December 31, 1934 Tarihli Milliyet Gazetesi Sayfa 2

FRİKA: 44 Her hakkı mahfuzdur. Hattâ Almanya bunun için baş- ka teşebbüslerde bulunmağa çalışı- yor, Türkiyeyi o kuvvetlendirmek maksadile askeri muallimler gön- dermeğe ka'kışıyordu, Alman sefi. rinin İstanbuldan gönderdiği bü- tün raporlarında ordusu ve bahri- yesi çok kuvvetli olan Türkiyede Alınanyanın daha ziyade iktisadi merfantleri olabileceği ileri sürülü- yordu. Fakat bir Alman politika- #ını takip edenler İstanbuldaki Al- man sefirile bizzat Almanya impa- ratoruydu. Yoksa hariciye nazırı olan Kiderlen mutlaka Türkiye a- leyhine Ruslarla anlaşmağa taraf- tar bulunuyordu. Hattâ Alman ha- riciye nazırile Baron Marşalın ara- sı bu yüzden o kadar açılmıştı ki Baron Marşal İstanbuldaki vaziyet hakkındaki notalarını o doğrudan doğruya Başvekil Betman - Holvez € göndermeğe mecbur kalmıştı. Başvekil o zaman bu menim paratora göstermeğe mecbur olu- yordu. İmparator sefirinin fikirle- rini tatvip ettikçe hariciye fena halde kızıyordu. Boğazlar meselesi, bu suretle dev let'erin ayakları altında bir futbol gibi bir kaleden öbür kaleye atıl- makta ve her iki taraftan biri fazla gol yapmağa çalışmakta iken bir- denbire sönüverdi. Rusya Babıâli nezdindeki teşebbüslerine ve müza kerelerine devam etmedi. Bunu se- bebi Almanya ile o Avusturyanın, Bulgarler hfakkında münkait mu- katelelere riayet edeceklerini Ba- brâliye söylemiş olmaları değildi. Meselenin suya düşmesine İngilte- re sebep olmuştu. Bu da İngiltere- nin Boğazları Ruslara açmak iste- memesinden İleri gelmiyordu. İran- da bazı hâdiseler © zuhur etmişti, Bunu üzerine Rus askerleri Tahran üzerine döğru yürümeğe başlamış- lardı. Bundan dolayı İran hakkın- da Rusya ile İngilterenin arası açıl- miştir. Bir taraftan böyle bir ihtilâf çıkmış iken diğer taraftan Boğaz. lar meselesini de itilâfı müsellese yüklemenin pek ağır basacağı an- Taşılmca Rusyanm Londra sefiri ta- rafından Petresburga yapılan tav- siye üzerine Rusya Boğazlar mese lesile uğraşmaktan © vazgeçmişti. Hattâ bu işte kesdi başına hareket etmesi ve Petresburg hükümetini işe karıştırmaması kendisine veri- len ilk talimatta tavsiye olunan İs- tanbuldaki Rus sefiri Çarikof geri çağrılmıştı. Boğazlar meselesinin ortaya atıl masr'o kadar heyecan uyandırmıştı ki Trablüs muharebesi bile bu he- yecân içinde ehemmiyetini kaybet- mişti. Trablusta büyük fedakârlık göstererek çarpışan kuvvetlerimi- zin karşısında © İtalyanlar hiç bir muvaffakıyet elde edemiyorlar ve sahil mmtakasından bir adım bile ilerleyemiyorlardı. Fakat buna rağ» men * hakkı, olarak Trablusun ve Bingazinin kayıtsız ia gr İtalyaya ilhakını istiyor. ir. Bu aralık Rusya hariciye nazırı yeni bir tavassut teklifile ortaya çıkmıştı. Bu tavassut muci- iki Oo taraf bir mütareke aris — bu mütareke esnasın lerini geri çekecekti. Bu suretle İtalyanlar ortada bir sulh olmadan Trablusa sahip olacaklar, yalnız oradaki Arablarla çarpışmağa mecbur kalacaklar, Os manl: devleti de muahede imzala- yarak resmen bir