23 Temmuz 1939 Tarihli Akşam Gazetesi Sayfa 3

23 Temmuz 1939 AK$ŞAMDAN AKŞAMA Ba nasıl münevverlik ? Şöyle bir mektup aldım: «Gençliğin az kellme, az madde bil- Giğinden bahsediyorsunuz; bay mu- harrir; fakat, diyelim ki onlar henüz genç... İnşallah ilerde öğrenirler... Ya biz?... Meselâ şahsen ben?... Kırk kü- sür yaşındayım, Galatasarayın Mek. tebi sultanilik zamanında okudum. Arabi, Farisi muallimlerinin en meş- hurlarından ders aldım. Elime diplo- mami verdiler, Sonra iki yüksek mek- tepten çıktım, Kendimi bildiğimden- beri elimden kitap, mecmua, gazete düşmedi. Buna rağmen... Bakınız, başımdan geçen bir vakayı anlatayım: Üç beş sene evvel Parise gitmiştim. Tanıştığım bir Fransız beni orada gezdirdi. Her yere dair malümat ver- di, Ne sordumsa cevaplar tıkır tıkır.., Pek çak istifadeler ettim. Bu zatın geçenlerde İstanbula yolu düşmüş. Tabiatile karşılamak icap et- 4. Birlikte şehrimizi dolaşmağa haşla- dık Beyazıd camisinin kapısındaki ye- Şil zemin üzerine altınla yazılı bir iba- reyi gösterdi: — Bu ne demek? Yalan söylemekten hoşlanmam: — Arapcadır! - dedim, - Anlıyamı. yorum. Avrupalılar da bazen ne dobra dobra | oluyorlar. Ne dese beğenirsiniz: — Bizim için lâtince, neyse, sizin için de arapça odur... Buraya yazdık» larına göre bir Türk münevveri mâna- sını anlıyacak elbette... Hele son cümlesine adam akıllı hak | verdim: Bizden bir nesil evvelki mü. nevverler bunları anlarlardı. Biraz yürüdük. Radyoda bir şarkı çalıyordu. Yolu- muzun üzerinde birçok evler ayni ha- vayı açtıkları için nereye gitsek takip ediliyordu, — Ne usul üzere? < diye sordu. — Alaturka, — Biliyorum... Fakat hangi naza- riye ile yapılmış?... ; — Türkiyeye geliyorum diye şark musikisine dair de bir kitapcık oku- dum.., Sizde fasıllar varmış... Bu han- gisi Gene mahcubiyetle: — Bilmiyorum... Musikiden anla- mam! - dedim. Elindeki rehbere baktı: — Mısır çarşısının önüne geliyoruz, değil mi? — Evet, şu. Teymiş bu, kuzum ?,.. Ne devirde ve kimin tarafından yapılmış? G9 Gene kem küm ettim. — İçinde satılan şu türlü türlü ilâç lar?... Ort Nihayet beni fazla sıkmaktan çe- İsim li. Notumu vermiş olacaktı, Yeni- camiye baktı, baktı; birşey sormadı, Alelâde bir sual sordu: — Yemek yemek için nereye gidiyo- ruz? — Ayaspaşaya,... Ödüm koptu; — Bu semtin adı kime izafe edili- yor? « diyecek diye... Çok müteessifim, çok üzülüyorum: Biz nasıl münevveriz? Bir münevver bu evsafta mıdır”... Ayni suretle bey- nelmilel malümata dair birçok nok. talardan sıkıştırsa, gene böyle sırıta cak değil miyiz: Yunan ilâhlarından, Lâtin müelliflerinden, Fransız inkilâ. bından, İngiliz müstemleke harplerin. den, Bismark devrinden evvelki Al manyadan, yeni müellif Panait Strati. den sorsa”... Onlarda da püf... Peki biz ense kulak yerinde, iki dir. heim bir çekirdek neyiz?... Ne biliri: Çifçi değiliz, amele değiliz, ustabaşı değiliz, diplomalarımız var; hesapça Müneyveriz... Fakat münevver bu kadar Yakın muhitini, bu kadar basmakalıp malümatı bilmezse?,.. Hafriyatla meş- Gul olup toprağın altındaki hâkayiki çıkarması gerekken hergün önünden Keçliği Mısırçarşısı üzerinde merakı, Mlâkası uyanmamış, malümatı belir. memiş olursa?...» Aslına mutabıktır (Vâ-Nü) Vergi yoklaması Belediye ağustosta vergi yoklaması yapacak Bina vergisinin tatbik şeklini gös- teren talimatnameye göre Belediye önümüzdeki ağustostan