27 Ağustos 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

bugünkü vaziyetten nedense hiç bah- setmemiştir. 1954 yılında gayri saf! milli hasılamızın ve dolayısiyle milli gelirimizin, 1953 e nazaran, ehem- miyetli bir düşme gosterecegı tah- min olunmaktadır. Henüz kat'i he- saplar yapılmamıştır. Ancak en mü- him bir sektör olan ziraatte düşüklük tahmin olunabilmektedir. Bunun u- mumi miilli gelir üzerindeki azaltıcı tesirini tahmin zor bir iş değildir. Durum 1955 yılı içinde 1954 den çok fazla farklı olacak zannedilmemek- tedir. Halbuki bu müddet zarfında tedavüldeki banknotların miktarı ka- rarlı ve daimi bir surette artmıştır. 1954 yılının son ayında tedavülde bu- lunan miktar 1474 milyon lira iken 6 Ağustos 1955 tarihinde 1.807 mil- yona yükselmiştir. Gayri safi — milli hasılada, diğer -şartlar bir tarafa, paralel bir Aartış vukua gelmediği halde emisyon hacmindeki 325 mil- yonluk munzam artış ne ile izah e- dilecektir? Reiskont haddinin bir miktar yükseltilmesine rağmen Mer- kez Bankasından para çekmek piyasa ve bankalar sistemi için bütün cazi- besini devam ettirmektedir. Genel Müdür 1953 ten sonraki inkişaflara münasip bir izah yakıştırmakta çok imkânsız durumda kalacağı için bun- dan, hiç bahis açmamayı maslahata daha münasip görmüş olacak. Bu ar- tışın en mühim — sebeplerinden biri her halde, yeni bir kanunla düzenle- nen, Hazine - Merkez Bankası müna- sebetleridir. Borçların — akıbeti Yukarıda — belirttiğimiz gibi bu mü- nasebetlere dair verilen izahat, umumi izahlar içinde ikinci mühim noktayı teşkil ediyor. Bilindiği gibi, bundan bir kaç ay evvel çıkarılan bir kanun hazineye Merkez Bankasından cari büçenin O 15- ine kadar avans alabilme yetkisini veriyordu. Bu yı- lın bütçesi 3 milyar civarında oldu- ğuna göre, alınabilecek avans 441 milyon lira kadar olmak gerekir. 1- zah sahihi bu kanunun temin ettiği vaziyet için isabet, sarahat ve sami- miyet sözlerini kullanmıştır. Bu borç- lanma yoluyla doğacak borçların akı- betinin ne olacağmı zaman göstere- cektir. O zaman sözlerin ne derece- ye kadar yerinde sarfedilmiş olacak- larını göreceğiz. Hazinenin mali yıl içindeki mevsimlik ihtiyaçları için Merkez Bankasından aldığı avanslar 30 Nisan 1955 te 28,5 milyon lira idi. Adı geçen kanundan sonra mütema- diyen artan kısa vadeli — avansların miktarı 6 Ağustos 1955 te 283,4 mil- yon liraya çıkmıştır. Hükümet bu yoldan çok kolay bir finansman kay- nağı bulmuş olmanın memnuniyeti içinde olabilir. Fakat bu usulün ne- ticesi ne olacaktır? Ofis misaline benzer bir netice ile karşılaşmak ih- timali var mıdır, yok mudur? Bu so- rulara, Genel Müdürün izahlarında cevap aramak beyhudedir. İngiltere Sterlin sahası memleketleri İngiliz milletler topluluğu memle- ketlerinin maliye bakanları önü- müzdeki gunlerde bır konferans ak- tedeceklerdir. Şu günlerde sterlin sa- hası memleketlerinin hepsinde Maliye Bakanları ve bakanlıkları bu toplan- tıya hazırlanmakla, — meşguldürler. Toplantı önümüzdeki Eylül ayında İstanbulda yapılacaktır. Eylül ayı i- çinde İstanbulda aynı zamanda Mil- letlerarası Para Fonu - Bretton - Woods - Enstitüsü'nün yıllık toplan- tısı da yapılacaktır. Bu toplantıya Ankarada: Güzel giyinmiş birini görürsü- nüz ve elbisesini beğenirsiniz, bu elbiseyi nerede, hangi terzide yaptırmış diye merak edersiniz merakınızı gidermek için bunu ona sorabilseydiniz size, büyük bir ihtimalle şu adresi verecekti: TERZİ Hasan KUMAŞÇI Yücel İş Hanı No- 103 - 104 Tel: 11822 AKİS,27 AĞUSTOS 1955 İKTİSADİ VE MALİ SAHADA memleketler maliye bakanları vası- tasiyle iştirak etmektedirler. Sterlin sahası memleketleri Maliye Bakan- ları İstanbulda bulunuşlarından bilis- tifade bu arada Para Fonu toplantı- sında da memleketlerini temsil ede- ceklerdir. Maliye Bakanları konfe- ransının bu yıl İstanbulda toplanma- sının başlıca sebebi bir taşla iki kuş vurmak istemek arzusu olmalıdır. İngiliz Milletler Camiasına men- sup memleketlerin maliye bakanları- nın her yıl aralarında toplanıp cami- ayı ilgilendiren iktisadi-mali mese- leleri birlikte tetkik edip müzakere- erde bulunmak 1947 den bu tarafa âdet haline gelmiştir. Konferans mu- taden sonbaharda toplanmaktadır. Bugün için sterlin sahası memleket- lerinin karşı karşıya oldukları ve çözmek zorunda bulundukları en mü- him mesele tediye muvazenesi açık- larıdır. Bundan İngiltere kadar diğer camia mensupları da ıstırap çekmek- tedirler. Eylül ayı içinde yapılacak toplantıda müzakereler, bu açıkları yenmek için bir temel olmak üzere, iç mali-iktisadi istikrarı temin ve muhafaza etmek meseleleri üzerinde cereyan edecektir. Bu yılın başından beri gerek İngilterede gerekse diğer camia memleketlerinde istikrarı te- mine matuf gayretlere yardımcı ola- cak tedbirler alınmıştır. Önümüzdeki toplantıda bunlar Üüzerinde durula- caktır. Bu arada yılın hâlâ aktüel bir meselesi olmakta devam eden vertibilite meselesinin de bahis konu- su edileceği muhakkaktır. Bununla beraber konvertibilite meselesine da- ir esaslı karar alınabilmesi ümidi, çok kuvvetli değildir. Suriye Bir demiryolu alım - satımı Chemin de fer de Damas - Hamah et prolongements adlı Fransız şir- keti, Suriye hükümeti ile bir anlaş- ma imzalamıştır. Anlaşma şirketin, kendisi tarafından inşa olunmuş bir demiryolundan çekilmesi ve yolun Suriye hükümetine bırakılmasına da- irdir. Şirket imtiyaz hakkından vaz- geçme karşılığı olarak 3 milyon Su- riye lırası tesisler ve. sair maddeler, için de milyon Suriye İirası olmak uzere ceman 6 milyon lira bir bedel almaktadır. Bu meblâğ serbest kurdan 1.7 milyon dolar etmektedir. Anlaşmanın bedele mütedair şartları bunlardır. Ancak yürürlüğe girebil- mesi için anlaşmanın bir taraftan Suriye Parlamentosu ve diğer taraf-- tan şirket hissedarları Genel Kurulu tarafından tasdik olunması gerek- mektedir. AKİS'E Abone Olunuz