vilâyetini terket- kurtulacaktı. mek zilletinden , iurriii öm bu teklifi İs. zayn tarafından ka. beden ve memleketin | büyük bir kısmını henüz ellerinde tutan as. kerlerimizin hiç mağlâp olmadıkla- rı halde çekilip gitmelerini ve ken. dilerine beraber mücahedeye işti. rak eden Arabları İtalyanlara kar- $ı yalnız bırakmalarını kimse iste. , yemezdi. D. Sasonof | tarafından yapılan bu mütareke teklifine en ziyade itiraz eden gene Alman se- firi Baron Marşaldı, o derecedeki Türkiyeyi biç sevmeyen hariciye (nazırı Kid. bir Türk avukatı zannediyor.,, diyordu. Pet. & ve Roma dahi Alman sefi. bu hareketinden hoşlanmadık p n ondan mütemadiyen şikâ- yeri Her yerde Alman | in il lthad ve Terakki! (BAHAEDDİN ŞAKIR BEYİN BIRAKTIĞI VESİKALARA GÖRE) Yazan: A.C. Boğazlar meselesi ayak topu gibi kaleden kaleye dolaşıyordu Vangenheim'ın gönderileceği söy- leniyordu. Rusya, Almanların Rus emelleri- ne karşı müşkülât çıkarmakta ol- duklarını o görünce ve Türkiyenin Rüs himayesi altına alınması ko- lay kolay mümkün olamıyacağını anlayınca Türkiyenin en zayıf ve buhranlı bir zamanında Balkan it» tifakını vücude getirdiler. Bu itti- fak sayesinde Avusturya bir ve Al manyaya karşı vurmak istedikleri darbeyi vurmağa muvaffak oldu- lar. İttihat ve Terakki Iu işler olup biterken işten çekilmiş bulunuyor- du. O ancak ikinci Balkan yesi esnasında tekrar iktidar mev kiine geçmeğe muvaffak olmuş ve Edirnenin istirdadile mevkiini kuv vetlendirmişti. Ondan sonra bütün İttihat ve Terakki si; ti Alı ya istinat etmeğe başlamıştı. Çünkü Zeabluz harbinde Boğazlar meselesini hal- letmeğe çalışan Rusyanın, Balkan hezimetlerinden sonra boğazların açılmasında bundan sonra daha zi yade wrar e yoktu. Hususile İngiltere i, İrak me- selesinin İngiltere ine haline mukabil Rusyaya vadettikten sonra bu sefer Rusların daha fazla tazyikat yaparak emellerine nail olmala- rından çok korkuluyordu. Umumi harpten sonra neşredilen diploma si vesikaları da bunun böyle oldu- ğunu teyit etmişti. Bu vaziyet kar şısında Rusyaya mukavemet ede - cek olan bir devlet varsa o da Al manya ve onunla beraber Avustur ya idi. Meşrutiyetten (o sonra | İstan- ie nun ıslahile meşgul Golç P, Balkan mukayolmeiin mea rine Alman erkânı harbiyesi na - zarında çok gözden düşmüştü. O- Bun için ordumuzla meşgul olmak Liman Paşanm riyaseti altın da İstanbula bir askeri heyet gön- derildi. Bu heyetin gelmesi ve Li. man P3. nın İstanbul ordusu kuman danlığına tayini Rusları fena hal de kuşkulandırdı. Yeniden kıya - metler koptu. Ruslar, Türk ordusu nun yeniden kuvvetlen, ügö- rünce boğazlar meselesinin halli tekrar gecikeceğini anladılar, Ge- ne Osmanlı devletinin nam ve he- sabına ve zararına devletler biri - birlerine girdiler, Avrupadaki siyasi işler bu va- ziyette iken umumi harp patlak verdi. Bilhassa son üç dört «ene zarfındaki siyasi vaziyeti nazarı dikküte alan İttihat ve terakki ri <ali, Osmanlı devleti için kurtuluş yolunun Almanya ile beraber ha- reket etmetke olacağma kanaat getirdi. Baron