27 Ağustos 1955 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 28

FEN sıcaklıkları laboratuvarda, atom bom- bası kullanm: İ dırmaya y veer hızlandın ar) ku narak veya İ yüksek güçlü infilâk maddelerı yardımıyla zincirleme reak- siyon için gereken şartlar yakında gerçekleştmlebılecektır Yakıt olarak tabi! hidroji ul ağır hıdroıen (döt caktır; çünkü ancak bu takdirde zin- cirleme reaksiyon başlatılabilir. Ağır hidrojen tabiatta — normal hidrojenle 5000 de bir oranını Olarak Şi bulunur. Meselâ deniz suyundaıı çıka— rılan hidrojenin 5900 de biri ağır hid rojendir. ha'nın eyimser sözleri konfe- ingilte jiyi sanayiye İışıldığı haberlerı sagd S mıştı. Fa e kadar resmî bir lar vermekten kaçındılar. e Atom Enerji Komisyonu Başkanı ter- mo - nükleer enerjiyi enlıleştırmek için uzun vadeli bir programla çalış- tıklarını, yavaş yavaş ilerlediklerini, fakat ani ve büyük bir gelişme henüz beklemediğini söyledi, İngiliz heyeti başkam Sir John Cockroft da aynı ko- nuda epey zamandır çalıştıklarını ve sonuçların ilerisi için ümit verici ol- duğunu söyledi, fakat tam başarı için yakın veya uzak bir srih et- mekten kaçmdı Yalnız Rus delegelerı hiç bir açıklam yapm: Hidrojenin — birleşm e eneı;ıısınden barışta ıstıfade yolu bulunduğu gün dünya gerçekten denizlerin suyu ka- dar tükenmez bır enerji kaynağına ka- vuşmuş olacaktır. Aynı zamanda hid- rikan Atom Enerjisi Komısyonunun takdır ettığı üyatlara gore bir kil. enin — 280 d etmesıne arş b kilogram 22000 dolardan fazla tutmaktadır İlk bakışta hidrojen enerjisi 'çok daha ik- tısadı göründüğü için Bhatba'nın eyim- tahmın uranyum sanayine büyü al atırmış — olan arı telaşa duşurdu Fakat şüphesiz henüz b ar telaşa yer yoktur, Termo - nükleer enerjinin ne zaman ehlileşti- rileceği belli olmadığı gibi ehlileştiği ü inin — her sahad. a cap etmez. Her iki çeşidinin de kullanılacakları yerlerin daima bulunacağını kabul et- mek dahi'makuldür. Rus reaktörleri onferansta en çok ilgi çeken ko- malar, muhtelif mılletlenn şim- dıye kadar yapıp işlettikleri çeşitli re- aktörler hakkında bilgi verdikleri otu- Atom Enerjisi Alfabesi Atom: Atom kelimesi Yunan- cadan gelır bölünmez manasında- r hangi bir maddenin kimya- sal nsullerle daha fazla ufalanamı- yacak en küçiü arçasını gösterir. Başka bır deyımle hidrojen, oksı_ıen gibi bir kimyasal elemanın en kuçuk parçasıdır. Muhtelif atomları elektrikt usullerle — hızlandırıp bir- - o . © gelmesiyle muhtelif elemanların a- tomları meydana çıkar. Bu gün 101 çeşit kimyasal eleman biliniyor. Atom enerjisi: Protonları ve notronları atom çekirdeği içinde bir arada ha küçük oluyorsa bu kütle farkına karşılık gelen eneı]ı miktarı bölün- me esnasında açı, ıkar. Bölünme- de elde edilen atom enerjisi budur. Bölünme reaksiyonu ( Fis- sion): Uranyum - 235 veya plu- tonyum gibi bazı ağır atomların çekirdeklerine bir notron çarparsa bu buyuk çekirdekler kendiliklerin- den aşağı yukarı eşıt iki parçaya bö- lü nurl ve bu esnada miktar enerji ile bırlıkte uç notron açıga çık: rtaya çıkan atom enerjisi bölünme mahsulü çekirdeklerin ve nötronların hızla hareketleri şeklin- de kendini gösterir. Bölünebilir maddeler : Bölün- me reaksıyon unu veren maddeler- dir.bu sebeple atom yakıtı olarak kullanılırlar. Üç çeşıttır Uranyum- 235, uranyum - 233 plütonyum (Uranyum-235 demek çekırdegmde 235 tane proton ve nötron olan uran- yum demektir). Uranyum - 235 ta- bi uranyumda binde 7 oranında bu- lunur. Tabn uranyum: uranyum- 235 in a zengin - leştırılmış uranyum elde edilir. onyum tabiatta bulunmaz, an- cak reaktörler içinde uranyumdan suni olarak imal edilir. Keza uran- m - 233 de toryumdan suni olarak elde edilir. Toryum bölünebilir bir madde değildir. Atom veya çekirdek reak- törü: — Atom enerjisini elde edip kullanmıya yarıyan alete reaktör de- nir. Reaktörün esas kısmında bir miktar bölünebilir madde, mesela Burada ir yum atomun! bölünmesin- den çıkan notronlar başka pluton ğumnntı%rsıglaerma garpığlrak onları ')qâ birlikte yeni nötronların kine sirayet ederek gittikçe yayılır. Bu zincirleme reaksiyon sayesinde teker teker bölünmelerde çıkan kü- ük enerj iler toplanarak ha tırı sayı- i nerji de utonyum kütlesinin ısınma- sıyla kendini gösterir. Zincirleme reaksiyonun başlayabilmesi için be- elidir. G çük kü tleye "kritik kntle" denir- Reaktörün içindeki nötronların plutonyum atomlarına geçmelerini a gri eya ağır su gibi maddeler 'yavaşlatıcı" olarak kul- lanılır. Reaktörde hasıl olan ısıyı plutonyum kütlesinden — alıp dışarı vermek İçin de bir sogutma terti tiba- tına ihtiyaç vardır. "Soğutucu"” ola- rak su, basınçlı gaz veya erımış ma- denler kullanılabilir. Reaktör çeşitleri: — Muhtelif maksatlar ıçın çeşitli reaktörler ya- pılmıştır. nyum reaktörlerinde tabii uranyumdan plutonyum imal edilir. Denizaltılara ve gemilere ko- nularak reaktörler pervaneleri dön- dürecel çevirecek buhar enerjisi temin ederle EFlektrik sant- rallarına konulacak güç reaktörleri keza buhar turbınlen vasıtasıyla e- lektrik enerjisine çevrılecek ısı e- nerjisi verirler. "Üretici" ti reaktör yaktığından daha fazla bö- lünebilir madde hasıl eden bir reak- tördür; bu çeşit reaktör yakıtın fi- üşürdüğü için bilhassa e- lektrik santralların da işe yarıyacak- tır. Nıhayet sadece çıkardığı nötron- larla om fiziğinde incelemeler yapm: ak üzere kullanılan araştırma reaktörleri vardır. Birleşme reaksiyonu sion) : Fu- 4 hidrojen atomunun veya 2 ağır hidrojen atomunun bir gelip bir helyum atomu hasıl ettık- leri reaksiyondur. Möeydana gelen helyumun kütlesi başlangıçtakı a- tomların kütleleri toplamından daha küçük oldngu ıçın bu esnada bır miktar enerji açığa çıkar. Gere hidrojen bombasının, gerek güneşin etrafa yaydıkları enerjinin kaynağı (bu reaksiyondur. AKİS, 27 AĞUSTOS 1955