itibaren bi- na, buhran, tanzifat vergilerile ten- viriye ve konturaf resimleri için bü- tün İstanbul dahilinde umum! bir yoklama yapacaklır. Bina vergileri nin tahakkuk ettirilen miktarına gö- re hesap ve tesbit edilmektedir. Bu itibarle Belediye tahakkuk şubesi me- murları bina vergisine matrah teşkdi eden binalirda ne gibi değişiklikler olduğunu tesbit edeceklerdir. Esasen şehrimizin bir çok kazalarında yapı- lan emlâk tahriri üç seneyi geçtiği “için kanun mükelleflere vergi tadili talebinde bulunmak hakkını vermiş- tir. Nitekim bir çok mükellefler, ta- hakkuk şubelerine verdikleri istida ile ve beş liralık harç mukabilinde bu gibi ferdi tadilât talebinde bulunu- yorlar, Belediyenin ağustosta yapacağı umumi yoklama, bina vergisinin esâ- sında yeni bir kıymet vazını tazam- mun etmemekle beraber binanın kıy- metini artırmak ve ya indirmek bakı- mındarı ehemmiyetlidir, Bu maksad'a Belediye bütün mütasarrıf veya kira- cıları müracaat edecek memuriara binaları gezmek hususunda müşkilât göstermemeğe düvet edecektir, Memurların tedkikatı bink vergi- sinin miktarı üzerinde yapılacak ta- dilâta esas teşkil edecektir. Bina yok- lamasını yapacak memurlar ayni Za- manda konturatları da tedkik edecek. ler ve tasdik edilmiyen konturatlar için ceza alacaklardır. Rüşvet almak ile suçlu mübaşir 3,5 ay hapse ve 66 lira para cezasına mahküm oldu Boğazkesende — Ballık (o apartımanında Emin adında birinden rüşvet alırken cür- mü meşhud halinde yakalanmaktan maz- nun adliye mübaşiri Basrinin muhakeme- #ine dün asliye dördüncü ceza mahkeme- sinde bakılmıştır. Dünkü celsede müddelumumi iddiana- mesini okuyarak mazmun DBasrinin suç nun sabit olduğunu ve bu suçun dolar ricilik mahiyetinde bulunduğunu miş, maznunun Türk coza üncü maddesine göre Cezal, istemiştir. Masnun Basri ise müdafaasında süçu tamamile inkâr etmiş, kendis min den para almadığını, şahid polislerin mü- tenakız ifadeler verdiklerini ileri sürmüş ve bermetini istemiştir Mahkeme, müzakere neticesinde maz- nun mübaşir Basrinin dördüncü dal- resinden verilen tebligatı o Boğazkesende Emine götürerek kendi memuriyet va si- fatını bildirmeyip mübhem bir şekilde, oş- yalacının haczedileceğini ancak, kendisine otuz lira verildiği takdirde haczi geriye biraktıracağını söylemek suretile evde Eminden on beş lira aldığı ve ertesi gün de aralarında kararlaştırdıkları veğhile Galatada mahallebici dükkânında Emin- den on boş İira daha alirken cürmü imeş- hud halinde yakalandığı sabit olduğundan davacının salfetinden istilade ederek do- landırıcılık yapınaktarı dolayı Basrinin üç ay hapsine ve 50 Ilra para cezası ödemesi- ne karar vermiştir. Fakat Basrinin memur olması kendi aleyhine cezayı şiddetlendi- riei sebeb mahiyetinde görüldüğünden ha- pis cezasi üç buçuk aya, para cezası da 66 İlra 60 kuruşa çıkarılmıştır. İnhisarlar Vekili bugün İzmire gidiyor Gümrük ve İnhisarlar Vekili, dün sabah, Galatadaki gümrükler baş mü- dürlüğüne giderek tedkikatına devam etmiştir. Vekil burada, İstanbul mani faturacılar ve komisyoncular birlik- lerinden gelen heyetleri kabul ederek kendilerile görüşmüştür. Bundan son- ra vilâyeti ziyarete giden B. Raif Kara deniz, bugün İzmire müteveccihen şehrimizden hareket edecektir. İnhi. sarlar Vekili dün de Valiyi ziyaret et- miştir, Ticaret odaları kongresi Eylülde Ankarada toplanacak olan ticaret