Mareşalin İstanbul dan Londraya tayin edilmesi üzeri- MİLLİYET PAZARTESİ HARİCİ HABERLER Hint valisi Gandinin tevkif Edilmesini istedi Fakat bu sefer yalnız ibtarla iktifa edilecek BOMBAY, 30 (A.A.) — Genel vali sivil itaatsizliği canlandırmak haka kında şiddetli ceza tatbik edileceğini Gandiye bildirimişti. Filhakika Gandi, bildirdiği vakit, bunu şa mek hakkını muhafaza etmiştir. Bu karardan endişeye düşen vali si- yasal amaclı her hangi bir hareketin başına geçmekten mahatmayi senet - miş ve ahiren Siir muntakasın: ziya - rettem menetmesi de Gandi umdesini doğurabileceği akislerin korkusile ol - muştur. Genel vali Londraya Gandinin ya kalantrasını teklif etmişse de Londra yalnız ihtarla iktifa edilmesi fikrinde bulunmuştur. Bununla beraber, Gandi insanın fıtri olarak haiz olduğu bir (hak) diye tavsif ettiği itaatsizlik fik» rinden fedakirlik yapmamaktadır. Inkişaf etmekte olan buhran genel vali tarafından şiddetli sihhi ahval dolayısile böyle bir sade » meye tahammül edememesinden kork - Cenubi Amerikada Paraguaylılar 30 bin as- kerle hücuma geçtiler SANTIAGO, (Şili) 30 (A.A) — Lapaz hükümeti tarafından olmuş” tur. Paraguaylıların ileri hareketi dur. durulmuştur. Arnavutlukta Karışıklık ATINA, 30 (Telefonla) — Arna. vutluktan Korfoya gelen itimada şa yan haberlere göre, kral Zogo aleyhin- deki harekât söylenildiği gibi basını lamamıştr. Kral aleyhtarlığı katolik Arnavaf- Isra da sirayet etmiştir. Katolik Arna: | vutlardan Gömi mahrem bayraktar ile beraberdir. Şimdi Arnavutluğun bazı yerlörin. de kral taraftarları ile aleyhtarları a- rasında müsademeler olmaktadır. Hü- kümet bütün mevcudiyeti ile muhalif” leri tepelemeğe uğraşmaktadır. Balkan ökonomi konseyin- de Yugoslav azalar BELGRAT, 30 (A.A.) — Balkan 311-035 tarihinde Atina 'ökonemi konseyin- EE mi i a Üçler iki mı? VARŞOVA, 30 (A-A.) — Eski mu- ipler federasyonundan saylav Goy nel gönderilen yeni sefir Vangenheim tarafmdan yapılan ittifak teklifi kabul olundu. Türki ye bu ittifak yüzünden umumi har b ndi. İttihat ve Terakki. ümidi bu harbin bitme. sine bağlanmış oldu. Harp Alman yanım ve Avusturyanm mağlübi, tile neticeleni; ihat ve İsak ki de mağlüp oldu ve çekildi. Fa. e Türk milleti bu mağlâbiyete yun eğmedi. Daha muktedir el - ler, daha büyük 5 yan bir deha, onu çok yükseltti, SON Bu gece 1 inci sahifede) * Li. arasında bilhassa Sipa- ni hazırladığı © müsamerenin çk güzel olacağı tahmin © edi kte- z — Sipahi ocağı, ocağın kapalı mehaj yerinde atlı müsabaka tertip eteriştir, Bu müsamere büyük lâ altında olacak — ve kadın süvarilerden Bayan Fazilet, Melihat, Süreyya, ret te yarışa iştirik edeceklerdir. Bu akşam herkesin dört gözle bek. lediği yılbaşı piyangosu da sat tam 10 da ir, i Kuriyer Varşavıki gazetesinin bir mu- habirine, Fransa - Almanya ve Lehis- tanı ihtiva eden bir üçler © misakını mümkün zannettiğini söylemiş ve fakat Almanyada eski muharipler tarafından yapılan görüşmelerin Fransız hüküme- tinin malümstı haricinde ceroyan etmiş olduğunu temin