7 Ekim 1935 Tarihli Son Posta Gazetesi Sayfa 9

TÇ LT —— — 7 Birinci Teşrin mu> Her hakkı mahfuzdur. OSMANLI SALTANATI GÖÇERKEN (Mütareke devrinin tarihi ) » Yazan: Ziya Şakir SON POSTA No. 168 7/10/35 «am Rauf Bey Mustafa Kemal Paşayalltihak Ettiğini Bir Tamimle Halka İlân Etmişti (Tarih, gayrikabili itiraz bir suret- te ispat etmiştir ki, büyük meselelerde muvaffakiyet için, kabiliyet ve kudreti lâyetezelzel bir reisin vücudü elzem- dir. Bütün ricali devletin, ümitsizlik ve acz içinde; bütün milletin başsız olarak zulmetler içinde kaldığı bir sı- rada, her (vatanperverim!..) diyen bin bir çeşit zatın, bin bir surti hare- ket ve içtihat gösterdiği hengâmeler- de, hedefe vâsıl olmak mümkün mü- dür?.. Tarihte, bu tarzda mazhariye- te nâil olmuş bir heyeti içtimaiye irae olunabilir mi?.. Millet ve memleket; siyaset işlerile ve ordu idarelerile hiç- bir alâka ve münasebetleri ve bu hu- susta liyakatleri görülmemiş ve tecrü- be edilmemiş, gelişi güzel zevattan.. Bilfarz, Erzincanlı bir Nakşi şeyhi ve (mutki) li bir aşiret reisi gibi zavallı- lardan teşekkülü muhtemel olan bir (heyeti — temsiliye) ye bırakılabilir mi?.. Ve bırakıldığı takdirde, (mem- lel_:et ve millti kurtaracağız.) dediği- miz zaman, milleti ve kendimizi iğfal etmiş gibi bir hata irtikâp edilmiye- cek mi?,. Bu mahiyette bir heyete, perde arkasından yardım edilebilece- ği mevzuu bahsolsa da, bu tarz emni- yete şayan telâkki edilebilir mi?..) İşte bu büyük davada Türk milleti- nin hakkını müdafaa etmek için orta- ya atılan Mustafa Kemal Paşa, şu pek haklı düşünceye istinad ettikten son- ra, fikrinin isabetini, şu noktalarda topluyordu: (Ben, behemehal kongreye dahil olmalı ve onu idare etmeliydim. Çün- kü; zaman geçirmeksizin, iradei mil- liyenin faaliyete geçirilmesini, ve mil- letin bizzat filen ve müsellehan tedbir ittihazına başlaması zaruretine kani idim, Bu esaslı noktaları, takdir ve tes- bit ettirebilmek için, kongreyi tenvir, irşat, idare suretile bizzat çalışmamı elzem görüyordum. Nitekim, öyle ol- du. Erzurum kongresinin esasat ve mukarreratını, herhangi bir heyeti temsiliyenin tatbik ettirebileceğine e- min değildim. Nitekim, zaman ve ve- kayi de gösterdi ki: Bu düşüncemde, çok isabet etmişim.. Bundan başka, » daha Amasyada iken karar verdiğim ve vesaiti mümkine ile bütün millete tebliğ ettirdiğim - (Sivas umumi kon- gresi) nin akdini temin etmek; ve (bütün millet ve memleketi, yalnız bir heyetle temsil etmek); sonra, yal- nız Şark vilâyetlerini değil, bütün ak- samı vatanım ayni dikkat ve hassasi- yetle müdafaa ve halâsını temin çare- lerini bulmaya çalışmak hususiyetleri- ni, herhangi bir heyetin temin edehi- leceğine kani olmadığımı, açıkça ifade etmek zaruretindeyim. Çünkü, bende böyle bir kanaat mevcut olmasaydı, - benim teşebbüs aldığım güne kadar - teşebbüsat ve faaliyette bulunanların netayici mesaisine İntizaren istifa et- memek mecburiyetinde — bulunuyor- dum. Hükümete, Padişah ve halifeye karşı isyana lüzum görmezdim. Bilâ- kis ben de, bazı iki yüzlü ve iki cep- heliler gibi zahiren pek mutantan ve müdebdep olan o günün (ordu müfet- tişliği) ni ve (yaveri hazreti şehriya- ri)sıfatmı muhafazada