23 Kasım 1957 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 5

Haftanın İçinden Polis Tedbirleri e ktidar mütemadiyen yükselen fiatlara ve — gittikçe artan darlığa karşı mücadele açmış bulunuyor Bu, desteklenmesi lâzım, kdire şayan ebbüstür. Hayat pahalılığı ve ıstıhlak maddelerındekı sıkıntı ne İktidarın derdidir, ne Muhalefetin derdi. Sıkıntıyı, 1s- tırabı hepimiz çekıy ruz. Muvafıkı, muhalifi çarşıya çıkıyoruz; muvafıkı, — muhalifi aradığımızı bulamıyo- ruz; muvafıkı. muhalifi karaborsacının esiri oluyoruz. Bundan kurtulmak herkes için bir büyük saadet sa- yılacaktır. Ne var ki, iktisad meselelerini Beyazıt meydanı sanmamak lâzımdır. "Beyazıt meydanı 2.10 metre in- sin" deriz. Beyazıt meydanı iner. Ama "Fiatlar yüzde on insin" dediğimiz zaman, rakkamlar yerlerinden kımıl- damaz bile. Zira iktisad meselelerinin hukuk yoluyla halli imkânı henüz keşfedilmemiştir. Hele bir takım polis tedbirleri almak suretiyle fiat yükselmelerinin önlenmesi veya piyasaya bol mal sürmek şimdiye ka- dar' görülmemiş tecrübelerdir. Bu istikametteki — her teşebbüs ilk iki ayın sonunda hüsranla neticelenmiş, es- ki durum bile, yeni durumun yanında mumla aranmış- tır. Zaten boyle olmasaydı dünyada İktisad Fakülte- lerinin hikmeti vücudu olmaz, Hukuk Fakültelerini, ya da Jandarma mekteplerini yahut Polis Enstıtulerıni bitirenler bayat pahalılığından istihlâk — maddesi dar- ığına, para politikasından fiat politikasına — her feri kolaylıkla halledebilirlerdi. hâdiseler — göster- miştir ki iktisad bir ayrı ilimdir ve iktisadi meseleler, iktisad yoluyla çözülür. polis tedbiri lazım değil midir? Elbette lâ- zımdır, hatta elzemdir. Bütün aşırılıklar, bütün den- sizlikler kanon korkusu karşısında yontulacak, hiza- ya gelecektir. Ağır cezalar, şiddetli hükümler, kont- roller ye ayarlamalar sön derece faydalıdır. Eğer, ikti- sad ilminin emrettiği tedbirlere refakat ediyorlarsa.. Fakat bütün" marifet polis tedbirlerinden . bekleniyor- sa, eğer iktisadi hatalar zorbalıkla telâfi edilmek is- teniliyorsa, hatalı yolda 1ısrar olunacaksa, muvakkat bir. salâhtan sonra büsbütün kötüleşme hiç kimseyi şaşırtmamalıdır. Bunlar, birer kehanet değildir. Bun- lar, iktisad kitabı karıştırmış herkesin bildiği basit hakikatlerdir. Evet, İktidar mütemadiyen — yükselen fiatlara ve gittikçe artan darlığa karşı mücadele açmış bulunu- yor. Evet bu, desteklenmesi lâzım, takdire şayan bir teşebbüstür. Ancak, bugüne kadar ilân edilen, bugüne kadar görülen sadece polis tedbirleri olmuştur. Hal- buki İktidarın Milâ Korunma Kanunu tecrübesinden bir ders' edinmesi lâzımdı. Milt Korunma Kanunu ik- tisadi güçlüklere karşı bir hukuki set idi. İktisadi ted- birlerle desteklenmediği için, daha doğrusu iktisadi tedbirleri desteklemediği için Mili Korunma kanunu bir büyük fiyasko oldu. Şimdi, hukuki de değil, düpe- düz polis, yasaklarıyla memleketin iktisadt meselelerini düzene sokmaya çalışacaksak, mağlübiyeti, hezimeti pe- şinen göze almalıyız. Yok, İktidar, şimdilik ilân edilen polis tedbirlerini müstakbel ve şimdikinden değişik ik- tisadi politikasının bir parçası, bir tamamlayıcın ola- rak duşunuyorsa fiat yukselmelerının önlenebileceği ve darlığın önünün alınacağı pek âlâ ümit edilebilir, tah- min olunabilir. Her şey, D. P. nin iktisadi politikası- nın değişip degişmemesine bağlıdır ve bu politikanın esasları aynı kalacaksa her hangi bir salâh ümit et- k bütün saflıkların en büyüğüdür.