odaları kongresi için Ankara- ya çağrılan İstanbul ticaret odası umu. mi kâtibi B. Cevad Nizami ile borsa komiseri B. Mahmud, yarın şehrimize geleceklerdir. Karilerimizin mektupları Florya trenleri, Bakırköy otobüsleri Florya trenlerinin Pazar günleri #alkım saçak dolduğundan şikâyet et- miştik, Ayrca servis ilâve olunmu$ğ. Fakat bunun da Kâfi olup olmadığını tedkik etmek güç birşey değildir. Sa- tılan biletlerin ve İstlab derecesinin hisbetinden - anlaşılır. Ksasen gören göz klavuz istemez, Püsurları Bakirköyünden kalkân”son otobüs de tıklım tıklımdır. Bu civarda ziyarete gelenler nasl döneceklerini şaşırıyorlar. Bir yerine bir kaç otobüs küldırmak mümkün değil midir? Ba- kırköy o kaymakamından bu işin de tanzimi rica edilmektedir. Balıkhane binası B. Prost alâkadarlar ile temastan sonra yerini tesbit edecek Ağustos sonunda tekrar şehrimize gelecek olan şehirellik mütehassısı B, Prostun nazım plânının esaslarına göre tatbikat plânlarını hazırlıyaca- ğını yazmıştık. Belediyenin ilk beş senelik program ile yapacağı işler, birinci derecede müstacel oldukların- dan mütehassıs evvelâ bu proğrama dahil olan işlerin tatbik plânlarını hazırlıyacaktır, Bundan başka İkti- sad Vekâleti, İstanbul balıkçılığının esaslı surette ıslah ve tanzimine bü- yük bir ehemmiyet verdiğinden mü- tehassıs müstakbel balıkhanenin ye- rini de kali surette tesbit edecektir; İlk önce balıkhanenin Haliçte ya- pılması düşünülmüştü. Fakat Haliç sularının pis olduğu görülmüş ve balıkhanenin Haliçte yapılmasından vazgeçilmiştir. B. Prost alâkadarlarla yapacağı temastan Sonra balıkhane- nin kati yerini tayin edecektir. Dilsizin davası Hirantı döven Yervant 25 lira para cezasını ödiyecek Dün Hirant adında bir dilsiz tara- fından Yervant adında biri aleyhine açılan dövme davasına Sullanahmed üçüncü sulh ceza mahkemesinde ba- kılmıştır. Davacı Hirant dilsiz oldu- ğu için dilsiz işaretinden anlıyan bir kadın kendisine tercümanlık yapmış ye davasını anlatmıştır. Hirantın iddiasına nazaran; âra- larında evvelce bir alacak meselesi geçen Yervantla evvelki akşam Nuru. osmaniye camiinin avlusunda karşı. aşmıştır, Orada Yervant birdenbire Hirantın üzerine atılarak bir çukura yuvarlayıp döymüştür. Maznun Yervant İSe kendisinin &ir şey yapmadığını, sokakta alacağını is- teyince Hirant hiddetlenerek kendi. sine hücum ettiğini ve beraber yere düştüklerini söylemiştir Tahkikat evrakı ve şahitlerin ifa- delerile suç sabit olduğundan Yer. vantın yirmi beş lira para cezası öde- mesine karar verilmiştir, Boğulurken kurtarıldı Dün Küçüksu plâjında Bursa sanat mektebinden Ragib isminde 23 yaşın- da bir genç denizde yüzerken birden. bire derine gitmiş ve boğulma alâmet. leri göstermeğe başlamıştır, Bu sırada plâjda bulunan Anado- luhisarı nahiye-müdürü B; Arif Oya tahlisiye tertibatile bu genci boğul- maktan kurtarmış, nahiye müdürü. nün bu hareketi halk tarafından al- kışlanmıştır. Belediye armoni orkestrasi- nın ilk konseri Belediyenin teşkil ettiği elli kişilik armoni orkestrası dün ilk defa Ta, simde âbide önünde çalmışlıt, Bugün de Taksim bahzesinde çalacak, salı gü- nü Gülhane parkında terennüm ede cektir. Yerli Mallar sergisinin açılacağı çarşamba gününden itibaren serginin devamı müddetince Galatasaray lise. .si bahçesinde çalacaktır, Yol vergisi Mükellefler beyanna- me vermeğe mecbur tutulacaklar