadar eden bir mesele- dir. Bu mesele, köy ekonomisini de alâkadar ettiği için, ayrıca bir ehemmiyet kazanmaktadır. Bir taraftan büyük şehirlerin inşaat ucuzlaştırmak, diğer taraftan, köylü ve demirle alâka- dar küçük esnafa ucuz demir temin etmek için piyasa- daki demir fiatlerinin yükselişini tetkik etmek lâzımdır. Yukarıda yazdığımız gibi, bunda, yalnız dünya fiatleri- nin yükselişini kâfi bir sebep olarak ele almak doğru değildir. Avrupa tröstleri ve kartellerinden başka, iç piyasadaki tröstlerin vaziyetini mürakabe, flatleri de kontrol etmek lâzımdır. — H.A Fenerler idaresilel Avusturya Başve-| 7 şubattan evvel kili aşk yüzünden) e gelen mallar i k