eylemiştir. Arnavutluktaki rumlar ATİNA, 30 (Milliyet) — Tirandan haberlere gö Korfoya gelen göre, Rum e kelliyeti hakkında takibat devam ot mektedir. Kakoviçi kasabasında Rum çocuk” ları ili türküler sözliyer iddiasile jandarmaların hü na uğramış ve içlerinde bir kısmı yaralanmıştır. Evvelce inden — avdet mahallere nakledilen Rumlardan edenlerin vaziyetleri çok fena ( götül- mektedir. Korkutmak için miydi? ATINA, 30 (Milliyet) — Geçenler» de dış 1 binasının — civarında bulunan el bombasının kabili | östimal olmadığı anlaşılmıştır. Umumi meclisler ANKARA, 30 (Telefonla) — Ka- danlarımızın da iştirakini temin edocok meclisi umumi inthaplarının yenilen- mesi hakkındaki kanun resmi gazetede çikemişi ve Iç İşler Bakanlığı tarafın dan alikadar makamlara tebligat ya pılmıştır. Meclisi umumi seçimi saylav seçi- minden bir kaç gün sonra yapılacak» tar. rihinde toplanacak ve Bay Yertiç ka binenin beyanatı okuyacaktır. 3i KANUNEVVEL 1934 İngiltere «İtalya Con Saymen- Mu- solini görüşmesi İtalya ile Fransa münase- batıda inkişaf ediyor LONDRA, 30 (A.A.) — Havas a- jana bildiriyor: Ingiliz resmi o mahafili, Bay John Simon ile Bay Mussolini arasında ya- pılacağı dün sabah bir gazele tarafım dan bildirilen görüşmeyi ne tekzip ve ne de teyit etrnekte ve yalnız bu hu- susta hemüz hiç bir karar verilmemiş. düğünü bildirmekle iktifa etmekte » dirler, Frans » Italya anlaşması LONDRA, 30 (ALA.) — Bir Fran- sız » İtalyan itilâfı akti için yapılmak” ta olan müzakereler şekillenmektedir. Röyter ajansının Romadan istihba- rına göre, Bay Muscolini ile Bay Cham- bron, pek yakında itilâfn aktedileceği hususunda nilebindirler ve Bay Lava - in kânunusani bidayetinde Romayı zi- edebileceği ümidindedirler. Bakanlar heyeti toplandı ANKARA, 30 (Telefonla) — Ba- kanlar hayeti bugün £ öğleden evvel toplandı. Sivas hukuk hâkimi ANKARA, 30 (Telefonla) — St sun asliye hukuk reisi Bay Celil tayin edilmiştir. gi Giritte kasırga ATINA, 30 (Telefonla) — Girit umum valisi adada müthiş bir kasırga çıklığını, ve pek büyük hasarat yaptı- ğını iç işler bakanlığına bildirmiştir. ...eaasasane e Atatürk dün Irak dışarı işler baka- nını kabul etmişlerdir ANKARA, 30 (A.A.) — Irak Dışarı işleri Bakanı Nuri, bugün baş- bakan İsmet İnönünün köşklerinde öğle yemeğini hususi surette yemiş, akşam üzeri Çankaya köşkünde Atatürk tarafından kabul edilmiştir. Yeniden 2746kişi tabiiyetimize gird ANKARA, 30 (Telefonla) — Resmen izin almadan yabancı tabii yete geçen 265 şahıs tâbiiyetimizden çıkarılmıştır. Hicret ve iltica su - retile memleketimize gelen 2746 şahıs ta tâbiiyetimize kabul edilmiştir. YE > e Gümrüklerde yeni teşkilât yapılıyo” ANKARA, 30 (Telefonla) — Gümrükler umum müd. üğünden Bay Mustafa Nuri Istanbula gitmiştir. Bay Mustafa Nuri gümrük teşki- lâtında yapılması muharrer değişiklikler ve yeni teşkilât etrafında tet * kikat yapacaktır. Türkiye- Italya Klering uzlaşması ANKARA, 30 (Telefonla) — Türkiye - Italya klering uzlaşması Kânunusaninin yirmisinde bitecektir. i