Yol vergileri mükelleflerini tesbit etmek ve vergi miktarını - tahakkuk ettirmek vazifesi - şehirlerde muh- tarlarla heyeti ihtiyariyelerin lâğvin- den sonra - mahalle mümessillerine verilmişti, Fakat bu usul bazı yanlış- lıklara, isabetsizliklere ve bilhassa vergi kaçakçılığına İmkân veriyor. Çünkü mahalle mümessillerinden bir kısmı, mahallelerindeki. nüfus hare- ketlerini muntazaman kaydetmedik- leri için yol vergisi ile mükellef olan- ları da lâyıkile takib ve tesbit edemi- yorlar, Bu mahuzurları ortadan kaldırmak üzere Belediye 1561 numarali kanu- nun tadili için bir proje hazırlıyarak hükümete takdim edecektir, Bu pro- jede beyanname usulü kabul edilecek- cektir. Yol vergisile mükellef olanlar beyanname vermeğe ve iş, ikametgâh adreslerini bildirmeğe mecbur olacak- lardır, Yol vergisinin mükellefin * ikamet. gâh adresine göre tahakkuk ve tah- siti de doğru görülmemektedir, Hazır- lanan projede kazanç, buhran, mü- vazene vergilerinde olduğu gibi yol Yergisinin de çalıştığı müessese Larâ- fmdan kesilmesi için hükümier var- dır. Belediyenin hazırladığı proje Dahliye ve Nafia Vekâletlerine gün. derilecektir, Yeni yolcu tayyareleri sipariş edildi Devlet Havayolları idaresi, gördü- ğü rağbet üzerine beş Duglas yolcu tayyaresi sipariş etmiştir. Bunların taşıyacakları yolcu âdedi 25 kişiden 50 kişiye kadar çıkmaktadır. Şehirde gürültü yapan fabrikalar Haliç sahillerine ve sur ha- ricine nakledilecek Şehir dahilindeki imalâthane ve fabrikalardan gürültü yapan müesse selerin Haliç sahillerine ve sur hari- cine çıkarılmalarına esas itibarile ka- rar verilmiştir. Esasen Nafia Vekâleti tarafından tasdik edilen Prost plânına göre Ha- licin her iki sahili, sanayi mıntakası olarak ittihaz edilmiştir. Fabrika ve imalâthaneler, mahiyetlerine göre ha- ff işlerle meşgul olanlar Karaköy köprüsüne daha yakın, daha ağır sa. nayi de Halicin iç taraflarına yerle- şeceklerdir. Mütehassıs bu esası ka- bul ederken fabrikaların çıkaracak. ları gürültünün nevini nazarı dikka te almıştır. Bu itibarla Belediye, bir program hazırlıyacaktır, Haliç sahillerinde imar plânı tat- bik edüirken Halice (yerleştirilecek sanayi mıntakalarının yerleri de tes- bit edilecektir. Buraya yerleştirilecek fabrikalardan sonra bir kısmı da sur haricinde mülehassısın göstereceği yerlere nakledilecektir, Bazı indi mütalâalarda şehir için- deki fabrikalar için Haliçte kâfi yer olmadığı ileri sürülüyor, Halbu. ki Prost plânına göre Halicin her iki sahilinde geniş caddeler açılacak ve istimlâk edilecek sahalarda kâfi mik. darda bina inşa etmeğe müsald yer. ler bulunacaktır. Bu itibarla fabrika- lar için Haliçte yersizlikten bahset. mek şehir plânının müstakbel inki. şaf seyrile kabili telif değildir. Gazi köprüsünün tahta parkeleri geldi Gazi köprüsüne döşenecek parke tahtalar Fransadan gelmiştir. Bunlar için iki mütehassıs Fransız ustası da bugünlerde şehrimize geleceklerdir. Gelecek haftadan itibaren köprünün yaya kaldırımlarına parkeler konacak ve bu ameliye ağustos nihayetine ka- dar bitecektir. Köprünün Unkapanı ve Azapkapı meydanlarının otanzimine yakında bâşlanacağından köprünün Cümhu- riyet bayramında açılma merasimi ya üasali i ğ | Iktisadi mesel Fabrikaförlerin Belediye- den bekledikleri İstanbul Belediyesi, şehrimizdeki fabrikatörlerden yeni bir taahhüd- name almaktadır. Bu taahhüdname- ye