25 Temmuz 1938 Tarihli Haber Gazetesi Sayfa 6

Yazan: E.13, Bu gizli Rahmi YAĞIZ düşman, artık Istanbul sularının eşiğinde bulunuyordu ig Ikinci süvari izah etti: — Vasat kısımda, kazan iki bölmesi arasında. Geniş Bu öğreniş Cevat kaptanı derin derin düşündürdü. Fakat gi ecek Ozaman yoktu. Gemi tehlikeli vaziyetteydi. Bura- dan ancak sahile kıştan kara etmekle kur tulmak imkânı vardr. e Yara güverteyi kanburlaştırmış, Pevkişevket mukaar bir şekil almıştı. Toplar salvolarına devam Cevat kaptan da gayret sarfile kıçını sahile döndi nin verdiği hızla ağır 2 çekilmeğe, hir itan da ateşe devama koyuldu Tahtelbahir bu beklenmiyen top ateşi karşısında ikinci mermisini savuramadı, Sahilden 300 metre kadar uzakta Peykin kumlara oturduğu görüldü. Bu vefer sü- vari, tonoz atmak, bu suretle gemiyi çek- mek çaresine başvurdu. Biribiri arkası. dairesinin ederlerken Pevkin na atılan üç tonozla Peyk karaya çekildi.! Batmaktan kurtuldu. Karaya gelince se.| finenin eşyası sahile çıkarıldı. Bu sırada ilerdeki kayalarda bir infilâk oldu.. Türk gemicileri yeniden soğuk bir ürperti ge. çirdiler.. Acaba tahtelbahir yeni bir tor- pido mu savurdu? Biranda bu şüphe her kafayı dol: her kalpte bir heyecan tw. yandırdı. Fal bir ses lâhzada bunun izlerini sildi. İkinci kaptan bağırıyordu.: — Yaralandığımız zaman torpido ti- yublarından b inden fırlamış, kay- bolmuş, öteki de civatalarından gevşemiş ti. Gevşiven tiyubtaki torpibo * düşmüş. ilerdeki kayalıkta infilâk etmiş! Bu âra. suları yaran, yılan gibi ıslık çala çala Peykin oturduğu kumluğa doğ- Tu gelen bir torpido daha görüliü.. Bu, gizli düşmanım, tahtelbahirin attığı ikin. ci mermiydi. Gemiye isabet etmiyen bu mermi kumlukta karaya çıktı; patlama. dan yakalandı. Brodev, pustuğu, sirdiği noktadan bu sahnenin bütün teelfrrüalını seyretmişti. İngiliz kaptanı, büyük soğuk kanlılıkla manevra yapan ve ani tedbirlerle gemisi- ni kurtaran Türk süvarisine karşı büyük bir takdir duydu. Bunu söylemekten ken disini alamadı.. Yanı başında duran ikin. ci süvariye söylendi: — Türk gemisini torpilliyen arkadaşı- mız bir muvaffakiyet elde etti, fakat dest royer süvarisinin hareketi daha büyük bir muvaffakiyet sayılır. — Nerlen kapiten? — Mühlik yarasına rağmen gemisini kurtardı. Brodey burada sözünü (kesti, güldü. ve tebessüm arasında ilâve etti: — Gemisini kurtaran kaptandır der. ler.. Eğer her Türk süvarisi şu seyrettiği. miz sahnede rol alan süvari gibiyse. İş. ler umduğumuzdanı başka türlü inkişaf edecek", Peykişevket karava yaslarıdıktan sonra Brodey ileri doğru yoluna devam etti, Peyki torpilliyen E 12 süvarisi kapiten Nazmet hemen de raporunu hazmlamış. bir Türk harp gemisini batırdığını komo. dor Brodeye haber vermeğe koşmuştu. Fakat, ilk sözleşmeye göre ancak 3 gün sonra tekrar ayni noktada buluşmak mu- karrer olduğundan raporun “verilmesini de o zamana bıraktı. 4 düşman tahtelba. hiri şimdi Marmarada olanca kudretleri- le Türk ticaret ve harp gemilerine zarar vermek için faaliyete koyulmuş. ilk ola- rak da Osmarlı donanmasının destroyer filosunda sayılı gemilerden biri bulunan Peykişevket muhrihini işe yaramaz bir bale getirmişti. Brodey ilk akınını İstanbula yapıyor du. Bu, maksadını ilk adımda temin ede. cek yeri hareketlere yol açan bir proje idi, 17 nisan günü, arızasız geçti.. Bomboş Marmara ufuklarda tek o yelkenli bile görünmüyor, ufacık bir duman İzinede rastlanmıyordu. E 13 Erdeği, Bandırmayı, Bordaladı.. Geceyi | Ertesi günü gene yola devam edildi. 