berdevam ka- lırdım. Gerçi benim alnen ortaya atıl- mamda ve bilümum milli ve askeri ha- rekâtın başına geçmemde şüphesiz mahzur vardı. Fakat o mahzur ademi muvaffakiyet halinde, herkesten ev- vel ve herkesten ziyade en büyük ikap ve azaba düçar edilmekten başka bir- şey olabilir mi idi?.. Halbuki bütün vatanın, ve koskoca bir milletin hayat ve mematı mevzuu bahsolurken, (va tanperverim.) diyenlerin, kendi” akı- betlerini düşünmesine mahal var mı- dır?.. Mustafa Kemal Paşanın şu düşünce v sözleri, ima ve mefkürasinin meta- net ve salabeti ile, ferağat ve fedakâr- lığının ne derecede yüksek olduğunu göstermekteydi. İstanbulda, saray ve Babıali muhitinde, bugün vatan ve milleti istilâ eden felâkete kalben kan ağlıyanlar yok değildi. Fakat bunlar- dan hiçbiri; ne içinde yaşadıkları re- fah ve saadeti, ve ne de omuzlarında taşıdıkları sırmaların bir tek telini feda etmeyi akıllarından geçirmemiş- ler; millet ve memleket için en küçük bir ferağat hissi gösterememişlerdi. Halbuki, gittikçe şiddetini arttıran felâket, hücra köşelere çekilerek sade- ce gözyaşı dökmekle geçiştirilemezdi. En yüksek mevki ve makamı haiz a- lanların bile, şu anda bir gönüllü nefe- ri gibi şu mücadele meydanına atılma- ları, ve her felâkete karşi gözüslerini açmaları elzemdi. Bu sırada, (Rauf Bey) tarafırdan bütün Müdafaai hukuk cemiyetlerine « ve bu suretle de bütün millete - hita- ben gönderilen bir beyanname, İstan- bulda bulunan vatanperverlerin bir- çoklarına karşı ibrete şayan bir ders teşkil edebilirdi. Rauf Bey, bu beyan- namede hislerini şu suretle ifade et- mişti. 17 Temmuz 335 - Erzurum) Raüuf Beyin beyannamesi (Vatan ve milletimizin inkiraz ve inkisamı kat'isini hazırlamakta olan bugünkü düşman harekâtı, ve bütün eli bağlı kalan Dersaadetteki hüküme- ti merkeziyenin naçarlığı yüzünden vâki mümaşatı karşısmda hakkmı, toprağını, istiklâlini müdafaa ve mu- hafazaya azmeylemiş olan (idarei milliye) uğurunda, — (ferdi âciz) ola- rak çalışmak için Dersaadetten çık- tım. Mustafa Kemal Paşaya iltihak ettim. (İstanbulun solgun, mahsur sima- sı altında kaynıyan dindar, namuskâr ve hararetli bir kan vardır. Payitahtın namuskâr ricali, uleması, bilfiil temas- ta bulunduğum Hüdavendigâr, Ka- rasi, Ankara, Sivas vilâyetlerinin ta- bakatı milliyesi; temamile bu ruh ile mütehalli olup; mübarek Anadolunun harekâtı milliyesine raptı Üümit ve âmal eylemiştir. (Vatan ve millet halâsı; istiklâl ve makamı saltanatın masuniyeti bilfiil temin olununcıya, (Mustafa Kemal Paşa) ile beraber, nihayete kadar çalışmaya, — mukaddesatımızı — ahdü misak eylediğimizi arz ve ilân ey- lerim.) Rauf Beyin bu beyannamesi üzeri- ne İstanbuldan Anadoluya bir vatan- perver akını beklenebilirdi. Fakat * gizlice Anadolunun muvaffakiyetine hizmet eden şahıs ve teşekküller istis- na edilecek henüz karanlık olan bu yola girmek is- tememiş; buna cür'et gösteren bir iki zat ise; Erzurum koöngresinde takar- rür eden (iradei milliye) ye hic de uy- gun olmıyan zayıf düşüncelerle Ana- doluya gelmişlerdi. 