göre, günün birinde, Belediye fab- rikânın başka bir mıntakaya naklini emredecek olursa, fabrikatör hiç bir itirazda bulunmuyacaktır. Sanayie gil kanunlarda ve umumi | mevzuatta, fabrikatöre bu külfeti tahmil eden bir kayıd olmadığı için, barı fabrikatörler bu mukaveleyi im- za etmemişlerdir. Fakat yeniden fab- rika açmak için, ruhsatname almak üzere Belediyeye müracaat eden fab- rikatörler, bu mukaveleyi imza etme ge mecbur kalmaktadırlar, Şimdi fabrikatörler şu suali soru- yorlar: Acaba ne zaman Belediye fabrikayı falan yere nakledeceksiniz diye bir emir verecek? Şehrin içinde hiç bir gürültü çıkarmıyan bir çiko- lâta fabrikası da, şehrin haricine mi çıkacak?, Bir bisküvi fabrikatörü de diyor ki: Haliç rütubetli bir yer ok duğu için, burada bisküvi fabrikası kurulamaz. Her sanayiin kendisine göre bir hususiyeti vardır. İmar bü- rosu bu gibi bhususiyetler hakkında fabrikatörlerin fikrini sordu mu? Bu vesileyle bir daha anlıyoruz ki bir meseleye karar verildiği zaman, © meseleyle uğraşan kimselerin fikir- leri alınmamaktadır. Nitekim liman nerede yapılmalı? diye münakaşalar olduğu halde limanda iş yapan tüc- car, komisyoncu, gümrükçü gibi kin- selerin malümatına müracaat edil memiştir. Meselâ: Bir terzi, ölçü al- madan, prova yapmadan iyi bil elbi- se yapmağa muvaffak olabilir mi7 Muhakkak ki o elbise vücude uygun olmaz. Giyildikten sonra bir çok ku- surları meydana çıkar. Masa başında çalışan bir çok mü- tehassıslarmız da sanayi munfakası şurası olsun, liman burası olsun di- ye, hiç kimseye sormadan, fikir alma- dan, projeler yaparken, bir adama ezbere elbise yapan bir terziye benzi- yorlar, Halbuki demokrasinin en bü- yük hususiyetlerinden biri de, etra- fından fikir sormaktır. Hüseyin Avni Ticaret borsasında intihabat Ticaret ve zahire borsası intihabati, yarın yapılacaktır. Bir haftadanberi devam edegelen intihabat hazırlıkları dün sona ermiştir. Yeni idare heyetini seçim işi, yarın sabah onda başlıya- cak 13 te bitecektir, Aidat verdikleri halde seçmek ve seçilmek hakları ta- nınan üçüncü, dördüncü sınıf tacirler istisna edilirse, yarınki intihabata 90 kişi iştirak edecektir. Cihan motörüne meçhul bir motör çarptı İzmitten İstanbula doğru gelen Ci han motörü, dün sabah dörtte, Ada- lar açıklarında henüz hüviyeti anla. şılamıyan başka bir motörün sadme- sine mâruz kalmşıtır. Sadme âmil ol. muş ve Cihan motörü baş tarafından yaralanmıştır. Hüviyeti meçhul mo- tör, kaçmıştır. Tahkikata devam edil. mektedir . Oğlu ölümle tehdid etmiş Beyoğlunda Alyon sokağında otu- ran Seyfiye ağında bir kadın polise müracaat ederek oğlu dilsiz Kâmilin kendisini ölümle tehdid ettiğini iddia etmiştir. Zabıta Kâmili yakalıyarak tahkikata girişmiştir, Başvekâlet yazı işleri müdürlüğü Sabık İstanbul emniyet müdür mua- vini B. Kâmranın Bâşvekâlet arşiv dairesi müdürlüğüne tayin edildiğini yazmıştık, Arşiv dairesi müdürü B. Halid de Başvekâlet yazı işleri mü- dürlüğüne tayin edilmiştir. Taksim bahçesinde havuz fiskiyesi Taksim bahçesinde yapılan büyük havuzun renkli fıskiye tertibatı için Almanyaya sipariş yapıldığını yaz- mıştık. Diğer taraftan Teodora ismin. de bir mütehassıs da Belediyeye mü. racaat etmiştir. Havuza konacak fış kıyenin şemsiye şeklinde renk verecek tertibatı Ye, ağa hazır olduğunu bil. dirmiştir. Üzrive bu müracaatı ted- eat araf rl © va iyi EŞ ME SEEA