- Fiatlar seçimlerden bu yana elle tutulur şekilde fırlamıştır. Seçimlerden bu yana sıkıntılar gözle görü- lürcesine çoğalmıştır. Bunun sebebi "piyasanın, eski AKİS, 23 KASIM 1957 Metin TOKER yolda devam olunacağına kanaat getirmiş bulunması- dır. Eğer eski yoldan dönülmek niyeti İktidarda mev- cut değilse, polis tedbirleri beklenen neticeyi katiyyeni vermeyecektir. Zira iktisadi meselelerin halli için ilk ça- re, derde bir ciddi teşhis koymaktır. Bizim derdimiz ne- dir? Dert, gene D. P. İktidarı tarafından bundan iki yıl önce teşhis olunmuş, hatta tedavi yolu bile göste- rilmiştir. Menderes IV. kabinesinin tatbik sahası bu- lunmayan iktisadi politikası boyle bir bahtsızlığa uğ- ramasaydı, Grup o politikaya sahip çıksaydı ve o po- litikanın l numaralı tatbikçisi olması gereken ina- nılmaz bir zaaf gösterip meşhur 1956 bütçe nutkun kıraat etmeyi kabul etmeseydi, İktidar bugünkü polis tedbirlerine, muhtemeldir ki, lüzum hissetmiyecekti. Şimdi yapı lacak ış oyle bir polıtıkayı benimseyip cid- diyetle tatbık vve butçe fıılen açık vermemeli, hatta bir faz- layla kapanmalıdır Bu, güdülen gayeye erişmenin sine gua non şartıdır 958 bütçesi şişirilmiş bir büt- çe olarak hazırlandıgı takdirde, polis tedbirleri, tıp- illt runma Kanunu gibi bır yenı dert olmaktan başka sıfat taşımıyacaktır Bütçe üzerinde müsbet oy- nama, maaşları ya da ücretleri kısmak, o yoldan tasar- ruf yapmak degıldır Ortada iki çare mevcuttur. Birin- cisi askeri masrafları azaltmaktır. Sıyası konjonktür içinde bu mümkün müdür, değil midir Biz, Pravda muharriri muamelesi gören bas nsupları, elbette ki bir şey söyleyemeyiz, zira hadıselerden bızı haber- dar tutmak âdeti bu İktidarda yoktuı' İkinci çare, ya- tırımları yenıden gözden geçirmektir. Şimdi, meselenin burasında bir hususu kati şekılde belırtmek lâzımdır "Fazla yatırım yapıyoruz'", "Yatırımları kısmalıyız".. Bunlar lâftır. Türkiye kalkınmaya mecbur bir memle- kettir ve kalkınma yatırımla olur. yatırım var- dır, yatırım vardır. Duyuyoruz, Istanbulun ıstımlakıne 500 milyon lıra sarf edilecekmiş; Boğaziçi köprüsü 50 mılyon dolara malolacakmış Eğer hâlâ o kafadaysak, eger yeni bütçemizi o zihniyetle hazırlıyacaksak; vali- re, değil, Azraile kontrol selâhiyeti versek fiatlar yük- selmekte devam edecek, mallar serbest piyasadan ka- çacaktır. Bu Newton kanunu kadar kuvvetli bir ikti- sadi kanundur. Önüne geçile İkincisi, enflâsyona karşı bız tedbir almadıkça enf- lasyonun neticesi olan pahalılık önlenemiyecektir. Ye- ni ve âdil vergıler İşte, bizim ıhtıyacımız Vergı lâfı- nın yüzü soğuktur. Ama gerektiği zaman vergi koy- hükümet etmenin başlıca İcabıdır. İthalâttan hazıne hissesi alınmasını biz, AKİS, daima tasvip et- mişizdir. Zirai gelırlenn vergiye tabı tutulmasını doğ- ru bulmuşuzdur. Bugün, yüksek kazançlardan alman vergı arttırılırsa, bir şartla bunu hararetle destekleriz: e giren paranın Beyazıt meydanının indirilip bındırılmesmde kullanılmaması şartı. İthalâttan alınan hazine hissesi o yoldan tekrar piyasaya sürüldüğü için- dir ki fayda değil, zarar vermiştir. m yanında para politikasının yeniden gözden geçir il s kredi hacminin tesbıtı Iktısadı Devlet Te- şekkullerının borçlanması ve el atılması gereken meselelerdir. Bu meselelerın, Mende res V. bi- linmez ama, ilk gunlerdekı Menderes IV.'e yabancı gel- memesi gerekir. Deva ükümetin programında ya- zılıdır. Onu tozlanmış rafta almak ve tatbıkıne geç— mek polıs tedbirlerini muvaffak kılacak tek çarı İktisadi meseleler iktisad kanunlarıyla halledılır İktidar bunu kabul etmedikçe, idam sehpaları dikse fiatları durdurmaya muvâffak olamıyacaktır.