27 Ağustos 1937 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 5
27 Ağustos: 1037 SİYASİ İCMAL: Çindeki muharebeler Çinde Japon askeri kuvvetleri ile Çinliler arasında; çıkan mevsif hüdi- selerin sebep olduğu muharebeler bü- yük harb harekâtına ve kanlı taar ruzlara müncer oldu. Türlü türlü dü- şüncelerle iki taraf'da resmen. harp ilânma yanaşmamaktadır. Fakat: ik Yaraf'da uzun. ve büyük bir harb için lâzım. geler: hazırlığı yapıyorlar. Japonya: hükümeti harb masrafı için ikt milyar tahsisat almağa. ka- rar vermiştir. Bumukdar Japonyadav- tetinin. senelik bülçesins muadildir, na aknmaktadır. Harici" ticarete de butunmağa; imkân görmediğinden Çinin en uzaktaki eyaletlerden biri bulunan Szeçuana çekilmeğe hazırla- niyor. Çin hükümeti imkân. dahilinr meselesi olduğu anlaşıldı (Baştarafı 1 inci sahifede) Şevket 90 yaşlarındadır. Kuruçeşmede Öksüzgocuk sokağında 153 ve 155 nu- maralı evlerin sahibi bulunmakta, bu: rada Beyoğlu postanesinde memur oğ- lu Radi, diğer oğulları Sıddık ve Fet- hullah Zeki ve karısile beraber otur-. maktadır. Hacı Şevketin diğer oğlu Nurullal ise Karakösede doktorluk etmektedir. Malını taksim: kararı Hacı Şevketin bu Öksüzçocuk'soka- Zındaki iki evinden beşka- Yeniköyde bir-yalısı, Rrenköyde iki bağ; Nişan- taşında da bir aparliman hissesi" var» dir. Hâcı Şevket; bundan bir-müddeti evvel karısile istişareden sonra; artik ölüm günlerinin yaklaşmakta olduğu nuileri sürmüş ve hayattariken evlâd- ları arasında malmı taksim edeceğini şındaki apartıman. hissesini” satmış; boşta gezen oğulları Sıddık ile-Zekiyi* SE Sizeüçer bimritra para veriyorum Bunu kendinize sermaye edinerek bi iş tutunt.».nasihatinde bulunmuştur. Zeki; ilk anlarda bu paraların ver- diği tatlı bir rehavetle, babasına" bir. takım vafdlerde bulunmuş; fakat ara-. dan çok geçmeden para suyumu çeki: vermiştir: Hacı Şevket; iki oğluna bu paraları verdiği sırada diğer mallarmın'dâ ka- risile diğer-iki oğlunun olduğuna'dair evrak tanzim etmiş; beş yüz'lita'nakid. parayı da Beyoğlu müftütüğüne gölü: rerek: — Bu benim cenaze'paramdır!.. Öl. düğüm zaman, techiz, tekfin ve cens- ze merasimi için sarfedersiniz! :. demiş" ve muhafazasını rica etmiştir. Beyoğlu müftüsü; esasem'Hâcı Şe ketin şahsen ahbabı olması dolayısi». le bu müracatı kabul etmiştir. Paralar bitince... Zeki, üç bin lirayı yedikten sonra diğer iki kardeşine verilen mallara gö- zünü dikmiş ve babasından yeniden para istemeğe başlamıştır. Babası, bit. kaç defa küçük yardımlarla, oğlunu başından savmışsa da, bu i2'açlar sık» laşınca, nihayet onunla konuşmayı da» hi Kesmek mecburiyetinde Kalmıştırı Bunanklık iddiası 36 yaşında olan Zeki, bu suretle hemi parasız, hem de himayesiz kalınca, çok müşkül bir vaziyete düşmüştür, Bus nun üzerine müddölümumiliğe ve hu- kuk mahkemesine mütacaatle babası. nın ateh getirdiğini ileri sürmüş ve mallarının muhafazası için kendisinin. vasi tayin edilmesini istemiştir; Adliye, Hacı Şevketi sıkı bir muayeneden ge- çirtmiş, fakat buna 1 göremen diği-için Zekinin isteği Zeki, bu plânm'netioe