18 nisan sabahı E 13 ün süvari kamara. sında toplanan sefine'erkânı (Okomodor Brodeyin reisliğinde bir harp medisi ak- dettiler. Brodey, müzakereye (başlama. dan evvel ikinci süvariye sordu: — Geminin yerini tayin ve haritada İ- şaret ediniz. Göreceğim. — Başüstüne kapiten! Üç dakika sonra Brodeyin istediği ya- pılmiş. ikinci süvari tarafmdan bulundu- ğu nokta tayin edilen (OE13 ün vaziyeti tesbit edilmişti. Gizli düşman (İstanbul sularının eşiğinde bulunuyor, ve ikinci süvari tarafından rapor edilişe göre Ha. yırsız adalardan *#ivri oadamın cenubu garbisinde, sahil ile ada arasında duru. yordu. Brodev çarkçıbası, ikinci süvari ve kendisinden mürekkep heyeti şu mev- zu ürerinde knnuşmağa dövet etti: — Limanda ne yapılacak? Bu, cevabım verilmesi çok güç bir cüm le idi, İstanbul limanı sıkı kontrol altın- da bulunduruluyor, ada açıklarında da- imi bir devriye zinciri teşkil eden ansal- dobot fırkasmın devamlı tarassudu ile çeriye kuş uçurtulmaması temine uğraşı. ıyordu. Fakat, bütün bu noksan tedbirle re rağmen işle gizli filotillânm komodor gemisi E 13 limanı hercümerce uğrata- cak hareketlere müsâit bir mevkie gel. miş. botlara hâkim vaziyete geçmişti. Komodorun cümlesi uzun uzadıya mü- nakaşa edildi. Bunda şu esas sırası gö- zönüne alınmıştı: 1 — Limandaki Türk gemilerini torpil lemek; *“2 — Wstinye koyunda bekliyen Osman- İs donanması gemilerine, bilhassa Yavuza taarruz etmek. batırmak! 3 — Saray rıhtımlarına torpido atmak! 4 — Köprüden geçmek, Halicte vaktile Armestronz isimli İngiliz deniz müessese. sinin kurduğu tesisatı berhava etmek! 5 — Istanbul halkının o maneviyatına darbe vurmak için kızkulesini tahrip et- Mek, 6 — Haydarpaşa mendireği ile gar rıh. tımlarını torpido atmakla havaya uçur- mak! Hülâsa limanı biribirine katmak, orta- lığı velveleye vermek, o saray ve umumi karargâha korku ve dehşet salmak.. Her madde üzerinde ayrı ayrı duruldu. Ve müzakere saatlerce sürdü. Brodeyin ehemmiyet verdiği nokta iki .madde üzerinde tekâsüf eden fikirlerden doğuyordu. Bunlardan biri Dolmabahçe sarayı rıh tımlarına torpido atmak bu suretle ihti- yar ve bunak Osmanlı padişahin: korkut mak, dehşete düşürmek; o münferid sulh akdine icbar etmek yahut umumi karar. gâhla sultanın arasmı açmak.. Bu, tahakkuk ettiği takdirde Lord Kiç nerin çok ehemmiyet verdiği bir nokta halledilmiş olacak, Marmara akınına me mur edilen tahtelbahir filosundan bek- lenen hizmet fazlasile ele geçirilebilecek. ti. T İkinci nokta da daha az mühim değil di. “ İstinvede Boğaz (orsalarma karşı he- mer harekete geçmek üzere bekliyen Os. manlı donanmasına İdarruz .. Donanma demir üzerinde o bulunduğu için kolayca manevra yapamıyacak, biri biri ardına savrulacak torpidolar burada bir panik meydana gerecek, birçok ge- miler batacak, bu arareN Osmanlı donan. masının belkemiğini teşkiN»den ve... Ka- fadenizde Rus donanmasına göz açtırma yan kahir bir kuvvet bertaraf edilmiş 0. lacaktı. Osmanlı donanması — İstinyede acaba emniyet tedbirleri almış o bulunu- yor muydu? Brodeyin kararına müessir olacak bu cihet uzun uzadıya münakaşa edildi. İ- kinci