15 Haziran 1938 Tarihli Yarım Ay Dergisi Sayfa 5

URL TOPRAK mümessil ihtiraların Şi AR İli gemisi konulmuş, rinin daha yılmıştır ki lir. Meselâ 000 marka yunda bir ır fikir çö ı bir adam, . Kütüpha * yeni, ilim ylablar di sika ve el alonundan italea oda bir konfe anlarını vE hernedei : lokantası serin İl€p- er birisini 1z, müzeyi ya, ihtiyaç at gezmek 137. gün saat dur» onada gezmek şartiyle de 44 gün geceli ündüzlü taban tepmek gerektir ğ Müniliteki Doyçe Müzeumun dolaşmakla tükenmiyen salonlarından bi- ii ride musiki aletlerine tahsis edilmiştir. Biz burada, 1440 tanberi piyanonun ge- girdiği tekâmülü, beş dakikada gördük. © Davulla müşterek, harpla müşterek piya- id nolar bile yapmışlar. Orada ihtiyar bir memur, bize bu eski piyanolarda bir Tür narşı çaldı. Ben, önce İstiklal Til sanarak hemen selâm va- iyetini aldim ama, bu da, o eski piyanolar gibi antika bir marş imiş. Mozart mı, Bet- İhoven mi bunlardan gerip artist IV * elenmiş bir eser... Burada bilmed gim birşeyi daha öğ- rendim. o Tabiatteki nebali, madeni ve hayvani bütün renk- leri kimyagerler taş kömüründen çıkar- mışlar. Bu süretle boyalar o ve gene tabii ide olan ma- nkömüründen alı- e Demek ki yarattığı , ; biri tarafından bes- 23 altına “gömü ve kömürleş- olan ağaçlar ve nilarda mevcut... İ kömüründen — 1000 den fazla mad- — de çıkıyormuş ve bunun en mühimleri (e çıkarmışlar. i 500 mi müzenin camekânlarında & nde serili duruyordu. ği 1 Bir rik rengârenk papağanlar, İtavus- lar, cennet kuşları, kelebekler, böcekler, 1 kıy metli taşlar dizilmiş, öteki tarafta bun- renk itibarile aynen taklidi olan kumaşlar sıralanmış. Bu ipekli arın boyaları kâmilen sun'üdir. Fa- Zonguldaktaki kara elmastan yalnız sun'i renk mi çikiyor ? Hayır, tabiatın en güzel, en parlak, en XX cazib renklerini kömürden bulup çıkaran indeki çiçeklerin yalnız renk- l lerini değil kokularınıda kömürden çı- İ karmış, İki sira dizili Kavanozların üstün- dekilerden tabii, altındakilerden sun'i ko- © kuları koklıyabilirsiniz. Evet, gül, menekşe, iy yasemin, leylik, müge gibi çiçeklerin ko- ularını, sun'i kara kömürden unları ter ve faze çiçekler koklar gibi zevkle kokladım ve hayretler X içinde kaldım, En dibdeki kavanozda nane vardı: Bu fen adamlarının yemedikleri nane yok, dedim. p Acaba fen, günün birinde taş kömü- ründen insan da çıkarmağa muvaffak ola- cak mı? Kendiniz için 1 mark, çocuğunuz için yarım mark, cumarlesi günü gider- seniz yarıyariya ucuz girebileceğiniz bu müzede, bir iki gün gezerseniz, vallahi mükemmel âlim olursunuz. Burada muh- telif gıdaları gösteren bir daire var. Al- manların terbiyeyi resim, gralik ve tertib işlerindeki harikalı kudretini de beraber gösteriyor. Şeker, peynir, et Ebi yi maddeleri, sırasıra taba içinde du- rüyor. Bir tarafında Dari kalorisinin, şeker ve sairenin miktarı, yecek içindeki yağ, Münihdeki Döyçe Müzeum binasının dıştan görünüşü. diğer tarafında fiatı, hem resimle, hem rakamla gösterilmiş... Lokantaya, bakkala, kasaba gitmeden evvel müzeye uğra, ka- lorilerine, fiatlerine bak, ona göre al. Bu müzede daha neler var 7 Bunların size kısa bir hulâsasını çıkarmadan evvel şunu söyliyeyim ki her teşhir edilen şeyin modeli, maddenin kendisi, tarihçesi yap- tığı ve yaradığı iş, buna dair hertürlü istatistikler, grafikler ve sair malümal. Hulâsa eski bir tabirle “ağyarını mâni, efradını cami , şekilde gösterilmiştir. İşte müzede A sından Zine kadar görüp öğreneceğiniz şeyler: Jeoloji, madenler, altın madenleri, tuz madenleri, kömür madenleri, madencilik makineleri, madenlerdeki emniyet tertibatı, metalürji yani maden endüstrisi, madeni eşya fabrikaları. Meselâ Kruppun 1801 deki 50 bin kiloluk ve şimdiki 3 milyon kiloluk idrolik şahmerdanları; su, buhar, gaz, pet- rol ve elektrikle işliyen kudret makineleri; kara nakil vasıtaları; yol ve cadde inşaatı; tüneller, köprüler, idrolik makineleri, su yolları, bentleri, limanlar, gemi inşaali ve denizcilik Burada müsaadenizle biraz duralım. En iptidai kayıklardan en son sistem iransatlântiklere varıncıya kadar Dz deniz nakliye vasıtaları, en küçük i gadan en kudretli dretnotlara vanaefi kadar bütün harb gemileri Kocaman me: dellerile dizilmiş duruyor. ni erak den muharebesinin mücessem bir plânı var, Gemileri ve filolarile bii “harab saati saatine canlandınıyor. Bu plân önünden Ai ve kılavuzumuzü ceyabtan âc kacak kadar, sualler Da tahmin eder Muhtelif gemile- kazan ve küz manda köprülerinin büyük küçük me- delleri; o tayyareler, balonlar, terlibatile bütün ha- vacılık, meşhur a- damlar, a izi mler; mi- haniki bie hara- ret ve enerj kanun ları, elektrik ve mik- natıs daireleri, telli telgraf, telsiz telgraf, telefon, ra televizyon; fonoğraf ses çıkaran her- aletleri; simya Ve kimya, lâboratuarlar, kimya endüstrisi, zehirli gazler; türlü inşaat malzemesi mağara ve ilk Cermen kulübelerindar en muhteşem saraylara kadar ikametgâhlar; ziya, tenvir ve feshin vasıtaları; su türlü nesne, müsiki ziatı, hamamlar, havagazı, elektrik al neleri ve hertürlü elektrik tatbikatı, heyet ilmi, termömetro, barometro gibi hertürlü "irler; müş dokumacılık endüstrisi, kâğıt endüstrisi, yazı, basın fotoğrafçılık, simli basın; ziraat, bira fabrikaları ve tas- fiyehaneler... Bütün bunlar müzenin içinde 341 da- ireye ayrılmıştır. Ayrıca bahçede, demir- yollarına, otomobillere, madeni ağır eşyaya ait büyük çaplı nümüneler, seyyah Amund- senin 1925 te şimal kutbuna giderken kullandığı Dernier ile 1930 da Almanya- dan kalkıp Nevyorka giderek Atlas Ok- yanusunu şarktan garba doğru geçen ilk İayyare de orada...