vermediğini görünce işi'zora bindirip babasını teh- did elmek suretile para çekmeğe kal- kışmış, fakat buda iki büklüm yaşı. yan ihtiyarın gözünü" yıldırmamıştır, Değişmiş yatak!:, Hacı'Şevket; bütün bu rahatsızlık- lar karşısında, yalnız yatacağı yeri de- redâetmiştir. : İ Ta, bütün olanları birer birer anlatmış * de çok-asker toplamağa çalışıyor. Fa- kat toplıyacağı askerler milli ruhda terbiye edilmediği gibi iyi techiz ve | destih edilmemiş olduğundan sayısı: nın çokluğu harbin üzerinde mühim bir tesir yapmıyacaktır. Şimdiltis bü- yük harekâtı Pekinin garbında Şar- İM Türkistana doğru yapıyor. Tulutren - Pekin haitımı işgal eden İ Japon ordusu ile Mançuriden sare Kan Kuantung ordusu. Seddi Çin. bo- İyunda yerleşmiş olan Çin ordusunu i abloku ettiklerinden: Çinlilerin muka- i vemetine imkân kalmamıştır. | Şanghayın bulunduğu nehrin ağ- amda karaya çıkarılan Japon ordu” sx.da hücuma başlarlıştır. Bu hare- Kütm resmi bir harbe varmaması için Ainerika Hariciye Nazırı iki taraja da suih lehinde dostane müracaatta bu- Umnuştur. Fakat bugünkü vaziyete dis, Feyzullah Kazan i giştirmekle iktifa etmiş, evlâdları ile | karısını birinci evde birakarak, ken- | disi, bitişikteki, kiraya verdiği evin alt; | odasına geçmiştir. Ani karar... Zeki; bir sabah saatyediyi geçerek kalktığı zaman, kardeşi Radinin de Kalkmış ve yüzünü yıkamak üzere mute İ fağa gitmiş olduğunu görmüştür. Ze- i ki, derhal; sandıkta bulunan tabanca- | sım avucuna almış, aşağı inmiş, bah- çeden mutfağa geçmiş ve burada ağilip yüzünü yıkamakta olan Radinin, ba- şanan arkasına ateş etmiş ve bu kur- Şan onu cansız yere sermeğe küti gel- miştir; İ Bu şekilde gözlerini kan bürüyen.) kardeş katili, tekrar bahçeye çıkmış, mutfağın üzerindeki çinko levhalar. dan yürüyerek, babasının bitişikte yat- İ Zekâ; bütün evlâtlık rabıtaların gö- İ ztnden: silerek babasının yüzüne doğ- ru üç el ateş etmiştir; Bü'kurşunlar, i bâttabi kafayı purçalıyarak, ihtiyarı | cansız bir hale getirmiştir. Zeki, babasile kardeşini öldürdük. /'*19s» İ ten sonra tekrar kendi yattığı kısma AKŞAM Yugoslav bahriyelileri DünBoğazda gezdiler ve Deniz Lisesini. ziyaret ettiler Yuğoslaryanın Dubrovnik harp ge- misi İle limanımıza gelen misafir Yu- goslav bahriyelileri dün Şirketi Hay- riyenin hususi bir vapurile Boğazda bir gezinti yapmışlardır. Gezinti öğle- ye kadar devam etmiştir. Misafirler öğleden sonra da Heybe- Madaya giderek Deniz lisesini ziyaret etmişlerdir. Misafir bahriyeliler Hey- belide askeri merasimle karşılanmış- lar ve akşam üzeri ayni şekilde teşyi edilmişlerdir. Mektep komutanı misa- firler şerefine bir çay ziyafeti vermiş, ziyafet derin birsamimiyet ve kardeş- lik havası içinde iki saat sürmüştür. Yugoslavyalı o bahriyeliler bugün şehrimizde hususi surette gezintiler yapacaklardır. Yine bugün İstanbul komutanı misafirler şerefine Tarabya- da Tokatlıyan otelinde bir çay ziyafeti verecektir. Dubrovnik yarın llmanımızdan ay- rılacak ve Adatepe torpido muhiribi- miz tarafından Yeşilköy. açıklarına kadar-teşyi edilecektir. Belediye: suçlarından cezalandırılanlar Belediye suçlarından dolayı Emin- önü mıntakesında 27, Fatihte 25 kişi cezalandırılmış, Fatihte 25. Eminö- nünde 300 noksan ekmek müsadere olunmuştur, Bir otomebil'bir âmeleye çarparak yaraladi 'Taksimde- Cumhuriyet caddesinden geçmekte olar amele İbrahime- bir otomobil çarpmış ve yaralamıştır: Ş0- för-Kaçmiştır; aranıyor; Son 24 saatte 5 tifo vakası görüldü Son:yirmi dört-saat içinde şehrimiz- de yeniden 5 tifo vakası tesbit edilmiş- tir; Kamyonun arkasına takılır. ken.düşerek yaralandi Salâhaddin adında biri, dün Silâh- İarağada bir kamyonun arkasına giz- lice takılmak istemiş, fakat muvaf- fak-olamıyarak düşmüş ve ağir suret- te yaralandığından hastaneye Kaldı- rılmıştar, lüğe teslim ettiği cenaze parasile c8- ! gelimiş; bu sefer de burada, kendisi Bibi"boşte bulunan öbür kardeşi Sıd- | dik'ile karşılaşmıştır. Zeki, Kanlanan | ! gözlerini bu kardeşine dikerek; İ — Babamis Radiyt öldürdüm". Sa- na ne yapacağımı bilmiyorum!.. şek- “linde sözler sarfetmiş. Bu'sırada ya- | taktan kalkan annesile yüz yüze gel- İ miştir; ! Anasını görünce... İ Anasını görünce biraz şaşalıyan ka- tilin, bu dalgınlığından istifade-eden ! Sıddık; ortalıktan savuşmuştur İ Zeki, bundan sonra'bir'sigara yak- | | mış ve odasında. bir aşağı, bir yukarı | dolaşmağaKkoyulmustur | Silâh seslerini ve telâşı- duyanlar, ? Kuruçeşme: polis noktasında bulunan İbrahimi haberdar: etmişler, o da | Armawutköy. merkezine" lâzım gelen haberi vermiş-ve “komiser. Dütt ile i Memurlar cinayet İşlenen eve gelmiş- ler, Katili, odasında; sigara. içerken yakalamışlardır. | Tabanca nerede | Katilden, tabancayı. ne yaptığı * sorulmuş. Zeki, bu sırada saçmasapan birkaç söz söylemiş, polisler. kendisi: İni kelepçeliyerek Arnavutköy merke- İ zihe götürmüşlerdir. ” Tabanca hakkında. müteaddid. su- allere Zeki, bir türlü cevab vermemiş, ' nilayeteşyası arasında yapılan araş- tamalarda- sandığında, henüz barut ' Kokusu: gitmiyen tabanca ele geçiril. i miştir. Adliye iş başında.. Bu Kanlı faciadan haberdar edilen nöbetçi müddelümumisi İhsan ve Ad- iye'doktoru Enver Katan cinayet ye- rine gelerek vaziyeti tesbit etmişler, cösedler muay edilerek gömülme. lerine izin verilmiştir. Zeki, biraz kendine geldikten son- ve bir aralık ta ağlamıştır. Hacı Şevketin kendi elile müftü. mezesi kaldırılmıştır. Adliye talikikatı Adiiye tahkikatına nazaran Zeki, babasının paraları taksim ederken kardeşi Radiyi himaye ederek ona'da- | ha fazla mal ve para vermesi yüzün- dem gerek babasına ve gerekse kar- deşi Radiye-ötedenberi kin beslemak- te idi; Katil Zeki dün'saat dört sıralarında üç polis. memurunun muhafazası al- tında, Adliyeye getirilerek müddel- umumiliğe- teslim. edilmiştir. Yüzler. ce kişiden mürekkep bir merakir küt- lesi de katili-takib.ediyorlardı. Zeki, mendil ile yüzünü kapayarak ve hız- L, telâşlı adımlarla polislerin önünde koşaz gibi Adliyeye girmiştir. Müddelumumilikle evraki tanzim olunduktan. sonra Zeki Adliye jandar- masına teslim edilmiş ve jandarma muhafazasında — dördüncü sorgu