335 senesi temmuzunun 25 inci ak- şamı, İstanbuldan (Amasya) ya gelen olursa - hiç kimse, sonu | (Şarki Anadoluda mevcut olup şimdi- (Esbak Berut valisi, Bekir Sami Bey), mevki kumandanı kaymakam Arif Bey vasıtasile (Mustafa Kemal Paşa) ya bir telgraf çekmiş fikrini şu suret- le beyan etmişti: (İstiklâl, şayanı ârzu ve tercihtir. Ancak, istiklâli tam talep ettiğimiz hal de, mülkün muhtelif mıntakalara tak- simi, kat'i ve şüphesizdir. Şu halde, iki üç vilâyete münhasır kalacak istik- lâle; tamamiyeti mülkiyemizi temin edecek (mandaterlik) elbette mürec- cahtır. Memaliki Osmaniyenin cümle- sine şamil; meşrutiyetimiz ve hariçte hakkı temsilimiz baki kalmak şartile, bir müddeti muayyene için Amerika mandaterliğini talep etmeyi, milleti- miz için en nâfi bir şekli hal olarak kabul ediyorum. Bu bapta Amerika mümessili ile görüştüm. Birkaç şahsın değil, bütün milletin sedasını Ameri- kaya duyurmak lâzım geldiğini söyle- di ve atideki son) a (Snato) ya ve Amerika kongre- sine müracaatte bulunulmasını der- meyan eyledi: A — Âdil bir hükümetin tesisi. B — Maarifi umumiyenin neşir ve| tamimi, C — Din ve mezhep hürriyetlerinin temini. D — Gizli muahedelerin ilgası. H — Umum memaliki Osmaniyeyi şamil olmak üzere, Amerika hüküme- tinin mandaterliğimizi kabul eyleme- Si. (Bundan başka, kongremizin inti- hap edeceği bir heyeti, bir zırhlı ile Amerikaya isal etmeyi de; mümessil, deruhde etmiştir.) Bekir Sami Beyin vatanperverliğin- den kat'iyyen şüphe edilemezdi. Fa- kat daha hâlâ (Vilson) (Snato) dan, (Aemrika kongresinden), Türkler le- hine bir hayır ve menfaat beklemesi, pek büyük bir safdillik eseri idi. Erzurum konııu.i, 14 gün devam ettikten sonra, 335 senesi ağustosunun 7 nci günü hitama ermişti. Kongre ta- rafından neşredilen bir beyanname, memleketin en hücra köşelerine ka- dar her tarafa tebliğ edildiği gibi muhtelif vasıtalarla ecnebi mümessil- lerine de gönderilmişti. Ayni zamanda kongre nizamnamesi, şifrelerle bütün kumandanlara ve itimada şayan ze- vata bildirilmiş; —mahallerinde tabet- tirilerek icap edenlere tevzii hakkın- da emirler verilmişti. Kongrenin nizamnamesi mucibince; ye kadar ayni maksat ve gaye ile te- şekkül etmiş olan bilcümle milli cemi- yetler) birleşmişler; (Şarki Anadolu Müdafaai hukuk cemiyeti) —müşterek ismi altında ittifak etmişlerdi. Bu ce- miyetin (temsil heyeti) ne de, şu ze- vat seçilmişlerdi: (ÂArkası var) : Altın Sesll MARTHA tarafından yaratılan Filminin ilk gösterilmesi 10 ilk teşrin Perşembe saat 9 da MELEK sinemasında ITALYANCAa nlishası ve Venedik'de KASTA-DiIiVA münasebetile 2 büyük sinema müsameresi DİKKAT: Her iki nüshada MARTHA EGGERTH'en başka bütün artistler ayrıdır. numaral'ı biletler pazartesinden itibaren her iki ; sinema gişesinde satılacaktır. aa ilâhi Yıldız e EGGERTH birincilik mükâfatını kazanan 11 ilk teşrin Cuma saat 9 da iPEK "csinamasında BANKACILAR, İŞYAR ve ÖĞRETMENLER İstikbaldeki muvaffakıyetiniz için Türkiye BERLİTZ okolaları büyük fırsat veriyor Berlitz'in senelik seçme imtihanile Fransada üç sene Yüksek Tecim, yahut bir ögretmen okulasında bedava okuyabilirsiniz. Kayıtlar açıktır; Istanbul: İstiklâl caddesiş 378 — Ankara; Konya caddesi şerait dairesinde (Vil-| İstanbulun Kurtulduğu Gün Sıyla 9 Dün Çok Parlak Tö- renle Kutlulandı Kahraman ku- mandan ve meh- metcikleri