28 Mart 1959 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 32

S İ Filmler "Gervaise" « B isiklet Hırsızları", "Pater Pan- e Geceler"den sonra, Istanbulda bu mevsimin dör- duncu büyük sinema hâdisesi, "Ger- vais'in gösterilişi öldü. "Sen bir me- lektin" gibi alaturka bir adla prog- rama konan "Gervais" rejisörü Re- ne Clament ın en iyi filmi olduğu gi- bi, herhangi bir Zola romanından Zo- lanın karakterine en uygun şekilde sinemaya tatbık edilen bir eser, An- kiyede gösterilen en iyi Fransız fil- mi olarak karşımıza çıkıyor Gervaise, Zola'ya ilk buyuk başa- kazandıran — "L'Assommodr - Meyhane" adlı romanındaki başlıca karakterlerden biri. "L'Assommoir" ilk bakışta içki düşkünlüğünün, al- kolizmin — dehşetini ve felâketlerini göstermek için yazılmış bir roman gi'bi geliyorsa da, Zola akıl ve ahlâk hocalığına girişmiyor. Niyeti "Aman sevgili okuyucular, bu hikâyesini an- lattığım kişilerin başına gelenlerden ders alın da bundan böyle ağzınıza sakın içki götürmeyin" demek değil. Aslında maksadı geçen asrın ikinci yarısında Pari işçi mahallelerin- de ki yaşayışı 1ncelemek kesif bir se- falet içindeki insanların davranışla- rını, birbirleriyle münasebetlerini, ü- mitsiz hayat mücadelelerini — göster- . Birbirinden çetin zorluklar ve sıkıntılarla karşı karşıya — bulunan bu insanlar durumlarını unutmak, â- deta kendi kendilerinden kaçmak i- çin tesellyi içkide buluyorlar. Bu ise çöküşlerini — kolaylaştırmak, — onları belli kaderlerine daha çabuk götür- mekten başka bir işe yaramıyor. Zola'dan Clement'a S avaş sonrası Fransız rejisörlerinin şüphesiz en iyisi olan Rene Cle- ment, senaryocuları Jean Awurenche ve Plerre Bost ile birlikte Zola'nın bu hacimli ve teferruatlı Tomanını adapte ederken olayları ana karak- ter Gervaise etrafında toplamış. Ya- zarın söylemek istediklerine, — hattâ söyleyiş şekline ihanet etmeden ya- pılan bu derleme - toplama filmin dramatik bütünlüğü bakımından ga- yet yetinde bir iş olmuş. Bütün ger- samımılıgıne ve canlılığı- a'nın zaman zaman o- ferruatı iyi bir ayıklamadan geçin- ce geride bütün şiddetiyle bir insan- lık trajedisi, başarısızlıkla — neticele- nen ir yaşama savaşı kalıyor. Gervaise daha çocuk denilecek yaştayken — Lantier adlı bir serseri tarafından kandırılmış, ondan üç ço- cuğu Birini taşradaki tanı- dıklarının yanında bırakarak öbür i- kisi ile Parisin bir kenar mahallesi- ne gelip yerleşmışler Gervaise bir çamaşır yıkama fabrikasında çalışa- ursun, Lantier komşu — kadınlarla 32 NE M A gönül eğlendirmekte. Nitekim bir gün kadıncağızı iki çocuğuyla bıra- kıp kadınların biriyle — kaçıveriyor. Gervaise'in önceleri şansı yaver gi- diyor. Bir ayağının topal olmasına ve iki çocuğuna rağmen Coupeau adlı cahil fakat temiz — yürekli bir dam işçisiyle evleniyor. Şimdi bütün gay- reti, başında kendisinin bulunacağı bir çamaşırhane açmak. Bu emeline tam erişecekken Coupeau'nun dam- dan düşüp bacağını kırması ve uzun zaman çalışamaz hale gelmesi tem- belliğe ve içkiye alışması için bir ve- sile* oluyor. Çamaşırhane aile dost- larının yardımıyla açılıyor ama, Co- upeau'nun içkiye yatırdığı — paralar yüzünden ailenin iki yakası bir tür- lü bir araya gelmiyor. Coupeau'nun çamaşırhanedeki — kızlara el şakası lu Etlenne birlikte Paristen ay- rılıyor. Kadıncağız başına tam mâ- nasıyla belâ kesilen iki erkekle kü- kızı Nana'yı idarede yalnız ba- şına kalıyor. Nihayet Coupeau gü- nün birinde deliriyor. Çamaşırhane- nin altını üstüne getirip sağlam tek birşey bırakmadıktan sonra kaldı- rıldığı tiımarhanede — ölünce — zaten gırtlağına kadar borç içinde bulunan Gervaise'in başka direnecek kudreti kalmıyor. Bütün — gayretlerindeki mağlübiyeti unutmak, onu adım a- dım takibeden amansız kaderini dü- şünmemek 1ç1n bir içki şişesinin ba- şına çöküy Clement bundan sonra Zola gibi uzun boylu içkinin Gervaise'i ne ha- le getirdiğim, kızı kaçtıktan, ken- disi evden atıldıktan sonra nasıl dı lenciliğe kadar düştüğünü, — kim sizlik içi bir mezbelede olumu— taya çıkmasını anlatmaya girişmi- Maria Schell "Gervaise"de Bir büyük sinema hâdisesi yapma gibi sevimli bir sarhoşlukla başlayan içki alışkanhgı gittikçe şiddetli neticelere, a muvazene- sizliklere yol açıyor Gervaise'in tertiplediği bir ziyafete ondördüncü misafir olarak bir dinleciyi getir- mek belki zararsız bir muvazenesiz- lik ama, arkasından karısının geri dönen eski âşığı Lantier'yi evlerin- de kalmaya zorlamak, bir çılgınlığın başlangıcı.. Sarhoş, ne yaptığını bil- mez kocası ile menfaatınden başka birşey düşünmey usuz, hazır- eski svgılısı arasında kalan mücade- lesine devam ediyor. Tek vene- bileceği insan aile dostları Goujet. Dürüst bir işçi olan Goujet belki onu bulunduğu durumdan kurtara- bilecek ama bir grev yüzünden bir yıl kadar hapse düşüşü bu ümidi de ortadan kaldırıyor. Goujet- mahpus— tan çıktıktan sonra Gervaise'in oğ- yor. Coupeau'nun hikâyesinden son- ra seyirci Gervaise'in bir, içki şişe- sinin önüne oturmasının gelecek ne- ticelerini pek iyi kestirebiliyor. Büyük bir film Bu yenıden tanzim edilmiş şekli- ne rağmen "Gervaise" — şimdiye kadar Zola romanlarından . Renoir, Feyder, Carhe, Lang ve Christian - Jâgue gibi ustalar tarafından yapı- lan bir sürü sinema adaptasyonunun en başarılısı olarak ortaya çıkıyor. Clement'm kamerası İkinci İmpara- torluk Parisinin fakir mahallelerini, Zola'nın yeyip içmek ve çiftleşmek- ten başka birşey düşünmeyen basit insanlarını büyük, bir sadelik ve ke- sinlik içinde canlandırıyor. Kostüm lerinden, saç tuvaletlerine, ve içi do— şeme takımlarından, parke taşlı, ça- murlu dar sokaklara, soluk renkli kirli binalarına kadar bütün tefer- ruatla belli bir çağı yaşatabilmesi, AKİS, 28 MART 1959