hâkimine: verilmiştir. Katil Zeki ilk: tahkikattaki. Ifade- sinde suçunu tamamile itiraf ederek: — Babamı da, kardeşimi de'ben öl- dündüm, Onlar bana, fenalık ediyor. lardı. Ben hasta idim. Yaptıkları fe- nalıklar büsbütün. sinirlerimi bozu- yordu. Artık tahammül edemiyecek bir. hale gelmiştim. Yaptıkları: fena- lıklar yetişmiyormuş, gibi. son günler de de benim deli olduğumu ileri süre- Tek timarhaneye göndermeğe- kalkış- tılar, Bu hareketler üzerine. büsbü- tün kendimi kaybettim. Fena. halde bastalandım. Artık ne yaptığımı bil- miyordum, Babamı da, kardeşimi de öldürdüm. Ölüm onların haklârıdır.. demiştir. Katilin müstantik tarafından da sorgusu yapıldıktan sonra hakkında tevkif kararı kesilerek Tevkifhaneye gönderilmiştir. Zeki, istintak daire sinden çıkınca yine mendilile yüzünü kapayarak jandarmaların oafasında koşa koşa suçlu otomobiline girmiş ve Tevkifhaneya götürülmüştür. İdrisi Babası da devrinin en ileri gelön âlimlerindendi:. Bittisli Hüsameddin. Ali. Hattâ “Nurbahşi tarikatinde de mülüm birimeyki işgal eylemişti. Ha» yatında üş mühim cser-vücude getir» miştir: İki cildiik bir tefsir, şeyh Ab- dürrezzakı Kaşaninin ıstılâhatı sofi yesini şerh, bir de Gülşeni Razın farisi şeri. Kendi, 1494 de öldü. Fakat oğ- lu İdrisi Bitlisi, ilim ve irfan ve siya» sette babasından daha ziyade zekâ ve faziletini gösterdi. malâm değildir. Fakat ilme ve siyasete” remeye gitti. Şah İsmailin hizmetinde bulunmayı nefsine yediremiyerek Os- manlı Türklerin hizmetine girmeği tercih etti; o zamanın tabirile Rum diyarına geldi; İkinci Beyazıd, İdrisi Bitlisiyi tevkir ve ikram İle kabul etti. Hattâ kendisini bir Âli Osman tarihi yaznıya memur eyledi. O zamana ka- dar Tevarihi Âli Osman namı altında risaleler yazılmıştı. Hattâ Sükrulla'tın Behtetüttevarihii ellerde dölaşıyordu. Fâkat bunlar açık türkçe yazılmış eser- lerdi. İdrisi Bitlisi, bunlardan daha mufassal ve daha meşruh farisi bir tarih yazdı. Bu tarih, sekiz padişah devrinde vukua gelen hâdiseleri tesvir ettiği için, kitabına Heşt Behişt namı- nı verdi; Kita 1513 de yani Yavuz Sultan Selimin cülüsundan bir sene sonra hitama erdi. İârisi Bitlisi, Yavuz Sultan Selimin de iltifatına mazhar oldu. İran diya- rende ilmen gösterdiği kudret ve İkti- darı "Türk diyarında da gösterdi. Ara- bi ve Farisi kasideleri Yavuz Sultan Selim “tarafından - son derece takdir edildi. Hüsâmeddini Bitlisinin oğlu, Yavuz Sullan Selimin mukarribleri Sırasına geçti, En mühim işler onun uhdesine: tevdi edildi. Yavuz Sultan Selim İdrisi Bitlisinin kaleminden ve parlak bir-galebe çalarak Tebriz 'Türk- ler eline geçtikten: sonra, İran şahı- nın şark-eyaletlerindeki nüfuzunu da karmıya lüzum götüldü. O zamanlar Azerbaycan, Bağdad ve altında idi. Kürtlerle meskün yerler bunların ara yerinde bulunduğu için, onlar da Şah İsmaile boyun eğmişler- di. Bunlarında İran nüfuzundan kurta»! rılması lâzımdı. O sırada. İdrisi Bitlisi Yavuz. Sultan Selimle beraberdi. Ya- vuz, Mardine geldiği zaman, bu vazi- feyi-ifaya. İdrisi Bitlisiyi memur etti. Kendi Amasyaya gelinciye