1 Eylül 1956 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 15

Görüşler çatışıyor Daha ilk günkü konuşmalardan son- ra konferans devletleri iki büyük gruba ayrılmış — bulunuyorlardı: A- merika Dış İşleri Bakanı tarafından formüle edilen Batı plânım ufak - tefek görüş ayrılıklarıyla destekle- yen devletlerle Mısır'ın görüşüne ka- tılan Sovyet Rusya, Hındıstan Sey- lân ve Endonezya. Bu iki blok ara- sındaki anlaşmazlıklar gecen hafta içindeki yorucu çalışmalar ve konfe- rans dışı ikili, üçlü nunda da rans, her iki blokun da kendi kendi- lerine gelin-güvey olurcasına tek ta- raflı kararlara varmalarından başka işe yaramamıştır Bilindiği gibi üç Batılı devletin konferans sırasında göz önünde tut- tukları en önemli husus kanalın ida- resinin yalnız Nasır'a bırakılmayıp, milletlerarası bir teşekküle havalesi- ni sağlamaktı. Ufak görüş ayrılık- larıyla hemen bütün batılı devletler tarafından desteklenen Dulles plânı da bilhassa bu noktayı derpiş etme— ye çalışıyordu. Dulles'â göre, Süveyş Kanalı, — Birleşmiş Milletlere baglı milletlerarası bir teşkilât tarafından idare edilmeli ve bu teşkilâtta hiç bir devletin hâkim duruma geçme- mesine dikkat edilmeliydi. Mısır da, tıpkı bu teşkilâtta bulunan diğer devletler gibi, eşit haklarla temsil edilecekti. Mısır'ı — destekleyen dev- letler, bütün konferans boyunca ka- nalın idaresini beynelmilel bir komis- yona havale edecek cinsten bir plânı kabule yanaşmamışlardı. Gerek Sov- yet Dış İşleri Bakanı Şepilof a, ge- rek Hmdıstan ın tanınmış temsılcısı Robert Menzies Başkan AKİS, 1 EYLÜL 1956 Menon'a göre Süveyş Kanalı bundan böyle Mısır'ın mutlak hükümranlığı altındaydı ve idaresinin beynelmilel bir teşkilâta — bırakılması düşünüle- mezdi. Menon bu bahiste Şepiloftan daha da ileri giderek, konferansa, kabul edildiği takdirde durumu ta- mamen Mısır lehine çevirecek bir de plân sunmuştu. Menon plânına göre Kanaldan Geçenler N âsır'ın Süveyş Kanalını dev- letleştirdiği.. 26 Temm gününden 19 Ağustos'a kadar devam eden 24 gün içinde Ka- naldan 1029 gemi Bu gemilerden 800'ü Konferansına katılan 22 dev- lete mensu Bu devletlerin başında 256 gemi ile İngiltere gelmekte, onu, 147 gemi ile Norveç takib et- mektedir. Bunları da sırasıyla 84 gemi ile Italya, 78 gemi ile Fransa, 61 gemi ile Hollanda, 37 gemi ile Batı Almanya, 35 gemi ile İsveç, 33 gemi ile A- merika Bırleşık Devletlerı ta- kip etmekte Konferansa katılan — diğer devletlerden — İspanya'nın 6, Hindistan'ın 5, Portekiz'in 4, Türkiye ve Habeşistan'ın 3, Pakistan'ın da sadece 1 gemi- si kanaldan geçmiştir. Avust- Yeni yirmidört gün içinde tek gemi- si kanaldan geçmemiştir. feransa katılmayı red- naldan faydalanan devletler a- rasında yer almaktadırlar. Konferansa katılıp da Batılı- ların — planını kabul etmeyen Sovyet Rusya, listede, 21 gemi ile onbirinci gelmektedir. Hin- distan'ın ise, gene aynı müddet içinde, kanaldan sadece 5 ge- misi geçmiştir Konferansa katılmayan dev- letlerin — gemilerine gelınce, bunların başında 86 gemi ile Liberya, onun hemen peşinden de 62 gemi ile Panama gelmek- tedir. Bunlardan başka, kanal- diya ve Belçika'nın da 5'er ge- misi de geçmiş bulunmaktadır. kanal, 1888 İstanbul Andlaşmasında tesbit edilen geçiş şartlarına uygun olarak, bir Mısır kumpanyası tara- fından idare edilecekti. Kanaldan faydalanan devletler ise, sadece, bu panyanın istişare meclisinde yer alabileceklerdi. İsminden de anlaşı- lacağı gibi bu istişari meclisin her- hangibir mevzuda karar vermek yet- DÜNYADA OLUP BİTENLER Crişna Menon Yeni plân kişi yoktu. Menon bu suretle şu al- tı prensibin de yururluge konacağı- na inanıyordu - M sırrın egemen- liğini tanıma k, 2 - Süveyş Kanalının Mısır toprağı olduğunu kabul etmek, ütün devletler için 1888 andlaş- ması hükümlerine serbestisi yaratmak, nisfet kaideleri dairesinde geçit tari- feleri tanzim etmek, 5 - Kanalı her- zaman için mo odern deniz seyrusefer tekniğinin icaplarına uygun bulun- - Kanaldan faydalanan devletlerin — menfaatlerine halel ge- tirmemek. Hindistan'ın Süveyş meselesinde kabul ettiği prensipler işte bunlardı. Arabulucular Her milletlerarası - konferansta a- rabulucu rolünü yüklenen Hindis- tan'ın bu sefer kesın olarak Mısır sa- fında yer alması üzerine arabulucu- luk başkalarına konferansında manki rolünü Bağdat Paktı devlet- leri - Türkiye, İran ve Pakistan - ile Habeşistan yüklenmiştir. Bu devlet- ler, esasen, konferansın — başladığı gunden beri Batı plânını destekle- mekle beraber bir nlaşmaya var- mak emeliyle plânda bazı değişiklik- ler yapmaya taraftar görünüyorlardı. Pakistan temsilcisinin konferansın sona ermek üzere olduğu günlerde soyledıgı gibi bu dört devlet mese- lenin konferansın tek taraflı kararı ile değil, ısırın da rızası ile halle- dilmesi fikrindeydiler. Pakistan temsilcisinin ortalama bir hal çaresi bulmak için ortaya at- tığı bu teklif, Mısır'ı destekleyen dört 15