30 Temmuz 1962 Tarihli Akis Dergisi Sayfa 8

YURTTA OLUP BİTENLER Eski devirden yarım aktardan Cebeci Suistimal lü incelikleri bilmenin ve kavramanın da asgari şart olduğu muhakkaktır. Yalnız başına Karayolları Genel Müdürlüğü bütçesinin 803 küsur mil- yon olarak bağlandığı, bünyesinde 10 binden fazla memur, mühendis ve işçiyi, barındırdığı düşünülürse, teş- kilâtın büyüklüğü anlaşılır. Karayol- larının yanı sıra DSİ'nin 671 milyon- luk bütçesi ve diğer dairelerin de toplam olarak 400 milyonu bulan büt- çeleri buna ilâve edilirse 2 milyara yakın Bayındırlık giderlerinin (o 1962 Devlet Bütçesinde & 18,5 gibi büyük bir nisbet teşkil ettiği görülür. Beklenen yatırımlar İnkilâptan hemen sonra piyasada hissedilmeye başlayan, seçimlerden sonra ise gürültüsü ayyuka çıkarılan "issizlik ve ekonomik kriz" mine en iyi ve müessir çareyi'bulacak Bakanlığın ancak Bayındırlık Bakan- lığı olabileceği anlaşılmaktadır. Her- nekadar Sanayi Bakanlığı da kendisi- ne bağlı olan iktisadi devlet teşek- külleriyle piyasayı canlandırma konu- sunda teşebbüslere girişebilirse (o de, ne organizasyon ne de mali imkânlar yönünden Bayındırlık o Bakanlığıyla mukayese edilmesi kabildir. Bayındırlık (o Bakanlığına o bağlı bir kısım dairelerin bütçeleri Bakan- lığın bütçesinden ayrı mütalâa edil- mektedir. Devlet Plânlama Teşkilâtı- nın hazırlamış olduğu Beş Yıllık Kal- kınma Plânının tatbikatı hariç, sade- ce geçen yılların ihalelerinden geri kalan işlerin toplamı 750 milyon lira tahmin edilmektedir. Bu paranın ta- mamiyle bu yıl içersinde yapılacak iş- ler karşılığında müteahhitlere öden- 8 Tıp Fakültesi inşaatı furyası mesi beklenmektedir. Zaten bu para bütçede fasıllar hâlinde mevcuttur. Ayrıca, bu yıl içersinde yeniden 350 milyon lira tutarında ihalelerin çıka- rılması (o kararlaştırılmıştır. o Bunun da Mart ayındanberi 190 milyon lira- lık kısmı ihale edilmiş bulunmakta- dır. Şu hâlde Bayındırlık Bakanlığı, piyasadaki para krizi ile yapılan mü- cadeleye elindeki I milyar 100 milyon- luk mali imkânla katılmaktadır. Ay- rıca 700 - 800 milyon lira kadar bir paranın da memurların aylıkları, çe- şitli alımlar veya borçların ödenme- si suretiyle piyasaya intikâl edeceği düşünülürse piyasanın böylece biraz daha ferahlayacağı anlaşılır. Beş Yıllık Plân konusunda en bü- yük projelerle Devlet Plânlama Teş- kilâtının önüne giden Bakanlık da yi- ne Bayındırlık Bakanlığı olmuştur. Önümüzdeki beş yıllık devrede ger- çekleştirilmek üzere Karayolları geniş bir program hazırlamıştır. Ankara- dan başlayıp Hopada sona erecek şe- kilde sahilden geçen standart geniş- likte bir asfalt yol, hâlen bir türlü bitip tükenmek bilmeyen Karadeniz yolculuğunu sadece bir güne indire- cektir. Samsundan batıya uzanan kı- sım ise Amasraya kadar sahilden ge- çecek şekilde yine bu beş yıllık süre- de bitirilecektir. Karayolları ayrıca 55 bin kilometre il yolu ve 150 bin kilometre köy yolunu programlaştır- maş bulunmaktadır. Ancak, tabii bu kadar muazzam bir işin astronomik rakamlara varan bilânçosu bizzat köylünün desteği veya fiili çalışma- sı olmadan gerçekleştirilemiyecektir. Bu maksatla kullanılacak makinala- rın Bakanlıkça verilmesi, işçilik (ve malzemesinin de kısmen köylü tara- fından sağlanması suretiyle bu hizme- tin yürütülmesi düşünülmektedir. Ta- bii, idareci ve teşebbüsün başındaki adam sıfatiyle valilere bu işlere yar- dımcı olmak, hiç değilse, işi köstekle- memek düşmektedir. Devlet Su İşleri de teşkilâtının ve bütçesinin azametiyle mütenasip bir programla Devlet Plânlama Teş- kilâtının karşısına gelmiştir. 80 den fazla büyük ölçüde sulama ve hidro im enerji tesisiyle binlerce kö- n içme suyu tesislerini önümüzde - ki beş yıllık sürede gerçekleştirmek hususunda teklifte bulunan DSİ tek- nisyenlerinin hazırladığı plân 22 mil- yar lira tutmaktadır. Bunlardan bil- hassa Dünya Bankası tarafından da krediyle destekleneceği bildirilen Sey- han Ovası sulaması 1 milyar lirayla yatırımlar listesinin başındadır. Yi- ne uzunca bir süredenberi Meclis Ko- misyonlarında, gazete sütunlarında, hattâ bizzat mühendislerin kendi ara- larındaki toplantılarda hararetli tar- tışmalara yol açan Fırat üzerinde- ki Keban Barajı projesi de yatırım programında 5 küsur milyarlık bir meblâğla yerini almıştır. Ayrıca, Bir pilot bölge olarak FAO yardımıyla kalkındırılması tasarlanan Antalya bölgesinde bazı sulama ve enerji te- sisleri tasarlanmıştır. Doğuda, CENTO Paktından alı- nacak yardımlardan da faydalanmak suretiyle, devam edecek olan Van - Kotur demiryolunun önümüzdeki beş yıl içinde bitirilmesine çalışılacak, Mersin limanının eksik kalan antrepo, yükleme, boşaltma tesisleri, o rıhtım tevsiatı ve ulaşım yolları inşa edile- cektir. Çözülmesi güç problemler Programların, o beş yıllık plânın bu kadar zengin ve ince teferruatına kadar düşünülerek hazırlanmış olma- sına rağmen ortada ve askıda kalmış bir takım problemler vardır. Bunla- rın en başında Bakanlığın, Beş Yıl- lık Plânın uygulanması sırasında kar- şılaşması mukadder teknik personel, bilhassa mühendis sıkıntısı gelmek- tedir. Gerçekten aynı konu Adnan Menderes tarafından girişilen kalkın- ma -tabii plânsız olarak- hareketinin büyük payının yine Bayındırlık oBa- kanlığına düştüğü 1954 - 59 yılları a- rasındaki beş yıllık devreden kendi- ni şiddetle hissettirmiştir. O tarihler- de gazetelere göz gezdirenler,hergün Bayındırlık Bakanlığının muhtelif da- ireleri için aranan teknik personel i- lânlarını görürlerdi. Nitekim Bakan- lığın kadroları mühendis, fen memu- ru ve teknisyen elemanlarla dolup taşmağa başladı. Ancak, o zamana kadar memleketimizde uygulanma- AKİS, 30 TEMMUZ 1962