kadar İdri- 8i Bitlisi bu Yazifeyi sulhen ve büyük bir muvaffakıyetle ifa etti. Kürt bey- Jerinden' yirmi beş nefer ülke sahibi ümeranın gönüllerini alarak Türkle- rin itaati altına aldı. Bunların kimine | yartluk öcaklık verildi. Kimi mağru- zülkalem hükümet sayıldı. Diyarıbe- Kir halkı da İdrisi Bitlisinin nasihati- ni dinlediler; Kaleden İranlıları kova- rak majlarını ve eşyalarını:yağma et- tiler, O sırada, Yavuzun Tebrizden'çıktis Eını duyan Şah İsmail tekrar payitah- tını ele geçirmişti. Diyarıbekirin alın- dığını ve Kürt beylerinin Türklere in- kıyadını haber alınca, derhal Üstaclı Mehmed hanın kardeşi Kara ham beş bin kişi ile Diyarbekir üzerine yolla- dı..Kale kuşatıldı: Bütün halk İdrisi Bitlisiden imdad ve muavenet rica eylediler, İdrisi Bitlisi derhal İstanbu- la. yazdı. Divandan arzının cevabile Kürt beylerini maiyetine alarak'düş- man askerini yardı, ve kaleye girdi, İdrisi Bitlisi, Kürt beylerinin Şah İş- mailin iğfalâtına kapılmamaları İçin elinden gelen gayreti sarfetti. Yavu- yun ilkbaharda İrana yürüyeceğini haber aldı. Yavuz Sultan Selim Ke maha gelinciye kadar İranlıların bü- tün hücumlarını, Kürt beyleri vasta- sile püskürttü. Kendisine Yavuz Sul- tan Selim tarafından bin filori gönde- Bitlisi İdrisi Bitlisinin mezarı rilâl, Çarçabuk gelmesi emredildi. İd- risi Bitlisi gitmeğe hazırlanıyordu. Pakat. İranlılara karşı muvaffakiyet ümidi vardı. Kürt beyleri de Yavuzun gelmesini istiyorlardı. İdrisi Bitlis beylerin bu arzularını arzetti. Kendi- sine şu cevap geldi: «Diyarı Aceme âzimetimiz Alâüd- devlenin det ve refine mevkuf olup ol mühmin husulü müyesser oluncıya kadar ol caniplerin muhafazasına bezli makdur edesiz.» Diyarıbekir bir yıldanberi muhasa- ra altında idi. Bu haber gelince, Kürt beyleri meyus oldular. İdrisi Bitlisiye yalvardılar. Ahvali bizzat padişaha anlatmasını rica ettiler. İdrisi Bittisi, Diyanbekirin ard kapısından çıktı. 'Tam-'yolda Yavuzun istirahat için İs- tanbula” gittiğini haber aldı. Fakat derilmek lâzımdır?ı İdrisi Bitiisi İstanbula ulaklar gön- derip asker istedi. Lâzım gelen kuy- veğ'derhat gönderildi. Kara han, kar- Bitlisi, Mardin kalesinin. de fethini min-etmiş oldu. yordu. Bu sefer de Karaman beyler- beyisi Hüsrev. paşa. gönderilmişti. Fax kat Hüsrev paşanın yoluna İranlılar engel oluyorlardı. Nihayet bu engel de ortadan kaldırıldı. Kemah Kalesi üş günde fethedildi. Halk, İdrisi Bitlisiyi, Bıyıklı Mehmed paşayı ve Hüsrev pa» şayr bekliyorlardı; Geldiklerini haber İdrisi Bitlisi, harpten dönüşünde (1616), hep eser-talifile meşgul oldu. Heşi Behişt dahil olmadığı halde on iki kadar eser telif etti Bu eserlerin bu. kısmını ikinci Beyazıd zamanında yazmıştı. İkinci Beyazda takdim ettiği eserler: Münazaratüs savmı velid ile Mir'atüleemaldir. İdrisi Bitlisinin en çok eserleri tasava vufa ve şarhlere aittir. Hadisi Erbain ile Pususülhikemi ve Gülşeni razi çarka etmiştir. Zevcesi Zeynep hanımdan-bir oğlu oldu: Ebüliaddal Mehmed efendi. Mehmed efendi, babasının tarihine (Devamı 6 ıncı sahijede) Ahmed Refik i | i de i Sm