mizin dünkü geçit Trez- mindeki Üünlü du- rumları. hci K” Şehirlilerin Kahraman Orduya Sonsuz Minnet Duyguları Sunuldu Güzel Istanbulumuzun dişman Istilâsından kurtarılışının yıldönü- mü, dün çok parlak bir törenle kutlulandı ve İstanbullular kendi yüce günlerini çok coşkun göste- riler arasında bir daha yaşadılar. Şehir dün baştan başa donanmış, gece de yol elaktrik ışıklarile süa- lenmişti. Dün sabah geçit törenine Iştirak edecek kahraman asşkaer- lerimiz, izciler, okul talebeleri Sul- tanahmet meydanında toplandılar, saat onda toplar atıldı ve vapur- lar da düdüklerin öttürmek sure- tile törene İştirak ettiler. —— Geçit törenine saat onu baş geçe başlanıldı ve Tramvay cad- desl - köprü yolile Taksime gl- dilerek Cumuriyet Amıtına çe- lenkler konuldu, istiklâl marşı çalınıp ve sevinç gsöylevleri ve rildi. Öğleden sonra belediye na: mına bir hey'et, Isnanbul ku mandanlığına giderek Istanbullu: ların minnet ve duyğularını kalr raman orduya bildirdi. İ Gece de şehir namıma Perapa: lasta orduya bir şölen verildi, bu da çok parlak oldu. —— —a E İstanbul Belediyesi İlânları — I 20 santim M. arsa 2 Nolı ahşap baraka 5S1 Nolı kâgir dükkân gösterilen muvakkat teminat bulunmalıdır. (B.) (5952) * etmeleri. (6208) (B.) * Senelik muahammen muvakkat Fatih-Karagümrükte Debağzade mahal- lesinde Fevzipaşa caddesinde 52 metre Kadıköyünde Osman ağa mahallesinde rıhtiım meydarı sokağında 2 No.lı dükkân Bostancıda vapur İskelesi mahallesinde Kâdiköyünde Rıhtiım meydanı sokağında Kirası — temlinati 20 1,50 100 3,50 120 9,00 90 6,75 Yukarda semti senelik muhammen kirası ve muvakkat temlnati yazılı olan mahaller 935 senesi mayıs sonuna kadar kiraya verilmek Üzere ayrı ayrı açık arttırmaya konulmuştur. Şartnamesi İovazım müdürlüğünde görülür arttırmaya girmek istiyenler makbuz veya mektubile beraber 14/1 ci teşrin/935 pazartesi günü saat 15 de dalmi encümende hizalarında * 4 Düşkünler evinea bir sene için lüzumu olan 4000 kilo zeytin yağı açık eksiltmeye konmuş ve hepsine 1320 lira değer biçilmiştir. - Şartnamesi Levazım Müdürlüğünde görülebilir. Eksiltmeye girmek isteyenler 2490 No. li kanunda yazılı vesika ile 99 liralık muvakkat teminat makbuz veya makbuzile birlikte 16 birinci Teşrin Çarşams- ba günü saat 15 de daimi encümende bulunmalıdırlar. (6106) * Bir tonuna on lira değer biçilen Balat atelyesinde bulunan tahminet 7 ton hurda demir mahallinde açık arttırma İle satılacak tır. Istekli olanlar 525 kuruşluk teminatile beraber 9/10/935 salı nü saat 14 den 15 kadar orada bulunacak memuruna müracaat x tanbul Belediyesi hududu dahilinde 23 Mart 937 tarihine kıdaır. ::lşıj hıkl:dl:aıulığa konulmuştur. Senevi şartnamede yazlı nisbetler üzerinden ve asgari 6000 lira belediye hisssesi tesisat bakiyesi bedeli de 18820 lira olduğuna göre asgari muhammen bedel 27820 liradır. Şartname ve hususi şartnamesi Levazım Miü- dürlüğünde görülür. Pazarlığa girmek İsteyenler 2490 No lı arttırm ve eksillme kanununda yazılı vesika ve 1411 lira 50 kuruşluk — muvakkat teminat makbuz veya mektubile beraber 8 /Teşrinievvel 935 Salı günü saat 15 de Daimi Encümende bulunmalıdır. “B,,(5797) Va d e Hİ lli ği " ee v t.ı