Bakanlığı yeni yapıla - cak klering uzlaşmasına esas olmak üzere Maliye Bakanlığından iza - Kist istemiştir. Yugoslavya parlâmentosu toplanıyor BELGRAT 30 (Hususi) — Yugoslavya parlamentosu ikinci kânü - nun üçünde toplanacaktır. Bu toplantıda Bay Yevtiç hükümetin progra- Balkan kupası maçları ATINA, 30 (A.A.) — Bugün Balkan kupası maçlarına devam edil - miştir, Romanya ile Bulgaristan arasında yapılan maç 3 - 2 Romanya - mın galebesile bitmiştir, 20 kişiyi kuduz köpek ısırdı ESKİŞEHİR, 30 (Milliyet) — Burada bir yavru köpek kudurmuş, yirmi kişiyi muhtelif şekillerde ısır mıştır, İsırdanlar bu yavru köpeğin oyun yaparken kendilerini ısırdığını sanmışlar ise de bilâhara ölmüş ve yapılan bakteriyolojik muayenede köpeğin kuduz olduğu an - Jaşılmulşır. Bunun üzerine wırılanların kâffesi İstanbul kuduz tedavi mü essesesine gönderilmişlerdir. Belediye bu hâdise üzerine mevcut serseri köpekleri imhaya başlamıştır. —..seeasasanamanaaeaaaşekikeieeeamieaeeeyaaeeeeeeei S, Rusya ve Türkiyedeki devrimler Başı Linci sahifede) | Birtaki eaiharrir. Cnude Farrere'in fikirlerinin nakcili olan bu François Vil- landry'in telehbüfleri “Türkiyenin sözde eski dost” larını nel iyi yala Vek lar, Türkiyenin “şanlı mazi” sini kedi anarlar ve onun bugünkü halinden, istik- lâlini aldıktan sonra sıyasal, ökonomik ve soysal hayatını yeniden tanzime baş- layan Türkiye Cumhuriyetinden nefret ederler, François Villandıy niçin şaşkın ve ko- derli idi? Çünkü, uzun bir gaybubetten sonra döndüğü zaman, Anlınrada yeni binalar, hatiâ yepyeni bir şehir görüyor. Bu yeni evlerde hakiki “Türk” hususi- yetlerinden hiç bir şey yoktur, ve bu evs İer, dediğine göre, “Lizbon ile Varşova arasında bugünün mimarlarının kurduk- ları şeylerin aşağı yukarı aynıdır.” Bu, bizim çok iyi bildiğimiz bir ters- nedir. Bazı sofu taşra kadınları Mosko- vada ,Kızıl meydanda, İberya Meryem anasınm ayazmasını bulamadıkları za - man böyle bayıflanırlar. Gorki şehrinde, tüccarları ile kabareleri ile mutabasbıs lo- kanta garsonları ve azçok görülü yumu şatan hatıra satıcıları ile bir Nijni pana- yırı yerine “Rus stili” ne hiç uymayan Ye Avrupa ile Amerikanm en büyük mü- esseselerine “aşağı yukarı benziyen" bir otomobil fabrikası gördüğü zaman sey- yahlar da gene böyle kederlenirler . Fakat, eğer bazr batı politikacıları ve Claude Farrere biçimindeki edebiyatçı- ları yeni Türkiyeden memnun değiller. açmadan duramazdı. Ulusal istiklâl harbında galip geldik- ten sonra Türkiye, müteaddit mühim in- kılâplar yaptı, padişahlığı ve halifeliği ilga etti, din ile dünyayı birib en a» yırdı, yeni bir kanunu medeni tedvin et- ti, tanddüdü zevcatı kaldırdı. Fes giyil- mesini menetti, İâtin harflerini kabul ete #i ve daha bir çok inkılâplar vücuda ge- tirdi. Türk bükümeti şimdi de hedefe eski rejimin sağ kalan bakiyelerini yok etmek ve cumhuriyetin ulusal kuvvetle rini sağlamlaştırmak olan yeni inkılâp- lara baş'adı. Kurukay tarafından ; geçen haftalar. zarfında kabul olunan bu inkılâpların bir kaçı