28 Mart 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 29

T | Uyku Modern hastalık ünümüzün insanı yorgunluğunu giderecek fırsatı nadiren ele ge- çırelebılıyor Bugünün şartları, yorgun bir' insanın dinlenme imkânlarını a- labildiğine azaltmaktadır. Kesif bir çalışma, sosyal münasebetlerin son derece gelişmesi, daha sonra "din- lenmek" için, biraz rahat nefes al- mak için işinden dönen memurun, işçinin radyoyu açması, gazetesini okuması, yahut geceleyın gidilen si- nema ve tiyatrolar, aslında günlük çalışmadan doğan yorgunluğun de- vamından başka — birşey — değildir. Hattâ bir ev kadım bile, dört başı mamur bir dinlenmeden mahrumdur. Modern hayatın en Zararlı tarafla- rından biri olan gürültü bolluğu, şe- hirlerin büyümesiyle elde edilme im- kânları azalan açık ve temiz hava- dan mahrumiyet, günümüzün insan- larının yorgunluğunu gidermesine büyük engeller çıkarmaktadır Bu günün insanı, bir "yorgunluk zehir- lenmesi"ne tutulmuştur Tıpkı bir alkol zehirlenmesi gibi. — İşin kötü tarafı çok a bunun farkında da değildir. Yolunda gitmiyen — birşey- ler olduğunu sezer ama, bunun se- bebinin ekseriya — yorgunluktan, iyi dinlenememekten geldiğini anlıya- maz. Daha kötüsü, yorgunluğu gi- dermenin birinci şartı olan iyi bir uykudan mahrumdur. Uykusuzluk gittikçe yaygın modern bir hastalık olup çıkmaktadır Tuz ve uykusuzluk Uykusuzluk nedir? Bunun en kes- tirme tarifi uykudan mahrumi- yettir, ama bu tarif büyük bırşey anlatmaz. Önce uykunun ne olduğ nu bilmek gerekir. Bunu da, orga— nizmanın dinlenmesi vücudun gev- şemesi, insan şuurunun çalışmaktan geri kalması olarak tarif edebiliriz. Bütün bu müddet zarfında, organiz- ma yenıden çalışabilmek için kendi kendini "tazeler", vücudun boşalmış "akümülâtörü"ünü doldurmağa ça- lış». Vücudu bu vazgeçilmez “"fası- la"dan alıkoyunuz, derhal düzensiz- likler ortaya çıkacak, bu düzensiz- likler gittikçe çoğalacaktır. Organiz- ması dinlenmemiş bir insanın sinir sisteminde, sindirim sisteminde ak- B AKİS, 28 MART 1959 saklıklar çıkacak, vücudun birçok organları- nın işlemesi aksı- yacaktır. Eğer bu düzensizlikler de- vamlı olursa, dep- resyonlara, birçok sinir hastalıkları- na yol açabilir. 'Son araştırma- lar, uykuyu zim eden merke- zin, beynin — orta kısmına rastlıyan üçüncü parçad aki dhypothalamus ol ortaya de, uykuyu etmektedir. Ağsı maddenin hücreleri istirahat halinde olduğu va- kit uyku meydana gelir, aksi — halde uykusuzluk. Ağsı maddenin — istira- hat hali, — bura- daki hücrelerde sodyum ile po- tasyum iyonlarının belli bir nispeti muhafaza etmesine bağlıdır. Eğer durumu biraz kabaca tarif etmek istersek, buradaki hücrelerin — fazla tuz -sodyum- ihtiva etmeleri yor- gunluga yol açar. Hücreler dinlendi- ği vakit bu fazla tuzu dışarı atar, normal bir şekilde uyuyan insanın idrarında bu fazla tuz görülür. Fa- kat hücre, bu fazla tuzu — atacağı yerde tutar bunun aksine potasyu- mu salıverırse o vakit — muvazene bozulur ve uykusuzluk başgösterir. Şu halde, uykusuzluğun en basit te- davi şeklı vücuda dışarıdan gelen fazla tuzu azaltarak, hücredeki bu muvazenenin kurulmasını kolaylaş- tırmaktır. Uykusuzluktan — şikâyet eden kimselerin, akşam yemeklerini tuzsuz yemeleri, alınacak ilk tedbir- dir. Uykusuzluğun sebepleri ğsı maddedeki hücrelerde sod- yum ve potasyum enesini bozan sebepler çeşitlidir. Bunlar iç ve dış sebepler olarak ikiye ayıra- biliriz. İç sebeplerin arasına, — bü- tün hastalıklar, fizyolojik bozukluk- lar girer. Bir soguk algınlığı, bir şiş, bir vara, bir romatizma ağrısı, bir Tanınmış Ses Yıldızı GÖNÜL YAZAR Bu akşamdan itibaren her akşam TURİSTİK GÖL, GAZİNOSUNDA Tel: 14331 Rahat bir uyku Eğer tuz azsa... safra kesesi sancısı uykusuzluğu meydana getiren iç sebeplerdir. Bu- nunla beraber şunu da gözden uzak tutmamak gerekir: Bazan çok şid- detli ağrılar, uykusuzluk yerine uy- kuya da yol açabilir. Günlerden be- ri gözü uyku tutmamış bir Kimse- nin şıddetlı bir diş ağrısıyla uyku- ya daldığı çok görülmüştür. — Zira, hafif ağrıların ağsı maddenın hücrelerindeki tuz iyonlarının top- lanmasına yol açmasına — karşılık, şiddetli ağrılar bunu serbest bırak- tırır. Dış sebeplere gelince bunlar çok daha çeşitlidir, üstelik ayırdedilmesi de oldukça güçtür. Bunların başında gürültü ve ışık gelir. Çok şiddetli 1- şık, yorgunluk getirir; günlük haya- tınızın hemen her anındaki gürültü- ler de öyle. Tedavi yolu bütün bunlardan dolayı uykusuz- luğun tedavi yolları da çeşitlidir. Aslına bakarsanız, uykusuzluğun te- davisi değil de, uykusuz falanca veya filânca şahsın tedavisi bahis mevzuu- dur. Zira bu tedavi, şahısların duru- muna göre değişir. Aynı tedavi şek- linin, başka kimselerde değişik neti- celer vermesi çok muhtemeldir. Bu- nu günlük tecrübelerimizle de gö- rebılırız Bir fincan kahve içip de de- liksiz uykuya — varanların — yanısıra aynı kahve ile uykusu kaçanlara çok rastlanır. Zira yukarıda belirttiği ü- zere uykusuz kimselerin hücrelerinde ya fazla sodyum ya da fazla potasyum vardır. Bunlar aynı neticeye yol açar- lar, fakat önlenmesi başka başka o- ur. Son zamanlarda yapılan gayet dakik bir âlet, "rheotom" ile hücrele- rin durumunu araştırmak, uygun teş- hisi ve tedaviyi sağlamak mümkün olmuştur. Bilhassa akşam yemekle- rinde tuzlu gıdalar yerine sulu mey- valar yemek uyumayı — kolaylaştır- maktadır. 29