süvari ile çarkçıbaşı buna ihtimalİ da duran donanma ne diye emniyet ted. Alvo'u Türküleri der- | leme heyeti Işe başladı Afyon mebusları mıntakala- rında tetkikat yaptılar Afyon, (Hususi) — Kültür bakanlığı- nın İdaresinde İki genedenberi faaliyet balinde bulunan halk türküleri ve halk lehçesi derlem eçhyeti Afyona gelmiş bulunuyor. Beş kişiden' mürekkep olan mütehassıs heyet, garbi Anadoluda &e- &iz vilâyet! dolaşmakla tavsif edilmiştir. Tetkik heyeti buraya gelir gelmez fa aliyote kurulmuş ve bir gün içinde bir gök derlemeler de yupabilmiştir. Zira, Afyon bu sahada hazırlıklıydıu Gerek wlâyetin ve gerekse ha'kevinin öteden. beri derlediği birçok türkü, hikâye ve lehç serileri bu hyete bir dosya halind werilmiş bulunuyordu. Bunlar içinden, halk arasında mütcammim türküler ile şive ve lehçe oyunları tercih edilerek bemen plâğa alınmıştır. Heyet azasınm İfadelerine göre, Afyon, derleme mües - resesin hayli sermeye vreiş bulunmak. tadır, Hr şeyden önce, milli cidalin en hararetli günlerinde duyularak ve ira - bılarak terennüm edilmiş olan öyle tür- küler Yardır ki, gerek beste bakimın - dan, gerekse güfte itibariyle birer kıy » met vaziyetindedir. Bunla, belki de türkü olmaktan ziyade birer milli mer- $iye verini tutuyor. Ve öyle birer mer- #iye ki, bir zamanlar kırık silâhı ile cap- hede savaşan merd Türk çocuğunun, O buhranlı günlerde kalbinde yaşıt "1 i. manı ifade etmektedir, Bunun için mü- tebassıs byet Afyon derlemesinden memnun vaziyette ve araştırmalarmı kazalara da teşmil eylemek niyetinde - dir. Buradaki totkikat o bittikten sonra Denizliye, oradan Aydına ve müterki - ben de İzmire gidilecektir. Heyetin İz- mirdeki derlemelerini Manisa tetkikle » ri takip. edecek, #onra da Balikesir baş- hyacaktır.” Balıkesirdeki o toplamalarla bu höyetin bu seneki faaliyeti bitmiş o- lacaktır, sy m ee Edime ve afyon bayan o mebusları Vali ve belediye reisi ile beraber afyon kalesinin üzerinde Mütehassıs heyet kültür #lemimizin kiymetli elemanlarından mürekkepiir: riyaseticdmhur (o filârmenik orkestrası şef murvini Hasan Ferid A'inar, dil tarih coğrafya fakilltesl Türkoloji doçenti ve Ankara tiyâtro ve opera okulunun müto- hassısı Tahsin Banguoğlu, Ankara Gazi terbiye enstitüsü ve müzik öğretmen o, kulu muallimlerinden Halil Bedi Yönet- gen ve Cevad Memduh Altar, teknisi - yen Riza Yetişen, Saylav'arın tetkikleri Vilâyet dahilinde tetkikat yapmak İ- çin buraya gelmiş bulunan Edirne me- buslarmdan Doktor “a, —. atma Memik ile Afyon mebusları Bayan Mebrure Ö- nenç, Bay Berçlürker, vali bay Durmuş Evrepdilekle beraber şehirde ve mülba- katta incelemeir yapmışlar, Afyonun ta» rih kulesini gezmişlerdir. ortasında, hükümet merkezinin muhafa. zalı ve işlek kıyılarmdan İstinye koyun- biripe lüzum görsün? Seyahat notları Konya ovasını sula! merkez: 12 sene evvel kurulan bu güzel kaz8 kezi gittikçe genişliyor. Bataklı kurutuldu, sıtma kalmadı Bu yıl mahsul çok bere& K Konya, (Anadolu (o muhabirimizden) — Orta Anadolunun cenub kısmında, Konya ovasının cenubu garbisinde, Ka - raman, Bozkır, Karapınar, ve Konyanm Yarma ve Hatib nahiyeleriyle. mahdud 15175 kilometre saha işgal eden yeni bir kuza vücut buldu: Çumra, 4 Kaza hüviyetini sonradan kazanan ve bir köyden ibaretken şimdi bir : kasaba baline. gelen: Çumranm