işte ardı: Gl seçmek ve seçilmek hakkı verilmesi. Müslüman ve hıristiyan bütün mezbepler ruhevilerinin dini elbiselerini âyin saatleri haricinde giyememeleri ya- sağı, Askeri madalyalar haricinde bütün Bu inkılâplarm kıymeti çok büyüktür, Ve bu irkılöplar ulusal büyük inkılâbı halk kütlesinin âdetleri içine sokmakta- dır, Bundan sonra cemiyetin muhtelif ta- bakaları mensuplarına hilsp etmek için ayrı ayrı kelimeler yoktur. Yüksek taba- ka mensuplarına (bey) orta. tabakaya (efendi) ve okuma bilmiyen köylüye (9- ğa) denilmiyecek bundan sonra sokak - larda sarıklı hocalar, siyah kaftanlı pa paslar ve yüksek serpuşlu Ortodoks rüb- banları : örülmiyecektir. Soyadı alın. deti dok yısile artık ufak adlerm müşa- behetinden dolayı Türkiyede çok defa vâki olan şaşırınalar tekerrür etmiye - cektir. Ecnebi nişanlarn da dahil olmak üzere bütün nişanları takmanın menedil- mesi ise, bazı uçları kırık | haç renkli gömlek meraklılarının bunları takımıp gi- yinerek İstanbul sokaklarında göster göstere gezmelerinin önüne geçilmişür. Dil ve maarif alanlarında derin deği - şiklikler vücuda getirilmiştir. Kurultayın Atatürk soyadını verdiği Reisicumhurun Önderliği ile arapça ve scemce sözler Türk dilinden atılmış ve yerine sözler konulmuştur. Bu hakiki dil le bını; ehemmiyetini kavrayabilme günü hatırlamak Kizımdir ki, Türkiyede şimdiye kadar kullanılan edebiyat dili baştan aşağı halk kütlelerine tamamen. yabancı arapçılk ve iran ie dolu idi. Doğrusunu söylemek | lâzrmgelirse ona “türkçe denemezdi. Bugünün dilmenle- yük bir dikkat ve alâka ile takip etmek tedir. Radiogazeta bu inklâba tahsis ettiği bir makalesinde diy ğ “Ülural Türk kültürü inlelibendan bir! parça olan muniki inkılâbı savaşma, Tür- | kiyenin ulusa) kurtuluş savaşı yaptığı, 1919-1924 yıllarında başl kiyede misil inkelâbı, sinde, Türkiyede fen, sanat ve kültür a- lanlarında değerlerin “u.. RE kabil ol&#bilmiştir. Bu öleme neticesinde Türkiye, şimdiye kadar Türk tarih, ede- « biyat, dil ve sanatının tekâmülü yolların tayin eden bir çok otoriteleri tanmssk- tan vazgeçmiştir.,, Gazete, asıl musiki inkilâb hakkında şunları söyliüyor: “Türkiyedeki musiki inkılâbı hareketi, bir taraftan, islâm kültürü ile beraber ür şark musikisine bir vedadır.,, Gazete, musiki inkılâbında Atatürk'ün büyük rolünü tebarüz Türkiyede Rus musi Sovyet korhpozitörlerini, 4: düyulan hislerden bahisle diyor ki: “Türk musikişinasları tarafından gös terilen arzuya cevaben radyo ile musiki Türkiye için bir konfe lesi açmağa karar ver- Bu konserlerin programları, Türki- yedeki musiki inkilâbinı alikadar ede- cek musiki parçalarını ihtiva edecek ve eserlerinde. çark melodileri kullanın — mektebi kompozitörlerinin eserleri eserlerini ve ayni zamanda Sov yet musikisinin terakkisini de görtere- cektir. Türkiyenin gidişi MOSKOVA, 30 (A.A.) — Sosya - ökeneimi ist basım evi, yakında (Ye- savaşının Lozan andlaşmasına ve cum huriyetin ilânma kadar edecektir. olan kısımlar ir. | rını ihtiva MİLLİYET'in yeni adı olacaktır.