bilhassa yarmki ehemmiyeti pek büyük olacaktır. ÇünküKonya 'ovasıni sulayan ana ba, raj buradadır. Çumra ovasının mühim bir kısmı ziraate hasredilmiş, diğer kıs- ro: da ormanlık olduğu için itina ile ba. kılmağa başlanmıştır. Kaza :mintakası dahilinde: (1800 « 1900) metreyi bulan Akviran ve Çukurcuma dağlarının etek- leri kâmilen ormanlıktır. Çumradaki “Çarşamba” adi çayın menbat Bozkır, munsabı iso Karapmar kazasınm Sutamış mintakası ve civarın- daki köylerdir. Bu çay üzerinde evvel- es yapılan ve halen nafla vekâletine dev redilmiş bulunan sulanma idaresinin mü- teaddid barajları vardır. Bu sulama 46. bekesi sayesinde kaza mıntakssından 13 bin dekarlık arazi sulanmaktadır. Içme suyu meselesi Kaza sadece içme suyu hususunda fa- kirdir, Kaza merkezinin bu ihtiyacı ku- yularla temin edilmekte ve kazaya bağ- lı Denok ve Akviran nahiyeleri halkı i- se dağlardan inen menba sulariyle ihti- yaç gidermektedir. Maahaza viliyetin ve sıhhat ve içtimai muavenet vekâleti. nin Konyadaki teşkilâtınm yardımlariy- ei mevcut kuyular fenni bir hale ifrağ edilerek bahusus sular filtreden geçi . rilerek sıtıhi ve fenni bir hale sokula - cak ve yakmda tesisata başlanacaktır. Böylece Çumra halkı su derdinden kur- tulmuş olacaktır. Kazaya merbut Tımraş köyünün iki yüz metre İlersinde ve Apa köyünde /- kişer hektarlık ve Obruk nammi taşan göller vardir. Bu göllerden ve Çarşamba çaymdan mebzulen balık tutulmaktadır. Çumra kâzasınin bulunduğu mevki ev- velce bataklıktı, Ve bu yüzden muhitte sıtma hastalığı yapardı. Vali Cemal Bar- dakçının Çumraya hususi bir itina gös- terişi sayesinde bataklıklar kurumuş v6 muhitte sıtmadan eser kalmamıztır. Nüfus ve imar Kaza merkezi, Konyaya 40 kilometre mesafede ve Çumra İstasyonunda 926 senesinde tesis edilmiştir. Buraya 15 kilometre mesafede bulunan eski nahi- ye mrkezi Çumra köyü şimdi kazaya bağ lı ve belediye hududu dahilindedir. Mer. kez kazının nüfusu 936 senesine kadar 2500 den ibaretken bu tarihte, Roman- ya ve Bulgarlatandan getirilerek iskân edilen 300 hane İle 3600 ze beliğ olmuş ve hane adedi de dokuz yüze yükselmiş- tir. 56 köy ve Iki nahiyeyi ihtira eden kaza umumi nüfusu halen 38 bindir. Ziraat Yeni Çumranm halkının yüzde dokra- t Çumr A “a Çumra kayma! ama Musta oğlu 4 van yetiştirieiliğine de €" rilmektedir. Geniş ölçüde © bat' istihsali yapılır. Hubw” iktmadi. hayatında mühi Senevi 500 vagon mikti sevkeden Çumra arpa, çi yilin ve tiftik sevkiyatı vg peyca para getirir. M i bağcılığa karşı son sen0” mal Bardakçınm teşviği, gi bir temayül belirmiştir. Fi? giler kaza kaymakamı X maz oğluna müracaat © Si” ğa hemen başlıyacaklar!" yi kendilerine bunun feni mesi talebinde bulunmu?.. bu arzuya tahakkuk ete Kazanm çiftçiliği de ” doğru yürümektedir. So luk ve makineyle ze ç artmıştır. * Çumra merkezinde #$ se çılmış olan buğday eti mühite çok faydalı olm mörkeğinin Çumrayı ettirocek - imkânlar bütün çiftçiyi sevindir Kazanm her yanmds * kilişe müsait gittiği ii den de sevinmekte v0 tın geğen seneye nisptei lacağı umulmaktadır. 5 * Konyada yeni bir * glmuştır. Halk buns 2 # İzmir Turing klö? kası müdürü Hükinin 7 tomobilden mürekkep bir da bir otomobil turuna $ ya gitmiştir. Kafile. © viçre, Belçika, Hol: decek, ve dönüşte d0 leriyle Almanyaya merkezleri yoluyla d e e ge